Научная статья на тему 'Scientist of higher category, Doctor of Medical Sciences, Professor of the pathological anatomy Department - Kasenov kozhantay urazovich'

Scientist of higher category, Doctor of Medical Sciences, Professor of the pathological anatomy Department - Kasenov kozhantay urazovich Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
67
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Scientist of higher category, Doctor of Medical Sciences, Professor of the pathological anatomy Department - Kasenov kozhantay urazovich»

МЕДИЦИНА ТАРИХЫ

А.Н. ЖЕКСЕНОВА1, У.И. ИСКАЗИЕВА2, Ж.С. СУНДЕТОВ3

ЗИЯЛЫ ЖОГАРЫ ДЭРЕЖЕЛ! ТАЛЫМ - МЕДИЦИНА ГЫЛЫМДАРЫНЫН ДОКТОРЫ, ПАТОЛОГИЯЛЫК ФИЗИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫНЫИ ПРОФЕССОРЫ - КАСЕНОВ

КОЖАНТАЙ УРАЗ¥ЛЫ

Марат Оспанов атындагы Батыс Казахстан мемлекеттiк медицина университет1,2,3, Актебе

М.г.к., доцент1,2,3

¥стаздан сабак алсачыз,

Алуан шекер балмен теч.

(Шал акын)

Казiргi кезде жогары оку орындарыныч бiлiм беру ережелер^ч талаптарына сай мемлекеттiк аттестациядан ету кезiнде ерекше есептелетiн керсетюштч бiрi - оку орны окытушыларыныч гылыми дэрежелiк пайыз Yлесi саналады. Актебе мемлекеттiк медицина университетшч гылыми-зерттеу жумысы мен окытушылардыч гылыми дэрежесш кетеруде Yлкен Yлес коскан м.г.д., профессор КУ. Касеновтыч ечбектерi казiрге дейiн ез жемiсiн керсетiп келедк Кожантай Уразулыныч гылыми жетекшiлiгiнде дайындаган шэкiрттерi казiргi кезде гылым докторлары мен гылым кандидаттары дэрежесiнде университет кабыргасында жумыс жасап жYр.

Актебе мемлекетпк медицина институтыныч емдеу id факультеты аяктаган, екiншi жылгы бiтiрушi тYлектердiч бiрi, нагыз гылым устазы Касенов Кожантай Уразулы 1939 жылы Батыс Казакстан облысында, Орда ауданында дYниеге келген.

Кожантай Уразулы Касенов 1964 жылы Актебе мемлекетпк медицина институтыныч емдеу факультеты ете жаксы аякталуына байланысты патологиялык физиология кафедрасыныч мечгерушiсi медицина гылымдарыныч докторы, профессор Халида Есенгулкызы Маманованыч жетекшiлiгiнде ассистент кызметше калдырылады. Патологиялык физиология кафедрасыныч мечгерушiсi, профессор Х.Е.Маманова жас маманныч бойынан акикат пен тазалыкты кездейтш гылым адамын кергендiктен, оны б^м мен гылымды егiздей танитын, бт^т мамандардыч бiрi етiп дайындайды. Касенов Кожантай Уразулы 1964 жэне 1968 жылдар арасында АкММИ-нiч патологиялык физиология кафедрасыныч асситент кызметiн аткару кезшде оку процесiн жеткiлiктi игергеннен кейш гылыми жумыстарга багыт алады.

Кожантай Уразулыныч жетекшiлiгiмен 1968-1973 жылдары организмшч иммунологиялык реактивтiлiгiне жылан уларыныч эсерш зерттеуде гылыми жумыстар жYргiзiледi. 1968 жылы КУ. Касенов «К механизму стимулирующего действия перелитой крови» атты такырыбында кандидаттык диссертация жумысын м.г.к., доцент Х.Е.Маманованыч жетекшiлiгiнде Караганды мемлекетпк медицина институтыныч мамандандырылган кечесiнде коргап шыгып, ары карай кафедрада доцент лауазымы кызметiне жогарылады. Оку id мен гылымды токтатпастан катар жYргiзе отырып, 1974 жылы Эстония елшдеп Тарту каласындагы медициналык институтыч кечесшде докторлык диссертациясын коргап, кейiннен «Жылан улары жэне организм реактивтлИ» атты монографиясын жазып шыгарады.

1977 жылы патологиялык физиология кафедрасыныч мечгерушiсi профессор Х.Е. Маманованыч кенеттен дYние салуына байланысты кафедраны баскару, езiнiч шэюрт м.г.д., профессор Кожантай Уразулы Касеновке тапсырылды. Ол 1977-1999 жылдар аралыгында патологиялык физиология кафедрасыныч жетекшiсi кызметш аткарды. 1997-1998 жылдары Актебе мемлекетпк медицина институтыныч гылым женшдеп проректорлык жумысын аткарды.

