Научная статья на тему 'ШАҲАРСОЗЛИКДА ШОВҚИНГА ҚАРШИ АРХИТЕКТУРАВИЙ ТАРХИЙ УСЛУБЛАР'

ШАҲАРСОЗЛИКДА ШОВҚИНГА ҚАРШИ АРХИТЕКТУРАВИЙ ТАРХИЙ УСЛУБЛАР Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
шаҳар / яшаш массивлари / шовқиндан ҳимоя / коммуникациялари / саноат райони / ҳисобий нуқта / меъёрий акустик

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Досалиев Канат Серикұли, Саримсоқов Сардор Шойзақович, Пардаева Гулмира Парда Қизи

Ушбу мақолада Шаҳар қурилиши лойиҳасининг барча босқичларида яшаш массивлари ва яшаш биноларини шовқиндан ҳимоя қилишнинг чора-тадбирлари кўрсатиб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по строительству и архитектуре , автор научной работы — Досалиев Канат Серикұли, Саримсоқов Сардор Шойзақович, Пардаева Гулмира Парда Қизи

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ШАҲАРСОЗЛИКДА ШОВҚИНГА ҚАРШИ АРХИТЕКТУРАВИЙ ТАРХИЙ УСЛУБЛАР»

УДК 624.04

ШАХДРСОЗЛИКДА ШОВЦИНГА ЦАРШИ АРХИТЕКТУРАВИЙ ТАРХИЙ УСЛУБЛАР

*Досалиев Канат Серикули, 2Саримсоков Сардор Шойзакович, 3Пардаева Гулмира

Парда кизи

1PhD, доцент, Жанубий ^озогистон университети, М. Ауэзов, 2Ассистент, Жиззах политеника институти, 3Магистр Жиззах политеника институти https://doi.org/10.5281/zenodo.11218776

Аннотация. Ушбу мацолада Шауар цурилиши лойщасининг барча босцичларида яшаш массивлари ва яшаш биноларини шовциндан уимоя цилишнинг чора-тадбирлари курсатиб утилган.

Калит сузлари: шауар, яшаш массивлари, шовциндан уимоя, коммуникациялари, саноат райони, уисобий нуцта, меъёрий акустик.

Аннотация. В данной статье описаны меры по защите жилых территорий и жилых домов от шума на всех этапах строительства города.

Ключевые слова: город, жилые массивы, шумозащита, коммуникации, промрайон, расчетный пункт, нормативная акустика.

Шахар курилиши лойихасининг барча босцичларида яшаш массивлари ва яшаш биноларини шовциндан химоя килишнинг чора-тадбирлари курилган булиши лозим. Демак, шахарнинг бош тархи лойихдсининг бошлангич боскичида ва келажакдаги ривожланишини эътиборга олган холда куйидагиларни хисобга олиш лозим: аэропорт транспорт коммуникациялари; яшаш массивларини жойлаштириш; кукаламзор ва ободонлаштириш; келажакда курилиши кузланган майдонлар; саноат корхоналари; маъмурий ва маиший хизмат курсатиш биноларини жойлаштириш; жамоат ва дам олиш -истирохат богларини яратиш ва бошкалар шулар жумласидандир.

Буларнинг барчасини шахар курилишида шундай табиий жойлаштириш лозимки, улар узининг таркибий гурухи, максадга мувофиклиги, хажмий ва тархий ечимлари, бадиий-архитектуравий услублари билан шахарни шовкиндан самарали химоя килиш билан биргаликда меъёрий акустик мухит яратиш учун хизмат килсин.

Бунинг учун шахар ва яшаш массивларини лойиха килишда ишлатилиши ва максадга мувофиклиги буйича майдонларга ажратиб, чегаралаб чикиш лозим: Масалан: яшаш массиви, саноат райони, маиший-хизмат майдонлари ва ташки транспорт.

Буларнинг хар бирида рухсат этилган шовкин сатхи турличадир. Шу сабабли катта транспорт окимига эга магистрал кучалар яшаш массивларини кесиб утмаслиги керак. Шахарларда транзит юк поездларини тухтовсиз утказиб юбориш учун айланма темир йуллар кузда тутилган булиши лозим.

Янги темир йул ва темир йул бекатлари билан яшаш массивларини химоя полосаси билан ажратиш керак. Масалан, биринчи ва иккинчи категорияли темир йуллар учун химоя полосасини эни 200 метр, III ва IV категория учун 150 м ва бошка темир йулларда 100 м дан кам булмаслиги керак. Бу масофа четки темир йул укидан бошлаб хисобланади.

