Научная статья на тему 'САМБО РИВОЖЛАНИШИНИГ ТАРИХИЙ АСОСЛАРИ'

САМБО РИВОЖЛАНИШИНИГ ТАРИХИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
96
27
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
САМБО / ЯККАКУРАШ / ЖИСМОНИЙ МАДАНИЯТ / СПОРТ / ТАРИХ / ХАРЛАМПИЕВ / СПИРИДОНОВ / ЧУМАКОВ / ОШЕПКОВ / ХАЛқАРО САМБО ФЕДЕРАЦИЯСИ (FIAS) / ТАЙЁРГАРЛИК / КУРАШ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Газиев Ш.Ш.

Мазкур мақолада самбо спорт турини келиб чиқиши, шаклланиши ҳамда ривожланиш тарихи жуда аниқ далилий фактлар билан тўлиқ ёритилган. Муаллиф Самбо спорт турини асосчилари ҳақида маълумотлар келтирган, босқичма босқич бу спортнинг дунёга тарқалиши ва ўтказилган Жаҳон мусобақаларининг чемпионлари ҳақида баён этган.В данной статье история зарождения, становления и развития самбо полностью освещена очень яркими доказательными фактами. Автор предоставил информацию об основоположниках самбо, поэтапном распространении этого вида спорта в мире, чемпионах оставившие почерк в мировых соревнований.In this article, the history of the origin, formation and development of the sambo sport had fully covered with very clear evidentiary facts. The author provided information about the founders of the Sambo sport, the step by step spread of this sport to the world and the champions of the held World competitions.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «САМБО РИВОЖЛАНИШИНИГ ТАРИХИЙ АСОСЛАРИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

ташкарида жисмоний машклар билан камраб олиш, оммавий спорт турлари буйича секция машгулотла-рини утказиш деярли мумкин эмас.

ЖССТ стандартларига мувофик, ташкил этилган жисмоний машклар учун давлат стандартларида на-зарда тутилган асосий вакт микдори укувчиларнинг функционал тайёргарлигининг кейинги ривожлани-шига йул куймаслик имконини берадиган жисмоний фаолият микдори учун минимал чегара хисобланади.

Амалдаги давлат таълим стандартлари ёш укув-чилар учун хафтасига камида 4 академик соат давом этадиган жисмоний тарбия дарсларининг мавжудли-гини талаб килади.

7-8 ёшли болаларнинг харакатга тайёргарлигини урганиш жисмоний холатнинг индивидуал кур-саткичларида болаларнинг маълум бир кисмининг кечикишини аниклади, бу жисмоний тарбия таълим тизимидаги нуксоннинг натижасидир.

Шу муносабат билан бошлангич синф укувчи-сининг жисмоний тарбияси мазмунини янгилаш ва умумтаълим мактабининг мавжуд техник имкониятла-

ри доирасида таълим жараёнига тегишли тузатишлар киритиш зарур.

Жисмоний тарбия буйича давлат стандартларида кузда тутилган, уларни куришга услубий жихатдан малакали ёндашиш, болаларнинг имкониятларини хисобга олган холда жисмоний фаолиятнинг хажми ва интенсивлигини оптимал дозалаш билан ташкил этилган.

Бошлангич мактаб ёшидаги болаларнинг мактаб жисмоний тарбияси сохасидаги модернизация болаларнинг ушбу контингентининг жисмоний ривожла-ниши, харакатчанлиги ва функционал имкониятларига караб педагогик жараённинг мазмунини батафсил фарклашга каратилган булиши керак.

Адабиётлар:

1. Зациорский В.М. Спортивная метрология. М.Фис, 1988 - 49 с.

2. Керимов Ф.А. Спорт сохасидаги илмий тадкикотлар. Ташкент 2004 334 б.

3. Усмонходжаев Т.С. Научно-педагогические основы физического совершенствования детей в связи с их двигательной активностью. Автореф.дисс...докт. пед. наук. Ташкент. - 1995 - 50 с.

kli

Муаллиф билан боFланиш учун:

shukurjon.gaziyev@mail.ru

Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD), доцент Ш.Ш. ГАЗИЕВ1

1 Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистон

Аннотация

САМБО РИВОЖААНИШИНИНГ ТАРИХИЙ АСОСААРИ

Annotation

В данной статье история зарождения, становления и развития самбо полностью освещена очень яркими доказательными фактами. Автор предоставил информацию об основоположниках самбо, поэтапном распространении этого вида спорта в мире, чемпионах оставившие почерк в мировых соревнований.

Ключевые слова: самбо, единоборства, физическая культура, спорт, история, Харлампиев, Спиридонов, Чумаков, Ошепков, Международная Федерация Самбо (FIAS), подготовка, борьба.

Мазкур маколада самбо спорт турини келиб чикиши, шаклланиши ^амда ривожланиш тарихи жуда аник далилий фактлар билан тулик ёритилган. Муаллиф Самбо спорт турини асосчилари ^аквда маълумотлар келтирган, боскичма- боскич бу спортнинг дунёга таркалиши ва утказилган Жа^он мусобакаларининг чемпионлари ^акида баён этган.

Калит сузлар: самбо, яккакураш, жисмоний маданият, спорт, тарих, Харлампиев, Спиридонов, Чумаков, Ошепков, Халцаро Самбо Федерацияси (FIAS), тайёргарлик, кураш.

In this article, the history of the origin, formation and development of the sambo sport had fully covered with very clear evidentiary facts. The author provided information about the founders of the Sambo sport, the step-by-step spread of this sport to the world and the champions of the held World competitions.

Key words: sambo, martial arts, physical culture, sport, history, Kharlampiev, Spiridonov, Chumakov, Oshepkov, International Sambo Federation (FIAS), training, wrestling.

