Научная статья на тему 'ШАРОФ РАШИДОВНИНГ ШАРАФЛИ ХИЗМАТИ'

ШАРОФ РАШИДОВНИНГ ШАРАФЛИ ХИЗМАТИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

306
41
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
давлат арбоби / адиб / ёзувчи / бунёдкорлик / раҳбарлик / ирригация / милиорация / кимёлаштириш оқибатлари / шарафли хизмат. / statesman / writer / writer / creativity / leadership / irrigation / land reclamation / consequences of chemicalization / honorable service.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Саодат Тоштемирова, Азиза Абдухалилова

Мақолада давлат арбоби, ёзувчи, адиб Шароф Рашидовнинг ҳаёти ва шарафли хизматларни ёритишдаги ҳакконий илмий асосланган бой манбалар ҳамда уларда келтирилган маълумотлар баён этилган. Мамлакат қишлоқ ҳўжалигининг танглик ҳолатидан олиб чиқишдаги, ирригация, милиорация ва бошқа йўналишлардаги ижобий фаолияти ҳақида тўҳталиб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

HONORABLE SERVICE OF SHAROF RASHIDOV

The article contains rich scientific sources and information about the life and honorable services of the statesman, writer Sharof Rashidov. The positive activities of the country's agriculture in overcoming the crisis, irrigation, land reclamation and other areas were discussed.

Текст научной работы на тему «ШАРОФ РАШИДОВНИНГ ШАРАФЛИ ХИЗМАТИ»

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 1 | ISSUE 3 | 2020

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2020: 4.804 ШАРОФ РАШИДОВНИНГ ШАРАФЛИ ХИЗМАТИ

Саодат Тоштемирова Азиза Абдухалилова

Чирчик давлат педагогика институти

АННОТАЦИЯ

Маколада давлат арбоби, ёзувчи, адиб Шароф Рашидовнинг хаёти ва шарафли хизматларни ёритишдаги хакконий илмий асосланган бой манбалар хамда уларда келтирилган маълумотлар баён этилган. Мамлакат кишлок хужалигининг танглик холатидан олиб чикишдаги, ирригация, милиорация ва бошка йуналишлардаги ижобий фаолияти хакида тухталиб утилган.

Калит сузлар: давлат арбоби, адиб, ёзувчи, бунёдкорлик, рахбарлик, ирригация, милиорация, кимёлаштириш окибатлари, шарафли хизмат.

HONORABLE SERVICE OF SHAROF RASHIDOV

Saodat Toshtemirova Aziza Abdukhalilova

Chirchik State Pedagogical Institute

ABSTRACT

The article contains rich scientific sources and information about the life and honorable services of the statesman, writer Sharof Rashidov. The positive activities of the country's agriculture in overcoming the crisis, irrigation, land reclamation and other areas were discussed.

Keywords: statesman, writer, writer, creativity, leadership, irrigation, land reclamation, consequences of chemicalization, honorable service.

КИРИШ

Истиклол ва тараккиёт йулимиз белгилаб олинган, бой миллий-маданий меросимизга, тарихимизга янгича муносабат талаб килинаётган бир даврда мустакил давлатимизнинг куп асрлик тарихини миллий манфаатлар нуктаи назаридан куриб чикиш, тарих муоммоларни янгича ёндашув асосида талкин этиш каби долзарб вазифалар уз ечимини топмокда. Тарихан киска даврда эришган энг катта ютукларимиз - бу юртимиз озодлиги ва кадриятлармизнинг тикланганлигидир. Зотан, юртимиз худудидан етишиб чиккан буюк шахслар, давлат арбоблари, мутафаккирларнинг хаёти, уларнинг мамлакатимиз тараккиётига кушган хиссаси ва улар колдирган маънавий меросни урганиш,

асраб-авайлаш, бу манбалардан комил инсон тарбиясида татбик этиш олий максадимиздир.

Комил инсон тарбияси узлуксиз жараён булиб, бунда миллий мерос асосида ёшларни камолга етказиш мухим масала хисобланади. Бу уринда етук мутафаккирларимиз, олиму-фузалоларимиз, давлат арбобларимизнинг хаёт йуллари, уларнинг фаолияти, бой маънавий юксалишимизга кушган хиссаларини, давлат тараккиёти йулидаги хизматларини урганиш алохида ахамият касб этади.

