Научная статья на тему 'ШАХСДА ДИНДОРЛИК ШАКЛЛАНИШИНИНГ ГЕНДЕР ПСИХОЛОГИК ФАРҚЛАРИ'

ШАХСДА ДИНДОРЛИК ШАКЛЛАНИШИНИНГ ГЕНДЕР ПСИХОЛОГИК ФАРҚЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Психологические науки»

CC BY
26
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
дин / гендер психологияси / диний амаллар / диний тасаввур / диний манбалар / ижтимоийлашув / дин психологияси. / религия / гендерная психология / религиозные практики / религиозное воображение / религиозные ресурсы / социализация / психология религии.

Аннотация научной статьи по психологическим наукам, автор научной работы — Абдуллаева Дилбар Зоиржон Қизи

Мақолада шахсда диндорликнинг юзага келиши ва шаклланишига туртки бўлувчи омиллар юзасидан ўтказилган тадқиқот натижалари баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ГЕНДЕРНЫЕ ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ РАЗЛИЧИЯ В ФОРМИРОВАНИИ РЕЛИГИОЗНОСТИ ЛИЧНОСТИ

В статье описаны результаты исследования факторов, способствующих возникновению и формированию религиозности у личности.

Текст научной работы на тему «ШАХСДА ДИНДОРЛИК ШАКЛЛАНИШИНИНГ ГЕНДЕР ПСИХОЛОГИК ФАРҚЛАРИ»

Абдуллаева Дилбар Зоиржон к,изи,

Узбекистан халкаро ислом академияси "Дин психологияси ва педагогика" кафедраси таянч докторанти

ШАХСДА ДИНДОРЛИК ШАКЛЛАНИШИНИНГ ГЕНДЕР ПСИХОЛОГИК ФАРДОАРИ

УУК: 159.99

АБДУЛЛАЕВА Д.З. ШАХСДА ДИНДОРЛИК ШАКЛЛАНИШИНИНГ ГЕНДЕР ПСИХОЛОГИК ФАРЦЛАРИ

Маколада шахсда диндорликнинг юзага келиши ва шаклланишига туртки булувчи омиллар юзасидан утказилган тадкикот натижалари баён этилган.

Таянч суз ва тушунчалар: дин, гендер психологияси, диний амаллар, диний тасаввур, диний манбалар, ижтимоийлашув, дин психологияси.

АБДУЛЛАЕВА Д.З. ГЕНДЕРНЫЕ ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ РАЗЛИЧИЯ В ФОРМИРОВАНИИ РЕЛИГИОЗНОСТИ ЛИЧНОСТИ

В статье описаны результаты исследования факторов, способствующих возникновению и формированию религиозности у личности.

Ключевые слова и понятия: религия, гендерная психология, религиозные практики, религиозное воображение, религиозные ресурсы, социализация, психология религии.

ABDULLAYEVA.D.Z. GENDER PSYCHOLOGICAL DIFFERENCES IN THE FORMATION OF RELIGIOSITY IN A PERSON

The article describes the results of research on the factors that contribute to the emergence and formation of religiosity in the individual.

Key words and concepts: religion, gender psychology, religious practices, religious imagination, religious resources, socialization, psychology of religion

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 5 (114)

Кириш.

Маълумки сунги йилларда куплаб сох,алар сингари диний-маърифий сох,ага х,ам алох,ида эътибор каратилди. Юртимизда Ислом дини-нинг асл мазмун-мох,иятини урганиш, маъ-рифат асосида жах,олатга барх,ам бериш борасида халкаро ах,амиятга молик ишлар амалга оширилмокда. Бунинг амалий ифо-даси сифатида мух,тарам Президентимиз Ш.Мирзиёевнинг БМТнинг 72-сессиясида таъ-кидлаган куйидаги фикрларида куришимиз мумкин: "Биз мукаддас динимизни азалий кадриятларимиз мужассамининг ифодаси сифатида бех,ад кадрлаймиз. Биз мукаддас динимизни зуравонлик ва кон тукиш билан бир каторга куядиганларни катъий коралаймиз ва улар билан х,еч качон муроса кила олмай-миз. Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларни асраб-авайлашга даъват этади"1.

