Научная статья на тему 'Шала туған нәрестелердің перинатальды патологиядағы иммунологиялык аспектілері'

Шала туған нәрестелердің перинатальды патологиядағы иммунологиялык аспектілері Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
164
66
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
шала туған нәрестелер / диагностика / цитокиндер дисбалансы. / premature infants / diagnostics / cytokine imbalance

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — К.С. Жұмақанова, Б.А. Әбеуова, Н.А. Ерімбетова, Р.Т. Омарова,, Н.Ж. Нұрғалиева

Әдебиеттік шолу неонатологиядағы цитокиндер жайлы заманауи мәліметтерді хабарлайды. Нәрестелерде цитокин статусының жұқпалы аурулар патогенезін тәжірбиелік тұрғыда қолданудағы алар ролі көрсетілген. Цитокиндік статус инфекция ағымын, ауырлығын, болжамын болжауда маңызды мәліметтер береді. Әр түрлі себепті жұқпалануларда маңыздылығы бар цитокиндер түрлеріне жеке-жеке тоқталып, ақпараттығы қарастырылған. Неонатальды иммунологияда молекулярлы-биологиялық әдістерді қолдану нәрестелік шақтағы аурулардың патогенетикалық механизмдерін түсінуге мүмкіндік береді. Көрсетілген мәліметтер негізінде перинатальды иммунология саласында ауруларды жаңа қырынан қарастыру көрсетілген.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMMUNOLOGICAL ASPECTS OF PERINATAL PATHOLOGY IN PREMATURE INFANTS

The review contains modern data on the role of cytokines in the pathogenesis of infections with emphasis on practical use of the cytokine status parameters in the prediction of the course of infection and justification of tactics of therapy in neonatology. We consider the importance of the content of the individual cytokines innate and adaptive immunity in tracking the progress of infections of various etiologies. Using molecular biological methods in neonatal immunology makes possible to study the pathogenetic mechanisms of diseases of the neonatal period. On the basis of the data presented the necessity of a new approach in the field of perinatal study of immunology.

Текст научной работы на тему «Шала туған нәрестелердің перинатальды патологиядағы иммунологиялык аспектілері»

УДК 618.911:612.017

К.С. Ж¥МАЦАНОВА, Б.А. ЭБЕУОВА, Н.А. ЕР1МБЕТОВА, Р.Т. ОМАРОВА, Н.Ж. Н¥РFАЛИЕВА

№3 Балалар аурулары кафедрасы. Караганды мемлекетт!к медицина университетi, Караганды

ШАЛА ТУFАН НЭРЕСТЕЛЕРДЩ ПЕРИНАТАЛЬДЫ ПАТОЛОГИЯДМЫ ИММУНОЛОГИЯЛЫК АСПЕКТ1ЛЕР1

Эдебиеттiк шолу неонатологиядагы цитокиндер жайлы заманауи мэлiметтердiхабарлайды. Нэрестелерде цитокин статусыныц жуцпалы аурулар патогенезш тэжiрбиелiк тургыда цолданудагы алар ролi керсетыген. Цитокиндiк статус инфекция агымын, ауырлыгын, болжамын болжауда мацызды мэлiметтер бередi. Эр тYрлi себептi жуцпалануларда мацыздылыгы бар цитокиндер турлерше жеке-жеке тоцталып, ацпараттыгы царастырылган. Неонатальды иммунологияда молекулярлы-биологиялыц эдiстердi цолдану нэрестелiк шактагы аурулардыц патогенетикалыц механизмдерш туснуге MYMкiндiк бередi. Керсетыген мэлiметтер негiзiнде перинатальды иммунология саласында ауруларды жаца цырынан царастыру керсетыген. TYÜiHÖi свздер: шала туган нэрестелер, диагностика, цитокиндер дисбалансы.

взектипт Кешнп онжылдыкта шала туылган балаларды куту, багу жэне олардыц eлiмi мэселелерi белец алып барады. (1,2,3,4). Сондыктанда бул мэселе ез шешiмiн «Бала мен ана елiмiн азайту Мемлекеттш Багдарламасында ез KepiHiciH тапты [1]. Бул мэселенiц езектiлiгi оныц барлык жуктШктщ 15-20% репродуктивтi шыгынын курайды жэне жогаргы перинатальды ауру мен елiм керсеткiшiнiц жогарлауын керсетедi [2,3]. Шала туган нэрестелер ерте неонатальды елiмнiц 60-70%-ын кураса, уакытынан ерте туган балалар арасында елiм 8-13 рет жтрек кездеседi [4]. Шала туу - бул уакытынан ерте туган балалалардыц жетiлмеуi гана емес, сонымен катар курса; iшiлiк дамудыц бузылыстарынан жэне анасыныц соматикалык ауруларымен, осы жукттктщ аскынуларынан, туу киындыктарынан ерте жэне постнатальды кезецдердiц аскыныстарынан хабар беретш жагдай [5,6]. Шала туган нэрестелер агзасында кабыну Yрдiстерiнiц даму себептерi мультифакторлы оныц iшiнде алдынгы ретте иммунологиялык аспектiлер мен жукпаланулар турады. Заманауи зерттеулер нэтижелерi казiргi уакытта жаца туган нэресте агзасыныц ареактивтiлiгi туралы мэлiметтердi жокка шыгарып отыр. Адам агзасыныц дамуыныц кез-келген кезецшде жасына карай эр TYрлi иммундык факторларга ие бола бастайды. Онда сонымен катар иммунды ЖYЙенiц дамуыныц жэне арнайы реакциялардыц потенциальды MYMкiндiктерiнiц жэне жетiлуi Yрдiстерiн аныктауга болады. Эмбриональды даму кезiнде иммунды ЖYЙе «жумысыныц» ез ерекшелiктерi бар. Нэрестенщ уакытынан бурын дYHиеге келу

