Научная статья на тему 'Бинода ва қурилиш майдонларида бўладиган шовқинни аниқлаш'

Бинода ва қурилиш майдонларида бўладиган шовқинни аниқлаш Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
15
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and Education
Область наук
Ключевые слова
шовқин / частота / техноген / демографик / прогресс / товуш / диапазон

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Сардор Шойзақович Саримсоқов

Мақолада, шовқин таъсирида узоқ вақт давомида юзага келадиган жараёнлар масалалари кўриб чиқилган. Шовқин таъсирида одамларда соғлигида ўзгаришлар ва шовқинлар нималар таъсирида вужудга келиши очиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Бинода ва қурилиш майдонларида бўладиган шовқинни аниқлаш»

Бинода ва курилиш майдонларида буладиган шовкинни

аниклаш

Сардор Шойзакович Саримсоков Жиззах политехника институти

Аннотация: Маколада, шовкин таъсирида узок вакт давомида юзага келадиган жараёнлар масалалари куриб чикилган. Шовкин таъсирида одамларда соFлигида узгаришлар ва шовкинлар нималар таъсирида вужудга келиши очиб берилган.

Калит сузлар: шовкин, частота, техноген, демографик, прогресс, товуш, диапазон

Determination of noise in the building and construction areas

Sardor Shoyzakovych Sarimsakov Jizzakh Polytechnic Institute

Abstract: In the article, the issues of long-term processes under the influence of noise are considered. Changes in people's health under the influence of noise and the effects of noise have been revealed.

Keywords: noise, frequency, man-made, demographic, progress, sound, range

Шовкин деб кенг маънода одамларга ёкмайдиган, кайфиятига салбий таъсир этиб, эшитиб тушунишига халакит берувчи товушга айтилади. Одамга шовкиннинг таъсири унинг босим сатхига, частотасига ва узок муддатли таъсир даражасига боFлик булади.

Маълумки, ёкимли товуш, мусика, яхши ашула одамларнинг кайфиятини кутариб, ишлаш кобилиятини оширади.

Ёкимсиз товуш, узок вакт таъсир этадиган шовкин одамларнинг психологиясига салбий таъсир этиб, иш кобилиятини кескин тушириб, хар хил касбий касалликлар келиб чикишига сабаб булиши мумкин.

Жуда юкори босим, сатхидаги (130-140 дБ дан ортик) шовкин одам KулоFида OFрик пайдо килади ва хатто кулок пардаларини йиртиб одамни контузия холатига хам туширади.

Демак, одамларнинг яхши, кутаринки кайфиятда ишлаши, маданий дам олиши ва кундалик жамоат-маиший ишлар билан шуFулланиши учун уларни

шовкин таъсиридан химоя килиш лозим. Бунинг учун биринчи навбатда шовкин манбаларини аниклаш лозим.

Техноген ва демографик прогресс натижасида шовкин манбалари хам кескин ошиб бормокда. Асосан шовкин манбаини иккига булиш мумкин.

Биринчиси - бино ичидаги шовкин. Бунга санитар-техник ва инженерлик ускуналари, хар хил электр асбоблар, баланд мусика ва бошкалар мисол булади.

Иккинчисига - ташкаридаги шовкин. Бунга транспорт, саноат корхоналарида ишлаб чикариш жараёнидан чикаётган шовкин ва бошкаларни мисол келтириш мумкин.

Товуш босимининг сатхини одамларга таъсир даражасига боFлик холда шовкинни уч гурухга булиш мумкин.

I-гурух - товуш босимининг сатхи 40 дБ гача булиб, бунда товуш кучсиз булиб, одам бу товушларга унча ахамият бермайди; II-гурух - товуш босимининг сатхи 40 дБ дан 80-90 дБ гача булиб, бунда шовкин манбаи радио, телевизор, узаро сузлашиш ва бошкалар булиб, бу товушларни одам кулоFи барчасини кабул килади ва бу дииапозонда товуш сифатларини ажрата олади; III-гурух - товуш босимининг сатхи 90 дБ дан 120-130 дБ гача булади. Бу товушлар сатхи 120-130 дБ дан юкори булса, кулок пардасини йиртиб юбориши мумкин. Агар шовкин 100-120 дБ сатхда булса эшитиш аъзоларига зарарли таъсир этиши мумкин.

Паст сатхдаги давомли шовкин хам одамларнинг асабига зарарли таъсир курсатиши мумкин.

