Научная статья на тему 'ШАҲАРСОЗЛИКДА ШОВҚИНГА ҚАРШИ АРХИТЕКТУРАВИЙ ТАРХИЙ УСЛУБЛАР'

ШАҲАРСОЗЛИКДА ШОВҚИНГА ҚАРШИ АРХИТЕКТУРАВИЙ ТАРХИЙ УСЛУБЛАР Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Шаҳар / яшаш массивлари / шовқиндан ҳимоя / коммуникациялари / саноат райони / ҳисобий нуқта / меъёрий акустик. / City / residential areas / noise protection / communications / industrial district / reference point / normative acoustics.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Калонов Б.Қ., Саримсоқов С.Ш., Досалиев К.С.

Ушбу мақолада Шаҳар қурилиши лойиҳасининг барча босқичларида яшаш массивлари ва яшаш биноларини шовқиндан ҳимоя қилишнинг чора-тадбирлари кўрсатиб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ARCHITECTURAL HISTORICAL STYLES AGAINST NOISE IN THE CITY

This article describes measures to protect residential areas and residential buildings from noise at all stages of the city construction project.

Текст научной работы на тему «ШАҲАРСОЗЛИКДА ШОВҚИНГА ҚАРШИ АРХИТЕКТУРАВИЙ ТАРХИЙ УСЛУБЛАР»

УДК 624.04

Калонов Б. К,. талаба

Жиззах политеника институти Саримсокрв С.Ш. ассистент Жиззах политеника институти Досалиев К.С., PhD доцент

Жанубий Козогистон университети. М. Ауэзов

ШАХДРСОЗЛИКДА ШОВЦИНГА ЦАРШИ АРХИТЕКТУРАВИЙ

ТАРХИЙ УСЛУБЛАР

Аннотация. Ушбу мацолада Шауар цурилиши лойиуасининг барча босцичларида яшаш массивлари ва яшаш биноларини шовциндан уимоя цилишнинг чора-тадбирлари курсатибутилган.

Калит сузлари: Шауар, яшаш массивлари, шовциндан уимоя, коммуникациялари, саноат райони, уисобий нуцта, меъёрий акустик.

Kalonav B.Q. student

Jizzakh Polytechnic Institute Sarimsoqov S.Sh. assistant

Jizzakh Polytechnic Institute Dosaliyev K.S., PhD associate professor South Kazakhstan University named after M. Auezov

ARCHITECTURAL HISTORICAL STYLES AGAINST NOISE IN THE

CITY

Abstract. This article describes measures to protect residential areas and residential buildings from noise at all stages of the city construction project.

Key words: City, residential areas, noise protection, communications, industrial district, reference point, normative acoustics.

Шахар курилиши лойихасининг барча боскичларида яшаш массивлари ва яшаш биноларини шовккиндан химоя килишнинг чора-тадбирлари курилган булиши лозим. Демак, шахарнинг бош тархи лойихдсининг бошлангич боскичида ва келажакдаги ривожланишини эътиборга олган холда куйидагиларни хисобга олиш лозим: аэропорт

транспорт коммуникациялари; яшаш массивларини жойлаштириш; кукаламзор ва ободонлаштириш; келажакда курилиши кузланган майдонлар; саноат корхоналари; маъмурий ва маиший хизмат курсатиш биноларини жойлаштириш; жамоат ва дам олиш - истирохат богларини яратиш ва бошкалар шулар жумласидандир.

Буларнинг барчасини шахар курилишида шундай табиий жойлаштириш лозимки, улар узининг таркибий гурухи, максадга мувофиклиги, хажмий ва тархий ечимлари, бадиий-архитектуравий услублари билан шахарни шовкиндан самарали химоя килиш билан биргаликда меъёрий акустик мухит яратиш учун хизмат килсин.

Бунинг учун шахар ва яшаш массивларини лойиха килишда ишлатилиши ва максадга мувофиклиги буйича майдонларга ажратиб, чегаралаб чикиш лозим: Масалан: яшаш массиви, саноат райони, маиший-хизмат майдонлари ва ташки транспорт.

Буларнинг хар бирида рухсат этилган шовкин сатхи турличадир. Шу сабабли катта транспорт окимига эга магистрал кучалар яшаш массивларини кесиб утмаслиги керак. Шахарларда транзит юк поездларини тухтовсиз утказиб юбориш учун айланма темир йуллар кузда тутилган булиши лозим.

Янги темир йул ва темир йул бекатлари билан яшаш массивларини химоя полосаси билан ажратиш керак. Масалан, биринчи ва иккинчи категорияли темир йуллар учун химоя полосасини эни 200 метр, III ва IV категория учун 150 м ва бошка темир йулларда 100 м дан кам булмаслиги керак. Бу масофа четки темир йул укидан бошлаб хисобланади.

