CC BY
42
dr Marcin SMOLARKIEWICZ
Szkola Glowna Sluzby Pozarniczej
Centrum Edukacji Bezpieczenstwa Powszechnego
TECHNIKI SATELITARNE W ZARZ^DZANIU KRYZY SOWYM - STUDIUM UZYTECZNOSCI
Streszczenie
Artykul przedstawia mozliwosci wykorzystania technik satelitarnych w zarz^dzaniu kryzysowym.
Summary
The article describes possibilities of using satellite techniques in scope of risk management.
„Potrzeba jest matk^ wynalazkow” - ta stara maksyma, gdyby si? w ni^ gl?biej wczytac, ukazuje nam podstawowe prawo rz^dz^ce zmianami w obszarze techniki i technologii. Post?p. Na drodze spokojnych ewolucyjnych zmian lub naglych rewolucyjnych osi^gni?c, na naszych oczach dokonuj^. si? przemiany otaczaj^cego nas swiata. Jednakze post?p poci^ga za sob^. rowniez negatywne konsekwencje. Wzrasta liczba zagrozen, ktore wzajemnie przeplataj^c si? mog^. prowadzic do wyst^pienia niekorzystnej synergii poci^gaj^cej za sob^. wyst^pienie zdarzenia o charakterze kryzysowym. Zdarzenia takie charakteryzuj 3. si? zalamaniem istniej^cego porz^dku i zmuszaj^. nas do wprowadzania nadzwyczajnych procedur w celu, mowi^c bardzo ogolnie, ustabilizowania systemu do stanu sprzed kryzysu. W ten sposob dochodzimy do pewnego paradoksu: rozwoj przemyslowy, gospodarczy, technologiczny prowadzi do wzrostu intensywnosci oddzialywania zagrozen. Jednakze, aby skompensowac ten wzrost i nie dopuscic do przekroczenia bariery akceptowalnosci ryzyka, korzystamy z owocow post?pu w wyzej wymienionych dziedzinach, zwi?kszaj^c efektywnosc dzialan na rzecz bezpieczenstwa. Czy zatem nalezy pohamowac rozwoj? Pytanie z gatunku raczej retorycznych. Znany jest fakt, ze ryzyko akceptujemy latwiej, gdy jest ono dobrowolne1. Za przyklad mozna podac wykorzystanie samochodow w naszym zyciu codziennym: akceptujemy zwi?kszone ryzyko smierci w wyniku zagrozenia
1 J. Wolanin: Zarys teorii bezpieczenstwa obywateli, DANMAR, Warszawa 2005, s. 67
wypadkiem samochodowym (w stosunku do ryzyka smierci, gdybysmy poruszali si? pieszo), gdyz czerpiemy zyski z faktu wykorzystania wygodnego i niezaleznego srodka lokomocji. Recepta jest zatem tylko jedna: aby sprostac wyzwaniu zapewnienia bezpieczenstwa ludzi i mienia w swiecie, ktory podlega ci^glemu post?powi nalezy rowniez rozwijac zaplecze prowadzonych dzialan, korzystaj^c m.in. z owocow tego post?pu.
Jednym z podstawowych elementow sprawnego zarz^dzania kryzysowego jest zarz^dzanie informaj Na kazdym szczeblu decyzyjnym istnieje potrzeba pozyskiwania rzetelnych, aktualnych i jasno sformulowanych informacji, ktore pozwalaj^. na podj?cie najbardziej efektywnej w danym momencie decyzji. Oczywisty jest fakt, ze kazdy z podmiotow bior^cy udzial w dzialaniach w sytuacji o charakterze kryzysowym potrzebuje jedynie fragmentu informacji, zwi^zanego z charakterystyk^. i specyfik^. prowadzonych przez niego dzialan. Poniewaz kazda sytuacja nadzwyczajna charakteryzuje si? niedoborem lub nadmiarem informacji (mowi si? o zjawisku chaosu informacyjnego) zapewnienie wszystkim - sluzbom ratowniczym, administracji rz^dowej i samorz^dowej, jak rowniez poszkodowanym i calemu spoleczenstwu - dost?pu do wlasciwej dla danego podmiotu, jednolitej (spojnej na wszelkich poziomach) i aktualnej informacji staje si? jednym z kluczowych zadan zarz^dzania w takich sytuacjach.