морфорфункциялык жетiлмеуi жагынан эртYрлi ЖYЙелер мен MYшелердiц жумысыныц бузылуы иммундык ЖYЙеге катысы бар. Т-тэуелдi иммунды реакцияда

трансплантантты кабылдамау эрекетi бiрiншi болып, кейiннен гиперсезiмталдыктыц кешiктiрiлген дамиды. ¥рыктыц агзасында В- жасушалар болганымен олардыц антидене (АД) TYзушi кабiлетi ете темен. Жатырiшлiк кезецде иммундык ЖYЙенiц ерте белсенденуше жукпаланулар эсерш тигiзедi.¥рык агзасында жукпалы аурулардыц дамуы кептеген факторларга: урыктыц иммунды жуйесшщ жагдайына, жуцпалану мерзiмi жэне тагы баскаларга байланысты. Жукпаланулар ез кезегшде нэресте агзасында цитокиндердiц белшуше экеп согады

[7].

Цитокиндер - эртYрлi ЖYЙенiц тiзбектелген жумысын камтамасыз ететiн дабыл берушi KYPделi байланымдардыц бiр белiгi болып табылады. ЭртYрлi гестациялык мерзiмдерде цитокиндер мелшерiн багалау педиатриялык тэж1рибеде иммунорегуляторлык медиаторларды

бакылауга MYMкiндiк бередi.

Ма^саты. Шала туган нэрестелер агзасыныц жасушалык-молекулярлы децгейдеп иммундык аспектiлерiне эдебиеттiк шолу жасау.

Зерттеу материалдары. Алга койган максатка жету Yшiн онлайн ресурстар мен мэлiметтерге ЖYЙелiк iздеу жэне оган талдау ЖYргiзiлдi. Шолуга енген жумыстардыц барлыгы PubMed, MEDLINE, CINAHL, Embase, e-library, Google Scholar базаларында индексирленген. Сонымен катар жарияланбаган 2003 - 2015 жылдар аралыгындагы мэлiметтер кезi де колданылды.

Эдебиеттiк шолуды курастыруга бастау болган, iзденiстiц Heri3ri с0здерi келесi элементтерден цуралган: «шала туган нэрестелер», «диагностика», «цитокиндер дисбалансы». Ма;алаларды шолуга енпзу критерилерi:

• Соцгы 10 жылгы басылымдар (одан ерте гылыми жэне тарихы мацыздылыгы зор басылым мэлiметтерiне сирек жагдайда суйенуге болады);

• Орыс жэне агылшын тiлдерiндегi басылымдар;

• РИНЦ жэне MEDLINE базаларына енген ма;алалар;

• На;ты жэне статистикалы; дэлелденген цорытындысы бар жарияланымдар.

Ма;алаларды шолуга енпзбеу критерилерi:

• Баяндама резюмей;

• Газеттiк ма;алалар;

• Дербес хабарламалар.

Талкылау жэне корытынды. Иммунды; жуйе механизмi негiзгi уш непзп цызметт ат;арады: цорганыш (эртYрлi микроорганизiмдер нэтижесiнде пайда болатын жуцпалы ауруларда) гомостазды цалпында устау жэне бацылау. ¥рыцтыц иммунды ЖYЙесiнiц толы; жетшмегендштен цоршаган ортадагы 0згерiстерге сай бэсец TYPДе 0згерiп отырады. Толыццанды жетшмеген деген TYсiнiктi - уры; немесе нэрестенщ агзасыныц генетикалы; бекiтiлген темен жауап беру немесе иммунды жауаптыц MYЛдем болмауы деп TYсiнуге болады [8]. ЖатырМлш иммунды жауап беруге бетмделген урыцтыц постнатальды кезецде де жауап беру цабшет ерекше . Эйткеш эмбрионныц иммунды жауаптыц жеке TYрлерiн цабшет ерте дамиды. Оган урьщтыц 11 аптасында цызылшага царсы JgM болуы дэлел болады. Сонымен цатар Т-жасушалы; иммунды жауап кешеуiлдеуi эмбрион агзасыныц жасушаiшiлiк патогендердiц алдында шарасыз екенiн бiлдiредi. Ал нэрестелердщ цанында лимфоцитер саны жогары болганымен, олардыц цызметтш жагдайы элсiз. Бул цубылыстыц цалыпты жагдайга келуi 2 айлы; мерзiмге созылуы MYMкiн [9].

Жаца туган нэрестенщ иммунитет ЖYЙесiне кейбiр санды; жэне сапалы; ерекшелштер тэн, ягни бул бала агзасысыныц кейбiр жуцпалы ауруларга царсы цабшетшщ T0мендiгiн K0рсетедi. Бул YPДiстi шала туган нэресте агзасынан иммунды медиаторлар мелшершщ айцындыгына царап иммунокомпетенттi жасушалардыц типтерiнiц белсендiгiн, цабыну YPДiсiнiц Т- хелпердщ 1 немесе 2-шi типтщ ара цатынасы арцылы багалауга болады [10,11,12]. Шала туган нэрестелер агзасында цитокиндер мелшершщ езгеруi жуцпалы немесе жуцпалы емес ауруларда негiзгi патогенетикалыц звено болып табылады.