Ватанимиз тарихининг 130 йилдан ортикрок OFир мустамлакачилик утмиши билан боFлик булган аянчли сахифаларида Туркистондаги махаллий давлат арбоблари ва миллий зиёлиларимиз Турор Рискулов, Файзулла Хужаев, Иномжон Хидиралиев, Акмал Икромов, Усмон Юсупов ва бошкалар билан бир каторда Шароф Рашидов хам Марказнинг мустамлакачилик сиёсатига ва Туркистоннинг хом-ашё манбаи даражасида тутиб туриш учун кураётган чора -тадбирларига карши курашган миллий етакчилардан эди. Улар хатто мустабид тузумнинг хар кандай кескин шароитида хам узбек халкининг манфаатларини имкон кадар химоя килган ва марказнинг империяга тажовузини юмшатишга муваффак булган кобилиятли, иродали миллий рахбарлар эди.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Мустакилликка эришганимиздан сунг Ш.Рашидов шахси ва у инсоннинг давлат рахбари сифатидаги хизматларини тарихий-сиёсий жихатдан урганиш масалаларига катта эътибор каратилди. Жумладан, И.Каримовнинг "Халкимизнинг оташкалб фарзанди", Ф.Исхоковнинг "Совет хукумати давридаги йулбошчилар", Р.Аминовнинг "Х,аёт хаммасини уз жойига куйди», Б.Даминовнинг "Рашидов хакида суз", Г.Саломовнинг "Эзгуликка чоFлан, одамзод", М.К,аюмовнинг "Учмас из", А.Рашидовнинг "Акам хакида", Р.Газиевнинг "Деятели Узбекистана. Воспиманание о Шарофе Рашидове" ва Т.Алимардоновнинг адибнинг 100 йиллигига баFишланган "Учмас шараф" каби рисола ва асарлари Ш.Рашидовнинг хаёти ва шарафли хизматларни ёритишдаги хакконий илмий асосланган бой манбалардир.

МУХОКАМА

Ш.Рашидов ноёб акл-заковати, мехнатсеварлиги ва камтарлиги билан катта обру эътибор козонган, мустамлакачилик зулми остида жабр курган халкимизга садокат билан халол хизмат килган атокли давлат арбоби ва ёзувчидир. У умр буйи уз халкига, барча соф ниятли инсонларга яхшилик килиб,

уларни катта-катта орзу-истаклар, максадлар йулида

бирлаштирди.Мустамлакачиликнинг OFир синовлари таъсирида колган булсада, у доимо инсонпарварлик FOяларига, Ватанга мухаббат рухига содик булиб, халкимиз калбида шухрат козонди.

Собик Иттифокдаги 80-йиллар бошларида вужудга келган кишлок хужалигининг танглик холатида Узбекистоннинг сиёсий етакчиси Ш.Р.Рашидов мамлакат аграр мажмуини молиявий-маблаF ва зарур манбалар билан таъминлашда, шунингдек, уша йиллардаги хужалик -маданий курилишнинг бошка йуналишлари буйича сезиларли ижобий фаолият олиб борди. У Марказ сиёсати окимида боришга мажбур булишига карамасдан, йул куйилган имкониятлар даражасида халкнинг, айникса, кишлок ахолиси, дехконларнинг миллий манфаатларини химоя килишга интилди; умумий турмуш даражасини яхшилаш, кишлокларга ёрдам бериш, республикамизни соф аграр улкага айлантириш учун зарур маблаFларни ва моддий манбаларни кулга киритишга муваффак булди ва уз максадлари йулида тинмай фаолият олиб борди.

Ш.Рашидов эл манфаатини химоя этишда, унинг турмуш даражасини оширишда хар бир мавжуд имкониятдан окилона фойдалана олган. Шу максади йулида халкни бирлаштира олган. Ш.Рашидов чулга сафарбар этилган кишиларнинг мехнатини, хаёти, турмушини ташкил эта олган рахбар хисобланади. Унинг рахбарлик ва инсоний фазилатлари, минтака учун амалга оширган бунёдкорлик хизматлари, айникса, халкаро сиёсатда тинчлик ва баркарорликни таьминлашдаги улкан хизматлари у инсоннинг рахбарлик махорати хусусиятларининг бир намунасидир.