Aby moc koordynowac dzialania wielu podmiotow dzialaj^cych na rozleglym obszarze nie wystarcza w obecnych realiach zapewnienie l^cznosci radiowej. Wraz z rozwojem technik cyfrowych w centrach zarz^dzania kryzysowego wprowadzono Systemy Informacji Geograficznej (GIS). Mapy cyfrowe dostarczaj^. decydentom niezb?dnych informacji, przedstawiaj^c je w wygodnej i przyst?pnej formie. Mozliwosci:
• doboru warstw tematycznych, odpowiednich dla danej sytuacji decyzyjnej,
• obserwacji obszaru przy zadanej zdolnosci rozdzielczej,
• szybkiego przeszukiwania bazy danych w celu odnalezienia okreslonej informacji,
• pracy na jednolitym odwzorowaniu obszaru przez wszystkie podmioty zaangazowane, to jedne z wielu zalet wykorzystania tego typu systemow.
Jednakze problem pojawia si? w momencie, gdy potrzebujemy dost?pu do informacji jak najbardziej aktualnej, dotycz^cej szybko zmiennego obszaru obj?tego kryzysem. Niestety wad^. map cyfrowych jest fakt, ze dane zapisane w takiej bazie pochodz^. z okresu z przed co najmniej kilku miesi?cy (jesli nie kilku lat), a nawet gdy dysponujemy danymi zaktualizowanymi to ich implementacja do systemu GIS wymaga czasu, ktorego zazwyczaj decydenci nie maj^. wystarczaj^co wiele. W takich sytuacjach, gdy potrzebujemy informacji
aktualnej oraz jednoczesnego ogl^du duzego obszaru z pomoc^ przychodz^ techniki satelitarne, wykorzystywane w obszarze obserwacji, nawigacji oraz l^cznosci.
Za autorami projektu FORESIGHT2 warte s^ podkreslenia nast?puj^ce trendy rozwojowe w kazdym z trzech wyzej wymienionych obszarow, istotne z punktu widzenia zarz^dzania kryzysowego:
Obserwacja satelitarna:
• Skracanie czasu od zamowienia do otrzymania zobrazowania satelitarnego i cz?stsza aktualizacja danych.
• Rozwoj mozliwosci pozyskiwania obrazow niezaleznie od zachmurzenia i oswietlenia.
• D^zenie do pozyskiwania obrazu o mozliwie dobrej rozdzielczosci.
• Uzyskiwanie szczegolowych informacji o wlasciwosciach fizykochemicznych obserwowanego obszaru.
• Pojawienie si? mozliwosci bezposredniego odbierania obrazow przez wielu uzytkownikow j ednoczesnie.
• Rozwoj globalnie zintegrowanych baz danych oferuj^cych dost?p do informacji
Nawigacja satelitarna:
• Wzrost dost?pnosci sygnalu na calej powierzchni Ziemi, takze w miastach i terenach gorzystych.
• Wspomaganie nawigacji satelitarnej w miastach uslugami pozycjonowania w oparciu
o sieci komorkowe (GSM).
• Wzrost dost?pnosci sygnalow korekcyjnych (zwi?kszaj^cych dokladnosc pomiarow) -naziemnych (DGPS), satelitarnych (EGNOS, WAAS, MSAS) i docelowo zintegrowanych z sygnalem nawigacyjnym.
L^cznosc satelitarna:
• Wzrost dost?pnosci, a co za tym idzie mozliwosc zapewnienia l^cznosci na obszarach, gdzie nast^pila dysfunkcja systemow naziemnych.
• Rozwoj zintegrowanych systemow l^cznosci satelitarnej umozliwiaj^cy przesylanie tej samej informacji jednoczesnie do wielu uzytkownikow.
• Potencj alna miniaturyzacj a odbiornikow bez utraty przepustowosci l^czy.
• Ograniczenie kosztow dost?pu do l^cznosci satelitarnej.
2 „Projekt FORESIGHT - „Ocena perspektyw i korzysci z wykorzystania technik satelitarnych i rozwoju technologii kosmicznych w Polsce”, Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej, Raport z I fazy projektu.
