Научная статья на тему 'Инновацион технологиялар асосидаер ресурсларидан самарали фойдаланиш'

Инновацион технологиялар асосидаер ресурсларидан самарали фойдаланиш Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

CC BY
29
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ер / қишлоқ хўжалиги / инновация / ишлаб чиқариш / аграр соҳа

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Улуғбек Абдукаримович Карабеков, Санжар Шодмон Ўғли Худойқулов, Марғуба Шавкатовна Исматова

Мақоладаянги замонавий дастурлар асосида ер ресурсларидан самарали фойдаланиш, глобал иқлим ўзгариши ва инсонлар таъсири натижасида сўнгги йилларда қишлоқ хўжалиги ерларининг асосий қисми яроқсиз ҳолатга келиб қолганлигини сабабларини ва муаммолари кўриб чиқилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по естественным и точным наукам , автор научной работы — Улуғбек Абдукаримович Карабеков, Санжар Шодмон Ўғли Худойқулов, Марғуба Шавкатовна Исматова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Инновацион технологиялар асосидаер ресурсларидан самарали фойдаланиш»

Инновацион технологиялар асосидаер ресурсларидан

самарали фойдаланиш

УлуFбек Абдукаримович Карабеков Санжар Шодмон угли Худойкулов Жиззах политехника институти МарFуба Шавкатовна Исматова Самарканд давлат тиббиёт университети

Аннотация: Маколадаянги замонавий дастурлар асосида ер ресурсларидан самарали фойдаланиш, глобал иклим узгариши ва инсонлар таъсири натижасида сунгги йилларда кишлок хужалиги ерларининг асосий кисми яроксиз холатга келиб колганлигини сабабларини ва муаммолари куриб чикилади.

Калит сузлар: ер, кишлок хужалиги, инновация, ишлаб чикариш, аграр

соха

Efficient use of innovative technology-based resources

Ulugbek Abdukarimovich Karabekov Sanjar Shodmonovich Khudoykulov Jizzakh Polytechnic Institute Marguba Shavkatovna Ismatova Samarkand State Medical University

Abstract: The article examines the reasons and problems that most of the agricultural land has become unusable in recent years as a result of effective use of land resources based on new modern programs, global climate change and human influence.

Keywords: land, agriculture, innovation, production, agricultural sector

Сунгги йилларда кишлок хужалигида ер ва сув муносабатларини тартибга солиш, кишлок хужалиги экин ер майдонларидан самарали фойдаланиш, сохага инновацион технологияларни жорий килиш, паст хосилли пахта ва Fалла майдонларини кискартириш хисобига юкори даромадли, экспортбоп махсулотлар етиштириш, давлат эхтиёжлари учун кишлок хужалиги махсулотлари харид нархини ошириб бориш хисобига кишлок хужалиги корхоналарининг молиявий баркарорлиги таъминланмокда. [2]

Mat.yMKH, ep KHm.0K xy^anuruga энг acocHH um.aö HHKapum BOCuranapugaH öupugup. Ep MyHOcaöaT.apHHH hc.ox KH.um, epra öy.raH My.KHH.HK Maca.acHHH xa. KH.um yTKa3H.aeTraH HC.oxoT.apHHHr Heru3HHH TamKH. KH.agu. AMa.garu K0HyH.apra öuHoaH ep gaB.ar My.KH xHCoö.aHagu. Epra gaB.ar My.KHH.HrHHH caK.aö K0.raH xo.ga yHH öo3op MyHOcaöaT.apura этнm, öyHHHr yHyH 3apypHH HKTHCogHH MexaHH3M.apHH apaTHm MaM^aKaTHMH3 arpap TapMOFHga o.hö öopu.aeTraH HC.oxoT.apHHHr MyxuM y3ura xoc xycycuaTH xHCoö.aHagu.