Шала туган нэрестенщ супрессия жагдайында турган иммунды; ЖYЙесiнiц биологиялыц мацызы зор. 9йткенi цоршаган ортада орналасцан кеп мелшердегi антигендермен кездесу барысында нэресте агзасында ауыр иммунологиялы; реакцияларды болдырмау ма;сатында мацызды.

Уацытынан ерте туу, оган байланысты нэресте агзасыныц морфо-функциональды жетiлмеуi, иммунды;

цорганыштыц цабшеттщ цалыс цалуы нэресте агзасыныц цоршаган ортада бейiмделуi, перинатальды аурлар мен елiм керсеткiштерiмен тыгыз байланысты. [13,14].

Шетелдш галымдар мэлiметi бойынша [15] иммунитет -езше бетен генетикалы; хабарды жоя отырып, агзаныц iшкi турактылыгын са;тауга багытталган биологиялы; кубылыстар мен урдктердщ жиынтыгы. Сонды;тан адам агзасын эр TYрлi жукпалы аурулардан ;оргау иммунды ЖYЙенiц негiзгi н;ызмет болгандыщтан иммунды ЖYЙедегi ауытнулар нэрестелер елiмшщ негiзгi себебi болып саналады.

Шала туган нэрестелердiц агзасында эр TYрлi этиологиялы жукпалы-кабынулы аурулардыц дамуына T0мендегi факторлар эсер етеда:

- ЖYKтiлiктiц 35-36 аптасына дейiн Jg G класындагы ананыц антиденелерiнiц плацента ар;;ылы тасмалыныц темен болуы

- Нэрестелердiц В лимфоциттершщ Jg М класыныц Jg G синтезше ауыса алмауы.

- Крршаган орта микрофлораларына нэресте теркшшц жэне шырышты кабаттарыныц колонизациясы кезшде иммуноглобулиндердiц кеп жумсалуы

- Цитокиндер белiнуi жогары болганымен олардыц кызметтш бэсецдiлiгiнiц темен болуы[16].

Шала туган нэрестелердiц арнайы жукпалануга карсы иммунитетше бага беру кей жагдайда киынды; тудырады. Себебi жасушалы; жэне гуморальды жауаптыц иммунды супрессиялы; жагдайда болады жэне ол клиникалы; жагдайымен астасып жатыр [17]. А.С. КаракYшiкованыц пайымдауынша [18] гестациялы; мерзiмге байланысты эйресе ете шала туган нэрестелер Yшiн цитокиндiк статустыц ауытнуыныц езара байланысы айн;ын бай;алган. Ягни шала туган нэрестелерде цитокин мелшерiнiц аз болуы: осы медиаторларды ендiрушi жасушалардыц аз болуы жэне оларды ендiрушi жасушалардыц н;ызметтш белсендiлiгiмен байланысты. 2833 гестациялы; апталы;та сыртн;ы ортаныц керi факторларыныц ар;асында реттеушi механизмдер ырн;ынан шыгып, агзада патологияныц дамуына экеледь Сонымен ;атар нэресте агзасында патологиялы; YPДiстiц дамуына кептеп жасалатын диагностикалы; жэне емдiк шаралар, реанимациялы; эдктерд ЖYргiзу барысындагы инвазивтi ;олданулар эсер етедь

Шала туган балалар агзасындагы езгерiстердi жеке ба;ылау негiзiне орталы; ЖYЙке жэне иммунды ЖYЙе непзп болып саналады [19].

Шала туган нэрестелер агзасында жу;палы немесе жу;палы емес аурулардыц дамуына эсер етушi кабынулык цитокиндердiц iшiнде диагностикалы; тургыдан жэне ауру агымыныц терецдiгiн болжауга MYMкiндiк беретiн цитокиндер жайлы мэлiм етпекпiз.

Эр TYрлi гестациялы; мерзiмде шала туган нэрестеледiц агзасындагы ^бы^лы; немесе ;абынуга ;арсы цитокиндердiц децгей езгерiске ушырап, нэрестелерде ;абыну ауруларыныц дамуына Yлкен Yлес ;осады [20,21]. Нэрестелш кезец эсiресе ерте неонатальды бейiмделу кезецi тiршiлiк ету мен 6y^ болаша; емiрiнiц сапасына эсер етедь Нэресте агзасыныц сыртн;ы ортага бейiмделуi барлы; MYшелер мен ЖYЙелердiц ;айта ;¥рылуы, езгеруi оныц шшде иммунды ЖYЙе агзаныц iшкi т¥ра;тылыгына бiрден - бiр жауапты жуйенщ бiрi. Стресс жагдайында, жогаргы антигендш ортада, туу жэне туудан кейшп кезецде iшкi орта т¥ра;тылыгын са;тап ;ана ;оймай нэрестенiц тiрi ;алуына, емiр CYPУ сапасына жэне MYгедектiк пен ;айта ;алпына келу шарттарына жауап берудегi иммунды ЖYЙенiц алар улей зор [22].

Иммунды медиаторлар тацдамасына байланысты эр TYрлi иммунды компетентп жасушалардыц 1-шi жэне 2^i типтi Т- хелперлердiц эр ;айсысыныц белсендiлiгiне байланысты ;абынуд^1ц агымы мен Yрдiсiнен хабар алуга болады [23,24,25].

Ал кейбiр галымдар ецбектерiнде [26,27,28,29,30] цитокиндер мелшершщ езгерiсi жу;палы жэне жу;палы емес ауруларда мацызды патогенетикалы; бастауы болып саналады.

¥ры;тыц интерлейкин ЖYЙесiнiц ;алыптасуы 16 апталы; гестация кезiнде басталады. Цитокин Т мен В лимфоцит экспресс рецепторларыныц темен сапасы бай;алады.