W tym miejscu nalezy wspomniec, ze poj?cie „technik satelitarnych” w zarz^dzaniu kryzysowym nalezy rozumiec w sensie szerszym niz tylko pozyskiwanie informacji z satelitow. Efektywne zarz^dzanie w sytuacjach kryzysowych staje si? mozliwe w momencie synergii informacji otrzymywanych ze wszystkich dost?pnych zrodel, ktore s^. w stanie wspoldzialac w obszarze obrazowania i nawigacji z konstelacjami satelitow. Dlatego tez, na potrzeby niniejszego opracowania przyj?to, ze poprzez „techniki satelitarne” b?dzie rowniez rozumiane wykorzystanie takich rozwi^zan jak platformy stratosferyczne, czy zintegrowane techniki bazuj^ce na nadajnikach naziemnych - w tym wypadku chodzi o wykorzystanie w precyzyjniejszym pozycjonowaniu informacji z sieci komorkowych GSM.
Wykorzystanie technik satelitarnych staje si? efektywne (maj^c na mysli relacj? koszt-efekt) dopiero w momencie, gdy sytuacja wymyka si? poza ramy ratowniczych dzialan proceduralnych, czyli w momencie wyst^pienia kryzysu (b^dz gdy sytuacja zaczyna nosic znamiona sytuacji kryzysowej), w przypadku dzialania na obszarach ubogich w infrastruktur? techniczn^. (gdy wyst?puj^. trudnosci w okresleniu polozenia), lub w przypadku zagrozen rozleglych w czasie i przestrzeni. Niestety wad^. informacji pozyskiwanej z konstelacji satelitow jest czas jej dost?pu - co najmniej 24 godziny od momentu dokonania obrazowania. Oznacza to, ze w przypadku zagrozen, ktorych rozwoj liczony jest w minutach, czy godzinach, w fazie reagowania efektywnosc wykorzystania informacji „z kosmosu” jest znikoma. Nie nalezy jednak zapominac, ze w wielu przypadkach nawet przy tak krotkotrwalych zdarzeniach, wartosc dodan^ moze niesc dost?p do archiwalnej informacji satelitarnej. Niejednokrotnie b?dzie ona bardziej aktualna niz posiadana przez centra zarz^dzania kryzysowego mapy cyfrowe GIS. Z powyzszego rozwazania wynika, iz nie nalezy traktowac informacji „satelitarnej” jako jedynego zrodla informacji, lecz raczej jako zrodla dodatkowego, o mozliwosciach w okreslonych obszarach znacznie przekraczaj^cych dotychczas wykorzystywane zrodla informacji.
Podobne wnioski mozna wysun^c rozwazaj^c mozliwosci wykorzystania l^cznosci satelitarnej. W przypadku rozleglych zagrozen powoduj^cych dysfunkcj? naziemnych systemow komunikacji (takich jak powodzie, pozary lasow), l^cznosc satelitarna staje si? niezb?dna, gdyz naziemne stacje przekaznikowe mog^. przestac funkcjonowac. Jednakze nie chodzi tu bynajmniej o dokonanie rewolucji polegaj^cej na umieszczeniu telefonu satelitarnego w kazdym wozie bojowym Panstwowej Strazy Pozarnej, radiowozie czy karetce. L^cznosc satelitarna staje si? w dzisiejszych czasach niezb?dna jako relatywny srodek komunikacji na poziomie taktycznym i strategicznym (tzn. w obszarze dowodzenia w strukturze powyzej pojedynczego odcinka bojowego). Kolejn^. i niezaprzeczalna zalet^.