Куйидаги жадвалда баъзи шовкин манбаларининг босим сатхи келтирилган.

1-жадвал.

Шовкин манбаларининг товуш босим сатхи

Шовкинни объектив бахолаш (хусусияти) Шовкин манбаси Товуш босимининг сатхи, дБ

Паст, Жим-жит Эшитиш чегараси (п0F0наси). Баргларнинг шитирлаши, кучсиз шамол шовкини 1м масофадаги шивирлаш. Паст овозда мусика. 0 - 10

Шовкинли Меъёрий холатда гаплашиш 50 - 60

Бир неча метр масофадаги баланд овозда гаплашиш 60 - 70

Жуда шовкинли Овоз кучайтиргичдан таркалаётган баланд мусика 70 - 80

Симфоник оркестр 80 - 90

Саноат шовкини 90 - 100

Диском форт 7 м масофадаги юк автомобилининг шовкини 90 - 110

Пневматик вибратор иш вактидаги ва вибрацияланадиган механизмлар шовкини 110 - 120

Эшитиш органларида OFрик пайдо килувчи п0F0на 3 м масофадаги реактив самолёт шовкини 130 - 140

Амалиётда одамларни шовкин таъсиридан химоя килишда ва шовкинга карши курашишда куйидаги услублар кулланилади:

1. Товуш манбаининг узида;

2. Товуш ютувчи материаллар ёрдамида;

3. Шовкинга карши изоляция;

4. Меъморий режавий-ечимлар ёрдамида.

Биноларда шовкиннинг асосий таркалиш конуниятларини (турларини) куриб чикамиз. Шовкиннинг бинода таркалиш графиги 1-расмда курсатилган.

J1_П-Гц

Расмдан куриниб турганидек, агар товуш манбаи бино конструкцияларига боFланмаган булса, яъни, радиокарнай товуш кучайтиргич, унда товуш энергияси хонани ажратиб турувчи тусикнинг тебраниши туфайли узатилиб, бундай шовкин хаво шовкини деб аталади. Кдватлараро ёпмага ёки бошка конструкцияларга тушаётган зарба таъсиридан бино хоналарига таркалаётган товуш зарба шовкини деб аталади.

Зарба шовкини одамлар кадамидан, раксдан ва бошка механик куч (болFа) зарбасидан хосил булади.

Вибрацияланадиган конструкциялардан узатиладиган шовкин конструкцияга махкам боFланган вибрацияланадиган асбоблар, насослар, вентиляция ва лифт курилмаларидан таркалиб, бундай шовкин структуравий шовкин деб аталади.

Маълумки, товуш каттик жисмларда сув ва хаводагига нисбатан тез таркалади. Масалан: товуш тезлиги хавода 340 м/с булса, сувда 1450 м/с, бетонда 4000 м/с ва металлда 5100 м/с булади.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Узбекистан Республикаси стандарти. Бино ва иншоотлар. Тусик конструкцияларнинг иссиклик узатишга каршилигини аниклаш услублари. УзРСТ 809-97. Тошкент 2011йил.

2. Закон Республики Узбекистан "Об архитектуре и градостроительстве" Ташкент 22 декабря 1995г.

3. Бобоев С.М., Шукуров ГШ., Бурлиев К,.У., Исманхаджаева М.Р. "Иситиш". Тошкент "Янги аср авлоди" 2008 йил.

4. Шукуров Г.Ш., Бобоев С.М., Кучкоров Р.А. Архитектура физикаси. II-кисм. "Архитектура акустикаси". Тошкент, 2004 йил.

5. Шукуров Г.Ш., Бобоев С.М. Архитектура физикаси. I-кисм. Курилиш иссиклик физикаси. Тошкент "Мехнат" - 2005 йил.

6. Алиев, М. Р. (2020). Экспериментальное определение динамических характеристик кирпичных школьных зданий. Academy, (11 (62)), 66-70.

7. Rakhmonkulovich, A. M., & Abdumalikovich, A. S. (2019). Increase seismic resistance of individual houses with the use of reeds. Modern Scientific Challenges And Trends, 189.

8. Юсупов, У. Т., Алиев, М. Р., & Рузматов, И. И. (2021). Энергоэффективность новых жилых домов. Science and Education, 2(5), 131-143.

9. Юсупов, У. Т., Алиев, М. Р., & Илхомов, Р. (2021). Архитектурное решение энергоэффективных многоэтажных жилых домов. Science and Education, 2(5), 276-287.