Шунингдек, мазкур масалага Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги «2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг Тараккиёт стратегияси туFрисида»ги ПФ-60-сон, 2020 йил 6 ноябрдаги «Узбекистоннинг янги тараккиёт даврида таълим-тарбия ва илм-фан сох,аларини ривож-лантириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПФ-6108-сон Фармонларида, 2017 йил 23 июн-даги «Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камаси хузурида Узбекистондаги Ислом цивилизацияси марказини ташкил этиш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК-3080-сон, 2018 йил 27 июндаги «Узбекистон Республикасида оила институтини мустах,камлаш концепци-ясини тасдиклаш туFрисида»ги ПК-3808-сон, 2019 йил 3 майдаги «Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш буйича кушимча чора-тадбирлар туFрисида»ги ПК-4307-сон карорларида, Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2018 йил 22 июндаги «Узбекистон халкаро ислом ака-демияси фаолиятини ташкил этиш ва куллаб-кувватлаш чора тадбирлари туFрисида»ги 466-сон карорида эътибор каратилган.

1 Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мир-зиёевнинг 2017 йил 19 сентябрь куни Бирлашган Мил-латлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида сузлаган нутки // Маърифат, 2017 йил, 20 сентябрь.

Мавзунинг долзарблиги.

Шу уринда алох,ида эътироф этилиши жоизки, юкорида келтирилган барча жара-ёнларнинг асосий нуктаси жамиятимизда ёшларга оид олиб борилаётган сиёсатнинг натижаларини, шунингдек ёшларни маънавий жих,атдан камол топтиришда асос килиб олин-ган устувор йуналишни намоён этади. Чунки жамиятнинг асосий кисмини ташкил этувчи ёшлар , уларнинг келажаги ва таълим тарбияси бугунги куннинг асосий масаласига айланди. Зеро, Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев "Эркин ва фаровон, демо-кратик Узбекистон давлатини барпо этамиз" номли асарида: «Биз ёшларга доир давлат сиё-сатини х,еч оFишмасдан, катъият билан давом эттирамиз. Нафакат давом эттирамиз, балки бу сиёсатни энг устувор вазифамиз сифатида бугун замон талаб килаетган юксак дара-жага кутарамиз. Ёшларимизнинг мустакил фик-рлайдиган, юксак интеллектуал ва маънавий салох,иятга эга булиб, дунё микёсида уз тенг-дошларига х,еч кайси со^ада буш келмайдиган инсонлар булиб камол топиши, бахтли булиши учун давлатимиз ва жамиятимизнинг бор куч ва имкониятларини сафарбар этамиз»2, деб уктиришларидан ёшлар тарбияси, уларни катта х,аётга тайёрлаш каби вазифалар бугунги куннинг энг мух,им масаласи эканлигини ва мавзунинг долзарблигини англаш кийин эмас..

Мавзу буйича илмий изланишларнинг кискача тах,лили.

Шахс диндорлик структураси ва унинг узига хос хусусиятлари билан боFлик масалаларни хорижий олимлардан У.Джеймс, Э.Фром, З.Фрейд, К.Юнг, С.Холл, Ч.Глок каби олим-лар урганган. Шунингдек МДХ давлатларидан И.В.Афанасенко, Т.С.Чабиева ва Т.В.Царёва, М.И.Ясин ва О.Л.Тарнапольская, Д.Г.Сувакпит тадкикотчилар асарларида бу муаммо узига хос тарзда урганилган.

Маълумки, дин психологиясини аник бир фан сифатида шаклланишига асос солган У.Джеймс узининг асарларида диндорлик-нинг психологик табиатини тушуниш юзаси-дан салмокли х,исса кушган3. Э.Фромм динни

2 Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Узбекистон давлатини барпо этамиз. - Т.: «Узбекистон», 2016. - Б. 14.