Узбекистон Республикасининг таълим-тарбия сохасида олиб бораётган ислохотлари барча сохалар-даги каби жисмоний тарбия ва спорт сохдсида касб танлаш, уни эгаллаш хамда самарали мехнат килиш тушунчалари олий укув юртлар талабалари онгида том маънода шаклланмокда. Касбга муносабат тушун-часи кейинчалик хам мутахассиснинг фаолиятидаги самарадорликни белгилаб берувчи жиддий психологик омил хисобланади. Жисмоний тарбия ва спорт сохасида юкори малакали мутахассисларни тайёрлаш, уларнинг иш фаолиятларини давр талаблари асосида ташкил килиш масалалари энг долзарб муаммолардан бирига айланмокда.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси-нинг 2019-йил 13-февралдаги "2019-2023 йиллар дав-рида Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва оммавий спортни ривожлантириш консепсиясини

тасдиклаш тугрисида"ги 118-сон карори ижросини таъминлаш максадида ёшларни ва ахоли катламини жисмоний тарбия ва оммавий спортга жалб килиш, спорт тиббиётини такомиллаштириш, соглом тур-муш тарзи ва соглом овкатланишни таргиб килиш чора-тадбирлари ишлаб чикилди ва ушбу йуналиш буйича кенг куламдаги таргибот ишлари амалга оширилмокда.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2020-йил 24-январдаги "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПФ-5924-сон Фармонидаги Узбекистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт тизимини 2025-йилгача ривожлантириш концепцияси доирасида белгиланган вазифаларни бажариш оркали мамлакат ахолисининг саломатлик даражасини яхшилашга эришиш, жисмо-

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

ний тарбия ва спорт билан мунтазам шугулланадиган ахолининг умумий сони 30 фоизгача, укувчи ва та-лабаларнинг умумий сони 20 фоизгача оширилиши, олий таълим муассасалари ва умумтаълим мактаблари спорт иншоотларидан фойдаланиш самарадорлиги 60 фоизгача кутарилиши, спорт таълими муассасаларида тренер ва мутахассисларнинг сифат таркиби, хусусан олий маълумотли ходимлар сони боскичма-боскич 51 фоиздан 80 фоизгача етказилиши назарда тутилган.

Мамлакатимизда яккакураш спорт турлари фаол ривожланиб келмокда. Бу эса, юкори малакали як-какурашчилар спорт махоратининг муваффакиятли такомиллашувини таъминловчи йулларни излаб то-пишни долзарб килиб куймокда. Биринчи навбатда, бу яккакурашчининг техник-тактик махоратини тако-миллаштиришга таалуклидир, чунки тайёргарликнинг бу томони булгуси олимпиячилар захирасини ташкил этувчи спортчилар махоратининг энг нозик томони хисобланади.

Кадимий кадриятларимиз, хусусан мардлик, жа-сурлик, ватанпарварлик, гуманизм гояларини узида мужассам этган миллий спортимиз булган курашни оммалаштириш, ривожлантириш ва дунёга танитиш хамда ушбу кадриятимизни умумжахон дурдонасига айлантириш буйича катор ишлар амалга оширил-мокда. Шу билан бирга, курашнинг тобора оммалашиб бораётганлиги нуфузли халкаро мусобакаларни таш-кил килишга, мавжуд инфратузилма ва моддий-техник базани модернизация килишга, спорт инвентарлари ва кийимлари таъминотини яхшилашга, бу борада ишлаб чикаришни кенгайтиришга, шунингдек, соха учун малакали кадрлар, мураббийлар ва хакамлар тайёрлашга булган эътиборни янада кучайтиришни талаб этмокда.

Самбо спорт тури анъаналари жуда куплаб халкларнинг маданиятига, халк кураш турларига асосланган. Самбо беллашув санъатининг энг яхши амалиётларини уз ичига олади, масалан куролли кураш, рус, Грузия, татар, арман, козок, узбек ку-рашлари, фин-француз, эркин-Америка, Ланкашир ва кемберланд тарзи инглиз курашлари, Швейцария, Япон дзюдо, сумо ва бошка беллашув санъатлари шу туркумга киради. Барча илгор янгиликларни топишга каратилган бундай тизим фалсафанинг асосини таш-кил этади, самбо-доимий ривожланиш, янгиланиш, очиклик фалсафаси хисобланади.

Бугунги кунда самбо билан шугулланадиган бо-лалар нафакат узларини химоя килишни урганибгина колмай, балки ватанпарварлик ва фукаролик кадрият-ларига асосланган муносиб хулк-атвор тажрибасини хам кулга киритмокдалар.

Самбо нафакат спорт беллашув санъати тури, балки инсоннинг ахлокий ва иродалилик фазилатларини, ватанпарварлик ва фукароликни ривожлантиришга ёрдам берадиган таълим тизимидир.

Тадкикот максади самбонинг жисмоний тарбия ва спорт тизимида ракобатбардош спорт сифатида шаклланишини тарихий асослари оркали ривожлан-тиришдир.

Кураш жисмоний машкларнинг энг кадимги ва

ажойиб турларидан биридир. Бу жасорат, мосла-шувчанликни, таъсирчанлик, зукколик ва катта мушакларнинг кучини ишлаб чикаради. Тупланган тажриба авлоддан-авлодга утиб, вакт утиши билан кураш жисмоний ривожланиш ва кимматли амалий куникмаларни тарбиялаш воситаси сифатида эътироф этилган.

Курашнинг инсоният маданиятининг бир кисми сифатида курашнинг келиб чикиши хакида бир нечта назариялар мавжуд. Кадимги Юнонистон ва Римда, биринчи навбатда, умуман жисмоний таълим усули билан хисобга олинган. Узок Шарк халклари курашнинг фалсафий ва идеал талкинини кабул килдилар: Йин ва Яннинг кураши, енгиллик ва коронгулик, яхши ва ёмон ва бошкалар.