CyHrru HH..apga Y3ÖeKHCTOHga KHm.0K xy^anuruHH pHBO^naffrapum, Kum.OK xy^anurura 3aM0HaBHH ннновaцнон TexH0.0rua.apHH ^opufi этнm öyfiHHa ^ugguH Ba caMapa.H Hopa.ap Kypu.aeTraH öy.uö, ymöy MyHanumgaru HC.oxoT.ap ceKTopHHHr paKoöaröapgom.HrHHH omupaeTraH^Hru x,aMga MaB^yg MyaMMO.apHH aHru HMKOHHaT.apra aH.aHTHpaeTraH.HrH, KynHH.HKKa cup эмaс. AÖHHKca, öy öopaga Y3ÖeKHCT0H Pecnyö.HKacu npe3ugeHTHHHHr 2021 hh. 3 $eBpa.garH«KumnoK xy^anuruga öh.hm Ba ннновaцнa.ap th3hmh x,aMga 3aM0HaBHM xH3MaT.ap KypcaTHmHH aHaga puBO^naHTupum TyrpHCHga»rH n0659 OapMOHH Kaöy. KH.HHraH.HrH, cox,a phbo^h yHyH MyxHM KagaM öy.gu. ffly caöaö.H, gacT.aÖKH öocKHHga pecnyö.HKa öyHHHa 55 Ta TyMaH MeBa-caÖ3aB0THH.HKKa HxTHC0C.amTHpH.gu. EupoK, ymöy HyHa.umga aMa.ra omupu.aeTraH um.ap, KypunaeTraH Hopa-Tagöup.apra KapaMacgaH xygyg.apHHHr ca.oxuaTHgaH caMapa.H ^ofiganaHum th3hmh Hy.ra KyÖH.MaraH.

K,um.0K xy^anuru ep.apHHH xhcoöhhh ropuramga umnaö HHKapumHHHr Typ.H TapM0K.apuga öup TOMOHgaH, yMyMHH.HK MaB^yg, hkkhhhh TOMOHgaH y3ura xoc xycycuaT.ap xaM MaB^yggup. Ey xo. um.aö HHKapumHHHr Typ.H TapM0K.apu Ba hhcoh ^ao.uaTHHHHr öomKa coxa.apuga epHHHr TyTraH ypHH öu.aH öoF.HKgup. XaMMa ^ofiga ep KeHr.uK acocu cu^aTuga xucoöra o.HHagu. ffly caöaö.H xaM y энг aBBa.0 y3 y.HaM.apu Ba KeHraHKgaru ^0H.amyBH öu.aH xapaKTep.aHagu. y eKH öy um.aö HHKapum KopxoHacHHH ^0H.amTHpum Ba Kypum yHyH ymöy MaKcag yHyH öepu.raH ep MaMgoHH TyFpucugarH Mat.yM0Tra эгa öy.um 3apyp. Ammo TeHr y.HaMgaru MaMgoH öuTTa eKH öup HeHa a.oxuga ^0H.amraH yHacTKa.apgaH TamKH. öy.umu MyMKHH. ffly caöaö.H xaM um.aö HHKapumHH TyFpu TamKH. этнm yHyH KopxoHara a^paTH.raH epHHHr KeHr.uK xo.aTH TyFpucugarH Mat.yM0Tra эгa öy.um 3apyp. Ep xhcoöh um.apu y3 Ba3H^acura, Ma3MyHHra Ba xycycuaTHra Kapaö ep Kagacipu CHHrapu acocuM (öup.aMHu) Ba ^opufi (KyHganHK) Typ.apra öy.HHagu. Ey HKKana xhcoö Typ.apu y3apo öoF.HKgup xaMga aroHa ep xhcoöh ^apaeHHHHHr Mat.yM öocKHH.apu HaMoeH KH.agu.[2]

^apxaKHKaT, 2017-2021 MH..apga y3öeKHCT0H Pecnyö.HKacuHH pHBO^naHTHpumHHHr öemTa ycTyBop HyHa.Hm.apu öyMHHa xapaKaT.ap