(мысалы ИЛ-2,ИЛ4, ИЛ-6, ИЛ-7 рецепторлары) [31]. Жогарыда атап еткендердiц барлыгы шала туган нэрестедегi элсiз резинстеттердщ ;алыптасуына, грамм терiс флорага септикалы; жагдай TYрiнде генерализация процесiне бешмделпштшке экелiп согады. А. М. Земский езшщ ецбектерiнде нэрестенiц иммунды жуйесiнiц дефицитттiк емес екендiгiн жэне бiр реттiк физиологиялы; темендеуi кезiндегi кейбiр иммунды керсеткiштердiц (моноциттар мен макрофагтарда ИЛ-1, TNF-a синдезделуi) улкендермен салыстырганда бiрдей екендiгiн тек кейбiр ерекшелiктерi барлыгын алга тартады [31]. Нэрестенщ иммунды жуйесi улкендермен салыстырганда ерекше биологиялы; езгерiсi бар себебi оларда езшщ мушелерi мен жуйелерi деструкциясына, аутоиммунды Yрдiстердiц шамадан тыс жуйелiк ;абыну дамуына шектеу жасайды. Неонатальды иммунды жуйе -нэрестеге терi мен шырышты ;абаттардыц микрофлоралармен интенсивт колонизациясы,

перинатальды гипоксиялы; жагдайда жэне биологиялы; кедергiлер еткiзгiштiгiнiц жогары жагдайында тiршiлiк етiп, T¥рактылыкты са;тай отырып жэне кешн олардыц жетiлiп, сырт;ы орта жайлы мэлiметтер жина;тауына, ;алыпты иммунды жауап TYзуге ат салысады [32]. Гестациялы; кезецнiц ауыр ЖYруiне байланыста урогенитальды инфекция салдарынан перифериялы; ;анда кабынулык цитокиндер мелшерiнiц жогарлауы бай;алган. Кабыну реакциялары жергiлiктi жэне жуйелiк TYрде болуы мумкiн [33].

Нэрестелер иммунды жуйесiнiц ерекшелiктерiн ескере отырып, олардыц агзасындагы Yрдiстерген белсене араласатын цитокиндер: интерлейкиндер: IL-1ß, IL-2, IL-6, жэне кш некроздаушы фактор- а (TNF- а) жайында сез етпекшз.

Шетел галымдарыныц зерттеулерiнде цитокиндердщ кепфункциональдыгы керсетiлген. Бiр жагдайларда цитокиндер иммунды; жэне ;абыну реакцияларына езара ;атысушы болса, екiншi жагдайда жасуша ;абыргасыныц н;ызметтш жэне морфологиялы; ;асиетш буза отырып, жасушаныц корFаныштык ;абшетшщ темендеуiне экеледi [9].

IL-1ß - жедел фазалы ;абынуга жауап береда жэне жергiлiктi ;абыну реакцияларын ;алыптастырад^1. Ол пирогендi, прокоагуляциялы, иммуномодулдеушi эффект керсетедь Дэнекер тiннiц метаболизмiн жеделдетедь Негiзгi к;^Iзметi антигендермен сенсибилизирленген лимфоциттер пролиферациясын жа;сарту болып саналады [34,35]. Кейшп жылдары жу;паланулардан ;органудагы тума жэне ЖYре пайда болган иммунитетте цитокиндер жуйесiнiц алар ролi жайында мацызды а;параттар бер^де.

Г.Ф. Железникованыц мэлiмдеуiнше [26] цитокиндер мелшершщ инфекциялы; YPДiс клиникалы; сипаттамалары арасында тыгыз байланыс бар. Ягни ;ан немесе бас;ада биологиялы; C¥Йыктыктардан алынган цитокиндер керсеткiшi ж¥;палануд^1ц агымы, ауырлыгы жэне болжамын айга;тауда тэжiрбиеде ;¥нд^1 мэлiмет беретiндiгiн керсетедi. Б¥л ез кезегiнде ЖYргiзiлген ем нэтижелМне тiкелей эсер етедi.

Неонатологияда цитокиндер мелшерш аны;тау кейбiр клиникалы; ба;ылауларда жа;сы а;парат беретiндiгiн керсетедi. Уан;ытынан ерте туган эйелдер ;анындагы IL-1ß и IL-6 мелшерiнiц жогарлыгы уа;тылы туган эйелдер ;анындагы мелшерден элде;айда жогары болган. Сонымен ;атар олардыц нэрестелерiнде IL-1ß мелшерiнiц жогарлауы Ж¥;палану керiнiстерiнiц ерте бай;алуымен жэне эйелдердеп хорионамниониттiц дамуымен керiнiс берген. IL-1ß жэне IL-6 мелшерiнiц С-реактив^ белокпен ;абаттаса отырып, ;алыпты жагдайдан кеп мелшерде жогары болу^1 оныц нэресте агзасында ж¥;палануд^1ц ай;ын предикторы ретшде дэлелдеген [27]. Шала туган балалард^1ц денi гипоксиялы; жагдайга душар болатыны баршамызга мэлiм. Б¥л Yрдiстiц ауырлыгын, катамнестiк ба;^1лауды болжауда орталы; жуйке жуйесiнiц за;ымдалу дэрежесiнiц постгипоксиялы; болжамын жасау киындык тугызад^!. Эр TYрлi лабораторлы

П

www.kaznmu.kz □

зерттеулер ми жасушаларыныц за;ымдалу децгейiнен толы;тай мэлiмет бере алмайтындыщтан, болжам жасау ;иындык; тугызады. Сондыщтан нэрестелердiц орталы; жуйке ЖYЙесiнiц ;ызметше нейроиммунологиялы; эдiспен бага беру ;ажеттМ туындайды. Барлы; цитокиндер мен олардыц рецепторлары орталы; ЖYЙке ЖYЙесiнiц жасушаларында жэне нейрондарда табылган. TNFa жэне 1Ь-1р M0лшерiнiц жогарлауы жу;палану YPДiстерiне гана ;атысты емес. Сонымен ;атар ишемия кезiнде интерлейкиндерд гиалиндi жэне макрофагтар кептеп белш гематоэнцефальды барьер 0ткiзгiштiгi ар;асында к;анайналымга 0тiп кетедi [36].