Эхтимол, дастлаб бир киши харакатчанликдан махрум булишга, ерга босим утказиши керак булган хайвонларга карши курашиш кераклиги сабабли, одамлар уртасидаги ракобат сифатида кураш пайдо булди. Бундан ташкари, инсон бадииял сифатида курашаётган кураш, одам узини англаган пайтдан келиб чиккан деб тахмин килиш мумкин: жисмоний куч, чидамлилик, турли хил техник техника ва жанг усуллари унга хаётни саклаб колиш ва озик-овкат билан таъминлашда ёрдам беради. Тупланган «кураш» тажрибаси авлоддан авлодгача ва вакт утиши билан кураш инсоннинг умумий жисмоний ривожланиши ва ундан маълум амалий куникмаларни ривожлантириш воситаси сифатида кабул килиниши керак.

Аммо хар холда, кариялар сингари эски кураш санъати. Бу кизикувчан, купинча бир-биридан ажра-либ туради - одамлар курашнинг турли коидаларидан фойдаланганлар: душманни боглаб куйган холда, узини маглубиятга учратишга мажбур килади.

Ибтидоий кураш мусобакаларини утказиш коида-лари пайдо булгандан кейин спортга айланди. Спорт жанглари хакидаги дастлабки ма'лумотлар тахминан беш минг йилга тугри келади: улар Бобил ва Х,инд достонларида, Хитой йилномаларида кайд этилган, уларнинг тасвирлари кадимги Миср барелефларида келтирилган.

Кадимги Юнонистонда кураш кадимги Олимпия уйинлари дастурига киритилган. Бундан ташкари, у болалар ва ёшлар учун жисмоний тарбия тизимининг бир кисми булиб, спринтинг, узунликка сакраш, найза ва диск усулга ташлаш кабилардир. Кураш мусобака-ларининг биринчи коидаларини Афина асосчиси -Тесей ишлаб чиккан ва тавсифланган.

Кадимги юнон кураши анъаналари XIX аср ур-таларида Францияда кайта тикланди. Бу спорт тури дастлаб француз, кейин классик кураш, хозир юнон-рум кураши деб аталади.

Сезиларли тезлик билан француз кураши Амери-кага йул топади. Бу ерда унинг ривожланиши янги йуналиш касб этади, бу замонавий спортда эркин кураш деб аталади.

Юнон-рум кураши 1896 йилда Пьер де Кубертен томонидан кайта тикланган замонавий Олимпия уйинлари дастурига бошидан киритилган. Шуни таъкилдаб утиш жоизки, 1904 йилда эркин кураш

со см о см

го га

0 ^

и

1

с го

Техника,

Олимпия уйинлари дастурига киритилган.

Х,ар бир халкнинг узига хос миллий кураш тур-лари мавжуд. Собик Совет Иттифоки худудида эса уларнинг сони миллатлар сонига тенг, шу жумладан грузинча чидаоба, татарча кураши, корачай тутуши, рус кураши. Уларнинг барчаси, шунингдек, Европа ва Осиё маданияти тажрибаси Самбо учун асос булди.

Виктор Афанасевич СПИРИДОНОВ 1883 йилда Россияда таваллуд топган. У 17 ёшидан чор армия-сида оддий аскар булган. Козон пиёдалар мактабига юборилди ва уни муваффакиятли тугатди. Император армиясининг оддий офицери сифатида 1905 йилда Манчуриядаги рус-япон урушида катнашган. У харбий амалий гимнастика буйича мутахассис эди. Кейинчалик у Москва вилоятидаги спорт инструктор-лари ва чакирувгача тайёргарлик курсларида укитувчи булади. Махаллий узини узи химоя килиш тарихида биринчи марта у техникаларни таснифлайди, техни-каларнинг номларини киритади. Куплаб киритилган атамалар мавжуд ва хозирги кунгача самбо ва бошка беллашув санъатларида кулланилади.

1921 йилга келиб у янги «мавжуд тизимларнинг энг яхши техникасидан ташкил топган тизим»нинг асоси-ни яратади. 1923 йил бошида спортчилар, чегарачилар ва полициячиларни бирлаштирган «Динамо» спорт жамияти тузилди. Спиридонов «Динамо»да спорт ва амалий интизом «куролсиз узини узи химоя килиш» сохасидаги ишларни бошкарган. «Динамо» узини химоя килишни ривожлантириш ва таргиб килиш буйича Бутуниттифок марказига айланди (1-расм).

Спиридонов инструкторларни тайёрлаш устида фаол ишлаган. У уз-узини химоя килишни ургатиш методикасини яратди, бу эса уша пайтда хорижий тизимларда мавжуд эмас эди. Кейинги йилларда Спиридоновнинг учта китоби «расмий фойдаланиш учун» мухри билан нашр этилди (1927, 1928, 1933). Ушбу китобларда узининг янги яратган узини узи химоя килиш тизимининг асосий тамойилларини баён килади. Спиридонов хаётий тажрибага таяниб, жан-говар кураш доимо огрик, курнув ва кон эканлигини биларди. Бундан келиб чиккан холда, Виктор Афанасевич хар кандай узгартиришга ишониш мумкин булган энг ишончли ва оддий усулларни синчковлик билан танлади.

С\|

^ 1-расм. Виктор Афанасевич Спиридонов хамда илк самбо

^ мусобакаларидан фото лав^а.

го У йигирма йиллик фаолияти давомида бу коидага доимо амал килган. Спиридонов бошчилигида Лео° нинград (хозирги Санкт-Петербург), Ростов-на-Дону, ^ Свердловск (хозирги Екатеринбург), Украина, Сибир, с Кавказдаги Динамо ташкилотларида узини-узи химоя £ килиш булимлари очилди. Спиридонов узини химоя

тактика и методика спортивной тренировки

килиш мусобакалари коидалари устида фаол ишлаб келган. У шундай деди: «Ракобат, гуё, энг юкори даражадаги тайёргарлик ва беллашувчининг узини химоя килишни урганишдаги сунгги боскичидир». 1929 йил феврал ойида Москва шахрида "Узини химоя килиш" буйича "Динамо" чемпионати булиб утди. Ёпик мусобакаларнинг асосий ташкилотчиси Виктор Афанасевич эди. Дастлаб Спиридонов тизими «узини химоя килиш», кейин «самоз», кейинрок «САМБО» деб номланган. II Жахон уруши йилларида Спиридонов Кизил Армияни тайёрлашда фаол иштирок этди ва 1943 йилда вафот этди.

