CC BY
26
Qosimov A.Sh. assistent
Farg'ona politexnika inistituti
SHAHAR YO'LOVCHI TASHISH BOSHQARUVI SAMARADORLIGINI OSHIRISH YO'LLARI
Annotatsiya: Ushbu maqola shahar aholisiga transport xizmati ko'rsatishda zamonaviy electron tizimlardan foydalanish va aholiga qulaylik yaratishdan iborat.Shahar yolovchi tashish boshqaruvi samaradorligini oshirish,hozirgi kunda dolzarb masala hisoblanadi.Buning uchun to^g^ri harakatlanishni tashkil etish va harakat xavfsizligini oshirish dolzarb muammoning yechimidir.
Kalit so'zlar: shahar transporti, modellashtirish, passajir, transport,logistika, dispetcher, matematik model, mobil punkt, optimallashtirish, shahar jamoatpassajir transporti, avtomatik boshqarish tizimi.
Qosimov A.Sh. assistant
Fergana Polytechnic Institute
WAYS TO INCREASE THE EFFICIENCY OF CITY PASSENGER TRANSPORTATION MANAGEMENT
Annotation: This article is about the use of modern electronic systems in the provision of transport services to the population and the convenience of the population. Improving the efficiency of urban passenger transport management is a topical issue today. is the solution to a pressing problem.
Keywords: urban transport, modeling, passenger, transport, logistics, dispatcher, mathematical model, mobile point, optimization, urban public passenger transport, automatic control system.
O'zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan so'ng iqtisodiy o'zgarishlar hayotga izchil joriy etila boshladi. Chunonchi, avtomobil ishlab chiqarish sanoati yo'lga qo'yildi, yo'l qurilish sohasi jadallashtirildi, shuningdek, chet el davlatlari bilan savdo aloqalari yuqori darajaga ko'tarildi. Avtomobil yo'llarida harakat xavfsizligini tashkil etish bugungi kundagi muhim muammolardan biriga aylanib bormoqda. SHahar passajir transporti boshqarishni dispetcherlashtirish nuqtai nazaridan fazoviy taqsimlangan ob'ektlar sinfiga kiradi bularni qo'llashda odatiy modellashtirish va optimallashtirish matematik metodlarini tadqiqot qilish bilan cheklanadi.
Bu hammasi servis komponentlarini faol qo'shish bilan ma'lumotli kompyuter tizimini integrallashgan doirasida ilmiy-asoslangan metodika va
zamonaviy matematik apparatlarni talab qiladi. Servis komponentlari dispetcherlik boshqarish tizimida boshqarish qarorlarini qabul qilishda transportlarni o'zaro ta'sirini ta'minlaydi.
Mahalliy va xorijiy tajribalar shuni ko'rsatdiki, katta shaharlarni transportini samarali faoliyat yuritishini oshirishni dolzarb muammolari matematik modellar va kompyuterli modellashtirishni qo'llab rejalashtirish jarayonlarini avtomatlashtirish va optimallashtirish lozim.
Bu muammoni juda ham murakaabligi transport tizimini ko'p funktsiyaliligi, rejalashtirish va boshqarishni markazlashmaganligi, o'rganilayotgan jarayonlarni dinamik va ehtimollik xarakteri, boshqarish ob'ektini faolligi, bular ko'psonli psixologik va ijtimoiy-iqtisodiy omillarni hisobga olishni talab qiladi.
Ko'rilayotgan muammoni dolzarbligini o'ziga xosligi shundan iboratki, transport tizimini faoliyat ko'rsatishini har xil yo'nalishlarini tadqiqot qilish bilan bir-biriga bog'liq bo'lmagan holda boshqarishni tashkil qilish, yo'l harakatini xavfsizligi taminlash, yuk va passajir tashishni rejalashtirish, yo'llarni loyihalash va transport shaharsozligi mutaxassislari shug'ullanishadi. Bu bir qator mustaqil transport fani va transport tarmog'i yo'nalishini tashkil qilishga olib keladi, ular har xil tizimchalar topshiriqlarni mustaqil bajarguncha faoliyat ko'rstaishlari mumkin. SHunday qilib, transport jarayonlarini rejalashtirish va avtomatlashtirish har qanday topshirig'ini yechimini topish uchun butunlay transport tizimini faoliyat ko'rstaishini xarakterini aniqlovchi o'zaro bog'liq omillarni qo'llash lozim bo'ladi. Bundan tashqari texnologik, har xillik va eksperimentlarni nazariy ishlab chiqishda qaytarishlar mavjud.
Bundan tashqari texnologik har xillik va eksperimentlarni nazariy ishlab chiqishda qaytarishlar mavjud.
