CC BY
37
Marcin M. SMOLARKIEWICZ
Zaklad Badan Sytuacji Kryzysowych, Katedra Badan Bezpieczenstwa, Wydzial Inzynierii Bezpieczenstwa Cywilnego, Szkola Glôwna Sluzby Pozarniczej
GRA DECYZYJNA „WODA" - SYMULACJA POWODZI NA POTRZEBY SZKOLENIOWE CENTRUM ZARZ^DZANIA
KRYZYSOWEGO
Program "WODA"- flood simulation for training needs of Crisis
Management Centre
Streszczenie
W latach 2001 - 2010 w Centrum Edukacji Bezpieczenstwa Powszechnego (CEBP) Szkoly Glôwnej Sluzby Pozarniczej (SGSP) w Warszawie przygotowywane byly i przeprowadzane symulacje pracy Centrôw Zarz^dzania Kryzysowego (CZK) szczebla gminnego, powiatowego, wojewôdzkiego i centralnego. Symulacje te, zwane Multimedialnymi Treningami Decyzyjnymi (MTD), zaliczaj^ siç do gier powaznych czasu rzeczywistego. MTD przeznaczone s^ przede wszystkim dla pracownikôw administracji publicznej, a takze przedstawicieli sluzb, inspekcji i strazy dowodz^cych i kieruj^cych dzialaniami podczas zaistnienia sytuacji kryzysowych. W artykule zaprezentowano grç decyzyjn^ „WODA" - program stworzony przez pracownikôw CEBP, bçd^cy symulacje osadzon^ w realiach zagrozenia powodziowego dla duzej aglomeracji miejskiej. Program ten jest z jednej strony aplikaj symuluj^c^ przejscie przez miasto fali powodziowej, z drugiej zas strony stanowi narzçdzie do taktycznego zarz^dzania silami i srodkami podczas zagrozenia powodziowego. Przedstawiono rôwniez zalozenia koncepcji Multimedialnego Treningu Decyzyjnego jako narzçdzia dydaktycznego.
Summary
Educational Center of Public Safety of the Main School of Fire Service in Warsaw was implementing in the years 2001-2010 Multimedia Decision-Making Trainings (MTD) which were simulations of crisis management centers at community, municipality, provincial and central levels. These simulations were realized for employees of local authorities and emergency services and for decision makers responsible for crisis management in face of crisis/catastrophic situations. In this paper computer program "WODA" was presented. This program was made by employees of Educational Center of Public Safety. Is a simulation of flood scenario and also a decision making game, which helps to teach how to manage the resources and how to make decisions at tactical level during flood crisis. A concept of Multimedia Decision-making Training as a didactic tool was also described in this paper.
Slowa kluczowe: zarz^dzanie kryzysowe, gry powazne, powódz, Multimedialny Trening Decyzyjny Key words: crisis management, serious games, flood, Multimedia Decision-making Training
1. Wstçp
Bezpieczenstwo, czy tez poczucie bezpieczenstwa, jest jedn^ z podstawowych potrzeb czlowieka zgodnie z piramid^ potrzeb Maslowa [5]. Swiat w którym zyjemy zmusza nas do stawiania czola wielu zagrozeniom - naturalnym, bçd^cym konsekwenj dzialania (zwykle niezaleznych od nas) sil natury, oraz technicznym - powodowanym rozwojem cywilizacyjnym. Niezaleznie od pryzmatu spojrzenia na dan^ spolecznosc, kazda, bez wzglçdu na rozmiar, genezç powstania i powi^zania wzajemne, stara siç stworzyc warunki do wlasnej bezpiecznej egzystencji. Dzieje siç tak zarówno w malych spolecznosciach (lokalnych), jak równiez w wiçkszych, wynikaj^cych z organizacji administracyjnej -gminnych, powiatowych, czy wojewódzkich. Na wszystkich szczeblach podzialu administracyjnego panstwa budowane s^ systemy bezpieczenstwa - zbiory unormowan prawnych, organizacyjnych, strukturalnych, spolecznych, maj^ce na celu obnizenie szansy (prawdopodobienstwa) wystçpowania, jak równiez skutków zdarzen niekorzystnych. Budowa tego typu systemów nierozerwalnie powi^zanych (dedykowanych) z dan^ spolecznosci^ jest podstawowym zadaniem strategii zapewnienia bezpieczenstwa obywateli. Kazdy istniej^cy system bezpieczenstwa buduje siç w oparciu o jedn^ z dwóch strategii - reagowania i/lub zapobiegania [15]. Strategia reagowania nastawiona jest przede wszystkim na zlokalizowanie wyst^pienia zagrozenia w jak najkrótszym czasie i minimalizacjç jego skutków. Strategia zapobiegania ma na celu nie dopuszczenie do wyst^pienia zagrozenia oraz takie dostosowanie systemu podlegaj^cego ochronie, by w razie wyst^pienia zagrozenia jego wplyw na ludzi, mienie i srodowisko byl jak najmniejszy.
