Научная статья на тему 'САНОАТ МАҲСУЛОТЛАРИ БРЕНДИНГИНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ'

САНОАТ МАҲСУЛОТЛАРИ БРЕНДИНГИНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
149
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БРЕНД / БРЕНДИНГ / ТОВАР / СТРАТЕГИЯ / НУФУЗ / КОММУНИКАЦИЯ / ТОВАР СИЁСАТИ / ДИФФЕРЕНЦИАЦИЯ / ИННОВАЦИЯ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Хотамов И.С., Хидиров Ш.О.

Ушбу мақолада саноат корхоналарининг брендинг соҳасидаги асосий хусусяитлари, афзалликлар ва фарқлар назарий жиҳатдан таҳлил қилинган, шу билан бирга саноат маҳсулотлари брендини яратиш, уни силжитиш, товар стратегиясини танлаш бўйича назарий қарашлар ва амалий тажрибалар тадқиқ этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FEATURES OF INDUSTRIAL GOODS BRANDING

This article analyzes the main features, advantages and differences of industrial enterprises in the field of branding, as well as theoretical views and practical experience in creating an industrial product brand, promoting it, choosing a brand strategy.

Текст научной работы на тему «САНОАТ МАҲСУЛОТЛАРИ БРЕНДИНГИНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ»

Хотамов И.С., ицтисод фанлари номзоди

доцент

Тошкент давлат ицтисодиёт университети

Хидиров Ш.О. таянч докторант ' Тошкент давлат ицтисодиёт университети

САНОАТ МАХСУЛОТЛАРИ БРЕНДИНГИНИНГ УЗИГА ХОС

ХУСУСИЯТЛАРИ

Аннотация: ушбу мацолада саноат корхоналарининг брендинг соуасидаги асосий хусусяитлари, афзалликлар ва фарцлар назарий жщатдан таулил цилинган, шу билан бирга саноат маусулотлари брендини яратиш, уни силжитиш, товар стратегиясини танлаш буйича назарий царашлар ва амалий тажрибалар тадциц этилган.

Калит сузлар: бренд, брендинг, товар, стратегия, нуфуз, коммуникация, товар сиёсати, дифференциация, инновация.

Khotamov I.S.

Associate professor Tashkent State University of Economics

Rhidirov Sh.O. basic doctoral student

Tashkent State University of Economics FEATURES OF INDUSTRIAL GOODS BRANDING

Abstract: This article analyzes the main features, advantages and differences of industrial enterprises in the field of branding, as well as theoretical views and practical experience in creating an industrial product brand, promoting it, choosing a brand strategy.

Key words: brand, branding, product, strategy, image, communication, product policy, differentiation, innovation.

Кириш.

Мавзунинг долзарблиги бугунги бозор ик;тисодиёти шароитидан келиб чи;иб, куйидагиларда уз аксини топади. Биринчидан, саноат махсулотлари брендинги маркетинг назариясида етарлича уз тал;инини топмаган. Иккинчидан, адабиётларда ани; ва равшан принциплар ифодаланган брендинг илмий назариясининг жиддий тал;ини етарли эмас. Учинчидан, Узбекистон Республикаси корхоналарининг экспорт фаолиятида миллий брендни яратиш, уни бош;ариш ва маркетингнинг

алохида бир куриниши сифатида уз урнини топмаган. Туртинчидан, экспорт фаолиятининг хизмат курсатиш сохасида брендингнинг йуклиги. Маркетинг ва брендинг коммуникациясининг интеграциялашуви юкоридаги муаммоларни бартараф этишга хизмат килиши мумкин. Фикримизча, республикамизда саноат товарлари маркетинги ва брендингини хар 'томонлама таргиб килиш, унинг имкониятларидан фойдаланиш долзарбдир.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев таъкидлаб утганларидек: "Гарвард университети тадкикотларига кура, мамлакатимиз 50 дан ортик саноат махсулотларини ишлаб чикаришда барча имкониятлар ва нисбий устунликларга эга. Айникса, нефтгаз-кимё, металлургия, машинасозлик, электротехника, фармацевтика, курилиш материаллари, тукимачилик, чарм-пойабзал, озик-овкат хамда "яшил иктисодиёт" билан боглик саноат тармоклари иктисодиётимиз "драйверлари"га айланиши учун барча етарли шароитлар мавжуд" [1].