Спиридонов томонидан билдирилган гоялар, тамой-иллар, шунингдек, унинг иштирокида ва рахбарлигида шаклланган дуэл утказиш техникаси ва тактикаси, укитиш усуллари замонавий куролсиз узини узи химоя килиш тизимига тулик киритилган - «САМБО», бу кучли тизим пойдеворининг мустахкам кисми булди.

Самбо спорт турини ривожланишига узининг ул-кан хиссасини кушган инсон бу Василий Сергеевич Ошепков эди. Ошепков 1892 йил декабрда Сахалинда-ги Александр Пост кишлогида тугилган ва 11 ёшида етим колган.

1911-йил 29-октябрда 18 ёшида Кодоканда дзюдо буйича кора белбог сохиби булди. Орадан вакт утгач, 1914 йилда Владивосток шахрида спорт жамиятида дзюдо клубини очди. Россия ва Япония дзюдочилари уртасидаги биринчи халкаро дзюдо учрашуви ушбу давра деворларида утказилди. 1917 йилда у Япония, Хитойга юборилди. 1925 йилда у Россияга, Новоси-бирскка кайтиб келди. Ошепковни «Динамо»нинг Новосибирск булинмасида уз-узини химоя килиш инструктори сифатида ишлашга таклиф килишади. 1929 йилда Ошчепков Давлат марказий жисмоний тарбия институтида (Инфизкульт) укитувчи лавозими-да уз фаолиятини бошлади. У найзали беллашувлар, халкаро жанг санъатлари, хитой ушуси ва бир катор миллий кураш турларини жангларда кулланилишини тахлил килди. Дзюдо асосида, ушбу тахлил туфайли Ошчепков янада мукаммал амалий курашни яратди ва кейинчалик "Самбо" номи билан машхур булди.

1930 йилда В.С.Ошепковнинг бевосита иштиро-кида "Кизил Армия жисмоний тарбияси буйича кул-ланма", 1931 йилда эса "Кизил Армиянинг жисмоний машклари" услубий кулланмаси тайёрланди ва нашр этилди, кул жанги буйича комплекс укув дастури белгиланди. 1930 йилдан Москва жисмоний тарбия институтида укув фанларидан бири сифатида дзю-додан машгулот олиб борди. Ошепков кенг фикрли одам эди ва дзюдо билан шугулланиб, аста-секин япон конунларидан узоклаша бошлади. Шаклни уз-гартиради, рус тилидаги атамаларни киритади. Белла-шувдан олдин ва кейин спортчиларни бир бриларига эгилиб саломлашишини мажбурий кул сикиш билан алмаштиради, шу билан бирга вазн тоифаларига були-нишни киритади. Бундан ташкари, Василий Сергеевич Ошепков кураш ва узини химоя килиш техникасини доимий равишда бойитиш ва такомиллаштириш билан шугулланади, беллашув санъатининг янги тури асосларини шакллантирди.

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Ошепков, Спиридонов Виктор Афанасевичнинг шогирдлари, шунингдек, бир катор уларнинг миллий кураш турлари вакиллари, биринчи навбатда грузин чидаоба курашчилари билан мусобака учрашувларини ташкил килади (2-расм).

Василий Сергеевич уз ишида бенуксон кучли узини химоя килиш кобилиятини факат кенг ва ишон-чли спорт асосида тарбиялаш мумкинлигидан келиб чиккан холда таргиб этади.

Ошепковни хакли равишда гоялари ва ишланма-лари самбо тизимининг спорт булимига асос булиб хизмат килган шахс сифатида куриб чикилиши мум-кин, бу умуман одамларнинг кенг доираси учун очи; булган ва узини химоя килиш техникаси ва усуллари беллашувлар булимини тулдирган.

2-расм. Василий Сергеевич Ошепков х,амда унинг шогирдлари.

(1930 йил.)

1960 йилларнинг бошларида, Токио Олимпиадаси арафасида Япониянинг энг яхши дзюдочилари уз му-раббийлари билан биринчи марта соби; Иттифокка келиб, самбо билан танишганларида, улар бу кураш-нинг мутлако мустакил ва узига хос тури эканлигига шубха килишмаган. Уларнинг олдида дзюдодан туб-дан янги ва мукаммалро; тизим пайдо булди. Кураш уз арсеналида хатто уларга нотаниш булган усулларни хам уз ичига олади, улар билан мехмонлар тезда та-нишадилар (Лукашев М.Н., 1986). Шу билан бирга, самбо тизимининг улкан таркибий кисми, жанговар булим ёки улар айтганидек, «Жанговар Самбо» япон мутахассислари учун сахна ортида колди.

3-расм. Анатолий Харлампиев х,амда "Самбо кураши" номли илк адабиёт.

Самбо спорт турининг шаклланиши ва оммалаши-шидаги мухим саналар ва маълумотлар:

- 1938 йил кураш ва узини узи химоя килишнинг ривожланишидаги утиш даври, шунингдек, универсал САМБО тизими уз хисобини бошлаган тарихий боскичдир. Июн-июл ойларида Москвада «миллий курашнинг турли йуналишлари - киргиз, татар, турк-ман, козок, кавказ ва бошкалар буйича мураббий-ларни бирлаштирган» II Бутуниттифок мураббийлар

йигилиши ва илмий-методик анжуман булиб утди. («^изил спорт» 1938 йил 27 июн.). Оромгохнинг катта мураббийи этиб Василий Сергеевич Ошепковнинг шогирди Анатолий Харлампиев тайинланди (3-расм).

- Самбо курашига куйидаги миллий кураш тур-ларининг барча энг яхши элементлари киритилган: грузин, татар, корачай, козок, узбек, туркман ва бошкалар.