Узбекистондаги, шу жумладан, кишлоклардаги купгина мухим объектларларни курилиши Шароф Рашидов номи билан боFлик. Унинг бевосита иштироки билан кишлок хужалигининг моддий-техника негизи, унинг салохиятини мустахкамлаш борасида салмокли узгаришлар амалга оширилди. Бирок миллий рахбарнинг имкониятлари чекланган эди. Марказ аграр курилиши мафкураси ва стратегиясини белгилаб берарди, унинг мохияти биринчи навбатда пахтачиликни жадал ривожлантиришдан иборатлигича коларди. Пахтачиликни муваффакиятли ривожлантириш учун биринчи навбатда, пахта саноати базасини яратиш белгиланган эди. Шу билан бирга кишлок хужалигини тулик саноатлаштириш учун бир пайтнинг узида мустахкам моддий-техник базани хам яратиш мухимлиги Республиканинг деярли барча район ва совхозларида пахта тозалаш заводларининг вужудга келишига туртки булди.

1966 йил ирригация ва мелиорация йуналишида янги боскичнинг очилиши ерларни суFориш ва ирригация сохасидаги муаммоларни хал килиш

имкониятини берди. Кдрши чулини узлаштиришда 1963-1968 йиллар мобайнида куп микдордаги замонавий курилиш техникаси фаолият курсата бошлади.1964 йил 77 км узунликдаги 6 та йирик насос станцияси - К,арши магистрал канали курилиши бошланди.

Жиззах, К,арши, Мирзачул, Марказий ФарFона ва Республиканинг бошка купгина яроксиз ерларини узлаштиришдаги хизмати давлат рахбарининг кишлок хужалигини ривожлантириш борасидаги эътиборга молик салохиятидан далолатдир.

70-йилларда Республикада пахтачиликни ривожлантиришда кимёвий моддаларни куллаш худудимиз табиий мухитига халокатли тарзда таъсир курсатди, хавфли касалликларни ва улим даражасини кучайтирди.

Миллий рахбаримиз Шароф Рашидов бошчилигида Республиканинг машхур олимлари, миллий зиёли вакиллари иттифокнинг органларига тинимсиз мурожаатлар килиб, уз халкининг такдири учун чукур ташвиш билан уз фикрларини баён килган. Улар уз мурожаатларида захарли кимёвий моддаларнинг кишлок хужалигида оммавий равишда татбик этилиши инсон саломатлигига ва атроф-мухитга халокатли таъсир курсатишини таъкидланган.

Ш.Рашидов ташаббуси билан захарли кимёвий моддаларни ишлатиш хажмини камайтириш юзасидан мустакил равишда чора-тадбирларни белгилашга харакат бошланди. 1970 йил 21 майда Узбекистон Олий Кенгаши раёсати кабул килган карорда "Экинларга ишлов беришда кимёвий кураш усулларини катьий тартибга солиш, иложи борича ёппасига ишлов беришни бархам топтириш, захарли кимёвий моддаларни сарфлашни камайтиришга эришиш" катьий зарурлиги кайд килинган эди.

Миллий рахбарнинг саъий харакатлари билан Республикада ёппасига кимёлаштиришнинг хавфли окибатларига бархам бериш максадида 70-йилларнинг бошларида Fузаларга кимёвий ишлов бериш хажми кискартирила бошланди, захари кучли булган дорилардан факат зарарланган майдонларда ва иложи борича авиация воситасиз ерда ишлов бериш усулидан фойдаланиш чоралари маълум муддат йулга куйилди. Бу харакатлар миллий рахбаримизнинг тахликали вазиятларда хам уз халкининг манфаатларини, унинг саломатлигини каЙFуришидаги инсонпарварлик фазилатлари намунаси эди. Совет давлатининг сунгги йилларида руслар учун Шароф Рашидов номи коррупция ва Совет Иттифокининг маъмурий-буйрукбозлик бошкарувининг бош тимсолига айланиб колди. Леонид Брежнев хукумати йиллари Узбекистонга пахта топширишни ошириш хакидаги охири йук карорлар келиб турарди. Бунга жавобан узбек хукумати "кушиб ёзиш" хисобига хар доим дала майдонларнинг ирригацияси ва