стратегиясида "...таркибий узгартиришларни чукурлаштириш ва кишлок хужалиги ишлаб чикаришини муттасил ривожлантириш, мамлакат озик-овкат хавфсизлигини янада мустахкамлаш, экологик тоза махсулотни ишлаб чикаришни кенгайтириш, аграр секторнинг экспорт салохиятини сезиларли даражада ошириш" лозимлиги кишлок хужалигини модернизация килиш ва жадал ривожлантириш борасида устувор вазифа сифатида белгилаб берилган. Ушбу вазифалар ижросини таъминлаш куп жихатдан республикамиз кишлок хужалигида инновацион, ресурстежамкор технологиялардан фойдаланишнинг ташкилий-иктисодий асосларини такомиллаштиришни талаб этади. Шунинг баробарида кишлок хужалигида инновацион техника ва технологиялардан фойдаланишни иктисодий бахолаш усулларини урганиб чикиш асосида самарадорликни белгиловчи барча курсаткичларни оптималлаштириш буйича услубий ёндашув ва амалий тавсияларни ишлаб чикиш, улар асосида инновацион фаолиятни бошкаришнинг самарали тизимини шакллантириш долзарб ахамиятга эга. К,ишлок хужалигида инновацион технологиялардан фойдаланишни бахолашнинг услубиятини тахлил килишдан аввал, инновация ва инновацион жараён тушунчалари таърифининг адабиётлардаги кискача шархини келтириш максадга мувофик булади. Даставвал, инновациялар назариясини шаклланиши ва ривожланишига австриялик олим Й.Шумпетер катта хисса кушган. 1930-йилларда Й.Шумпетер томонидан инновация тушунчаси киритилди, ва у махсулот ишлаб чикариш, сотиш, етказиш жараёнларида янги ёки такомиллаштирилган техник, технологик, ташкилий характердаги карорларни куллаш окибатида мумкин булган узгаришларни билдирар эди. Шунингдек, узгаришлар нуктаи назаридан инновацияларга Ла Пьерре, Ю.Яковец, Ф. Валента, Л.Волдачкова ва бошкалар таъриф бериб, "инновация - бошла^ич холатдан янги холатга утиш йули билан хужалик ички тузилмасида содир булган хар кандай узгариш" ёки "ижодий FOянинг ривожланиши ва уни тайёр махсулот, жараён ёки тизимга айланиши" деб карашади.[3]

Хозирги кунда жахон амалиётини урганган холда ноанъанавий суFориш технологияларини ишлаб чикиш ва татбик этиш кулланилмокда.Бирламчи хисобни утказиш пайтида аникланган ва кайд килинган маълумотлар вакт утиши билан хакикий холатга мос келмай колади. Бу хол шу билан тушунтириладики, ерлардан хужалик фаолияти жараёнида фойдаланиш натижасида улар таркибида ва таксимланишда маълум узгаришлар содир булади. Масалан, охирги йилларда давлат ва жамоат максадлари учун хар йили неча ун минг гектар ер ажратилади. Ер майдонларида турли хил агротехник ва мелоратив тадбирларнинг муваффакиятли олиб борилиши натижасида ер турларининг сифат холати узгариб келмокда.К,ишлок хужалиги ер

участкаларини ажратишнинг шаффоф ва тезкор тизимини яратган холда янада такомиллаштириш зарурий чоралардан биридир.Фойдаланилмаётган ерлар хакидаги маълумотларни вилоят, туман (шахар) хокимликлари, давлат хизматлари агентлиги, мутасадди вазирлик, идора ва ташкилотларнинг расмий веб-сайтларида жойлаштириш амалиётини жорий этиш йулга куйилган ва бу уз самарасини курсатмокда.К,ишлок хужалиги йуналишидаги илмий тадкикотларни олиб бориш, инновацион ишланмаларни ишлаб чикиш ва жорий этишда давлат-хусусий шериклик механизмини, хусусий секторнинг иштирокини раFбатлантиришнинг самарали механизмларини кенг жорий килиш изчил давом этмокда.

Фойдаланилган адабиётлар

1. www.lex.uz

2. "Фермер хужаликларни ва бошка кишлок хужалиги корхоналари ер майдонларини макбуллаштириш хамда кишлок хужалиги экин ерларидан самарали фойдаланишга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 14-сонли 2019 йил 09 январдаги карори.

3. Акбаров Шохаббос Хакимжон Угли. "К,ишлок хужалигида инновацион технологияларни жорий этиш тизмини ривожлантириш" // Ta'lim fidoyilari. 2022. №7. URL: https://cyberlenmka.ra/artide/n/ishlo-h-zhaligida-innovatsion-tehnologiyalarni-zhoriy-etish-tizmini-rivozhlantirish

4. Uktamovich, S. B. (2016). About transfer of effort through cracks in ferroconcrete elements. European science review, (7-8), 220-221.

5. Bakhodir, S., & Mirjalol, T. (2020). Development of diagram methods in calculations of reinforced concrete structures. Problems of Architecture and Construction, 2(4), 145-148.

6. Сагатов, Б. У. (2020). Исследование усилий и деформаций сдвига в наклонных трещинах железобетонных балок. European science, (6 (55)), 59-62.

7. Uktamovich, S. B., Yuldashevich, S. A., Rahmonqulovich, A. M., & Uralbayevich, D. U. (2016). Review of strengthening reinforced concrete beams using cfrp Laminate. European science review, (9-10), 213-215.

8. Asatov, N., Jurayev, U., & Sagatov, B. (2019). Strength of reinforced concrete beams hardenedwith high-strength polymers. Problems of Architecture and Construction, 2(2), 63-65.