Саноат корхоналарининг махсулотлари ракобатбардошлигини ошириш муаммоларини тадкик этиш, миллий товарларимизни хорижий бозорларда тан оладиган брендга айлантириш алохида урин касб этади. Иктисодиётимизнинг турли соха ва тармоклари уртасидаги мутаносибликнинг кучайиши хамда баркарор усиш суръатларининг таъминланиши натижасида ахоли даромадларининг ошиши, турмуш даражасининг сезиларли равишда усиши эртанги кунга булган ишончнинг тобора мустахкамланиб боришига замин яратмокда. Аммо миллий бренднинг ташки бозорда урнини топишга ва силжитишга каратилган аник реал ва самарали максадли дастур хали ишлаб чикилгани йук.

Мавзуга оид адабиётларнинг та^лили.

Брендинг ва унинг хусусиятлари, жумладан миллий бренд тизимини амалга ошириш сиёсатини урганиш масалалари юзасидан хорижий олимлардан Aaker D. [3], Trout J. [4], Gilbert Churchill [5], Duane Knapp [6], Linn M. [7], Годин А.М. [8], Мамлева С.М. [9] бошкаларнинг бар катор асарлари ушбу сохадаги тадкикотларга багишланган. Х,ар бир бренд аник бир пайтда уз нуфузига эга булади - хозирги пайтда истеъмолчилар хаёлида булган ноёб тушунчалар тупламидан иборат. Бу тушунчалар бренднинг айни вактдаги мохиятини билдиради ва бренд муаллифи томонидан харидорларга берилган уша пайтдаги ваъдадир. Кисман бренд нуфузини реклама фирмалари шакллантириши мумкин. Айтиб утиш мухимки, бренд нуфузи - бу харидорларнинг хозирги пайтдаги фикрлари, шу вактнинг узида, бренд индивидуаллиги - бу узокрок вакт учун мулжалланган тушунча [3]. Энг тулик таъриф британиянинг The Open University тадкикотчилари Лесли де Шернатори ва Франческа Делл'Олмо Райлилар томонидан берилган таърифдир. (1-расм.)

Брендга Лесли де Шернатори ва Франческа Делл'Олмо Райлилар томонидан берилган таъриф [9].

1-расм. Бренд Fилдираги тузилиши [9].

Якин-якингача кyпгинa олдиндa борaётгaн маркалар жyдa кучли бyлa бошлаган: ракобат даражаси уларга бундай бyлишгa йул куйи6 беpгaн. Аммо хозирда бунинг иложи йук - кyпгинa бозорларга киришнинг нархи бир неча баробар ошиб кетган. Вазият ижодкорнинг шахси ва одатда бозор конунлари хакидаги билимлардан йирок инсонларнинг ижодий кобилиятига боглик бyлмaгaн технологияларни талаб килмокда [6].

Бренд нима, унинг харидори ким, улар орасидаги богланиш кандайлигини тушунишда янги ёндашув даркор. Бунда истеъмолчини тизимнинг энг мухим элементи сифатида караш лозим, чунки айнан y Узининг чyнтaги билан расталарда курадиган маркалар ичида кайсининг яшаши ёки улишини хал килиб беради.

2-расм. Бренд зарурияти [9].

Дж.Траутнинг фикрига кура "Бренд - хар биримиз учун истеъмол обектининг ноёб ва жозибадор тимсоли булган ва булиб колади. Шунчалик жозибадорки, биз аналог ва узининг асл нархига нисбатан куп нарх

тулашга тайёрмиз. Биз бундай харидларни амалга ошириш учун жиддий асосларга эгамиз. Х,ар бир харид кайсидир муаммомизни ечади, кайсидир эхтиёжимизни кондиради, акс холда харакатимизнинг маъноси йуколади" деб таъкидлайди [4].

Бизнинг фикримизча саноат брендинги - маълум бир сохадаги саноат тармогининг максадли гурухлари хусусиятларини инобатга олган холда саноат корхонаси брендини шакллантириш ва таргиб килиш буйича чора-тадбирлар мажмуаси.