SHahar passajir transportida yangi loyihalanayotgan va amalga oshirilgan avtomatlashgan boshqarish tizimi ko'pgina hollarda yetarli asoslanmagan holda ishlaydi:
1) tizim tarkibini tanlash;
2) ma'lumotga talab;
3) texnik va dasturlashga talab
Avtomatlashgan boshqarish tizimini joriy qilish sharoitida modellashtirish alternativlarni solishtirish metodlaridan biri bo'lishi va normal holatdan cheklanishida tizimga boshqarish ta'sirini tanlash mumkin. Modellashtirish metodlari odatiy boshqarish sxemalarida keng qo'llaniladi:
Katta shaharlar aholisini tashish jarayoniga bo'lgan talabni sifatli qondirishni oshirish va shahar jamoat passajir transporti ishini iqtisodiy ko'rsatkichlarini yaxshilashni muhim sharoitlaridan biri harakatni tezkor dispetcherlik boshqarish samaradorligini oshirishdan iborat. Bu shahar aholisiga to'la transport xizmat ko'rsatish uchun shahar jamoat passajir transportini tarmog'ini potentsial imkoniyatlaridan to'la foydalanish imkoniyatini beradi.
Avtomatlashtirish darajasini oshirish va yangi informatsion texnologiyalarni joriy qilish asosida shahar jamoat transportini harakatini tezkor dispetcherlik boshqarishni samaradorligini oshirish avtomatlashgan boshqarish tizimini ishlab chiqish va ekspluatatsiyaga joriy qilish va shahar passajir transporti harakatini nazorat qilishni ta'minlaydi. Transportning avtomatik boshqarish tizimi (ABT) tuzish transport kompleksini mos kichik tizimini avtomatlashgan boshqarish tizimini oddiy topshirig'i emas. Bundan tashqari transporta harakatdagi ob'ektlarni boshqarish texnologiyalarini o'z ichiga boshqa yangi jadal (progressiv) oluvchi zamonaviy sputnik tizimlarini transportda qo'llanilishi katta ahamiyatga ega, ular yirik xorijiy shaharlarning turli transport yo'nalishlarida, masalan, RTI, IVHS - avtotransport vositalarining harakatini boshqarish texnologiyalarida faol qo'llaniladigan harakatlanuvchi ob'ektlarni boshqarishning boshqa ilg'or texnologiyalarini o'z ichiga oladi.
Mustaqil davlatlar Hamdo'stligi (MDH), jamoaviy xavfsizlik boyicha shartnomasi (ODKB) va Evroosiyo iqtisodiy Ittifoqi (EAII) mamlakatlarida bunday axborot texnologiyalari dolzarb ahamiyat kasb etadi. Ularning ilovasi yirik shaharlar va hududlarning transport boshqaruvini avtomatlashtirish, transport korxonalarini boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimlarini yaratish, transport logistikasi, servis logistikasi va logistika tizimlarini avtomatlashtirish tamoyillariga asoslangan holda, aholiga transport xizmatlarini ko'rsatishgaasoslangan.
ASU SHPT ishining imitatsiya modelining umumiy ko'rinishi bir necha darajalarda ifodalanishi mumkin: bunday tizimning har bir darajasi o'zining imitatsiya modeliga ega bo'lishi kerak. Bunday holda, model uchun kirish ma'lumotlari har qanday darajadagi boshqa modeldan chiqish ma'lumoti bo'lishi mumkin, ya'ni teskari aloqa qilishni ko zda tutadi. Yo nalish transport tizimining asosiy aloqasi transport vositalaridan tashkil topgan yo'nalish bo'lgani uchun,uning quydagi metodidan foydalaniladi.
1-rasm. ASU GSHPT ning imitatsiya modelining umumiy ko'rinishi
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Рузибаев, А. Н., Обидов, Н. Г., Отабоев, Н. И., & Тожибаев, Ф. О. (2020). ОБЪЕМНОЕ УПРОЧНЕНИЕ ЗУБЬЕВ КОВШЕЙ ЭКСКАВАТОРОВ. Universum: технические науки, (7-1 (76)).
2. Достонбек Азим Угли Валихонов, Алишер Ахмаджон Угли Ботиров, Зухриддин Носиржонович Охунжонов, Равшан Хикматуллаевич Каримов ЭСКИ АСФАЛЬТО БЕТОННИ КАЙТА ИШЛАШ // Scientific progress. 2021. 3. Усманов, Д. А., Холмурзаев, А. А., & Умарова, М. О. (2020). Исследование эффективности очистки тонковолокнистых сортов хлопка -сырца. Проблемы современной науки и образования, (1 (146)).
4. Мадаминов, Ж. (2021). Булажак мухдндисларни лойих,алаш компетенцияларини компьютер графикаси воситасида ривожлантириш методикасини такомиллаштириш. Общество и инновации, 2(8/S), 462-469.
5. Арзиев, С. С., & Тохиров, И. Х. У. (2021). ФАЗОВИЙ ФИКРЛАШНИНГ БУЛАЖАК МУХДНДИС ВА АРХИТЕКТОРЛАР ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТИДА ТУТГАН УРНИ. Scientific progress, 2(2), 438-442.
6.Xusanjonov, A. S., & Otaboev, N. I. (2018). Improving Of Steerability Of Automobiles With Rotation Of X-Type Of His Rear Wheels Relatively Of Front Wheels. Scientific-technical journal, 22(2), 131-133.
7. Tokhirov I. K. U. SELECTION OF THE MANUFACTURING PROCESS OF THE PART //Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. - 2021. - Т. 1. - №. 10. - С. 698-704.