9. Sagatov, B., & Rakhmanov, N. (2019). Strength of reinforced concrete elements strengthened with carbon fiber external reinforcement. Problems of Architecture and Construction, 2(1), 48-51.

10. Ашрабов, А. А., & Сагатов, Б. У. (2016). О передаче напряжений через трещины железобетонных элементах. Молодой ученый, (7-2), 41-45.

11. Ашрабов, А. А., Сагатов, Б. У., & Алиев, М. Р. (2016). Усиление тканевыми полимерными композитами железобетонных балок с трещинами. Молодой ученый, (7-2), 37-41.

12. Sagatov, B. U. (2022). O'zbekistonda energiya tejamkor binolar qurilishining ahvoli. Science and Education, 3(1), 261-265.

13. Asatov, N. A., Sagatov, B. U., & Maxmudov, B. I. O. G. L. (2021). Tashqi to'siq konstruksiyalarini issiqlik fizik xususiyatlariga ta'siri. Science and Education, 2(5), 182-192.

14. Шукуров, И. С., Сагатов, Б. У., & Нияткул, F. (2022). Том конструкциясини энергия самарадорлигини оширишда махаллий материалларини куллашнинг мукобил ечимлари. Science and Education, 3(4), 548-554.

15. Шукуров, И. С., Сагатов, Б. У., & Нарзикулов, F. Н. У. (2022). Биноларнинг энергия самарадорлигини ошириш буйича ривожланган мамлакатлар ва Узбекистонда амалга оширилаётган ишлар тахлили. Science and Education, 3(4), 601-608.

16. Asatov, N. A., Shukurov, I. S., Sagatov, B. U., & Usmonova, M. O. (2022). Binolarning pollardagi issiqlik yo'qotishlar xisobi. Science and Education, 3(4), 390395.

17. Матниязов, Б. И., Сагатов, Б. У., & Апроилов, А. А. И. (2023). Усиление железобетонных балок железнодорожных мостов композиционными материалами. Science and Education, 4(2), 687-691.

18. Sagatov, B. U. (2022). COMPOSITE MATERIALS FOR REINFORCING FERRO-CONCRETE ELEMENTS. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 281-285.

19. Алиев, М. Р. (2020). Экспериментальное определение динамических характеристик кирпичных школьных зданий. Academy, (11 (62)), 66-70.

20. Rakhmonkulovich, A. M., & Abdumalikovich, A. S. (2019). Increase seismic resistance of individual houses with the use of reeds. Modern Scientific Challenges And Trends, 189.

21. Юсупов, У. Т., Алиев, М. Р., & Рузматов, И. И. (2021). Энергоэффективность новых жилых домов. Science and Education, 2(5), 131-143.

22. Юсупов, У. Т., Алиев, М. Р., & Илхомов, Р. (2021). Архитектурное решение энергоэффективных многоэтажных жилых домов. Science and Education, 2(5), 276-287.

23. Алиев, М. Р. (2022). ХАРАКТЕРНЫЕ ПОВРЕЖДЕНИЯ ИНДИВИДУАЛЬНЫХ ДОМОВ СО СТЕНАМИ ИЗ СЫРЦОВОГО КИРПИЧА. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 264-268.

24. Aliyev, M. R. (2022). Bino va inshootlarning konstruksiyalarini tekshirishning asosiy bosqichlari. Science and Education, 3(2), 98-102.

25. Asatov, N., Tillayev, M., & Raxmonov, N. (2019). Parameters of heat treatment increased concrete strength at its watertightness. In E3S Web of Conferences (Vol. 97, p. 02021). EDP Sciences.

26. Рахмонов, Н. Э. (2020). Проблемы разработки отечественного синтетического пенообразователя. Academy, (11 (62)), 93-95.

27. Rahmonov, N. E. (2022). Energiya samarador uylar qurilishini qishloq sharoitida ommalashtirish istiqbollari. Science and Education, 3(2), 169-174.

28. Асатов, Н. А., & Рахмонов, Н. Э. (2022). ПУТИ УМЕНЬШЕНИЯ КРАЕВОГО ЭФФЕКТА ПРИ РАСЧЕТЕ КОНИЧЕСКОГО КУПОЛА С УЧЕТОМ ВЛИЯНИЯ ПРЕДНАПРЯЖЕННОГО ОПОРНОГО КОНТУРА. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 260-263.

29. Ablayeva, U., & Normatova, N. (2019). Energy saving issues in the design of modern social buildings. Problems of Architecture and Construction, 2(1), 59-62.