Jedn^ z mozliwosci dzialania w obszarze strategii zapobiegania jest edukacja. Edukacja rozumiana w szerokim aspekcie - zarówno powszechna edukacja spoleczenstwa w zakresie zwiçkszania swiadomosci na temat wystçpuj^cych zagrozen, jak równiez odpowiednie przygotowanie sluzb odpowiedzialnych za niesienie pomocy i usuwanie skutków zdarzen niekorzystnych, oraz przedstawicieli administracji rz^dowej i samorz^dowej, odpowiedzialnych za koordynacjç i wspomaganie dzialan ratowniczych. Centrum Edukacji Bezpieczenstwa Powszechnego (CEBP) jest jednostk^ organizacyjn^ Szkoly Glównej Sluzby Pozarniczej (SGSP) ksztalc^c^ studentów i specjalistów z zakresu
bezpieczenstwa m.in. w oparciu o nowatorsk^ metodç dydaktyczne - Multimedialny Trening Decyzyjny (MTD).
2. Multimedialny Trening Decyzyjny (MTD)
Zlozonosc i skala problemów wystçpuj^cych podczas kazdej sytuacji kryzysowej uniemozliwia nauczanie poprzez wskazanie scisle okreslonych dróg i procedur dzialania. Proces edukacji (przygotowywania decydentów) powinien byc ukierunkowany na interdyscyplinarne przygotowanie, oraz powinien pozwalac na skorzystanie z posiadanego doswiadczenia i umiejçtnosci radzenia sobie w sytuacjach trudnych i nietypowych. Aby osi^gn^c tak sprecyzowane cele nalezy skorzystac z mozliwosci jakie daj^ dydaktyczne gry decyzyjne.
Multimedialny Trening Decyzyjny jest gr^ celow^ przeznaczon^ dla wyselekcjonowanego odbiorcy doroslego. Kategoriç tç mozna zaliczyc do tzw. gier powaznych (ang. serious games). Symulacyjne gry powazne realizowane s^ w oparciu o okreslony model symulacji, zas ich cele dydaktyczne s^ scisle okreslone. Gry takie wymagaj^ zazwyczaj wysokiej mocy obliczeniowej komputerów, specjalistycznych szkieletowych programów eksperckich [4], [11], oraz umiejçtnosci wykorzystywania rozproszonych baz danych [12]. Wykorzystanie w procesie edukacji gier powaznych, w szczególnosci MTD, pozwala przeprowadzic analizç wlasciwych zachowan, ocenic ryzyko, oraz proces podejmowania decyzji [7]. MTD stanowi efektywn^, skuteczn^ i uniwersaln^ metodç dydaktyczne która pozwala przygotowac decydentów wszystkich szczebli do racjonalnego podejmowania decyzji i dzialania w razie wyst^pienia sytuacji kryzysowej. Treningi budowan^ s^ w oparciu o unikatowe scenariusze sytuacji kryzysowych, z wykorzystaniem nowoczesnych narzçdzi dydaktycznych. Scenariusze wykorzystywane w procesie dydaktycznym opieraj^ siç glównie o wiedzç z zakresu zarz^dzania kryzysowego, ochrony przeciwpozarowej, funkcjonowania organów administracji rz^dowej i samorz^dowej, a takze organizacji i prowadzenia akcji ratowniczych.