- Бундан ташкари, Харлампиевнинг таъкидла-шича, тизимга хорижий кураш турларидан энг узига хос услублар киритилган: фин-француз, эркин аме-рикалик, Ланкашир ва Кумберленд услубларидаги инглиз кураши, швейцария, япон дзюдо ва сумо. Синтезланган тизим пойдевор ;уйишнинг дастлабки дакикаларидан бошлаб, бир нарсага устунлик бер-масдан, барча энг яхши ва максадга мувофикдир ва универсал коидалар, Харлампиевнинг фикрига кура, хар кандай миллат курашчисига имконият бериши ке-рак эди. Халк курашидан узининг севимли усулларини куллаш ва бошкалар каби, хамма билан тенг равишда кураш олиб боради.

- Ушанда асосий хулосага келинди: кидирувлар факат соф кулланиладиган, чекланган узини-узи хи-моя килиш тизимларининг усуллари сохасида давом этар экан, хакикий химоя булиши мумкин эмас. Бу-нинг учун пойдевор керак, кураш ана шу пойдеворга айланиши керак. (Харлампиев А.А., Самбо тизими)

- 1938 йил 16 ноябрда Бутуниттифок Жисмоний тарбия ва спорт кумитасининг "Эркин кураш (Самбо) ни ривожлантириш тугрисида" N° 633 буйруги чикди. - Бу кураш, - дейилади фармойишда, - кенг итти-фокимиз миллий кураш турларининг энг кимматли элементлари ва курашнинг бошка турларининг энг яхши усулларидан иборат булиб, технология ва кул-ланилишининг хилма-хиллиги билан гоят кимматли спорт тури хисобланади." Бу кун Самбо спортининг тугилган куни хисобланди.

- 1939 йил 25-26 ноябрда Ленинград шахрида (хозирги Санкт-Петербург) «Эркин кураш (Самбо)» буйича биринчи СИР (Собик Иттифок Республика-лари) чемпионати утказилади. "Эркин кураш" уша даврда самбо курашининг номи эди.

- Мусобака натижалари: Биринчи мамлакат чемпи-онлари: Н.Т.Куликов (Ленинград) - 53 кг, В.Э.Питке-вич (Ленинград) - 56 кг, Э.М.Чумаков (Москва) - 61 кг, А.А.Будзинский (Москва) - 66 кг, К.К.Накелский (Харков) - 72 кг, И.Д.Пономаренко (Кронштадт) - 79 кг, К.Э.Коберидзе (Москва) - 87 кг, Г.Т.Иванов (Ленинград) - +87 кг.

- 1940 йил Н. Галковский ва Р. Школниковларнинг "эркин кураш" буйича илк кулланмалари нашр этилган.

- Уша йили Виктор Павлович Волков (В. С. Ошепков ва В. А. Спиридонов талабаси) муаллифлигида НКВД мактаблари учун дарслик нашр этилди - «Самбо куролсиз узини узи химоя килиш курси». Ушбу китобда Виктор Павлович узининг биринчи устозлари меросини бирлаштиришга харакат килди, шунингдек, химоя ва хужум тизимини ургатиш концепциясини баён килди. В.П.Волков туфайли «САМБО» сузи пайдо булди.

со сд о сд

со

CÖ CT

0

с^ ф

1

С

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

со см о см

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

го га t

0

Q. W

1

- 1943 йилда Виктор Афанасевич Спиридонов вафот этди.

- 1946 йил «Эркин кураш» узининг замонавий но-мини олди - самбо кураши. САМБО тизимининг кон-цепцияси самбо кураши (спорт булими) ва «САМБО» куролсиз узини узи химоя килишни (жанговар вазифа-ларни хал килиш учун мулжалланган жанговар кисм) бирлаштирган тизим сифатида шакллантирилди.

- 1947 йил самбо кураши мусобакалари коидалари мустакил нашр сифатида чоп этилади. (Самбо кура-ши: Мусобака коидалари. - М.: «Жисмоний тарбия ва спорт», «Кр. Баннер» - 6-тур. Трансжелдориздат, 1947)

- Уша йили самбо кураши буйича мамлакат чем-пионатлари кайта тикланди. Учинчи чемпионат 16-19 декабр кунлари Москвада булиб утди. Мамлакат чем-пионатлари жорий йилдан бошлаб, 1991-йилда Собик Иттифок парчалангунга кадар мунтазам равишда утказиб келинмокда.

- 1949 йил Анатолий Аркадевич Харлампиевнинг «самбо беллашуви» китобининг биринчи нашри чоп этилди. Китоб куйидаги сузлар билан бошланади: "Самбо курашида кулланиладиган техникалар улар-нинг техник харакатлари буйича илмий маълумотлар билан асослади. Бир холатда, куртка ушлашларидан максадга мувофик фойдаланиш; иккинчисида, инсон танасининг бугимларига огритиш усулларини куллаш; учинчисида - тезликни ривожлантириш оркали юкори тезликда харакатларга эришиш ва хоказо. «Самбо ку-рашидаги барча холатларда муваффакиятли техникани тасодифан топишга эмас, балки инсон танасининг харакатларини тугри тахлил килишга боглик».

- Бундан ташкари, Харлампиев тактика бобида шундай ёзган: «Самбо кураши каби мураккаб спорт турида мусобакаларда тулик муваффакиятга эришиш учун битта техника, жисмоний ва иродавий фазилат-лар хали хам етарли эмас. Тактика узининг хилма-хил-лиги билан битта беллашувда хам, бутун мусобакалар мажмуасида хам катта рол уйнайди. Шунинг учун самбода ракибни енгишнинг энг окилона усулларини урганишга мухим урин берилиши керак.

- 1950 йиллар самбо спорт мусобакалари халкаро майдонга чикди, бунга хорижлик талабаларнинг Совет Иттифокида тахсил олиши сабаб булди. Чет эллик талабалар самбога кизикиб, уни уз ватанларида таргиб килишди (Лукашев М.Н., 1986).