1980-1996 жылдары м.г.д., профессор КУ. Касеновтыч жетекшiлiгiнде «Организм реактивтлИне гелиофизикалык жэне метеорологиялык факторлардыч эсерi» жэне «Беткей белсендi заттардыч иммуно- жэне гемостимуляторлык эсерi» такырыбы кан ую процесiне, кан жасаушы мYшелерге эсерiн оку багытында гылыми-зерттеулер жYргiзiлдi. Гылыми-зерттеу жумыстарыныч экспериментальды белiмдерiн жYргiзуде, тэжiрибе койылуыныч дурыстыгын, жинакталган зерттеу нэтижелерiмен олардыч статистикалык ечдеуде жэне жарыкка шыгарылатын макалалардыч барыс жумыстарында Кожантай Уразулы езi егжей-тегжейше дейiн толык тексерiп, катесiз накты нэтижелер беруге кеп кечiл белетш. Белгiленген гылыми жумыстарды жYргiзу максатында, теориялык мэлiметтер мен керсеткiштер толык эрi накты болу Yшiн, оларды клиникалык медицинамен уштастыру жэне практикалык мачыздылыгын дурыс шешу багытында институттыч кiтапханасында кажеттi кор жинауда да узак уакыттарын еткiзетiн.

Касенов Кожантай Уразулы жетекшттнде кептеген диссертациялык жумыстар коргалды: элеуметтiк гигиена жэне медицина тарихы кафедрасыныч м.г.к., доцент Татьяна 1згаликызы Байнашева докторлык диссертация жумысын, патологиялык физиология кафедрасыныч ассистенттерi А.М. Арынгазина, К.П. Омарова, С.Т. Шумбалова, Г.А. Бекмухамбетова, С.Д. Кокорев, Л.М. Тулегенова, И.Н. Кравцов, калыпты физиология кафедрасыныч ассистент РЕ. Нургалиева, молекулярлык биология кафедрасыныч ассистент С.К. Жанабаева мен В.И. Коконец, микробиология кафедрасыныч ассистент С.Ж. Мусабаева, гистология кафедрасыныч ассистент Д.Ж. Бримов диссертациялык жумыстарын коргап шыкты.

Кожантай Уразулы ез шэфттерше гылыми жумыспен калай, кай багытта айналысу керек, теорияны практикамен калай уштастыру керектiгiн ете жаксы Yйреткендiктен, оныч шэкiрттерi ары карай гылыми жумыстармен айналысып окытушылык кызметтерi мен гылым жолындагы киындыктарды ез беттершше жече бiлдi. Шэкiрттерiнiч бiркатары гылымды жалгастырып гылыми дэрежеде жогарылады, мэселен Омарова ^лэш Пiрiмжанкызы докторлык жумысын коргаганнан кейiн, профессор атагына ие болып, университетте оку-тэрбие женшдеп проректорлык кызмет аткарды, Тулегенова Любовь Мураткызы докторлык жумысын коргап, казiр iшкi аурулар кафедрасыныч жетекшiсi кызметш аткарады, Мусабаева Сара Жакашкызы бiрер жылдарда «ДYние» университетiнде тэрбие женшдеп проректорлык кызметш аткарды, Арынгазина Алтын Муафиккызы докторлык диссертациясын коргап, казiргi кезде С.Ж. Асфендияров 124

Батыс Казахстан медицина журналы №1-2 (38) 2013 ж.

ИСТОРИЯ МЕДИЦИНЫ ^

атындагы Казак улттык медицина университетте ^амдык денсаулык сактау жэне элеуметтiк гылымдар кафедрасыныч мечгерушiсi больп жумыс жасап жур.