Кейбiр зерттеулерде ;абынулы; цитокиндер IL-1p и ТОТа зак;ымдалган ми жасушаларында бiрден пайда болып, нейрондардыц прогрессивтi TYPДе за;ымдалуына бiрден бiр эсер етушi медиаторлар болып табылады. Кейбiр цитокиндер ею жа;ты ;ызмет ат;арады. Ягни бiр мезетте ЖYЙке жасушаларыныц апоптозын жандандырып немесе бэсецдету MYMкiн [29,30]. Сонымен ;атар перифериялы; цитокиндер иммунды жасушалардан шыгып (лимфоциттерден, моноциттерден,

макрофагтардан), ;абыну кезiнде орталы; ЖYЙке ЖYЙесiнiц физиологиялы; нейроэндокриндiк жэне бас;а да реакцияларын жылдамдатады. Бул ез кезегiнде орталы; ЖYЙке ЖYЙесiнiц иммунды ЖYЙенi жергшкп жэне жалпы децгейде реттеуге MYMкiндiк бередi. Кроме того, периферические цитокины высвобождаются иммунными клетками (лимфоцитами, моноцитами, макрофагами) при воспалении, стимулируя самые различные

физиологические, нейроэндокринные и иные реакции ЦНС. В свою очередь, ЦНС регулирует иммунную систему на локальном и общем уровнях различными путями [36,37]. 1Ь- 2 сапасыныц темендеу сапасыз цитоксиндердщ перфоринальды; жетiлуiне экеледi. Шала туган нэрестедеп агзасында 1Ь- 2 жогарлауы элйз резинстеттердiц ;алыптасуына, жуцпалануларга септикалы; жагдай TYрiнде жауап беруiне экелiп согады [38,39]. 1Ь-6 эр TYрлi типтеп мононуклеарлы фагоциттер, лимфоциттер жэне фибробластар шыгарады. Т жэне В лимфоциттерд белсендендiрiп, гемопоэз, жедел фазалы; белоктар синтезше ;атысады. Оныц мелшерi агзадагы ЖYЙелiк ;абыну синдромыныц агымы мен ауырлыгына тыгыз байланысты. [40,41].

М^. Zaretsky [42] жэне оныц эрштестершщ зерттеулерiнде 1Ь-6 екi жа;ты трансплацентарлы тасмалдау MYMкiндiгi керсетiлген. Авторлардыц мэлiмдеуi бойынша ЖYЙелiк ;абынуы бар ЖYKтi эйелдер урыгында полимYшелi за;ымдалу, кеш TYсiк тастау, уа;ытынан ерте тууга IL-1 и

С Т Н И К

ЮТа тiкелей эсер ете алмаса да (олар плацентарлы кедергiден ете алмайды) IL-6 плацента ар;ылы етуiн жандандырады.

Гипоксиялы; жагдайда туган нэрестелер агзасында [43,44] 1Ь-6 мелшерi жогарлау салдары нэресте агзасыныц кеп мелшерде антигендiк ЖYKтемеге компенсаторлы турде жауап беруi деп багаланады.

ТЫР-а - эндотоксинге адам агзасыныц жауап ретiнде цайтарган непзп медиатор. TNF-а эндотелиальды жасушалар мен лейкоциттерд жандандырып, эндотелий еткiзгiштiгiн жогарлатып, фагоциттердiц

цитотоксикалыгын жэне лейкоциттердiц адгезивт ;абшетш арттырады. TNF-а лейкоциттердiц ;абыну аймагына миграциясын жылдамдатып, дегрануляциясына экеледь Тiндiк зак;ымдалуларга жауапты [45]. ТЫР-а курылымды; жагынан 1Ь-1£ езгеше болганымен, биологиялы; ;асиет жагынан ете жа;ын. Егер ЖYKтi эйел агзасында ТОТ-а мелшерi жогары болатын болса ол ЖYKтiлiктiц уа;ытынан ерте Yзiлуiне жэне урьщтыц курса; iшi дамуыныц бузылыстарына экеледi [45]. Уа;ытынан ерте туу кезiнде TNF-а кептеген жагдайда шала туган нэрестенiц зэрiнде аныщталган. Жасанды екпе тыныс алу кезiнде респираторлы дисстресс синдромыныц дамуына TNF-a ;атысы бар екендiгiн кейбiр зерттеулер нэтижелерi айгак;тайды [36,45]. Нэрестелердiц иммунды ЖYЙесiнiц жагдайын керсететiн негiзгi керсеткiштердiц бiрi, кiндiк цанындагы моноциттер мелшерiнiц децгей болып саналады.