Агар акустик хисоблар натижасида асослаган булса, бу масофа 50 метрдан кам булмаслигига рухсат этилади.

Шовкиндан х,имоя тадбирлари курилмаган яшаш массивларидан тезкор магистрал кучанинг четигача булган масофа 100 м дан, шахдрлараро магистрал кучаларда 75 м дан, туманлараро магистрал кучаларда 50 м дан ва бошка кучаларда 25 м.дан кам булмаслиги керак. Бошка х,олатлар учун бу масофа тегишли равишда асосланган булиши лозим.

Экранлар ёрдамида шовкин сатх,и пасайишининг аник х,исоби мураккаб булганлиги сабабли, амалий услуб ёрдамида аниклаш максадга мувофик х,исобланади. Бу х,исоб куйидаги тартибда бажарилади.

Маълум масштабда шовкин манбаи жойлашган майдоннинг тарх,и ва кундаланг киркими чизилади. Шу чизмага экран ва шовкин аникланаётган х,исобий нукта х,ам чизилади. Бу схема 1-расмда курсатилган.

А —А

ШМ

ШМРТ

90"

РТ

jк ран

иш

ШМ

Ъу/

--" ш

РТ

РТ

ШМ

иш

ШМ

1-расм. Экранлар ёрдамида товуш сатхцнинг пасайишини аниклаш учун хцсобий

схемалар:

а - девор; б - девор ва бино; в - гаром (тупроц уюми); г - ура (ариц); ШМ - шовцин манбаи; ХЦ - хцсобий нуцта; hэф - экраннинг самарали баландлиги.

Шовк;ин манбаи энг четки транспорт хдракати полосасида булиб, куча сатх,идан 1 м баландда жойлашган деб олинади. 1-расмга асосан а, в ва с масофалар аникланади. Бунда d = (а+в)-с. 29-иловадан 5 га боглик х,олда экранда товуш сатх,ининг пасайиши LАэкр аник-ланади.

^абул килинган экран узунлигига боглик х,олда шу расмдан а1 ва а2 бурчак аникланиб, товуш сатх,ининг пасайиши ALАэкрal ва АЬАэкра2 лар 30-иловадан кабул килинади. 31 -иловадан ALАэкрal ва АЬАэкра2 катталикларни фаркига асосланган х,олда тузатиш кабул килинади. Бу тузатиш курсаткичи кичик булган товуш сатх,ига кушилади.

АЬАэкр = АЬАэкр а1 + Л, (1)

бу ерда АЬАэкр- экран конструкцияси билан х,исобий нуктада товуш сатх,и пасайишининг самарадорлигини курсатади.

Х,исобий нукта учун экран сифатида кабул килинган бинода шовкин сатх,ининг самарали пасайишини аникланг. Х,исобий нукта бино ортида жойлашган булиб, бу схема 1-расмда курсатилган. расмдан а, в ва с масофаларини аниклаймиз. а=53 м; в=48 м ва с=61 м; бундан d = (53+48)-61 = 40 м.

30-иловадан LWp = 24 дБА, бунда d>6 учун энг катта курсаткич кабул килинади. ш=450 ва а,2= 650

ALa экр а2 - ALАэкр а1 = 8,2-3,5 = 4,7 дБА.

31-иловадаги жадвалдан тузатма Л = 1,7 дБА эканлигини аниклаймиз. Экран самарадорлигини аниклаймиз.

ALa экр = ALАэкр а1 + Л = 3,5+1,7= 5,2 дБА.

Демак, х,исобий нуктада шовкин сатх,и 5,2 дБА га пасаяр экан.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Шукуров ГШ., Бобоев С.М., ^учкоров Р.А. Архитектура физикаси. II-кисм. "Архитектура акустикаси". Тошкент, 2004 йил.

2. Шукуров ГШ., Бобоев С.М. Архитектура физикаси. I-кисм. ^урилиш иссиклик физикаси. Тошкент "Мех,нат" - 2005 йил.

3. сатов, Н. А., & Саримсоков, С. Ш. (2022). ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ ДИНАМИЧЕСКИХ ПАРАМЕТРОВ ВИСЯЧИХ СИСТЕМ. Евразийский журнал академических исследований, 2(3), 232-237.

4. Sarimsoqov, S. S. (2022). Armaturalangan ikki qiyali yog 'och to 'sinni loyihalash. Science and Education, 3(2), 175-183.

5. Саримсоков, С. Ш., & Норматова, Н. А. (2023). САНОАТ КОРХОНАДАРИНИ ШАХАР ТАРКИБИДА ЖОЙЛАШТИРИШ ТАЛАБЛАРИ.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.