- 1953 йил «Воениздат» Анатолий Аркадевич Харлампиевнинг иккита китобини «расмий фойдаланиш учун» нашр этди - «Самбо жанговар техникаси» ва «САМБО махсус техникаси».

- Уша йили самбо спорт турига багишланган педагогика фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун биринчи диссертацияси химоя килинди. Илмий иш муаллифи Чумаков Евгений Михайлович (Самбо кураши техникасини урганиш ва такомиллаштириш методикаси, И.В.Сталин номидаги Давлат спорт ва жисмоний тарбия маркази. - М., 1953).

- 1958 йил Самбо кураши буйича Болгария Халк Республикасининг биринчи чемпионати булиб утмок-ди - бу хориждаги бундай даражадаги илк турнирдир.

- Белгияда Брюсселдаги «ЕХРО-58» Бутунжахон

кургазмасида самбо техникаси намойиш килинди. Кургазмали чикишларда машхур самбочилар Г.Шултс ва А. Карашчук иштирок этдилар.

- Анатолий Аркадевич Харлампиевнинг «самбо беллашуви тактикаси» китоби нашр этилди. Харлампиев кириш кисмида шундай деб ёзади: "Маълумки, жанговар воситалар ва тактик режалар уртасидаги но-мувофиклик хар доим маглубият билан тахдид килади. Шу сабабли, ушбу китобда тактик харакатлар самбо техникаси, спортчининг жисмоний ва ахлокий-ирода-вий фазилатлари билан узвий богликдир."

- 1962 йили самбо федерациясида дзюдо секцияси ташкил этилди. Самбочилар дзюдо дебютини утказа-диган 1964 йилда Токиода булиб утадиган Олимпия уйинларига фаол тайёргарликни давом эттиришган.

- 1965 йил Японияда самбо федерацияси тузилган.

- 1966 йил Американинг Толедо шахрида булиб утган FILA Конгрессида САМБО кураши халкаро спорт тури сифатида эътироф этилди.

- Худди шу йилнинг кузида япон самбочилари жамоаси биринчи марта собик Совет Иттифокига кел-ди. Мехмонлар туртта учрашув утказишди: Тбилиси, Кишинёв, Киев ва Москвада. Улар энг кучли совет самбочилари томонидан каршилик курсатилмаганига карамай, бирорта учрашувда галаба козона олмаганлар.

- 1967 йил Рига шахрида самбо буйича биринчи халкаро дустлик турнири булиб утган. Мусобакада Болгария, Югославия, Мугулистон, Япония ва собик Совет Иттифоки спортчилари иштирок этишди. Жо-рий йилдан бошлаб дунёнинг турли мамлакатларида халкаро мусобакалар мунтазам утказиб келинган.

- 1967 йилда Ригада утказилган самбо буйича биринчи расмий халкаро мусобакалар "Совет Латвия-си" газетасининг архив маколаларида тасвирланган /12-19.12.1967 (барча маколалар «Медиан» булимида чоп этилган).

- 1970 йил 28 сентябр куни Давид Лвович Рудман Москвада САМБО-70 мактабига асос солган.

- 1971 йили Самбо собик Совет Иттифоки халкла-ри Спартакиадасига киритилган.

- 1972 йили Собик Совет Иттифокида, Ригада самбо буйича биринчи Европа чемпионата булиб утди. Мусобакада Болгария, Буюк Британия, Испания, СИР, Югославия, Эрон, Мугулистон, Япония спортчилари катнашган. Ушанда Европа чемпионата очик булиб, бу эса унда Осиёдан курашчилари хам иштирок этишган.

- Кддимги грузин курашининг барча коидаларига кура, бу кураш умуман Кавказда эмас, балки Грузи-ядан икки минг километр узокликда - Ригадаги Даугава спорт саройи залида биринчи 1972 йилда спорт тарихидаги Европанинг самбо чемпионати тантанали очилиш маросимида булиб утган.

- Биринчи Европа чемпионлари: Кйлленен В. (СИР) - 58 кг, Хош А. (СИР) - 62 кг, Герасимов К. (СИР) - 66 кг, Невзоров В. (СИР) - 70 кг, Федоров А. (СИР) - 75 кг, Эзерскас Ч.(СИР) - 80 кг, Нишинаки Н (Япония) - 86 кг, Саито Н. (Япония) - 93 кг, Новиков С. (СИР) - 100 кг, Кузнетсов В. (СИР) - 100 кг дан юкори.

- 1973 йил Самбо буйича биринчи жахон чемпи-онати Техрондаги Фарах стадионида булиб утмокда.

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Ушбу мусобакаларда Болгария, Буюк Британия, Испания, Италия, Югославия, собик Совет Иттифоки, АКШ, Эрон, Мугулистон, Жанубий Корея ва Япония спортчилари иштирок этишган.

- Биринчи жахон чемпионлари: Георгадзе Г.В. (СИР) - 48 кг, Шор А.И. (СИР) - 52 кг, Юнак М.М. (СИР) - 57 кг, Гаранах Ч. (Мугулистон) - 62 кг, Руд-ман Д.Л. (СИР) - 68 кг, Федоров А.С. (СИР) - 74 кг, Эзерскас Ч.И. (СИР) - 82 кг, Тедиашвили Л.К. (СИР) - 90 кг, Данилов Н.С. (СИР) - 100 кг, Кливоденко В.И. (СИР) - 100 кг дан юкори.

- Евгений Михайлович Чумаков - СИРда хизмат кур-сатган спорт устаси, СИРда хизмат курсатган мураббий, РСФСРда хизмат курсатган жисмоний тарбия ходими, халкаро хакам, самбо буйича турт карра СИР чемпиони, Халкаро ахборотлаштириш академияси академиги ва у FILA ордени билан такдирланган. 1950 йилда Давлат жисмоний тарбия институтини тамомлаган, профессор, педагогика фанлари номзоди, самбога багишланган дарсликлар ва илмий маколалар муаллифи.