10. Алиев, М. Р. (2022). Характерные повреждения индивидуальных домов со стенами из сырцового кирпича. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 264-268.

11. Aliyev, M. R. (2022). Bino va inshootlarning konstruksiyalarini tekshirishning asosiy bosqichlari. Science and Education, 3(2), 98-102.

12. Asatov, N., Tillayev, M., & Raxmonov, N. (2019). Parameters of heat treatment increased concrete strength at its watertightness. In E3S Web of Conferences (Vol. 97, p. 02021). EDP Sciences.

13. Рахмонов, Н. Э. (2020). Проблемы разработки отечественного синтетического пенообразователя. Academy, (11 (62)), 93-95.

14. Rahmonov, N. E. (2022). Energiya samarador uylar qurilishini qishloq sharoitida ommalashtirish istiqbollari. Science and Education, 3(2), 169-174.

15. Асатов, Н. А., & Рахмонов, Н. Э. (2022). Пути уменьшения краевого эффекта при расчете конического купола с учетом влияния преднапряженного опорного контура. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 260-263.

16. Ablayeva, U., & Normatova, N. (2019). Energy saving issues in the design of modern social buildings. Problems of Architecture and Construction, 2(1), 59-62.

17. Норматова, Н. А. (2020). Проектирование энергосберегающих зданий в условиях узбекистана. Academy, (11 (62)), 89-92.

18. Аблаева, У. Ш., & Норматова, Н. А. (2021). Тошкент: лойихалашнинг анъанавийликдан хозирги кунигача. Science and Education, 2(5), 206-216.

19. Аблаева, У. Ш., & Норматова, Н. А. (2021). Узбекистондаги мавжуд биноларнинг энергия тежамкор шамоллатиладиган тизимлари асосий системалари. Science and Education, 2(5), 193-205.

20. Норматова, Н. А. (2022). Саноат биноси ташки деворининг иссиклик самарадорлигини аниклаш ва ечиш. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 224-227.

21. Испандиярова, У. Э. К. (2020). Усиление мостовых железобетонных балок высокопрочными композиционными материалами. European science, (6 (55)), 63-67.

22. Асатов, Н. А., & Испандиярова, У. Э. К. (2021). Бетон с комплексной добавкой на основе суперпластификатора и кремнийорганического полимера. Academy, (5 (68)), 6-10.

23. Испандиярова, У. Э., & Исаев, Р. А. (2023). Рост промышленного и жилищного строительства в нашей республике, актуальные вопросы, стоящие перед строителями. Science and Education, 4(4), 413-420.

24. Карабеков, У. А., & Каримов, В. Ш. У. (2021). Использование ГИС -технологий в городах строителство. Science and Education, 2(5), 257-262.

25. Karabekov, U. A. (2022). Improve the use of gis in land management for agriculture and farmers. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 256-259.

26. Karabekov, U. B. A. (2022). Qishloq xo'jaligi va landshaft kartalarini yaratishda GAT dasturlarini qo'llash texnologiyasini takomillashtirish. Science and Education, 3(2), 163-168.

27. Gayrat, S., Salimjon, M. K., & Dilshod, Z. (2022). The heat does not cover the roof of residential buildings increase protection. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 10(2), 674-678.

28. Асатов, Н. А., & Саримсоков, С. Ш. (2022). Экспериментальные исследования динамических параметров висячих систем. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 232-237.

29. Sarimsoqov, S. S. (2022). Armaturalangan ikki qiyali yog'och to'sinni loyihalash. Science and Education, 3(2), 175-183.

30. Sarimsoqov, S. (2019). The main characteristics of the situational method of teaching a foreign language. In science and practice: a new level of integration in the modern world (pp. 205-207).

31. Uktamovich, S. B., Yuldashevich, S. A., Rahmonqulovich, A. M., & Uralbayevich, D. U. (2016). Review of strengthening reinforced concrete beams using cfrp Laminate. European science review, (9-10), 213-215.

32. Asatov, N., Jurayev, U., & Sagatov, B. (2019). Strength of reinforced concrete beams hardenedwith high-strength polymers. Problems of Architecture and Construction, 2(2), 63-65.

33. Sagatov, B., & Rakhmanov, N. (2019). Strength of reinforced concrete elements strengthened with carbon fiber external reinforcement. Problems of Architecture and Construction, 2(1), 48-51.