U podstaw realizacji MTD lezy zalozenie, ze decydent, osadzony w realiach symulowanej sytuacji kryzysowej, w oparciu o posiadan^ wiedzç i doswiadczenie, jest w stanie sam wypracowac najlepsze w danej sytuacji rozwi^zania, m.in. dziçki mozliwosci szerszego spojrzenia na skalç i rozmiar zagrozenia, z którym przyjdzie mu siç zmierzyc. Stworzenie wiernej symulacji rzeczywistosci - sytuacji kryzysowej - w ramach Multimedialnych Treningów Decyzyjnych wymaga wykorzystania wszelkich dostçpnych
srodków komunikacji oraz form multimedialnego odwzorowania rzeczywistosci. Dziçki zlozonej formie i jednoczesnemu oddzialywaniu na wiele zmyslów uczestników, dziçki stworzeniu wielowymiarowej symulacji Centrum Zarz^dzania Kryzysowego (CZK), MTD stal siç narzçdziem umozliwiaj^cym m.in.:
• poszukiwanie luk w planach reagowania kryzysowego,
• optymalizacj ç zarz^dzania silami i srodkami,
• nauczanie autokontroli czynnosci i natychmiastowej reakcji na popelnione blçdy,
• naukç pracy w zespole,
• podnoszenie umiejçtnosci, naukç wlasciwej oceny wlasnych slabosci, slabych i mocnych stron,
• okreslenie potrzeb w zakresie szkolen i cwiczen.
Multimedialny Trening Decyzyjny jest pewn^ form^ trenazera, pozwalaj^cego na cwiczenie umiejçtnosci zarz^dzania informaj analizy sytuacji oraz procesu podejmowania decyzji w sytuacji kryzysowej. Doswiadczenia CEBP wynikaj^ce z realizacji krajowych i miçdzynarodowych szkolen (symulacji) na poziomach zarz^dzania kryzysowego od lokalnego, przez powiatowy i wojewódzki do centralnego wykazaly, ze wlasciwie przygotowana dydaktyczna gra decyzyjna jest w stanie pozorowac dzialania CZK w warunkach rzeczywistych, a u uczestników znacznie rozwija cechy osobowosciowe, sprawnosc myslow^, zdolnosc twórczego poszukiwania trafnych rozwi^zan, zdolnosc podejmowania optymalnych decyzji, jak równiez odpornosc na stres oraz umiejçtnosc zarz^dzania, klasyfikacji i ewaluacji informacji. Stosowanie technik multimedialnych pozwala na osi^gniçcie lepszych wyników dydaktycznych niz przy wykorzystaniu tradycyjnych metody przekazywania wiedzy. Do najistotniejszych cech procesu dydaktycznego z wykorzystaniem technik multimedialnych mozna zaliczyc [б], [2]:
• oszczçdnosc czasu (o 38% - 70%),
• rzadsze nieporozumienia przy przekazywaniu wiedzy (o 20% - 40%),
• wzrost zrozumienia tematu (o 50% - б0%),
• wyzszy zakres przyswajanej wiedzy (o 25% - 50%),
• szybsze tempo uczenia siç (o б0%),
• wyzszy skutecznosc nauczania (o 5б%).