- 1976 йилда афсонавий самбо устаси Евгений Михайлович Чумаковнинг "Самбо курашчисининг тактикаси" китоби нашр этилди. Евгений Михайлович ушбу китобида таникли самбочилар тажрибасига ва илмий тадкикот натижаларига таянган холда самбочи-ларнинг тактик тайёргарлиги масалаларини ёритади, беллашувлар ва усулларни чукур тахлил килади.

- Китобининг бошида Евгений Михайлович шун-дай ёзади: "Х,аракат режасини муваффакиятли тузиш учун курашчига билим ва тажриба керак. У узининг ва ракибларининг имкониятларини бахолай олиши керак, акс холда у тугри тактикани танлай олмайди ва уларни амалга ошира олмайди. Тактика бир вактнинг узида хам санъат, хам фандир. Самбо курашида тактик харакатлардан фойдаланиш буйича катта тажриба тупланган булиб, улар сунгги йилларда жадал умум-лаштирилиб, тизимлаштирилмокда".

- 1977 йилда Биринчи жахон чемпионати Испани-янинг Оведо шахрида утказилади.

- Уша йили самбо буйича биринчи Панамерика чемпионати (Пуерто-Рико) булиб утган.

- 1979 йилда Бутун хаётини самбога багишлаган инсон- Анатолий Аркадевич Харлампиев вафот этди.

- Самбо буйича болалар учун биринчи китоб нашр этилди. Китоб муаллифи Давид Лвович Рудман машхур спортчи ва мураббийдир.

- 1981 йилда Самбо Боливар уйинларига (Жанубий Америка) киритилган.

- 1982 йилдан буён Москвада самбо буйича "Анатолий Аркадевич Харлампиев хотираси" халкаро турнири утказиб келинмокда. Ушбу турнир аллакачон анъанавий тус олган ва бу мусобакаларда иштирок этиш хар бир самбочи учун катта шарафдир.

- Уша йили Самбо Сруз дел Сур уйинлари дас-турига киритилган (Жанубий Америка, Аргентина).

- 1983 йилда Испаниянинг Мадрид шахрида самбо буйича аёллар уртасида биринчи жахон чемпионати булиб утди. Умумжамоа хисобида биринчи уринни Испания, иккинчи - АКШ, учинчи - Венесуела, тур-тинчи - Норвегия, бешинчи - Франция ва олтинчи

Уринни Швейцария терма жамоаси эгаллади. Шуниси эътиборга лойикки, 6у мусобакаларда совет самбочи-лари катнашмаган.

- 1983 йилда Самбо Панамерика уйинлари дасту-рига киритилган.

- 1984 йил Собик Иттифокда аёллар уртасида сам-бони ривожлантириш тyFрисида фармон имзоланди.

- 1984 йил Билбао (Испания) шахрида булиб утган таъсис конгрессида Xалкаро хаваскор самбо федерацияси (FIAS) тузилди, y 2001 йилда навбатдаги Конгрессда Жахон Самбо федерацияси, Бyтyнжаxон самбо федерацияси (FSF) деб узгартирилди. Испания-лик Фернандо Компте FIASнинг биринчи президенти этиб сайланди. Америка Кушма Штатлари вакили Жон Xенсон биринчи вице-президенти этиб сайланди.

- 1985 йилда FIAS ГАИСФ ^алкаро спорт федерациялари умумий ассоциацияси) таркибига киритилган.

- 1986 йилда Токио (Япония)да илк бор самбо буйича Осиё кубоги утказилди.

- 1991 йилда FIAS собик бош котиби, француз Этен Лаброуссе бошчилигида мукобил халкаро самбо федерацияси - Федератион Мондиале де Самбо (ФМС) яратилган.

- Уша йили FIASнинг биринчи президенти Фернандо Компте истеъфога чикади ва 1992 йилда FIAS™ бошкарган америкалик Ж^енсон унинг вориси булди. Япониялик Томоюки Xоримай Бош котиб этиб сайланди.

- 1993 йилда FIAS булинди. Айнан шу йили дунёда бир хил номдаги иккита ташкилот - FIAS мавжуд эди. Табиийки, хар бир ташкилот узини доминант деб хисоблайди. Бир FIAS президенти Жон Xенсон, бошка FIASга Томоюки Xоримаи рахбарлик килади ва унинг уринбосари, яъни россиялик Михаил Иванович Тихомиров Биринчи вице-президент этиб сайланди. Эслатиб утамиз, айни пайтда Этен Лаброуссе (Этиен-не Лаброуссе) бошчилигида яна бир халкаро федерация (ФМС) мавжуд. Самбо дунёсида «яширин кураш» бошланади. Окибатда етакчиларнинг, умуман олганда, халкаро Самбо буйича тушунчаси йук. ГАИСФ (АГ-ФИС) (Xалкаро спорт федерацияларининг глобал ассоциацияси) таркок самбочиларни уз сафларидан чикариб ташлайди.

- 1997 йилда Россияда Xалкаро Самбо академияси (Кстово) самбо буйича 21-жахон чемпионатига мезбонлик килади ва ФМС (Этиенне Лаброуссе) ва FIAS (Томоюки Х,оримаи) бирлашуви булиб утади. Уша йили Михаил Иванович Тихомиров FIAS (FIAS) президенти булди. Xалкаро хаваскорлар САМБО фе-дерациясининг мавжудлиги тарихида биринчи марта унга россиялик рахбарлик килган. Икки федерация-нинг бирлашиши Самбонинг дунёда оммалашишига ижобий таъсир курсатди.