Шала туган нэрестелердiц жу;палы ауруларыныц патогенезiнде, клиникалы; агымында жэне соцгы нэтижелерiнде иммунды жуйенiц мацызы зор. Иммунды ЖYЙенiц негiзгi ацпараттык; керсеткiштерiнiц бiрiне цитокиндердiц белiнуi жатады. Цитокиндер - агза ЖYЙелерiнiц езара байланысынан хабардар етедi [46,47]. ¥сыныстар. Шала туган нэрестелер арасында жатыршШк жу;паланулардыц жыл санап есуiнiц ар;асында оны болжау жэне бул патологияныц диагностикасын жетiлдiру осы цитокиндер непзшде на;ты диагностикалы; маркерлердi табу езект болма;. Кабыну цитокиндерi оныц Мнде 1Ь-1, 1Ь-2, 1Ь-6 жэне ТОТа жогары диагностикалы; а;парат;а ие. Сонды;тан эр турлi цабынулык; медиаторларын тэжiрбиеге кецiнен енгiзу оныц нэрестелер агзасындагы ;абыну урдiстерiнiц агымы мен ауырлыгын болжауда зор MYMкiндiктер берерi сезйз. Нэрестелер ;анында цитокиндер мелшерiнiц ауыткуларын ;арай отырып, перинатальды аурулар дамуыныц бiрден - бiр предикторлары ретшде царастыруга MYMкiндiктер зор.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Государственная программа реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на 2005-2010 годы. Источник: справочная правовая система ЮРИСТ 07.04.2006

2 Сидельников В.М. Невынашивание беременности - современный взгляд на проблему // Акушерство и гинекология. - 2007.- № 5. - С. 24-7.

3 Несяева Е.В Неразвивающая беременность: этиология, патогенез, клиника, диагностика // Акушерство и гинекология. - 2005. -№ 2.-С.3-7.

4 Орлова В.С., Калашникова И.В., Набережнев Ю.И. Подходы к ведению недоношенной при преждевременном излитии околоплодных вод. // Научные ведомости Белгородского государственного университета. Серия Медицина. Фармация.-2010. - № 6(87), № 11. - С.13-21.

5 Тишина С.Э., Ванин К.Ю., Фишман Б.Б. Характеристика неврологического статуса у детей с внутриутробной инфекцией // Клиническая медицина - В.Новгород, 2008. - Т.15. - С.178-184

6 Цхай В.Б., Гребенникова Э.К. Идиопатическая тромбоцитопеническая пурпура у беременных. Акушерские и перинатальные риски. // Акушерство, гинекология и репродукция.- 2015. - Т. 9. - № 2. - С.72-79.

7 Каракушикова А:С. Божбанбаева Н.С. Влияние внутриутробных инфекции на иммунный и интерфероновый статус новорожденного ребенка // Медицина. - 2008.-№8. - С.41-43.

8 Mosca, F. BPD : old and new problems / F. Mosca, M. Colnaghi, M. Fumagalli // J. Matern. Fetal Neonatal. Med. - 2011. - Vol. 24, № 1. - P. 80-82.

9 Цхай В.Б., Прахин Е.И., Даценко А.В., Ульянова И.О. Особенности перинатального периода при внутриутробном инфицировании // Рос. вестник. перинатологии. и педиатрии. - 2002. - № 6. - С. 14-17.

10 Александрова Ю. В. О системе цитокинов // Педиатрия. - 2007. - Т.86, №3. - С.124-128.

11 Cord blood cytokines and acute lower respiratory illnesses in the first year of life / Ly N. [et al.] // Pediatrics. - 2007. - Vol.119, №1. -P.171-178. 48.

12 Martin H., Olander B., Norman M. Reactive hyperemia and interleukin 6, interleukin8 and tumor necrosis factor-alpha in the diagnosis of early-onset neonatal sepsis // Pediatrics. - 2001. - Oct; № 108 (4). - Р. 61.

13 Ambalavanan, N. Cytokines associated with bronchopulmonary dysplasia or death in extremely low birth weight infants / N. Ambalavanan, W. A. Carlo, C. T. D'Angio, S. A. McDonald, A. Das, D. Schendel, P. Thorsen, R. D. Higgins // Pediatrics. - 2009. - Vol. 123, №

4. - Р. 1132-1141

14 Bhandari, A. Biomarkers in bronchopulmonary dysplasia / A. Bhandari, V. Bhandari // Paediatr. Respir. Rev. - 2013. - Vol. 14, № 3. - Р. 173-179.

15 Caron J.E, LaPine T R,Augustine N.H. [et al.]. Multiplex analysis of toll-like receptor-stimulated neonatal cytokine response // Neonatology - 2010. - Vol. 97, № 3. - Р. 266-273.

16 Бочарова И.П. Клинико-иммунологические варианты патологических состоянии у новорожденных, родившихся у матерей с урогенитальной инфекцией (диагностика, прогнозирование, технологии ведения) :Автореф. дис. ... д-ра мед. наук.-М.: 2008. -38 с.

17 Сидельникова В.М. Преждевременные роды - современный взгляд на проблему //Новые технологии в перинатологии. Материалы Ежегодного конгресса специалистов перинатальной медицины. - М.: 2006. - С. 55-56.

18 Каракушикова А.С. Особенности клинико-иммунологического статуса у недоношенных детей с церебральной ишемией // Астана медициналыц журналы. - 2010. -№2. - С. 132-136.

19 MurthaA.P., SinclairT., HauserE.R. et al. Maternal serum cytokines in preterm premature rupture of membranes// Obstetrics and Gynecology. - 2007. - Vol. 109, № 1. - Р. 121-127.