Миллий брендинг ва унинг саноат махсулотлари экспортини ривожлантиришдаги роли масалалари, ташки бренд стратегияси масалалари, амал килиш механизмлари, ташкил этиш ва амалга ошириш сиёсати назарий жихатдан бир канча фикрларнинг умумлаштирилиши натижаларига таянган холда мамлакатимизда миллий бренд стратегиясини ишлаб чикиш ва ундан самарали фойдаланишга асос килиб олса булади, факатгина миллий хусусиятларни, кадриятларни инобатга олишни эътибордан чикармаслик мухимдир.

Тадкикот методологияси.

Тадкикот ишида саноат махсулотлари брендинг сиёсатини амалга оширишдаги муаммоларни урганишда илмий абстракт-мантикий фикрлаш ва киёсий тахлил килиш усулларидан кенг фойдаланилди. Бундан ташкари маколада индукция ва дедукция бахолаш усулларидан кенг фойдаланилди. Шунингдек, саноат корхоналарида маркетинг ва брендинг элементларидан фойдаланишда илмий мушохада усулларидан фойдаланилди.

Тахлил ва натижалар.

Бугунги кунда мамлакатимиз экспорт сиёсатининг бош максадларидан бири экспорт салохиятини юксалтиришга каратилган стратегик сиёсатининг амалга ошириш, ташки савдо балансида ижобий сальдони таъминлаш, кредит мажбуриятларини уз вактида бажариш, мамлакат олтин валюта захираларини кенгайтириш ички валюта бозорини эркинлаштиришга каратилган чора-тадбирларни муваффакиятли амалга оширишдир.

Узбекистон Республикаси Президенти томонидан 2017 йил 7 февралда имзоланган "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида"ги Фармони ва "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегияси" нинг учинчи устувор йуналишида ташки иктисодий алокаларни кенгайтириш, экспортга мулжалланган махсулот ва материаллар ишлаб чикариш учун замонавий технологияларни жорий этиш, транспорт-логистика инфратузилмасини, тадбиркорликни ривожлантириш хамда хорижий инвесторлар учун инвестициявий жозибадорликни ошириш, солик маъмурчилигини яхшилаш, банк фаолиятини тартибга солишнинг замонавий принциплари ва механизмларини жорий этиш, куп тармокли фермер хужаликларини

ривожлантириш, шунингдек туризм индустриясини жадал ривожлантириш назарда тутилмокда [2].

Саноат махсулотлари бозорида - харидор камдан-кам хис-туйгуга асосланиши мумкин. Куп холларда карор кабул килишда бир эмас бир нечта мутахассислар иштирок этадилар, бу эса у ёки бу иштирокчининг субъектив карори олдини олади, яъни карор окилона ва компания ёки махсулот сифатининг тахлилидан келиб чикади. Саноат брендини шакллантираётиб, компания уз махсулотининг эмоционаллик хусусиятларига эмас объектив кисмига эътибор каратиши керак. Махсулот ва компаниянинг объектив характеристикаси бренд даражасига етиши учун харидорлар компания махсулотидан фойдаланиб куриши ёки фойдаланган истеъмолчидан эшитиш оркали руй берадиган вакт талаб этадиган жараёндир [8].

3-расм. Саноат корхонаси учун бренднинг хусусиятлари58.

Шу билан бирга бренд вужудга келиши учун харидорга узига жалб килувчи хислатга эга махсулот ёки савдо муносабатини таклиф этиш зарур. Истеъмол товарлари бозорида мавжуд компания бир неча бренд остида фаолият курсатиши мумкин. Саноат анжомларининг ишлаб чикарувчиси учун бир неча бренд остида фаолият курсатиш муаммолидир. Сабаби хар бир бренд тан олиниши ва машхурлик даражасига чикиши учун бир канча вакт ва маблаг талаб этилади. Шу сабабли саноат бренди истеъмол товарлари брендидан кура купрок корхона брендини ташкил этади.