30. Норматова, Н. А. (2020). Проектирование энергосберегающих зданий в условиях узбекистана. Academy, (11 (62)), 89-92.

31. Аблаева, У. Ш., & Норматова, Н. А. (2021). Тошкент: лойихалашнинг анъанавийликдан хозирги кунигача. Science and Education, 2(5), 206-216.

32. Aблаева, У. Ш., & Норматова, Н. А. (2021). Узбекистондаги мавжуд биноларнинг энергия тежамкор шамоллатиладиган тизимлари асосий системалари. Science and Education, 2(5), 193-205.

33. Норматова, Н. А. (2022). САНОАТ БИНОСИ ТАШКД ДЕВОРИНИНГ ИССЩЛИК САМАРАДОРЛИГИНИ АНИ^ЛАШ ВА ЕЧИШ. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 224-227.

34. Испандиярова, У. Э. К. (2020). Усиление мостовых железобетонных балок высокопрочными композиционными материалами. European science, (6 (55)), 63-67.

35. Асатов, Н. А., & Испандиярова, У. Э. К. (2021). Бетон с комплексной добавкой на основе суперпластификатора и кремнийорганического полимера. Academy, (5 (68)), 6-10.

36. Карабеков, У. А., & Каримов, В. Ш. У. (2021). Использование ГИС -технологий в городах строителство. Science and Education, 2(5), 257-262.

37. Karabekov, U. A. (2022). IMPROVE THE USE OF GIS IN LAND MANAGEMENT FOR AGRICULTURE AND FARMERS. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 256-259.

38. Karabekov, U. B. A. (2022). Qishloq xo'jaligi va landshaft kartalarini yaratishda GAT dasturlarini qo 'llash texnologiyasini takomillashtirish. Science and Education, 3(2), 163-168.

39. Gayrat, S., Salimjon, M. K., & Dilshod, Z. (2022). THE HEAT DOES NOT COVER THE ROOF OF RESIDENTIAL BUILDINGS INCREASE PROTECTION. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 10(2), 674-678.

40. Асатов, Н. А., & Саримсоков, С. Ш. (2022). ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ ДИНАМИЧЕСКИХ ПАРАМЕТРОВ ВИСЯЧИХ СИСТЕМ. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 232-237.

41. Sarimsoqov, S. S. (2022). Armaturalangan ikki qiyali yog 'och to 'sinni loyihalash. Science and Education, 3(2), 175-183.

42. Sarimsoqov, S. (2019). The main characteristics of the situational method of teaching a foreign language. In SCIENCE AND PRACTICE: A NEW LEVEL OF INTEGRATION IN THE MODERN WORLD (pp. 205-207).

43. Худайкулов, Н. Ж. (2021). Масофадан зондлаш технологияларидан харита тузиш ишларида фойдаланиш. Science and Education, 2(5), 217-222.

44. Худайкулов, Н. Д. (2022). СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ЛАЗЕРНОГО СКАНИРОВАНИЯ ЗДАНИЙ И СООРУЖЕНИЙ. Eurasian Journal of Academic Research, 2(3), 238-243.

45. Xudaykulov, N. D. (2022). Qishloq xo 'jaligi yerlarini masofadan zondlash texnologiyalarini zamonaviy dasturlar orqali qo 'llash. Science and Education, 3(2), 408-413.

46. Мусаев Ш. М. ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНОЕ ОПРЕДЕЛЕНИЕ ЗНАЧЕНИЙ КОЭФФИЦИЕНТА ГИДРАВЛИЧЕСКОГО СОПРОТИВЛЕНИЯ ДЛЯ ОРОСИТЕЛЬНЫХ ЛОТКОВ ИЗ КОМПОЗИТНОГО МАТЕРИАЛА //Current approaches and new research in modern sciences. - 2022. - Т. 1. - №. 4. -С. 49-54.

47. Мусаев Ш. М. МЕТОДЫ ГИДРАВЛИЧЕСКОГО РАСЧЕТА ОРОСИТЕЛЬНЫХ ЛОТКОВ ТИПА ЛК-60, ЛК-80 И ЛК-100 ИЗ ПОЛИЭФИРНОЙ СМОЛЫ //Theoretical aspects in the formation of pedagogical sciences. - 2022. - Т. 1. - №. 5. - С. 190-195.

49. Мусаев Ш. М. Мероприятие сокращение загрязнение атмосферы вредными веществами //Me' morchilik va qurilish muammolari. - 2020. - С. 45.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.