Ksztalcenie multimedialne powoduje pobudzenie aktywnosci spostrzezeniowej, manualnej, intelektualnej i emocjonalnej. Wzbudzenie zaangazowania emocjonalnego wplywa korzystnie na przyswajanie wiedzy i przyspiesza ten proces, jak rowniez uczy kreatywnego myslenia. Ludzie podczas nauki zapamiçtuj^ [1]:
• 10% tego, co czytaje
• 20% tego, co sluchaj ^
• 30 % tego co ogl^daje
• 50% tego, co sluchaj ^ i ogl^daj^,
• 70 % tego co dyskutuj ^
• 90% tego, co robi^ czyli materialu przedstawionego w kilku formach.
Z powyzszego zestawienia wynika, ze multimedialne formy ksztalcenia, dostarczaj^ce informacji pod wieloma postaciami, oraz pozwalaj^ce na sprawdzenie swoich umiejçtnosci i wiedzy w dzialaniu, charakteryzuj ^ siç najwyzszym wskaznikiem efektywnosci nauczania. W sklad symulacji sytuacji kryzysowej wchodzi bardzo wiele elementow. Opisowi i realizacji podlegaj^ m.in. takie procesy jak pozyskiwanie informacji, wypracowywanie strategii dzialania, podejmowanie decyzji, organizacja dzialan sluzb ratowniczych, wspolpraca z instytucjami pozarz^dowymi, wspolpraca ze srodkami masowego przekazu, kontakt ze spoleczenstwem. Wszystkie powyzsze elementy, pol^czone s^ w sposob funkcjonalny za pomoc^ odpowiedniej infrastruktury techniczno-informatycznej, oraz wsparte wiedzy eksperck^.
Kazda symulacyjna gra decyzyjna sklada siç z modelu symulacji (MS), algorytmu oraz programu. Model symulacji jest szczegolowym opisem przedmiotu symulacji. Zakresla ramy dzialania opisuje plan, teren i czas dzialania, oraz odtwarza dokladnie strukturç i zadania.
W przypadku Centrum Zarz^dzania Kryzysowego model symulacji tworzony jest w oparciu o istniej^ce unormowania prawne, przede wszystkim o ustawç o zarz^dzaniu kryzysowym [13], oraz nowszych, takich jak rozporz^dzenie w spawie funkcjonowania centrow powiadamiania ratunkowego [8]. Algorytm opisuje dzialanie systemu - jest funkj czçsci modelu wynikaj^cych z warunkow pracy MS oraz funkcjonalno-organizacyjnej struktury i zadan realizowanych przez ten model. Programem w przypadku Multimedialnych Treningow Decyzyjnych jest nie jedna aplikacja, a wiele programow i narzçdzi
multimedialnych dzialaj^cych w ramach zintegrowanej, dedykowanej, platformy teleinformatycznej.
Innowacyjnosc MTD jawi si? przede wszystkim w otwartym scenariuszu treningu (symulacji). Jasno nakreslony cel, ktory pragn^ osi^gn^c uczestniczy symulacji, moze byc zrealizowany wieloma drogami. Kazdy scenariusz przebiega wg drzewa zdarzen glownych (tzw. kamieni milowych, takich jak nadejscie fali powodziowej, informacja w TV krytykuj^ca prac? ratownikow, konferencja prasowa itp.), z ktorych jednak nie wszystkie musz^ wyst^pic (w drzewie zdarzen jest kilka mozliwych drog). Oprocz tego w ramach symulacji wyst?puje wiele zdarzen pobocznych, ktore generuj^ chaos informacyjny charakterystyczny dla sytuacji kryzysowej, oraz angazuj^ i tak uszczuplone sily i srodki. Wszystkie „male" decyzje mog^ jednak wplywac na glowne drzewo zdarzen (jezeli np. zabraknie ludzi do pracy przy wzmacnianiu walu przeciwpowodziowego, to moze nie wystarczyc czasu na jego zabezpieczenie, co w koncu doprowadzi do zalania przez powodz zamieszkalych terenow). Kazda decyzja jest podejmowana zgodnie ze schematem pokazanym na Rys. 1. W oparciu o posiadane informacje uczestnicy symulacji analizuj^ mozliwosci i staraj^ si? wybrac najefektywniejsze w danym momencie rozwi^zanie. Krytycznym czynnikiem warunkuj^cym powodzenie dzialan jest czas, ktory nieublagalnie ucieka.