Одатда брендни ишлаб чикишни четдан олинган ташкилотларга топширишади, чунки бу масала профессионал ёндашувни талаб килади. Брендни ишлаб чикишнинг мураккаблиги куйидаги саволга рупара килади - брендни яратишга шунча куч ва маблаг сарф килиш тугрими ва унинг бозорда мавжудлиги канчалик узокка чузилиши мумкин.

58 Муаллифлар ишланмаси.

Х,ар кандай бренд каби саноат бренди хам машхурликни, ишончни ва нуфузни талаб этади. Саноат махуслотлари ва истеъмол товарлари брендлари уртасида маълум фарклар мавжуд булиб буни 1-жавалда аник куришимиз мумкин.

1-жадвал.

Саноат ва истеъмол товарлари брендингининг киёсий хусусиятлари

59

тахлили

№ Хусусиятларнинг мазмуни Саноат (В2В) брендинги Истеъмол товарлари (В2С) брендинги

1. Энг устун хусусият: брендга ишонч Техник жихатдан мослиги (компетентность) Бренд томонидан ваъда килинган кадриятлар

2. Рухий таъсирнинг даражаси Паст Юкори

3. PR-технологияларнинг ахамияти Юкори Бошка коммуникация воситалари билан солиштирганда сезиларли даражада юкори эмас

4. Икки томонлама муносабатлар Узаро манфаатли Якка тартибдаги хусусиятларга эга

5. Узок муддатли муносабатлар Х,амкорларнинг ишончлилиги ва самарали иш фаолиятига боглик Купинча моданинг узгариши билан аникланади

Корхона махсулотига юкори ишончнинг ахамияти куйидагиларга асосланади: биринчидан, харидорнинг ишончини козониш узок; вактни талаб этади, уни йукотиш эса жуда осондир. Иккинчидан, корхонага нисбатан истеъмолчида ишончнинг йуклиги, уни айнан шу корхонанинг махсулоти ёки хизматидан фойдаланишига олиб келмайди.

Ишонч омили корхонанинг нуфузи ва товар белгиси омили билан чамбарчас богли;. Корхонанинг ижобий нуфузи харидорда унга нисбатан ишонч туйгусига олиб келади ва корхона уз зиммасига олган масъулиятнинг реаллигига ишонтиради.

Бренднинг нуфузини яратаётиб саноат бозорида у махсулот омилидан кура корхона омили устун эканини унутмаслик лозим. Истеъмолчи камрок универсал махсулотни олиши мумкин, лекин уз мажбуриятига риоя этмайдиган корхона билан ишлашга рози булмайди. Шу сабабли ишончли шерик нуфузини яратиш ута мухимдир.

Ташки бозорга чикишга тайёргарлик кураётган корхонанинг брендини шакллантиришда уз бизнес услубларини кайта курадилар: корхоналар уз махсулот ва хизматларини чет эллик мижозларнинг талабларига мослаштиришлариига тугри келади. Халкаро маркетингнинг энг мухим принципи "Мижозга эмас, мижознинг мижозига"

59 Муаллифлар ишланмаси.

йуналтирилган булади ва бу бир кадам олдинда юришни ва таклиф киритишни билдиради [12].

Саноат корхоналари брендини яратишнинг асосий боскичлари.

1. Максадни белгилашга куйидаги чора-тадбирларни киритиш мумкин:

• КомпаниянинГ миссиясини тахлил этиш;

• Компаниянинг бренд архитектурасида бренднинг жойини аниклаш;

• Бренднинг компания учун исталган холатини аниклаш (сифат, яшаш даври, ракобат устунлиги);

• Бренднинг улчов бирликларини шакллантириш (КР1);

2. Лойихани режалаштириш боскичида куйидаги вазифалар амалга оширилади:

• Мавжуд ресурсларни тахлил килиш (молиявий, инсон, билим ва х.к.о.);

• Буюртмачиларни, иштирокчиларни, товар етказувчиларни аникдаш;

• Яна бошка чекланган омилларни аниклаш.

Мадсаднн белгнлаш Брендни бошкариш стратегиясннн ншлай чикнш 1 1 Брендни силжитиш интеграцион маркетинг коммуншсацнясн

п тг о

Лойих,ани режалаштириш Бренднинг асоснни шакллантир и ш Бренд мониторинги ва самарадорлигини бах.олаш

Т7

Бренднинг жорий холатини тантал яилиш

О

Бозор холатини тахлил килиш

4-расм. Бренд мониторинги ва самарадорлигини бахолаш [11].