3 Вильям Джемс. Многообразие религиозного опыта. Перевод В.Г.Малахиевой Мирович и М.В.Шик. - Москва: «Русская Мысль». Москва, 1910. С. 398-400.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 5 (114)

шахсга йуналиш тизимини таъминлайдиган "гурух томонидан биргаликда куриладиган хар кандай карашлар ва харакатлар тизими" деб таърифлайди1. З.Фрейд эса шахс дин-дорлигини талкин килар экан уни инсонлар узларининг турли хусусият ва белгиларга эга булган куркувларига карши химоя механизми сифатида кулловчи иллюзия2 деб атади. Шах-сдаги диндорлик даражасини улчаш буйича яратилган методикаларнинг энг биринчиси Чарлез Глок га тегишли булиб, у узининг 1962 йилдаги маколасида3 динийлик даражасини улчаш буйича узига хос улчовни таклиф этган.

И.В.Афанасенко4 турли жинсга мансуб булган талабаларда диндорликнинг индивидуал структураси ва унинг шахс индивидуал психологик хусусиятлари билан боFликлигини уз тадкикотларида урганган. Т.С.Чабиева ва Т.В.Царёва каби олимлар узларининг "Ингуш талабаларининг диний узига хосли-гининг ижтимоий-психологик тахлил" юза-сидан маколаларида5 Россиянинг Ингушетия Республикасидаги талабаларнинг диндорлик хусусиятларини юзасидан тадкикотлари натижасини келтирганлар. М.И.Ясин ва О.Л.Тарнапольскаялар эса уз илмий изла-нишларида мусулмонларнинг диний мотива-циясини урганиш натижасида Ислом динига эътикод этувчи диндорларнинг ички кечинма-лари бошка диндорларникига нисбатан узига хос хусусиятга эга эканлигини очиб берди-лар. Д.Г.Сувакпит эса Буддизм динига эътикод этувчи диндорларнинг эътикодий жихатдан бошка диндорлардан тафовутланувчи сифат-ларини тадкик этган6.

1 Соколовская И.Э. Феномен религиозности в контексте психологических теорий // Вестник МГОУ. Серия «Психологические науки». 2014 / № 2. С. 39.

2 Freud. the Man Moses: the psychology of religion. Publisher: "Academic project", 2007. P. 135

3 Glock Ch. Y. On the Study of Religious Commitment // Religious Education, Research Supplement. 1962. Vol. 42.)

4 Афанасенко И.В. Особенности структуры индивидуальной религиозности и связанных с нею личностных свойств у студентов разного пола// https://cyberleninka. ru, 27.02.2022.

5 Chabieva T. S., Tsareva T. V. Social and psychological analysis of the religious identity of Ingush student. Minbar. Islamic Studies. 2018;11(4):835-849

6 Д.Г. Сувакпит. Особенности индивидуальной религи-

озности тувинцев зрелого возраста, исповедующих буддизм// Научный журнал «Вестник по педагогике и психологии Южной Сибири», №2. -2017. C. 156.

Мацоланинг илмий янгилиги шундан ибо-ратки, шахсда маълум диний эътикодни туFри шакллантиришда унинг гендер психологик хусусиятларини инобатга олган холда ёнда-шиш максадга эришишда самарали натижалар беради.

Тадцицотнинг мацсади Маълум диний эътикодга эга булган талаба ёшларнинг индивидуал психологик ва гендер фаркларини аниклаш, шунингдек улардаги диндорликнинг узига хос хусусияти ва даражаларини бахолаш оркали таклиф ва тавсиялар ишлаб чикишдан иборат.

Тадцицотнинг объекти сифатида олий таъ-лим масканларида таълим олувчи ёшлар тан-лаб олинди.

Тадцицотда олинган натижалар маълумот-лари математик-статистик методлари ёрда-мида кайта ишлаб чикилди.

Тадцицотнинг эмпирик манбасини анкета суровномалари натижалари ташкил этди.