Агар акустик хисоблар натижасида асослаган булса, бу масофа 50 метрдан кам булмаслигига рухсат этилади.

Шовкиндан химоя тадбирлари курилмаган яшаш массивларидан тезкор магистрал кучанинг четигача булган масофа 100 м дан, шахарлараро магистрал кучаларда 75 м дан, туманлараро магистрал кучаларда 50 м дан ва бошка кучаларда 25 м.дан кам булмаслиги керак. Бошка холатлар учун бу масофа тегишли равишда асосланган булиши лозим.

Экранлар ёрдамида шовкин сатхи пасайишининг аник хисоби мураккаб булганлиги сабабли, амалий услуб ёрдамида аниклаш максадга мувофик хисобланади. Бу хисоб куйидаги тартибда бажарилади.

Маълум масштабда шовкин манбаи жойлашган майдоннинг тархи ва кундаланг киркими чизилади. Шу чизмага экран ва шовкин аникланаётган хисобий нукта хам чизилади. Бу схема 1-расмда курсатилган.

л-л

ШМ

с

Экран

ШМ

ШМ

иш

1-расм. Экранлар ёрдамида товуш сатхининг пасайишини аниклаш

учун хисобий схемалар:

а - девор; б - девор ва бино; в - гаром (тупрок уюми); г - ура (арик); ШМ - шовкин манбаи; ХР - хисобий нукта; hэф - экраннинг самарали баландлиги.

Шовкин манбаи энг четки транспорт харакати полосасида булиб, куча сатхидан 1 м баландда жойлашган деб олинади. 1-расмга асосан а, в ва с масофалар аникланади. Бунда d = (а+в)-с. 29-иловадан 8 га боглик холда экранда товуш сатхининг пасайиши LАэкр аникланади.

Кабул килинган экран узунлигига боглик холда шу расмдан ai ва a2 бурчак аникланиб, товуш сатхининг пасайиши АЬАэкра1 ва АЬАэкра2 лар 30-иловадан кабул килинади. 31-иловадан АЬАэкра1 ва АЬАэкра2 катталикларни фаркига асосланган холда тузатиш кабул килинади. Бу тузатиш курсаткичи кичик булган товуш сатхига кушилади.

АЬАэкр = АЬАэкр ai + Л, (1)

бу ерда АЬАэкр- экран конструкцияси билан хисобий нуктада товуш сатхи пасайишининг самарадорлигини курсатади.

Х,исобий нукта учун экран сифатида кабул килинган бинода шовкин сатхининг самарали пасайишини аникланг. Х,исобий нукта бино ортида жойлашган булиб, бу схема 1-расмда курсатилган. расмдан а, в ва с масофаларини аниклаймиз. а=53 м; в=48 м ва с=61 м; бундан d = (53+48)-61 = 40 м.

30-иловадан L^^ = 24 дБА, бунда d>6 учун энг катта курсаткич кабул килинади. ai=450 ва a2= 650

АЬа экр а2 - АЬАэкр ai = 8, 2-3, 5 = 4, 7 дБА.

31-иловадаги жадвалдан тузатма Л = 1, 7 дБА эканлигини аниклаймиз. Экран самарадорлигини аниклаймиз.

ALa экр = ^Аэкр а1 + Л = 3, 5+1, 7= 5, 2 дБА. Демак, хисобий нуктада шовкин сатхи 5, 2 дБА га пасаяр экан.

Асосий адабиётлар:

1. Шукуров Г.Ш., Бобоев С.М., Кучкоров р.А. Архитектура физикаси. II-кисм. "Архитектура акустикаси". Тошкент, 2004 йил.

2. Шукуров Г.Ш., Бобоев С.М. Архитектура физикаси. I-кисм. Курилиш иссиклик физикаси. Тошкент "Мехнат" - 2005 йил.

3.Асатов, Н. А., & Саримсоков, С. Ш. (2022). ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ ДИНАМИЧЕСКИХ ПАРАМЕТРОВ ВИСЯЧИХ СИСТЕМ. Евразийский журнал академических исследований, 2(3), 232-237. 4.Sarimsoqov, S. S. (2022). Armaturalangan ikki qiyali yog 'och to 'sinni loyihalash. Science and Education, 3(2), 175-183.

5.Саримсоков, С. Ш., & Норматова, Н. А. (2023). САНОАТ КОРХОНАДАРИНИ ШАХАР ТАРКИБИДА ЖОЙЛАШТИРИШ ТАЛАБЛАРИ.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.