wykorzystania technik satelitarnych, w zakresie l^cznosci i nawigacji s^. mozliwosci, jakie nios^. ze sob^. tzw. terminale satelitarne. Terminale takie znacznie skracaj^ czas niezb?dny do koordynacji dzialan w miejscach o ubogiej infrastrukturze komunikacyjnej oraz wymagaj^cych zgrania dzialan w przestrzeni (na przyklad poszukiwan osob zaginionych w lasach). Dzi?ki temu, ze terminale takie staj^. si? coraz bardziej dost?pne, nie tylko dla sluzb odpowiedzialnych za bezpieczenstwo i niesienie pomocy, ale takze dla zwyklych obywateli, w niedalekiej przyszlosci wszyscy, ktorzy znajd^ si? w obszarze wyst^pienia okreslonego zdarzenia niekorzystnego, otrzymaj^. dost?p do jednoznacznej informacji, identycznego obrazu sytuacji. Mozliwosc rozgraniczenia tych informacji dla poszczegolnych sluzb oraz dla spoleczenstwa i podmiotow wspoldzialaj^cych, pozwoli sprawnie zredukowac szeroko rozumiane ryzyko, czyli podniesc poziom bezpieczenstwa. Takim kanalem informacyjnym mozna przesylac komunikaty o tym, jak si? zachowac w przypadku znalezienia si? w obszarze zagrozenia, gdzie si? przemiescic (ewakuowac). Sluzby ratownicze b?d^ w stanie lepiej skoordynowac wspolne dzialania. Da to rowniez mozliwosc jasnego wydzielenia szlakow transportowych, oddzielnych dla sluzb i spolecznosci lokalnej, co z jednej strony usprawni dzialanie przy samym zdarzeniu, jak rowniez zapobiegnie rozprzestrzenianiu si? dysfunkcji na coraz wi?kszym obszarze.
Prowadz^c powyzsze rozwazania przeszlismy do obszaru nawigacji satelitarnej. Nawigacja satelitarna staje si? coraz bardziej popularna i powszechna. Wykorzystanie systemow takich jak GPS (ang. Global Positioning System), pozwala z duz^. dokladnosci^. na okreslenie polozenia prawie w kazdym miejscu na swiecie. W obszarze zarz^dzania kryzysowego nawigacja satelitarna jest wykorzystywana przede wszystkim w transporcie materialow niebezpiecznych. Trasy przewozu chloru, amoniaku, fosgenu i innych substancji niebezpiecznych przecinaj^. Polsk? w wielu kierunkach. W momencie wypadku z udzialem pojazdu przewoz^cego tego typu srodki zawsze istniej mozliwosc uwolnienia substancji, co stanowi powazne zagrozenie dla zdrowia i zycia. W takich sytuacjach natychmiastowe ustalenie miejsca zdarzenia staje si? zadaniem priorytetowym, gdyz im dluzszy czas uwalniania substancji, tym wi?kszy moze byc obszar zagrozony. Wykorzystanie GPS przy rozpowszechnieniu tej technologii pozwala na modelowanie i prognozowanie nat?zenia ruchu pojazdow. Modele przeplywowe budowane w oparciu o dane z pojazdow monitorowanych oraz wykorzystanie zdj?c satelitarnych do pomiarow nat?zenia ruchu pozwala na sprawne zarz^dzanie transportem kolowym na duz^. skal?. Jak wspomniano wczesniej efektywny przeplyw w transporcie kolowym jest kluczowy dla efektywnego zarz^dzania w sytuacjach
o charakterze kryzysowym. Nalezy pami?tac, ze realizacja kazdego zagrozenia moze
prowadzic do dysfunkcji obszarow przyleglych do obszaru bezposrednio dotkni?tego zdarzeniem. Monitorowanie ruchu pojazdow pozwala na wczesniejsze udraznianie drog i uniemozliwianie wystipienia ‘korkow’ poprzez wczesniejsze reagowanie na zaistniali sytuacj?. Kolejnym elementem systemu bezpieczenstwa w ruchu drogowym, opartym na technologii satelitarnej, jest system automatycznego powiadamiania o wypadku w chwili aktywacji poduszki powietrznej. Urzidzenia tego typu juz funkcjonuji podnosz^c szans? na uratowanie zycia ofiar wypadkow samochodowych. Planowanie wsparte modelowaniem ruchu na drogach aktualizowanym informacji naplywajici z systemu GPS pozwala rowniez na usprawnienie przejazdu jednostek sluzb nios^cych pomoc poszkodowanym w zdarzeniach z jednoczesnym zachowaniem funkcjonowania systemu transportu cywilnego.
Jak wspomniano wczesniej wykorzystanie technik satelitarnych podnosi efektywnosc zarzidzania szczegolnie w przypadku realizacji zagrozen rozleglych w przestrzeni i w czasie. Jednym z takich zagrozen jest powodz. Powodzie corocznie w mniejszym lub wi?kszym stopniu stanowii zagrozenie dla mieszkancow Polski. W dorzeczu Wisly wi?ksze powodzie w XX w. wyst?powaly przeci?tnie co 3 lata, natomiast w dorzeczu Odry co 5 lat. Wielkie powodzie niszczi infrastruktur? na znacznych obszarach, pozbawiajic dachu nad glowi dziesiitki tysi?cy osob oraz przynoszi ogromne, wielo milionowe straty. W jakim obszarze, w przypadku powodzi, wykorzystanie technik satelitarnych niesie najwyzszi wartosc dodani?