Асосий цисм. Дин, жамиятнинг маълум бир куйи тизими сифатида унинг бошка тар-кибий кисмлари билан узвий боFликлик хусу-сиятига эга. Шу сабабли хам у жамиятда юзага келувчи маълум холат ва узгаришларни асосий омили хисобланади. Дин унга эътикод килувчи шахслар, яъний диндорлар хаётида узига хос функцияларни бажариши сабабли унинг жами-ятдаги ахамиятлилик даражаси ута юкори. Чунки шахсдаги маълум бир эътикод тизимига эга булишга интилиш нафакат тарихда, балки бугунги кунда хам узига хос тенденцияга эга булиб келмокда. Шу туфайли хам, диндор шахс муаммоси бир канча фан кесимларида тадкик этиб келинмокда. Шахсдаги диндорлик даражасини улчаш буйича яратилган методикаларнинг энг биринчиси Чарлез Глок га тегишли булиб у узининг 1962 йилдаги маколасида7 динийлик даражасини улчаш буйича узига хос улчовни таклиф этган, унинг фикрича шахсдаги диндорлик даражасини куйидаги беш улчов асосида тулаконли улчаш мумкин:

1) тажрибага таянувчи улчов (experiential): субъектив эмоционал диний тажриба,диндорликнинг субъектив шаклини акс эттирувчи хусусияти;

2) ритуалистик (ritualistic): диний амалиёт-лар, диний фаолиятлар ва диний маросим-

7 Glock Ch. Y. On the Study of Religious Commitment // Religious Education, Research Supplement. 1962. Vol. 42.)

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 5 (114)

2-жадвал. Тадк,ик,от иштирокчиларининг олий таълим ташкилотлари ва жинс кесимидаги тавсифи

1-жадвал. Тадк,ик,от иштирокчиларининг ёш ва жинс кесимидаги тавсифи

Ёши Жинси Жами

Кизлар Йигитлар

Ёши 18-22 ёш 224 89 313

22-25 ёш 11 32 43

25-30 ёш 2 2 4

Жами 237 123 360

Олий таълим ташкилотлари Жинси Жами

Кизлар Йигитлар

Таълим маскани Узбекистон халкаро ислом академияси 47 41 88

Узбекистон давлат жахон тиллари университети 105 27 132

Тошкент давлат педагогика университети 42 18 60

Чирчик, давлат педагогика институти 43 37 80

Жами 237 123 360

ларда иштирок этиш- диний амалиётларга ташриф буюриш;

3) мафкуравий (ideological): маълум бир эътикод тизимини кабул килиш;

4) интеллектуал (intellectual): эътикод хакида билиш, хабардорлик;

5) натижаларни улчаш (consequential): юкоридаги 4 диний улчовни шахснинг динга алокадор булмаган кадриятлари ва хулк-атворига таъсири, натижалари ва окибатларини улчашдан иборат.

Албатта бу беш хусусият барча дин вакилла-рига тегишли булиши мумкин, лекин амалиёт-лар ва кечинмалар хар бир диндор учун индивидуал булиб, фикримизча шахс диндорлиги даражасини мутлак тизимли тарзда тадкик этишнинг имконияти чегараланган. Чунки диний эътикод, диндорлик каби тушунчалар шахс субъектив сохасига тегишли булиб, психодиагностик тадкикотларнинг х,еч бири шахснинг ички рух,ий оламини мукаммал ёритиб беришга кодир эмас. Шу сабабдан Биз томони-миздан олиб борилган тадкикотда шахсда диндорлик шаклланишига таъсир утказувчи баъзи омиллар ва уларнинг ахамиятини урганиб чикилди.

Эмпирик урганиш натижалари.

Тадкикотда 3 та олий таълим маска-нида тахсил олувчи ёшлар (2-жадвал) тан-лаб олинди. Тадкикотимизга жами 360 талаба жалб этилган булиб, улардан 237 нафари киз болалар, 123 таси йигитларни ташкил этди. Шунингдек синалувчилар 3 хил ёш кесимидаги яъни 18-21, 22-25, 26-30 ёшларни ташкил

этди(1-жадвал). талабаларнинг диний тасав-вурларини аниклаш учун 10 та саволдан иборат ижтимоий психологик суровнома тузилди ва фойдаланилди.