Ryc. 1. Zarys przebiegu procesu decyzyjnego w Multimedialnym Treningu Decyzyjnym Fig. 1. Outline of decision-making process in the Multimedia Decision Training
Zrodlo: opracowanie wlasne
3. Program symulacyjny „WODA"
Program „WODA" zostal stworzony w celu aktywnego wspomagania Multimedialnego Treningu Decyzyjnego „POWODZ". Trening ten ma na celu symulacj? pracy Powiatowego lub Wojewodzkiego Centrum Zarz^dzania Kryzysowego w obliczu zagrozenia powodziowego. Program „WODA" zostal stworzony, aby z jednej strony usprawnic i sformalizowac proces symulacji sytuacji kryzysowej (uczynic go rowniez w pewnym zakresie powtarzalnym), z drugiej zas strony by prowadzic monitoring procesu
zarz^dzania informaj oraz podejmowania decyzji. Program zostal napisany w obiektowym srodowisku Borland Delphi 6.0 1.
Aplikacja „WODA" pozwala symulowac przejscie fali powodziowej przez wybrany obszar, uwzgl?dniaj^c skutki tego procesu m.in. rozlewanie si? wody w wyniku przelania przez waly przeciwpowodziowe lub przerwania walow. Program daje rowniez mozliwosc biez^cej analizy kosztow prowadzonych dzialan jak i strat wywolanych zywiolem. Jednoczesnie „WODA" jest gr^ decyzyjn^, maj^c^ na celu ksztalcenie w zakresie planowania i efektywnego zarz^dzania posiadanymi silami i srodkami. Akcja symulacji toczyc si? moze w czasie rzeczywistym lub w warunkach kompresji czasu. Glownym zadaniem graj^cego (uczestnika symulacji) jest niedopuszczenie do zalania chronionych przez waly przeciwpowodziowe obszarow.
WODA 2004 - SGSP CEBPPIP^H
AKCJA I Narzedsia Opcje 0 autorach
Ryc. 2. Widok okna glownego programu „WODA" Fig. 2. The main window of „WODA" program Zrodlo: opracowanie wtasne.
Na Rys. 2 przedstawiono widok okna glownego programu „WODA". W prawym gornym rogu okna znajduj^ si? informacje dotycz^ce: daty i godziny symulacji oraz czasu jaki pozostal do nadejscia fali kulminacyjnej. Pozostala cz?sc okna programu zostala podzielona na 8 sekcji. Kazda z nich obrazuj^ce sytuacj? w jednym z miejsc newralgicznych,
1 http://www.borland.pl/delphi/
gdzie moze nast^pic wyst^pienie wody z brzegow i konieczna b?dzie akcja ratownicza (podnoszenie, uszczelnianie walow, zabezpieczenie logistyczne, ewakuacja itd.). Kazde z wybranych miejsc newralgicznych otrzymalo kryptonimy od Akcja 1 do Akcja 8. Uklad kazdej z sekcji przyporz^dkowanych do poszczegolnych miejsc akcji jest analogiczny: wi?ksz^ jej cz?sc stanowi fragment mapy obszaru z zaznaczonym miejscem akcji (wraz z rozwojem sytuacji na mapie kolorem ciemnoniebieskim oznaczane s^ obszary zalane), z lewej strony znajduje si? informacja o wysokosci walu przeciwpowodziowego i aktualnej wysokosci poziomu wody.