W momencie wystipienia powodzi zarzidzajicy sytuacji kryzysowi poszukuji przede wszystkim odpowiedzi na pytania typu:
• Gdzie woda znajdzie si? w najblizszym czasie i jakie b?dzie miala parametry fizyczne?
• Jak powodz wplynie na dysfunkcj? obszaru przyleglego tzn. jaki jest posredni wplyw powodzi na obszary gdzie ona nie wyst?puje?
• Ktor?dy wyznaczac drogi przemieszczania sil i srodkow?
• Jak zapobiec dysfunkcji systemow transportu naziemnego?
Tylko obraz satelitarny jest w stanie pokazac rozleglosc obszaru zaburzenia. Planowanie rozwoju powodzi w czasie jest niezb?dne do okreslenia przyszlych dzialan. Planowanie tego typu wykonuje si? w oparciu o cyfrowe zobrazowanie terenu. Dzi?ki wykorzystaniu otwartych modeli obliczeniowych, pozwalajicych na wprowadzanie poprawek do warunkow brzegowych w trakcie trwania symulacji oraz dajicych mozliwosc startu obliczen od zadanej sytuacji, obraz satelitarny umozliwia uzyskiwanie biezicych poprawek
do modeli, a co za tym idzie zwi?kszenie dokladnosci obliczeniowej. Jednakze odpowiedz na pytanie „Gdzie woda b?dzie?” nie jest wystarczajica. Najwazniejszi z poszukiwanych odpowiedzi jest informacja na ktorym z obszarow zalanych wyst?puje najwi?ksze zagrozenie zycia, czyli najwyzsze ryzyko (mamy tu na mysli ryzyko obliczeniowe, ktore jest iloczynem prawdopodobienstwa wystipienia zdarzenia i jego skutkow3). Analiza ryzyka z wykorzystaniem informacji z zobrazowan satelitarnych i modelowych obliczen numerycznych umozliwia podejmowanie decyzji w oparciu o rzeczywiste ryzyko, a nie jedynie prognoz? rozwoju zagrozenia (wnoszone rowniez dzi?ki korekcie modeli w czasie rzeczywistym). Dzi?ki takiej analizie dowodzicy jest w stanie skoncentrowac dost?pne sily
i srodki (ktorych liczba w sytuacji kryzysowej jest zwykle niewystarczajica), w miejsce gdzie istnieje realna potrzeba i szansa obnizenia skutkow powodzi, zanim ona dotrze do zagrozonego obszaru.
Rozwazmy nast?pujici sytuacj?:
Z analizy dost?pnych informacji oraz symulacji rozwoju powodzi wynika, ze w ciigu najblizszych 24 godzin woda zaleje dwa duze szpitale. W kazdym z tych szpitali znajduje si? zblizona liczba chorych, cz?sc z nich jest w stanie uniemozliwiajicym samodzielne przemieszczanie, lub wymagajicych intensywnej opieki medycznej. Zarzidzajicy sytuacji kryzysowi ma mozliwosc jedynie sekwencyjnej ewakuacji obu obiektow (tzn. jeden po drugim). Ktory ze szpitali winien byc ewakuowany pierwszy? W ktorym wyst?puje wi?ksze zagrozenie zycia pacjentow? Aby odpowiedziec na te pytania nalezy przede wszystkim okreslic czy kazdy z budynkow szpitali jest w stanie wytrzymac napor mas wody i ile jest czasu do jego ewentualnego zawalenia. W takiej sytuacji pomoc niesie zastosowanie technik satelitarnych. Wykorzystujic zobrazowania z satelitow radarowych (gdzie obraz jest tworzony w oparciu o fale radarowe, a nie pasmo widzialne), mozliwe jest szacowanie pr?dkosci fali powodziowej. Poszerzenie tej informacji o gl?bokosci spodziewanej powodzi (zaczerpni?tej z systemu GIS) w poszczegolnych sektorach obszaru zagrozonego (jeszcze nie zalanego) pozwala na okreslenie wartosci energii fali powodziowej4. Znajic pr?dkosc przemieszczania si? wody oraz jej gl?bokosc mozna okreslic krytyczne wartosci obydwu tych parametrow, przy ktorych nastipi (prawdopodobne) zawalenie obiektu budowlanego okreslonego rodzaju (Ryc. 1, za J. Wolanin, „Zarys teorii bezpieczenstwa obywateli” Warszawa 2005). Posiadajic taki informacj? zarzidzajicy sytuacji kryzysowi moze okreslic,