Кожантай Оразулы шэфттер^ч бiрi гигиена кафедрасыныч доцент Мусабаева Сара Жакашкызы устазын гьльми жумыс жагынан да, ерекше мiнезiне де мактанышпен токтала отырып, былай деп еске алады: «Кожантай Уразович настоящий ученый, ученый с большой буквы. Он подготовил целую школу науки и является иноватором новых научных идей и направлений, инновационных исследований. Он шёл всегда впереди в мыслях и был навигатором в научных исследованиях, заряжал высоким творческим вдохновением соискателей и давал совет всем быть наравне со временем. В личном характере он отличался высоконравственностью, интелигентностью и высоким человеческим качеством. Молодым ученым помогал бескорыстно в реализации научных идей, в изобретении и внедрении в практику результатов своих исследований. Помогая молодым ученым, он давал начало всесороннего развития самого себя, в тоже время остваясь простым и сохраняя субординацию в общечеловеческом характере, давал простые, но очень ценные человеческие советы. Кожантай Уразович для нас являлся авторитетом, и мы прислушивались каждому его слову и в науке, и в жизни. Он очень прекрасный лектор и педагог, был талантлив во всем, мог всесторонне расктолковать на разные темы: театр, книги, искусство и т.д. Все диссертационные работы его учеников написанны простым языком, грамотно, но в то же время излагается интересно. Он дал нам путевку в жизнь, для меня он - гордость, он привил жизненные навыки и является эталоном человека в науке и наши достижения в науке это благодаря ему».

Кожантай Уразулы Касеновпен кафедрада бiрге жумыс жасаган эрттест^ доцент ¥.И. Исказиева жэне профессор мшдетш аткарушы Ж.С. Сундетов казiр де кафедрада жумыс жасап журт ездер^ч устазын элi кунге дешн мактанышпен еске алуга болатынын, гылым жолындагы нагыз устаздык касиеттерi бар жан деп айтып отырады.

Кафедра доцент ¥лболсын Ишматкызы Исказиева ез замандасы, эрi катарласы туралы былай деп сез козгады: «Кожантай Уразулы ете ечбеккор, гылымга кеп кечш белген, шынайы бертген нагыз галым. Жумыстыч кай туршде де адалдыкты кездейтш, акикатшыл, ез бойына б^кен гылымга деген дарындылыгын таза, дурыс колдана бiлген жан, ез шэюрттерш алга суйреген адал адам».

Кожантай Уразулыныч шэкiртi Сундетов Ж.С. былай деп еске алады: «Кожантай Уразулы Касеновты мен студентик кезiмде 3 курста, патофизиология пэншен сабак бергеннен бастап муFалiм ретiнде кердiм, сабак такырыптарын талдау кезiнде аурулардыч дамуындаFы патогенезiне кеп токталатын, тактаFа толык сурет, кестелерiн салып тYсiндiретiн. Мен осы кафедраныч студенттiк-Fылыми Yйiрмесiне катысып кеп тYсiнiктеме, баFыттар алдым, студентпк зерттеу жумыстарын баFыттап отыратын. Кейшнен осы кафедрада жумыс жасап жYрген кездерiмде устаз-шэкiрт арасында Fылыми жумысымыз ез жалFасын тапты. Кафедра кызметкерлер^ч барлыFына да профессор КУ Касенов кеп тYсiндiрулер мен жолдамалы сттемелер керсетiп отырды. Сол кезде кафедра жете^а профессор Х.Е. Маманова болFанныч езiнде де Fылыми кептеген жумыстарды КУ. Касенов экспериментальдык жумыстарFа кеп кемек керсетт. Бiр ерекшелiгi ол юа кеп сейлемейтiн, тычFылыкты тек керек жершде Faнa катысып отыратын, студенттерге де ешкашанда урысып, дауыс кетерген емес, тек эмоциональды байсалдылыкпен баскаратын. КУ. Касенов аурудыч механизмдерше кеп кечiл белетiн, нaFыз патофизиолог деп те aйтуFa туратын жан. Гылыми жумыстарды ез колымен тычFылыкты жасайтын жэне кафедраныч лаборанттары мен окытушыларын солай Yйреттi. Лабораториялык жэне Fылыми-зерттеу жумыстарына, зерттеу эдiстерiн енгiздi деуге болады (Ерне-Нордина реакциясыныч койылуына дaFдылык, кейбiр эксперименттiк жумыстарды жYргiзу жэне экспериментке керектi куралдар т.б.). Кейiннен осы iзi сaлынFaн эдютер мен KурылFылaр эксперименталдык зерттеу жолында пaтенттiк aлуFa жэне «шакырылатын аз нэруыздык тaFaмдaну» кейбiр «биоматериальдар усактау Yшiн жaсaлFaн курылFы» т.б. колдaнылFaн болатын.

НaFыз Fылым адамдары кепштк арасында «мен, мен» деп кеудесш урмайтын, Fылымдa Yздiксiз iздену, кеп окып aйнaлaсындaFы жандармен карапайым араласатын жан, асыкпай отырып кеп нэрсен елшеп айтатын, баска адамныч Fылыми жумысына тек кана достык кечiлiмен карайтын жан. Г ылым адамы деп профессор Касенов Кожантай Уразулын aйтуFa болады.

Медицинский журнал Западного Казахстана №1-2 (38) 2013 г. \

125

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.