Fal? powodziow^ opisano w sposob matematyczny za pomoc^ asymetrycznego rozkladu normalnego o rownaniu:
ft*J = {■(-•ill ^(-^il II* - Cil)! T2 ) t < tiUWA& f2 lix - CiZ)] 'Z ) t ; tj.0 )
(1),
gdzie t0 jest momentem kulminacji (tzn. gdy poziom wody osi^ga swe maksimum), zas A1, B1, C1 i A2, B2, C2 s^ parametrami opisuj^cymi ksztalt fali powodziowej przed i po kulminacji. Parametry funkcji s^ tak dobierane, by z jednej strony zapewnic spelnienie zalozen scenariusza treningu, z drugiej zas strony, by „zachowanie si?" fali powodziowej bylo zblizone do spotykanego w rzeczywistosci (m.in. szybkie, w stosunku do opadania, narastanie fali powodziowej, realny czasy przemieszczania si? fali zwi^zany z pr?dkosci^ czola fali). Glownym elementem decyzyjnym w programie „WODA" jest zarz^dzanie silami i srodkami, ktorych wykorzystanie ma realny wplyw na sytuacje na zagrozonych obszarach. Kluczem do sukcesu jest odpowiednie wykorzystanie zasobow, z uwzgl?dnieniem czasu ich wprowadzenia i wycofania, oraz transferu pomi?dzy miejscami akcji. W programie „WODA" wprowadzono m.in. algorytm sterjcy obron^ walow uwzgl?dniaj^cy ukryty parametr wydajnosci pracy ludzi, na ktory wplywaj^ m.in. pora doby (dzien/noc) oraz przydzielone srodki pomocnicze (sprz?t ci?zki, narz?dzia, zestawy oswietleniowe itp.). Jak wspomniano wczesniej symulacja powodzi prowadzona z wykorzystaniem aplikacji „WODA" uwzgl?dnia zarowno mozliwosc przerwania walu w wyniku wysokiego poziomu wody, jak rowniez w wyniku przesi^kania wody pod konstrukj walu. Temu pierwszemu mozna zapobiec poprzez ulozenie odpowiednio wczesnie odpowiednio wysokiego walu z workow z piaskiem umieszczonego na koronie walu przeciwpowodziowego. Temu drugiemu mozna zapobiec dzi?ki uszczelnieniu walu przeciwpowodziowego, wykorzystuj^c worki z piaskiem i specjaln^ foli?.
Program „WODA" umozliwia rowniez kalkulacj? kosztow wykorzystania sil i srodkow oraz strat wywolanych przez zalanie przez wod? obszarow chronionych. Przed podj?ciem kazdej decyzji dotycz^cej sil i srodkow program przedstawia graj^cemu konsekwencje finansowe i prosi o potwierdzenie dzialan. Daje to mozliwosc nadzorowania np. budzetu i weryfikowania planow dzialania ze wzgl?du na ich koszty wdrozenia. W szerokim zakresie mozliwosci programu „WODA" znajduje si? rowniez opcja wykorzystania dwoch polderow zalewowych (umiejscowionych w gorze rzeki, ktorych otwarcie we wlasciwym momencie obniza maksymaln^ wysokosc nadci^gaj^cej fali powodziowej) jak rowniez skorzystania z zasobow Wojewodzkiej Brygady Odwodowej Panstwowej Strazy Pozarnej [9].
Ostatnim istotnym elementem aplikacji „WODA" jest modul zapisuj^cy najwazniejsze dane z symulacji do zewn?trznej bazy danych. Pozwala to na pozniejsze odtworzenie przebiegu gry, jak rowniez prowadzenie badan w obszarze zarz^dzania informacj^ i sposobu podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych, ktorych wyniki zostaly opublikowane m.in. w [14], [10], [3].
Na rysunkach przedstawione zostaly przykladowe wyniki symulacji powodzi i akcji przeciwpowodziowej przy wykorzystaniu programu „WODA".
Rys. 3. Wynik symulacji powodzi w programie „WODA" - wysokosc poziomu wody i korony walu, w funkcji czasu, w przypadku braku prowadzenia dzialan na walach.