3. Брендни жорий холатини тахлил килиш (факат мавжуд брендга нисбатан):

• Максадли аудиторияни бренддан хабардорлик даражасини аниклаш;

• Максадли аудиторияни бренд буйича билимини тахлил килиш;

• Максадли аудиторияни брендга булган муносабатини аниклаш;

• Максадли аудиторияни брендга мойиллик даражасини аниклаш;

• Бренднинг жорий холатини компания истаган холатига нисбатан мутаносиблигини аниклаш.

4. Бозор холатини тахлил килиш куйидагиларни уз ичига олади:

• Ракобатчиларни тахлил килиш (ассортимент, максадли аудитория, холати, силжитиш ва нарх белгилаш услублари);

• Таклиф этилаётган максадли аудиторияни (характеристикаси, хохиш- истаклари, хулк-атворларини) тахлил килиш;

• Сотув бозорини (таклиф, бозор улуши, сотув манбаси, динамикаси) тахлил килиш.

5. Брендни асосини шакллантириш:

• Максадли аудитория учун бренднинг фойдалилиг, холати, миссиясини шакллантириш;

• Индивидуаллигини, кийматини, узига хос хусусиятини, ракобат устунлигини шакллантириш;

• Бренднинг атрибутлари (номи, логотипи, фирма белгиси, тимсоли ёки кахрамони, шрифти. кадоги) ни шакллантириш.

6. Брендни бошкариш стратегиясини ишлаб чикиш:

• Бошкариш жараёнини;

• Брендни силжитиш чора-тадбирларни (маркетинг коммуникациясини интеграциялаш) режасини ишлаб чикиш;

• Бренд мониторингини ва самарадорлигини бахолаш жараёнини ва режасини ишлаб чикиш.

7. Брендни силжитиш - хамкорликдаги маркетинг коммуникацияси:

• Медиа режа;

• Реклама махслотларини тайёрлаш;

• Реклама махсулотларини коммуникацион каналларга жойлаштириш.

• Брендга нисбатан мойилликни шакллантириш буйича комплекс дастурларни ишлаб чикиш.

8. Бренд мониторинги ва самарадорлигини бахолаш:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

• Улчаш мумкин булган параметрлар мониторинги;

• Жорий холатни бренднинг исталган холати билан таккослаш;

• Стратегия ва тактикасини мукобиллаштириш.

Х,ар кандай корхона иктисодиётда самарали харакат килиши учун узи маркетинг стратегиясини танлаб олиши лозим. Бунда корхонанинг имкониятлари бозор талабларига мувофиклаштирилиб, маркетинг стратегияси бозорни тадкик килиш ва истикболини белгилаш, товар ва истеъмолчиларни урганиш асосида ишлаб чикилади.

Маркетинг стратегияси корхона ёки фирма имкониятларининг бозордаги холатга мувофиклаштириш, куйилган максадларга эришишнинг комплекс воситаларини белгилашдан иборат. Америкалик етук иктисодчи олим И. Ансоффнинг фикрича, стратегия уз мохияти жихатидан ташкилотнинг уз фаолиятида карор кабул килиш жараёнида куллаш учун мавжуд булган коидалар мажмуига айтилади [9].

Стратегия бир мунча кийин ва мавхумлаштирилган амалий фаолият фалсафаси сифатида намоён булади. У аник шароитда ва узгаришлар таъсирида ойдинлаштирилиб мулжалларга айланади. Тегишли давр мобайнида, киска муддатда, тегишли шароитни келиб чиккан холда кабул килинадиган карорларда, таваккалчилик сиёсатида (уни хавф-хатар даражасига кура) услублар йигиндиси - тактикаси тарзида ушбу

стратегияни амалга оширади. Умумлаштириб айтганда, маркетинг стратегияси узаро бир-бири билан асосланган беш асосий жихат билан тавсифланади: бозорни танлаш, максадни танлаш, маблаг ва муддатларни танлаш, самарадорликни назорат килиш, мукобил стратегияни танлашдан иборатдир.