20 Архангельский С.М., Чеснокова Н.П., Яхамова Н.Н. Закономерности нарушений цитокинового статуса матери и плода при гестозе //Фундаментальные исследования. - 2008. - №10. - С. 14-16.

21 А.М.Земсков, И.И. Журихина, Г.В.Добросоцких и др. Комплексная иммунотерапия перспективный метод лечения гнойно-воспалительных заболеваний // Вестник новых медицинских технологий - 2013 - Т. XX, № 1 - С.152-155.

22 Бережная Н.М. Цитокиновая регуляция при патологии: стремительное развитие и неизбежные вопросы //Цитокины и воспаление. - 2007. - Т. 6. № 2. - С. 26-34.

23 Coombes J.L., Robinson N.J., Maloy K.J. et al. Regulatory T cells and intestinal homeostasis //Immunol. Rev. - 2005. - Vol. 204. - Р. 184194.

24 Гейн С.В., Гаврилова Т.В., Черешнев В.А и др. Влияние миелопептидов на пролиферацию лимфоцитов и продукцию IL-1 TNF мононуклеарами, моноцитами и нейтрофилами //Цитокины и воспаление. - 2008. - Т. 7, № 1. - С. 24-28.

25 Romero R., Espinoza J., Goncalves L.F., Kusanovic JP, Friel L, Hassan S. The role of inflammation and infection in preterm birth//SeminarsinReproductiveMedicine. - 2007. - Vol. 25, № 1. - P. 21-39.

26 Железникова Г.Ф. Цитокины как предикторы течения и исхода инфекций //Цитокины и воспаление. - 2009. - Т. 8, №1. - С. 1017.

27 Черевко Н.А., Фрейдин М.Б., Брагина Е.Ю. и др. Связь полиморфизма генов цитокинов с особенностями клинического течения герпетической инфекции //Цитокины и воспаление. - 2009. - Т. 8, № 4. - С. 43-45.

28 Громада Н.Е. Цитокиновый профиль и количественное значение ДНК в ядрах лимфоцитов периферической крови у новорожденных с гипоксическим перинатальным поражением центральной нервной системы //Цитокины и воспаление. -2008. Т.7.- №3. - С. 14-18.

29 Громада Н.Е. Роль цитокинов в гормональных реакциях у детей с гипоксическими перинатальными поражениями ЦНС //Вестник Уральской медицинской академической науки. - 2007. - № 2. - С. 63-67.

30 Hofer, N. The fetal inflammatory response syndrome is a risk factor for morbidity in preterm neonates / N. Hofer, R. Kothari, N. Morris, W. Meller, B. Resch // Am. J. Obstet. Gynecol. - 2013. - Vol. 209, № 6. - P. 542

31 Земсков А. М. Клиническая иммуннология. М.: ГЭОТАР - Медиа, 2006. - 320 с.

32 Beck S., Wojdyla D., Say L. et al. The worldwide incidence of preterm birth: a systematic review of maternal mortality and morbidity. Bull.World Health Organ. 2010; 88 (1): 31—38.

33 Сидельников В.М. Невынашивание беременности - современный взгляд на проблему. // Акушерство и гинекология.- 2007.-№

5.- С. 24-27.

34 Несяева Е.В Неразвивающая беременность: этиология, патогенез, клиника, диагностика // Акушерство и гинекология.-2005.-№2.-С.3-7.

35 Макаров О. В., Ковальчук Л. В., Ганковская Л. В. Невынашивание беременности, инфекция, врождённый иммунитет. М.: ГЭОТАР_Медиа; 2007.

36 Fortunato. S. J., Menon. R., Lombardi S.J. Role of tumor necrosis factor -alfa in the premature rupture of membranes and preterm labor pathways // Am. J. Obstet. 2002.-Vol.187, №5.-Р. 1159-1162.

37 Majeed R., Memon Y., Majeed F. et al. Risk factors of birth asphyxia // J. Ayub. Med. Coll. Abbottabad. - 2007. - Vol. 19. - P. 67-71.

38 Перепелица С. А., Голубев А. М., Мороз В. В. и соавт. Провоспалительные и противовоспалительные цитокины у недоношенных новорождённых с ОРДС. Общая реаниматология 2009.- V (6).-С. 21-30.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

39 Мороз В. В., Перепелица С. А., Голубев А. М., Голубев М. А. Цитокины — маркеры иммунореактивности у недоношенных новорожденных Общая реаниматология , 2011.- VII. 5.-С. 36-41.

40 Орлова В.С. Калашникова И.В., Набережнев Ю.И. Подходы к ведению недоношенной при преждевременном излитии околоплодных вод. // Научные ведомости Белгородского государственного университета. Серия Медицина. Фармация. 2010;6(87), вып. 11.- С.13-21.

41 Гараев В.Р., Зубарева О.Е., Шумилина М.В., Горелик Ю.В., Любименко В.А., Шабалов Н.П., Клименко В.М. Влияние содержания провоспалительных цитокинов в крови на повторную судорожную активность у новорожденных с гипоксически-ишемической энцефалопатией //Нейрохирургия и неврология детского возраста. 2011. - 4/11 - C. 49-52.

42 Zaretsky M.V., James M.A., Byrd W. et al. // Obstet. Gynecol. 2004. - V. 103. - P. 546-550.

43 Oda S., Hirasawa H., Shiga H. Et al. //Cytokine.-2005.-Vol. 29, N4.-P. 169-175.

44 Chauhan M., McGuire W. Interleukin -6 (-174C) polymorphism and the risk of sepsis in very low birth weight infants:meta - analysis. Arch. Dis. Child. Fetal Neonatal Ed. 2008;93(6):F427-9.