J. Wolanin: Zarys teorii bezpieczenstwa obywateli, DANMAR, Warszawa 2005, s. 25
4 B. Twarog, „Obliczanie rzeczowych strat powodziowych w testowej dolinie z wykorzystaniem aplikacji GIS”, Materialy XVII Ogolnopolskiej Szkoly Hydrauliki Wod Srodlidowych, Hydrauliczne Problemy Powodzi, Gdansk Sobieszewo, 15-19 wrzesien 1997
ktory ze szpitali ewakuowac w pierwszej kolejnosci. Mamy tu miejsce z optymalizacji zarz^dzania dzi?ki mozliwosci okreslenia podatnosci obiektow infrastruktury krytycznej na oddzialywanie fali powodziowej. Sprawujic ciigly nadzor nad rozwojem sytuacji oraz wykorzystujic symulacje rozwoju powodzi istnieje wr?cz mozliwosc (wykorzystujic zobrazowania satelitarne) na oszacowanie czasu, jaki pozostal do zniszczenia okreslonego obiektu!5
Ryc. 1 Rozklad krytycznych wartosci pr?dkosci i gl?bokosci wody, przy ktorych moze wystipic zawalenie si? obiektow budowlanych: kolor niebieski - jednopi?trowy budynek drewniany, kolor zielony - budynek z cegly, kolor - zolty dwupi?trowy budynek z cegly).
Rozwazania na temat kolejnej sytuacji problemowej, ukazujicej wartosc dodani z wykorzystania informacji z zobrazowan satelitarnych w prognozowaniu rozwoju powodzi zilustrowano i zamieszczono w raz z opisem w na rysunkach Rys. 2a i Rys. 2b. Rozwazanie to potwierdza wczesniej wysuni?ty wniosek, ze wprowadzanie poprawek z zobrazowan satelitarnych do modeli rozwoju zagrozen pozwala na bardziej precyzyjne przeprowadzenie symulacji - otrzymanie bardziej wiarygodnych prognoz, a co za tym idzie bardziej efektywne zarz^dzanie sytuacji kryzysowi.
5 Oczywiste jest, ze wszystkie obliczenia tego typu s^ obarczone bl?dem wynikaj^cym z niedokladnosci pomiarow parametrow fizycznych oraz ograniczen symulacji modelowych, jednakze bl^d taki nie powinien przekraczac 5% wartosci wyliczanego parametru (np. czasu do zawalenia obiektu).
Kierujicy Dzialaniami Ratowniczymi (KDR) posiada informacje z systemu monitoringu oraz od dzialajicych na miejscu zdarzenia sluzb o tym jakie obszary zostaly zalane przez powodz.
Informacj? opisani powyzej mozna rowniez otrzymac wykorzystujic zobrazowanie
satelitarne.
W wielu przypadkach moze okazac si? (w tym przykladzie zostalo to w znaczny sposob przerysowane), ze informacje pozyskiwane z systemow monitoringu mogi byc
nieprecyzyjne; kolejni wadi takiego systemu (nie wzbogaconego o techniki satelitarne) jest niemoznosc spojrzenia na caly obszar zagrozony w jednym momencie w czasie.
Jak widac zarowno z informacji pozyskanych z systemu monitoringu jak rowniez z zobrazowania satelitarnego fala powodziowa nie dotarla jeszcze do miasta. KDR musi zatem zaplanowac dzialania, w tym tras? przemieszczania sil i srodkow oraz ewakuacji ludnosci...
Ryc. 2a Wykorzystanie informacji z zobrazowan satelitarnych w prognozowaniu rozwoju powodzi -studium przypadku - przyklad akademicki.