Маркетинг назорати уч хил шаклда олиб борилади: стратегик, йиллик ва рентабелликни текшириб боришдан иборат. Стратегик назорат - маълум давр мобайнида корхона маркетинг фаолиятини хар томонлама тафтиш килиб, унинг бозордаги хакикий холатига мос келиш-келмаслигини аниклашдир. Йиллик режали назоратда сотиш хажми, бозордаги улуши, истеъмолчиларнинг товарларга булган муносабати ва бошкалар тахлил килинади. Корхонанинг фойда ва зарарлари баланси оркали ва фойдани харажатларга солиштириш йули билан унинг рентабеллигини назорат килади (2-жадвал).

2-жадвал.

'^и^апа _ ТекзШ" корхонасининг маркетинг дастури60_

Маркетинг дастурининг булимлари Маркетинг дастури булимларининг мазмуни

Корхона имкониятлари тахлили Корхона фаолияти, шарт-шароитлари ресурслари, самарали натижага эришиш йуналишлари, Корхонанинг ички ва ташки мухитларини солиштириш.

Ривожланиш максадларини аниклаш Ишлаб чикариш ва ижтимоий ривожланишнинг устувор максадлари ва бозорда фойдага эришиш йулларини аниклаш.

Стратегияни ишлаб чикиш Корхонанинг моддий, мехнат ва молиявий ресурсларидан самарали фойдаланишни кузлаган узок муддатли максадни аниклаш (бозор сегментларини, маркетинг воситаларини, бозорга кириш вактини ва бошкдларни танлаш).

Бренд маркетинг стратегиясини ишлаб чикиш Мазкур йуналиш доирасида утказилган бренднинг хис-туйгуларга таъсирини бахолаш ва истеъмолчининг карор кабул килишини урганиш буйича тадкикотлар утказиш, якин келажакда кушимча киймат ва бренд стратегиясини оптималлаштириш буйича самарали инструментни кулга киритиш стратегиясини ишлаб чикиш. Натижада бренднинг янги куринишини яратиш имконини берувчи хис-туйгуларни визуаллаштириш сохасида аник муваффакиятларга эришиш, бренд маркетинги самарадорлигини ошириш.

Режани ишлаб чикиш Ишлаб чикариш, молия, бахо, кадрлар, реклама, сотиш ва бошкаларни амалга ошириш харажатларини режалаштириш тизими.

Назорат килиш Стратегик назорат (танланган тамойилни аник бозор холатига тугри келиши), йиллик назорат (режадаги тадбирлар ва харажатларнинг бажарилиши), фойда олиш даражаси назорати.

60 Манба: '^икЬала Tekstil" корхонаси учун муаллифлар томонидан ишлаб чикилган.

Демак, маркетинг дастури корхона учун "йулчи юлдуз" хисобланади. Юкоридаги шарт-шароитларни шакллантириш, тадбиркорлик фаолиятининг равнакига ва унинг маркетинг хизматини такомиллаштириш асосида янада купрок самара беришига имкон яратади.

Хулоса ва таклифлар.

'^и^апа T/ekstil" масъулияти чекланган жамияти маркетинг стратегиясини ташкил этиш масалаларини урганиш хамда унинг фаолиятини комплекс тахлили муаллифга куйидаги хулосаларга келиш имкониятини берди:

Узбекистоннинг марказлаштирилган ва режалаштирилган иктисодиётдан эркин хужалик муносабатларига асосланган бозор иктисодиётига хамда бошкаришнинг янги иктисодий тизимига утиши шароитида иктисодиётнинг асосий субъектларидан бири булган корхоналарнинг мулк шакли, уларнинг таркиби ва фаолият олиб борадиган мухити хам узгариб боради.