1-расмга кура натижалар с2 мезонига кура ишончли деб топилди ва куйидагича мазмун касб этди. Маълум булишича суровномада келтирилган "Сизнинг дин хакидаги тасав-вурларингизнинг усишига сабаб булган шахс" саволига 1-расмда куриниб турганидек 71,3 % кизлар ва 54,5 % йигитлар "Оила аъзоларим" деган жавобни келтиришди, шунингдек 15,4 % йигитлар ва 11,4% кизлар "Дустларим" жаво-бини белгилашган булса, "Кариндош уруFларим" ва "Устозларим" вариантига берил-ган жавоблар деярли бир хил булиб сезиларли тафовут курсатмади. Лекин умумий курсатгичга кура энг паст натижаларни "Оммавий ахборот воситалари" ва "Бошка шахслар" каби вариант-лар. Келтирилган натижалар шуни англатадики шахсдаги илк диний тасаввурлар унинг оила-сида шаклланади.

Синалувчилардан олинган суровноманинг "Диний манбаларни урганишга булган кизикишлар сизда качон пайдо булган?" саволига берилган жавоблар с2 мезонига кура куйидагича натижа берди. Келтирилган жавоблар жинс кесимига кура узига хос тафовут-ларни намойиш этди. Унга кура йигитлар ора-сида энг баланд курсатгич (33,3%) "Болалик давримда" жавобида булса, кизларда эса энг юкори курсатгичлар (36,3%) "Мактабда таълим олаётган давримда" ва (31,6%) "Усмирлик вактимда" каби жавобларда булди. Шуниси ахамиятлики йигитларда диний манбаларни

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 5 (114)

1-расм. "Сизнинг дин х,ак,идаги тасаввурларингизнинг усишига сабаб булган шахс" саволига берилган жавоблар буйича жинс тафовутлари (c2 = 12,541; p<0,05).

2-расм. "Диний манбаларни урганишга булган цизицишлар сизда цачон пайдо булган?" саволига берилган жавоблар буйича жинс тафовутлари (c2=15,831; p<0,01).

узлаштиришга булган кизикиш ижтимоийла-шув жараёни кучайгани сайин пасайиб боради. Энг паст курсатгич "Олий таълим маска-нида таълим олиш жараёнида" вариантида намоён булди. Шунингдек тадкикотдан маълум булишича диний манбаларни урганишга булган кизикиш йигитларда асосан болалик даврида юкори даража намоён булар экан, кизларда эса бу курсатгич бироз кейин, яъни мактабда таълим олаётган вактларида юкори намоён булади.

"Илк диний амалларни неча ёшдан узлаштира бошлагансиз?" (3-расм) саволига келтирилган жавоблар гендер психологик жих,атидан талкин этилганда куйидагича натижаларни курсатди. Берилган жавоб вари-антлари 3 хил ёш кесимларини камраб олган булиб улар 5-10 ёш, 10-15 ёш, 15-20 ёш ва 20-25 ёшлардан иборат эди. Натижаларга кура кизлардаги энг юкори курсатгич 15-20 ёшларни ташкил этган булса, йигитларда бу курсатгич 10-15 ёшни ташкил этди.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 5 (114)

3-расм. "Илк диний амалларни неча ёшдан узлаштира бошлагансиз?" саволига берилган жавоблар буйича жинс тафовутлари (c2=2,329; p>0,05).

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

41,5

3S Q

38

1,7

3.3

Kmn<tp 15-1 0 ёттт

Йигитлар

1 0-1 5 ёттг ■ 1 5-20 ёттт ■ 20-25 ёттт

Хулосалар:

• хар бир шахснинг диндорлик структу-раси индивидуал булиб, фикримизча шахс дин-дорлиги даражасини мутлак тизимли тарзда тадкик этишнинг имконияти чегараланган;

• тадкикот натижаларига кура шахсдаги илк диний тасаввурлар унинг оиласида шак-лланади;

• диний манбаларни урганишга булган кизикишлар йигитларда болалик даврида устунлик килади;

• диний манбаларни узлаштиришга булган кизикиш кизларда асосан усмирлик даврида устунлик килади;Илк диний амалларни бажаришда кизлар ва йигитлар уртасида тафовут мавжуд. Унга кура йигитлар 10-15 ёшда, кизлар эса бироз кечрок яъни 15-20 ёшларида бу сохада фаоллаша бошлайдилар;