Wykorzystujic symulacyjne modele rozwoju powodzi (bez informacji pochodzicej
z zobrazowania satelitarnego). KDR uzyskal informacje, ze w najblizszym czasie, w ktorym planuje przemieszczanie sil i srodkow, woda nie powinna dotrzec do obszarow na poludnie od miasta
KDR zaplanowal czas i marszrut? dla nadciigajicych z pomoci powodzianom
odwodow Panstwowej Strazy Pozarnej
Gdyby KDR wykorzystujic symulacyjne modele rozwoju powodzi posiadal aktualni popraw? do danych dot. obszarow zalanych pochodzici z zobrazowania satelitarnego, wiedzialby, ze w najblizszym czasie, w ktorym planuje przemieszczanie sil i srodkow, woda niestety dotrze do obszarow na poludnie od miasta
Brak informacji aktualnej, rzeczywistej
i pozwalajicej ogarnic duzy obszar dzialania w jednym czasie (taki, jakie daji zobrazowania satelitarne) spowodowal, ze rzeczywistosc bolesnie zweryfikowala dzialania ratownikow).
Ryc. 2b Wykorzystanie informacji z zobrazowan satelitarnych w prognozowaniu rozwoju powodzi -studium przypadku - przyklad akademicki.
Oczywistym jest, ze opisane powyzej dwie sytuacje problemowe nie wyczerpuji tematu wykorzystania techniki satelitarnych w zarzidzaniu kryzysowym na wypadek powodzi. Nalezy je traktowac jako przyklady. Bezspornym jest rowniez, ze techniki
satelitarne mozna sukcesywnie wykorzystywac rowniez w przypadku realizacji innych zagrozen takich jak trz?sienia ziemi (m. in. do monitorowania ruchow tektonicznych, oraz w fazie odbudowy do okreslenia stopnia zniszczen), tipni?cia gornicze (przy tworzeniu map osadzen, analizie pr?dkosci i tempa ich zmian), kl?ski zywiolowe (w analizie wysuszenia gleb, analizie rodzaju i stan roslinnosci), pozarach lasow (modelowanie rozwoju pozaru -korekta satelitarna do modeli numerycznych) oraz wielu innych.
Reasumujic niniejsze rozwazania nalezy podkreslic, ze obszary, w ktorych wykorzystanie szeroko rozumianych technik satelitarnych i technologii kosmicznych moze przyniesc najwi?ksze korzysci na potrzeby zarzidzania kryzysowego to:
• aktualizacja i weryfikacja obliczen modelowych rozwoju zagrozen w czasie „rzeczywistym”;
• wspomaganie aktualizacji baz danych systemow informacji geograficznej GIS;
• prognozowanie oddzialywania zagrozenia na otoczenie (analiza ryzyka), dajic czas na weryfikacj? planow dzialania na poziomach taktycznym i strategicznym - efektywne zarzidzanie silami i srodkami.
• globalna analiza strat wywolanych zagrozeniami rozleglymi w czasie i w przestrzeni. Nalezy miec na uwadze, ze powszechne wykorzystanie technik satelitarnych na rzecz
zarzidzania kryzysowego wymaga jeszcze czasu. Czas ten jest niezb?dny na upowszechnienie terminali do odbioru informacji z konstelacji satelitow, skrocenie czasu i ulatwienie dost?pu do informacji jak rowniez konieczne rozwiizania w obszarze legislacyjnym, ujmujice w ramy obszary odpowiedzialnosci z jednej strony za dostarczenie informacji satelitarne, z drugiej zas strony za ksztalcenie w kierunku jej efektywnego wykorzystania.
Literatura :
1. Wolanin, J. Zarys Teorii bezpieczenstwa obywateli, DANMAR, Warszawa 2GG5,
2. Projekt „FORESIGHT” - „Ocena perspektyw i korzysci z wykorzystania technik satelitarnych i rozwoju technik kosmicznych w Polsce”, Polskie Biuro ds. Przestrzeni Kosmicznej, I faza Projektu,
3. Twarog, B., Obliczanie rzeczowych strat powodziowych w testowej dolinie z wykorzystaniem aplikacji GIS, Materialy XVII Szkoly Hydrauliki Wod Srodlidowych, Hydrauliczne Problemy Powodzi, Gdansk - Sobieszewo, 15-19 wrzesnia 1997