Маркетинг - истеъмолчиларнинг хозир ва келажакдаги талабларини кондиришга харатилган товарлар ва хизматлар ишлаб чикариш ва сотиш, натижада фойда олиш билан боглик фаолият туридир. Буларнинг барчаси энди иш бошлаётган бизнесменлардан тортиб, катта каётий тажрибага эга булган тадбиркор, сиёсатчи, санъаткор, спортчига кадар маркетинг - бозор жараёни тугрисида чукур билимга эга булишни талаб килади. Маркетингнинг назарий ва амалий асосларини чукур билиш тижорат хавф-хатарини уз вактида хис килиш ва камайтириш, унинг вариантларини хисоблашда мавжуд булган турлардан энг макбулини танлаш, ракобат шароитида бозорни юкори сифатли товар ва хизматлар билан туйинтириш, доимий талаб мавжуд булган шароитда харидорларнинг турли гурухлари учун сотиш, нархини аниклаш ва окибатда ижтимоий ишлаб чикариш самарадорлигини оширишга ёрдам беради

Агар корхона максадларига эриша олмасликнинг асосий сабаби истеъмолчилар хулк - атворлари билан боглик булса, айнан шу масалага тадкикотчи эътибор каратиши зарур булади. Истеъмолчиларнинг товардан, унинг сифатидан, бахосидан ва бошка хусусиятларидан, рекламасидан коникиш хосил килмаслигининг сабаби фирманинг заифлиги, бозордаги ва макромухитдаги нокулай вазият билан боглик булиши мумкин.

Саноат корхоналари брендини шакллантириш жихатдан аввалом бор корхонанинг ишлаб чикариш йуналиши хусусиятлари инобатга олиниши зарур. Бундан ташкари бошкарув функцияларида маркетинг фаолиятини, стратегик режалаштириш ва башоратлашнинг самарадорлигини кучайтириш, демак, узок муддатга мулжалланган иктисодий ва техник сиёсатни ролини ошириш, хамда махсулот сифатини назорат килишни кучайтириш ва натижада Компаниянинг янада юкори самарага эришиши учун имкониятлар яратади.

Корхонанинг хужалик фаолиятида алока каналлари имкониятларидан кенг фойдаланиш, ички ва ташки бизнес - мухитда шароитга тез мослаша олиш ва пгундан келиб чикиб корхона фаолиятига узгартиришлар киритиш корхонани янада самаралирок фаолият олиб бориши учун замин яратади.

Хулоса килиб айтганда, биз юкорида курсатиб утган муаммо ва таклифлар у ёки бу хужжатларда уз аксини топса, нафакат кушма корхоналар иш фаолиятининг самарадорлигини оширишга, балки Республикамиз икктисодиётини ривожлантиришда кисман булса хам уз хиссасини кушган булар эди.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистан Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг "Олий Мажлисга ва Узбекистон халкига Мурожаатномаси". 29 декабрь, 2020 йил. Узбекистан Республикаси Президентининг расмий сайти: http://www.press-service.uz

2. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича харакатлар стратегияси тугрисида"ги ПФ-4947-сонли Фармони. // Халк сузи. 8 феврал 2017 йил.

3. Aaker D. On branding.

4. Trout J. Big Brands Big Trouble. Lessons Learned the Hard Way, 2012.

5. Gilbert Churchill- Marketing research, 2011.

6. Duane Knapp. Brand politics, 2017.

7. Linn M. Integrated branding, 2019.

8. Годин А.М. Брендинг : Учебное пособие для вузов. М., 2014, с. 79.

9. Мамлева С.М. Брендинг. М.: Прогресс, 2013, 78-стр.

10. «Маркетинг в отраслях и сферах деятельности. /Под ред. Проф. В.А. Алексунина. Учебное пособие. - 4-е изд., перераб. И доп. - М.: Дашков и К°, 2009. - 342 с.

11. Трой Вуд, "A conpectual perspective of international marketing" Prentice Hall Inc. 2011.

12. Ambler Т. Practical marketing. , 2016.

13. H. G. Wells, John Burnet, Advertisement: Principles and practice.

14. Henry Assael: Marketing: Principles and strategies, 2017

15. Хидиров Ш.О. Корхоналарда товар стратегиясидан самарали фойдаланиш / Ш.О. Хидиров // Инновационные подходы в современной науке: сб. ст. по материалам XCII Международной научно-практической конференции «Инновационные подходы в современной науке». - № 8(92). - М., Изд. «Интернаука», 2021.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.