Шахсда диндорлик шаклланишининг ген-дер психологик фаркларини урганиб куйидаги амалий таклифларни беришимиз мумкин:

1. Шахсдаги диний тасаввурни шаклла-ниши оиладан бошланади. Хар бир ота-она бу вазифани бажаришда ута масъулиятли ёнда-шиши зарур. Бу нафакат маълум бири шахс балки жамият тараккиёти учун хам манфаатли-дир;

2. Синалувчиларнинг "Диний манбаларни урганишга булган кизикишлар сизда качон пайдо булган?" саволига берган жаво-бларига кура йигитлардаги диний манбаларни узлаштиришга булган кизикиш болалик дав-

рида устунлик килиб, бу кизикиш ижтимоийла-шув жараёни кучайиб боргани сайин пасайиб боради. Бу эса бизга маълум киладики, уFил болалар учун диний манбаларни узлаштириш учун энг кулай боскич уларнинг болалик даврлари булиб, юкорида таъкидлангани-дек бу вазифада яна уларнинг ота оналари ва якинлари масъулиятни уз буйинларига олишлари зарур. Уларда нотуFри диний таъ-лимни шаклланишини олдини олиш учун бу энг мукобил ечим хисобланади;

3. "Илк диний амалларни неча ёшдан узлаштира бошлагансиз?" саволига берилган жавоблар натижасига кура йигитлар кизларга нисбатан бироз эртарок яъни 10-15 ёш дав-рларида диний амалларни узлаштира бошлар экан. Кизларда эса бу курсатгич 15-20 ёшда юкори намоён булиб, кизлар усмирлик дав-рларида диний амалларни бажаришда фаол-лашадилар. Бу натижалар хам уз навбатида йигит ва кизлардаги диний амалларни бажа-ришга мойилликнинг узига хос хусусиятларига эга эканлигини курсатади;

4. Шахсдаги диний таълим ва тарбияни шакллантириш ва ривожлантиришда унинг гендер психологик хусусиятларини бирламчи равишда асос килиб олиш зарур. Ва бундай масъулиятли вазифани бажаришда асосий ролни ота оналар уз зиммаларига олишлари зарур.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 5 (114)

с ТАЪЛИМ ПСИХОЛОГИЯСИ / ПЕДАГОГИЧЕСКАЯ ПСИХОЛОГИЯ "Ч 15 и

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил 19 сентябрь куни Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида сузлаган нутк,и // Маърифат, 2017 йил,20 сентябрь.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2. Мирзиёев Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Узбекистон давлатини барпо эта-миз. - Т.: «Узбекистон», 2016. -Б. 14.

3. Вильям Джемс. Многообразие религиозного опыта. Перевод В.Г.Малахиевой Мирович и М.В.Шик. - Москва: «Русская Мысль». Москва, 1910. С. 398-400.

4. Соколовская И.Э. Феномен религиозности в контексте психологических теорий // Вестник МГОУ. Серия «Психологические науки». 2014 / № 2. С. 39.

5. Freud. the Man Moses: the psychology of religion. Publisher: "Academic project", 2007. P. 135

6. Glock Ch. Y. On the Study of Religious Commitment // Religious Education, Research Supplement. 1962. Vol. 42.)

7. Афанасенко И.В. Особенности структуры индивидуальной религиозности и связанных с нею личностных свойств у студентов разного пола// https://cyberleninka.ru, 27.02.2022.

8. Chabieva T.S., Tsareva T.V. Social and psychological analysis of the religious identity of Ingush student. Minbar. Islamic Studies. 2018;11(4):835-849

9. Д.Г.Сувакпит. Особенности индивидуальной религиозности тувинцев зрелого возраста, исповедующих буддизм// Научный журнал «Вестник по педагогике и психологии Южной Сибири» №2. -2017.C.156

10. Glock Ch. Y. On the Study of Religious Commitment // Religious Education, Research Supplement. 1962. Vol. 42.)

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2022, 5 (114)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.