пахта хосили хакида олдингисидан каттарок ракамларни ёзишарди. Бу холат узбек бошкарувчиларига марказдан кушимча манбалар олиш ва Брежнев хокимиятини сотиб олишга имкон берарди. Факатгина Ш.Рашидовнинг улимидан сунггина, марказ узига хос "узбек иши" деган уйдирмани уйлаб топди ва Узбекистонга Телман Гдлян ва Николай Иванов бошлик тезкор прокурорлар гурухини юборди. Бунинг натижасида Узбекистон хукуматида олиб борилган тозалашдан УзССРнинг деярли барча рахбарлари нишонга олинди. Гдляннинг фикрича, уша вактда бутун Иттифок коррупция турида колган бир вактда Москва Узбек Республикасини ажратиб куйиб нохаклик килган. "Узбек иши" натижаси Республиканинг купчилик ахолисини миллий харакатга ундади. Бу айникса кайта куриш даврининг сунгги йилларида кучайди.

НАТИЖАЛАР

Хозирги кунда мустакил Узбекистонда Шароф Рашидовнинг номи хурмат эьтибор билан эсга олинади. Узини кучли рахбар ва мохир дипломат сифатида курсата олган узбек халкиниг кахрамони камчиликларга тула совет бошкарув тизимини узбек халкининг улчаб булмас ривожи учун йуналтирилган. Ш.Рашидов Республика рахбари сифатидаги улкан, маъсулиятли вазифаларига карамасдан, узи бутун борлоти булган севган адабиётга содик колди. У узининг бетакрор истеьдоди билан эзгу кадриятларни тараннум этган асарлар-киссалар, шеър ва достонлар, публицистик маколалар яратди.

Шароф Рашидов Шуро хокимияти даврининг барча давлат арбоблари сингари вафотидан кейин кораланди, хаёти ва ижодини урганиш таъкикланди. Мустакиллик шарофати билан адиб ва давлат арбобининг номи кайта тикланди.

2016 йил 23 декабрда Олий Мажлис Крнунчилик палатаси карори билан Жиззах вилоятининг Жиззах туманига "Шароф Рашидов тумани", Тошкент шахрининг Мустакиллик майдони ёнидаги кучага "Рашидов кучаси" номи берилиши хам давлат арбобига картилган холисона эътибордир. Шу йилнинг 6 октябр куни Жиззах шахрида Шароф Рашидов хайкали урнатилди.

ХУЛОСА

Шароф Рашидовнинг ёркин хотирасини улуFлаш максадида 2017 йил 28 мартда Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёв "Атокли давлат арбоби ва ёзувчи Шароф Рашидов тавалуддининг 100 йиллигини нишонлаш туFрисида"ги карорни имзолади. Ушбу карорда миллатимиз ифтихори -Ш.Рашидовга "Республикамизни жуда мураккаб ва OFир йилларда бошкариб, юртимиз тараккиёти йулида фидокорона хизмат килган, ижтимоий ва ижодий

фаолияти билан миллий адабиётимиз ва маданиятимиз ривожига катта хисса кушган атокли давлат арбоби, таникли ёзувчи Шароф Рашидовнинг ёркин хотирасини улуFлаш хамда таваллудининг 100 йиллигин муносиб нишонлаш максадида", - дея таъриф берилган.

Х,ар бир халк такдири тахликали ва зафарли жараёнларга тула тарихдир. Узбек халки хам шундай зафарли ва тахликали тарихнинг вакили. Мустакиллик биз эъзозлаган ерни, у билан бирга юрт ихтиёрини, миллат ифтихорларини кайтариб берди. Бугун нимаики мерос колган булса, уни янада ривожлантиришимиз, асрашимиз, давом эттиришимиз лозимлигини англатди.

REFERENCES

1. Мирзиёв Ш. "Атокли давлат арбоби ва ёзувчи Шароф Рашидов тавалуддининг 100-йиллигини нишонлаш тугрисида"ги карори. 2017йил 27 март.