45 Vural P., Degirmencioglu S., Saral N.Y., Demrkan A., Akgul C., Yildirim G. Et al. Tumor necrosis factor alpha, interleukin -6 and interleukin -10 polymorphisms in preeclampsia. J. Obstet. Gynaecol. Res. 2010;36(1):64-71.

46 Simbircev A.S. Cytokines: classification and biological functions. Tsitokiny i vospalenie 2004.- №3.-С.16-23.

47 Чепель Э., Хейни М., Мисбах С., Сновден Н. Основы клинической иммунологии /Перевод с англ.-5-е изд.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2008. - 416с.

www.kaznmu.kz В G С IН И КК,!НМ¥/*

К.С. ЖУМАКАНОВА, Б.А. АБЕУОВА, Н.А. ЕРИМБЕТОВА, Р.Т. ОМАРОВА, Н.Ж. НУРГАЛИЕВА

ИММУНОЛОГИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ПЕРИНАТАЛЬНОЙ ПАТОЛОГИИ У НЕДОНОШЕННЫХ ДЕТЕЙ

Резюме: Обзор содержит современные сведения о роли цитокинов в патогенезе инфекций с акцентом на практическое использование параметров цитокинового статуса в прогнозе течения инфекции и обосновании тактики терапии в неонатологии. Рассматривается информативность отдельных цитокинов врожденного и приобретенного иммунитета в слежении за ходом инфекций различной этиологии. Использование молекулярно-биологических методов исследования в неонатальной иммунологии позволило изучить патогенетические механизмы заболеваний неонатального периода. На основании представленных данных обосновывается необходимость нового подхода изучения заболеваемости в области перинатальной иммунологии. Ключевые слова: недоношенные дети, диагностика, дисбаланс цитокинов.

K.S ZHUMAKANOVA, B. ABEYOVA, N.A YERIMBETOVA, R.T OMAROVA, N.J. NURGALIYEVA

IMMUNOLOGICAL ASPECTS OF PERINATAL PATHOLOGY IN PREMATURE INFANTS

Resume: The review contains modern data on the role of cytokines in the pathogenesis of infections with emphasis on practical use of the cytokine status parameters in the prediction of the course of infection and justification of tactics of therapy in neonatology. We consider the importance of the content of the individual cytokines innate and adaptive immunity in tracking the progress of infections of various etiologies. Using molecular biological methods in neonatal immunology makes possible to study the pathogenetic mechanisms of diseases of the neonatal period. On the basis of the data presented the necessity of a new approach in the field of perinatal study of immunology. Keywords: premature infants, diagnostics, cytokine imbalance

УДК 616.361/.362:611.366/.367:611.95-019:[618.291+616-053.32]

А.А. ИДРИСОВ, А.Д. АУЕСХАНОВА

СРАВНИТЕЛЬНЫЕ ТОПОГРАФО-АНАТОМИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ГЕПАТОБИЛИАРНОЙ СИСТЕМЫ У ПЛОДОВ И НОВОРОЖДЕННЫХ С КРИТИЧЕСКОЙ МАССОЙ ТЕЛА

Исследованы 58 секционных случаев внеорганного отдела гепатобилиарной системы у плодов и новорожденных с массой тела от 427 до 1500г., и длиной тела 25 см и более, при сроке беременности 22-35 недель. Печень на ранних сроках гестации (22-23 неделях) занимает 2/3-1/2 объема брюшной полости. Чаще форма печени неправильная, треугольная. В 80% случаях закрытый тип ворот печени. Между массой печени и размерами желчного пузыря зависимость не установлена. Короткий пузырь может сочетаться с относительно большой печенью, и наоборот большой желчный пузырь может встречаться с маленькой печенью. Ключевые слова:Плоды и новорожденные с критической массой тела, гепатобилиарная система.

Актуальность исследования.

В 2008 году Казахстан официально принял критерии живорождения-мертворождения, рекомендованные ВОЗ. Плоды и новорожденные с критической массой тела в связи с выраженной морфофункциональной незрелостью всех органов и систем, несовершенными механизмами адаптации в дальнейшем составляют группу высокого риска по возникновению у них неврологических нарушений, интеллектуальной недостаточности и инвалидности в различные возрастные периоды[1]. К аналогичному выводу также пришли авторы Bell E.F. и Zumbach D.K.(2010) собрав данные с 1936 по 2010гг. по всему миру. За 74 года было зафиксировано всего110 случаев выживания детей с массой от 260 до 397 грамм и сроком гестации от 21 до 34 недель[2]. Подытожив, можем сказать, что данная тема очень актуальна и дальнейшее исследование

морфофункционального состояния различных органов и систем, в том числе и гепатобилиарной системы, при экстремально низкой массе тела представляет большой интерес в неонатологии.

Цель исследования.

Изучить сравнительные особенности внеорганного отдела гепатобилиарной системы у плодов и новорожденных с критической массой тела. Материалы и методы исследования.

Было проведено морфологическое, топографо-анатомическое исследование 58 плодов и новорожденных с массой тела от 427 до 1500г., и длиной тела 25 см и более при сроке беременности 22-35 недель.

Топографо-анатомические особенности печени, желчного пузыря у плодов и новорожденных с очень низкой и с экстремально низкой массой тела.

В исследовании были изучены размеры печени плодов антенатально погибших, интранатально погибших и живших, не зависимо от продолжительности жизни в единой групп.

Печень новорожденного занимала не только правое, но и левое подреберье и надчревную область, таким образом, заполняла 2/3-1/2 объема брюшной полости (рисунок 1).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.