Fig. 3. The result of simulation of floods in the "WODA" - the height of water level and the crown shaft, as a function of time, in the absence of action on a flood banks
Rys. 4. Wynik symulacji powodzi w programie „WODA" - wysokosc poziomu wody i korony walu, w funkcji czasu, w przypadku prowadzenia dzialan na walach.
Fig. 4. The result of simulation of floods in the "WODA" - the height of water level and the crown shaft, as a function of time for carrying out activities on the flood banks
Zrodlo: opracowanie wlasne
Rys. 5. Wynik symulacji powodzi w programie „WODA" - koszty prowadzonych dzialan ratowniczych oraz straty spowodowane przez powodz, w funkcji czasu, w przypadku
braku prowadzenia dzialan na walach. Fig. 5. The result of simulation of floods in the "WODA" - the cost of carried out rescue operations and damage caused by flood, as a function of time, in the absence of action on a
flood banks
Rys. 6. Wynik symulacji powodzi w programie „WODA" - koszty prowadzonych dzialan ratowniczych oraz straty spowodowane przez powodz, w funkcji czasu, w przypadku
prowadzenia dzialan na walach
Fig. 6. The result of simulation of floods in the "WODA" - the cost of carried out rescue operations and damage caused by flood, as a function of time for carrying out activities on the
flood banks
Zrodlo: opracowanie wlasne
Pokazano rozklady wysokosci poziomu wody i korony walu, w funkcji czasu, w przypadku braku prowadzenia dzialan na walach (Rys. 3) i w przypadku poprawnie przeprowadzonych dzialan przeciwpowodziowych (Rys. 4). Przedstawiono rowniez dla tych samych symulacji rozklady kosztow prowadzonych dzialan ratowniczych oraz strat spowodowanych przez powodz, w funkcji czasu, w przypadku braku prowadzenia dzialan na walach (Rys. 5) i w przypadku poprawnie przeprowadzonych dzialan przeciwpowodziowych (Rys. 6). Przedstawione wyniki stanowi^ jedynie przyklad mozliwosci wykorzystania analiz i symulacji przeprowadzanych przy pomocy programu „WODA".
4. Posumowanie
Zamyslem napisania programu „WODA" bylo stworzenie narz?dzia aktywnie wspomagaj^cego realizacj? symulacji Centrum Zarz^dzania Kryzysowego podczas zagrozenia powodziowego w ramach Multimedialnych Treningow Decyzyjnych. Jednakze aplikacja ktora powstala stala si? rowniez ciekawym narz?dziem badawczym umozliwiaj^cym ocen? procesu decyzyjnego w aspekcie podejmowania decyzji w srodowisku ryzyka i niepewnosci, charakterystycznego dla sytuacji kryzysowych. Badania takie s^ niestety,
poprzez pryzmat obecnych narzçdzi dydaktycznych, jeszcze bardzo wymagaj^ce w swej istocie z uwagi na koniecznosc jednoczesnej rejestracji bardzo wielu parametrow - nie tylko tych ilosciowych, stanowi^cych wyniki analiz i symulacji komputerowych, ale rowniez subiektywnych parametrow jakosciowych, takich jak funkcja preferencji decydenta, poziom stresu, umiejçtnosci pracy w zespole, organizacja pracy, nie daj^cych siç mierzyc standardowymi metodami. Bior^c jednak pod uwagç tempo rozwoju nowoczesnych technologii wydaje siç, ze juz w niedalekiej przyszlosci proces dydaktyczny w zakresie nauki podejmowania decyzji w sytuacjach trudnych i kryzysowych bçdzie w blisko 100% oparty o symulacje komputerowe (trenazery). Mimo tego, nadal uwazam, ze w procesie tym nie da siç calkowicie wyeliminowac czlowieka, chocby z uwagi na nieoceniony wplyw bezposredniego kontaktu i relacji nauczyciel-uczen na rozwoj kazdego czlowieka.