2. Газиев Р.Р. (2012). Деятели Узбекистана. Воспоминание о Шарафе Рашидове. ИЗД.

3. Алимардонов Т. (2017). Учмас шараф - Ш.Рашидов хдёти ва фаолияти тарих кузгусида Т.:

4. Javlonbek Rayimnazarovich Begaliyev. (2020). XIVA XONLIGI TARIXSHUNOSLIGI. Science and Education. 1 (6), 153-160.

5. Gaffarov, Y. (2019). Technical approach in the education system. International Journal on Integrated Education, 2(6), 40-41. Retrieved from http://journals.researchparks.org/index.php/IJIE/article/view/195

6. Usarov Djabbar Eshkulovich, & Suyarov Kusharbay Tashbaevich. (2020). Developing Pupils' Learning and Research Skills on the Basis of Physical Experiments. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(02), 1337-1346.

7. Abdurakhmanova, J. N. (2020). The policy of tolerance in Uzbekistan (in the case of Greeks). International Journal on Integrated Education, 2(5), 212.

8. Toshtemirova, S. (2020). Factors Affecting the Quality of Education and the Importance of the Education Cluster to Address Them. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(4), 151-156.

9. J.N. Abdurakhmanova, S.B. Jumaeva, U.K. Ismailov (2020). The Importance of Shrines in The Spiritual Life and Mentality of Uzbek People // International Journal of Psychosocial Rehabilitation 24 (09) 2389- 2398.

10. G'afforov, Y., Nafasov, A., & Nafasova, Z. (2020). From the History of the Beginning of the "Great Game". Journal of Critical Reviews, 7(11), 2798-2802.

11. Matchonov S. (2020). Adabiy ta'lim tizimini texnologiyalashtirish va badiiy-estetik tafakkur muammolari // Научный вестник Ташкентского государственного педагогического университета. № 1 -С. 110-115.

12. Mardonov, Sh., Toshtemirova, S., Ahmadjonov, B., & Koshanova, N. (2020). Structure and Mechanisms of Action of The Educational Cluster. International Journal of Psychological Rehabilitation, 27(07), 8104-8111.

13. Toshtemirova, С., Жолдасов, И. (2019). Бшмда адамгершшкке баулу идеясынын, цажеттш // "Actual problems of society, education, science and technology: status and prospects of development" collection of scientific papers of the ii international scientific-practical conference. Актубе. P. 17-23.

14. Nasirov Otabek., Usmanov Farhod, & Begaliyev Javlonbek. (2020). Order of Creation of Joint-Stock Companies in Turkestan in the Late XIX - Early XX Centuries and Participation of Foreign Capital in It. International Journal of Psychological Rehabilitation, 24(07), 80348042.

15. Toshtemirova S. A. Ta'lim sifati va uni demokratlashtirish ilmiy muammo sifatida // Uzluksiz ta'lim.-2020. - № 1 (86). - S.5

16. Shukurullo Mardonov. Art Pedagogical and art therapeutic technologies in the art classes. International Journal of Research in Economics and Sosial Sciences, 10 (Issue 6), 26-36.

17. Раимова, А. (2020). Эвакуация центров науки и культуры в Узбекистан в годы Второй мировой войны. Science and Education, 1 (7), 600-609.

18. Toshtemirova, S.A. (2020). The quality of education is a pedagogical problem. Актуальные вопросы современной науки Материалы VI международной научно -практической конференции, Саратов. 1(1), 39-40.

19. Jabbor Usarov. (2019, June). Using Teaching Methods for Development Student Competencies. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 15(1), 272274.

20. Раимова, А. (2020). Вклад Шира Захидова в развитие киноискусства Узбекистана. Science and Education, 1 (7), 594-599.

21. Gafforov Ya. X. (2019). THE STATE OF HUSTORICAL EDUCATION IN UZBEKISTAN DURING WORLD WAR II. USA(Philadelphia) . -P. 173-175.

22. Botir Boltabaevich Baymetov, Khusan Kholmuratovich Muratov. Self Sketches as a Tool in the Professional Training of a Future Artist-Teacher. Solid State Technology. 2020/2/29. Vol. 63 № 2 (2020). 224-231.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.