34. Ашрабов, А. А., Сагатов, Б. У., & Алиев, М. Р. (2016). Усиление тканевыми полимерными композитами железобетонных балок с трещинами. Молодой ученый, (7-2), 37-41.

35. Sagatov, B. U. (2022). O'zbekistonda energiya tejamkor binolar qurilishining ahvoli. Science and Education, 3(1), 261-265.

36. Sagatov, B. U. (2022). Composite materials for reinforcing ferro-concrete elements. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 281-285.

37. Abdurakhmanov, A. M. (2020). Ventilated hinged view and its properties. in синтез науки и образования в решении глобальных проблем современности (pp. 37-43).

38. Асатов, Н. А., & Абдурахмонов, А. М. (2023). Исследование энергоаудита жилого здания для устойчивого развития с использованием возобновляемых источников энергии. актуальные проблемы научных исследований: теоретический, 16.

39. Асатов, Н. А., & Абдурахмонов, А. М. (2023). Исследование меры энергоэффективности и экономического анализа изоляционных материалов в строительном секторе. глобализация науки: история, современное состояние, 19.

40. Асатов, Н. А. (2023). Анализ ислледования ультранизкого энергопотребления зданий из передовых материалов и необходимые условия для них. central asian journal of arts and design, 79-83.

41. Abdurakhmanov, A. M., & Pak, D. A. (2021). Analysis of a research of a technique of construction of reinforcing frameworks. Сборник статей подготовлен на основе докладов Международной научно-практической, 3.

42. Пармонов, Н. Н., & Абдурахманов, А. М. (2021). Новая энергоэффективная технология, применяемая в производственных процессах. In Технические и технологические основы инновационного развития (pp. 3032).

43. Pak, D. A. (2021). TECHNIQUE INCREASE IN FIRE RESISTANCE METAL DESIGNS. In ИНТЕГРАЦИЯ НАУКИ, ОБЩЕСТВА, ПРОИЗВОДСТВА И ПРОМЫШЛЕННОСТИ: ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ (pp. 9-10).

44. Пармонов, Н. Н., & Абдурахманов, А. М. (2021). ИССЛЕДОВАНИЕ СПОСОБОВ РАСЧЕТА СТАТИЧНО НЕОПРЕДЕЛИМЫХ СИСТЕМ. In ФУНДАМЕНТАЛЬНЫЕ И ПРИКЛАДНЫЕ НАУЧНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ: АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ, ДОСТИЖЕНИЯ И ИННОВАЦИИ (pp. 48-50).

45. Kobilov, B. U., & Abdurakhmanov, A. M. (2021). theoretical justification of criteria of capacity of Knots and components of the equipment. In концепции, теория и методика фундаментальных и Прикладных научных исследований (pp. 136-137).

46. Inomovich, A. N. (2021). Principles of Reconstruction and Formation of Residential Buildings Typical of Historical City Centers. European journal of innovation in nonformal education, 1(2), 29-40.

47. Inomovich, A. N. (2021). CHARACTERISTICS OF HISTORICAL SAMARKAND CITY CENTERS. International Journal of Discoveries and Innovations in Applied Sciences, 1(5), 155-158.

48. Inomovich, A. N. (2022). Cement Hardening and its Kinetic Features. European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 13, 54-57.

49. Асатов, Н. А., Сагатов, Б. У., & Нишонова, Д. И. (2023). Проектирование солнцезащитного устройства в условиях сухого жаркого климата. Science and Education, 4(4), 460-468.

50. Асатов, Н. А., Сагатов, Б. У., & Джавлонова, Ш. Г. К. (2023). Перспективы реконструкции производственных зданий. Science and Education, 4(4), 445-451.

51. Asatov, N. A., Sagatov, B. U., & Egamberdiyev, T. T. O. G. L. (2023). O'zbekiston Respublikasida 1970-2020 yillarda qurilgan turar-joy binolari. Science and Education, 4(4), 452-459.

52. Джураев, У. У. (2021). Влияние минеральных добавок в агрессивной среде на прочность керамзитобетона. Science and Education, 2(5), 144-154.

53. Dzhuraev, U. U. (2020). Improving the technical condition of buildings and structures on the basis of verification calculation.

54. Djurayev, U., & Mingyasharova, A. (2019). Determination of the technical condition of buildings and structures on the basis of verification calculations. Problems of Architecture and Construction, 1(4), 37-39.

55. Джураев, У. У. (2020). Повышение технического состояния зданий и сооружений на основе поверочного расчета. Academy, (11 (62)), 70-74.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.