Literatura:
1. Dryden G., Vos J., Rewolucja w uczeniu, Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2003;
2. Galloway C., Psychologia uczenia siq i nauczania, PWN, Warszawa 1988;
3. Gawronski W., Mazur R., Smolarkiewicz M. M., Sobol M., Szewczyk J., Badanie wpfywu ilosci i jakosci informacji na podejmowanie decyzji w sytuacjach nadzwyczajnych, I Mi^dzynarodowa Konferencja Naukowa „Wyzwania Bezpieczenstwa Cywilnego XXI wieku - Inzynieria dzialan w obszarach nauki, dydaktyki i praktyki" str. 89-99, Warszawa 2007;
4. Kolbusz E [red:] i Rejer I., Wstqp do informatyki w zarzqdzaniu, Szczecin 2006;
5. Maslow A., Motywacja i osobowosc, Biblioteka Klasyków Psychologii, Wydawnictwa Naukowe PWN 2005;
6. Okon W., Elementy dydaktyki szkofy wyzszej, Panstwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa 1971;
7. Przetacznik R., Metody nauczania oparte na grach decyzyjnych, CEBP 2005 (material niepublikowany);
8. Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewn^trznych i Administracji z dnia 31 lipca 2009 r. w sprawie organizacji i funkcjonowania centrów powiadamiania ratunkowego i wojewódzkich centrów powiadamiania ratunkowego, Dz. U. Nr 130 poz. 1073.
9. Rozporz^dzeniu Ministra Spraw Wewn^trznych i Administracji z dnia 29 grudnia 1999 r. w sprawie szczególowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gasniczego, Dz. U. Nr 111, poz. 1311, z pózn. zm.
10. Smolarkiewicz M. M. (pod kierunkiem), Projekt naukowo-badawczy Badanie wpfywu ilosci i jakosci informacji na podejmowanie decyzji w stanach nadzwyczajnych Etap II, KBN S/E-422/19/2004/05, SGSP 2005 (material publikowany w opracowaniu zbiorczym SGSP);
11. Smolarkiewicz M. M., Systemy Wspomagania Decyzji i Systemy Ekspertowe w zarzqdzaniu kryzysowym - ich rola, zadania i ograniczenia, Journal of Modern Science - Zeszyty Naukowo-Dydaktyczne, Wyzsza Szkola Gospodarki Euroregionalnej im. Alcie de Gasperi w Józefowie k/Otwocka, Tom 1/6/2009, Józefów 2009;
12. Smolarkiewicz M. M., Koncepcje baz danych niezbçdnych dla funkcjonowania struktur zarzqdzania kryzysowego (CPR, GCR), Elektroniczna Administracja, nr 3 maj-czerwiec 2006, str. 39-60;
13. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarzqdzaniu kryzysowym, Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590). Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy o zarzqdzaniu kryzysowym Dz. U. 2009 nr 131 poz. 1076. Ustawa z dnia 29 pazdziernika 2010 r. o zmianie ustawy o zarzqdzaniu kryzysowym Dz. U. 2010 nr 240 poz. 1600.
14. Wróblewski D. (pod kierunkiem), Projekt naukowo-badawczy Badanie wpfywu ilosci i jakosci informacji na podejmowanie decyzji w stanach nadzwyczajnych Etap I, KBN S/E-422/19/2004, SGSP 2004 (material publikowany w opracowaniu zbiorczym SGSP);
15. Zebrowski P., Abramowicz W., Filipowska A., Wróblewski D., Smolarkiewicz M. M., Wolanin J., Wisniewski M., Bassara A. Progressive crisis management system Symposium on Risk Management and Cyber-Informatics RMCI 2005.
Recenzenci
dr inz. Eugeniusz W. Roguski
ml. bryg. dr inz. Dariusz Wróblewski