- 1998 йилда FIAS/FIASнинг (Михаил Тихомиров) барча спорт турлари федерацияларини бирлаштирган глобал ассоциация ГАИСФ (АГФИС)даги аъзолиги тикланди. Уюшма аъзолари руйхати шаклланди. FIASнинг булиниши туфайли АГФИСдан вактинча-лик четлаш содир булди. Энди бу мусибатларнинг барчаси ортда колди, самбо кураши яна Олимпия

со см о см

го та t

0

Q. W

1

с го

Спорт машFyлотлари: техника, тактика, усулият

Г2 Fan - sportga • №2/2023 6 Техника, тактика и методика спортивной тренировки бyлмaгaн спорт тyрлaри бyйичa Бyтyнжaхон yИинлaри Уртaсидaги Жaхон чемпионaтидa фaкaтгинa Жaхон вa дaстyригa киритилaди. Бyндaн тaшкaри, уш6у тyрдaги кигъaлaр чемпиони, Жaхон ку6оги вa кит'aлaр эгaлaри кyрaш янa Универсиaдa вa Полиция yйинлaридa Уз иштирок этишлaри мумкин эди. Урнини эгaллaйди (К.Тиновитский, 1998). Хaлкaро сaмбо Федерaция тaклифигa биноaн - 2001 йилнинг 19 октябридa Россиянинг Крaсно- ушбу мyсобaкaлaрни адр икки йилдa Тошкент ярск шaхридa 6Ули6 yтгaн Хaлкaро сaмбо федерaция- шaхридa yткaзиш тyFрисидa кaрор вдбул килинди. сининг (FIAS) нaвбaтдaги конгрессидa Хaлкaро сaмбо Бyндaй мyсобaкaлaр 2003 йилдa мyвaффaкиятли федерaцияси, Хaлкaро хaвaскор сaмбо федерaцияси yткaзилди. (FIAS) номини Жадон деб Узгaртириш тyFрисидa вд- 2004 йил Тошкент шaхридa yFил-кизлaр, Усмирлaр рор кaбyл килинди. Сшбо федерaцияси, Жaхон Сaмбо вa ёшлaр Уртaсидa Жaхон чемпионaти 6Ули6 Утди. федерaцияси (FSF/ FSF). Кейинги дaврдa россиялик 2005 йилдa Узбекистон Республигаси пойтaxтидa Тиxомиров Миxaил Ивaнович ушбу тaшкилотнинг ёшлaр, Усмирлaр, эркaклaр вa кизлaр, Усмир-кизлaр, президенти этиб сaйлaнди. Эртaси куни юбилейдa aёллaр Уртaсидa Осиё чемпионaти хaмдa эркaклaр вa XXV Жaхон чемпионaти бошлaнди. aёллaр Уртaсидa сaмбо кyрaш юлдyзлaри Уртaсидa Xaлкaро Сaмбо Федерaцияси (FIAS; Frantsiya Жaхон чемпионaти yткaзилди. Fédération Internationale Amateur de Sambo, FIAS), 2010 йилдa Узбекистон Респyбликaси пойтaxтидa 1984 йилдa Ф.Сомпте (Испaния) томонидaн тaшкил Эркaклaр вa aёллaр хaмдa жaнговaр сaмбо бyйичa этилгaн бош вдроргохи Лозaннaдa (Швейцaрия) жaхон чемпионaти yткaзилди. жойлaшгaн дyнёдa сaмбони ривожлaнтиришгa 2019 йилдa Узбекистон Респyбликaси romaxrra-рaхбaрлик килувчи ягонa тaн олингaн xaлкaро дa ёшлaр вa Усмирлaр Уртaсидa Жaхон чемпионaти тaшкилот 6Ули6, 2009 йилдaн бери президент лa- Уткaзилди. возимидa В.Б. Шестaков (Россия,) фaолият олиб 2021 йилдa Узбекистон Республигаси romax-бормокдa. Тaшкилотнинг aмaлий фaолиятини 16 тидa эркaклaр, aёллaр вa жaнговaр сaмбо бyйичa кишидaн иборaт Ижроия кУмитaси aмaлгa оширaди. жадон чемпионaти yткaзилди. 11-15 ноябр кyнлaри FIASдa 13 тa иxтисослaшгaн комиссиялaр мaвжyд. Тошкент шaхридa (Узбекистон) сшбо бyйичa 2021 FIAS тaркибигa 5 тa континентaл тaшкилот кирaди: йилги жaхон чемпионaти 6Ули6 Утди. Мyсобaкaдa Европa Сaмбо федерaцияси (37 миллий федерaция), 49 дaвлaтдaн 341 нaфaр спортчи иштирок этди. Чем-Осиё сaмбо иттифоки (25 федерaция), Штамерига пионaт биринчи 6Ули6 хaр бир мyсобaкaдa етти вaзн сaмбо федерaцияси (13 федерaция), Aфрикa сaмбо тоифaсидa иштирокчилaр aниклaнди: aёллaр yртaси-конфедерaцияси (9 федерaция) вa Aвстрaлия вa дa, шунингдек, спорт вa жaнговaр сaмбо. Чемпионaт Океaния сaмбо федерaцияси. FIAS тaркибигa Бутун- Xaлкaро САМБО федерaция вa Xaлкaро олимпия россия сaмбо федерaцияси кирaди [1990 йилдa aсос кУмитaсининг доимий эътирофигa сaзовор бУлгани-солингaн; штaб-квaртирaси - Москвaдa; президент дaн сУнг yткaзилгaн биринчи мaшхyр мyсобaкa деб (2002 йилдaн) - С. В. Элисеев]. FIAS шaфелигидa эътироф этилди. Уткaзилaдигaн энг мухим мyсобaкaлaр - бу кaттaлaр Xyлосa килиб aйтиш мумкинки, оммaни жaхон (1973 йилдaн; 1981 йилдaн хaр йили; 1983 йилдaн микёсидa Узигa жaлб этгaн холдa, дзюдо вa эркин - дaврий рaвишдa aёллaр Уртaсидa, 2005 йилдaн - кyрaш кaби спорт тyрлaригa яккол рaкобaтбaрдош жaнговaр сaмбо бyйичa), Усмирлaр вa ёшлaр Уртa- спорт сифaтидa ривожлaниб борaётгaн сaмбо спорт сидaги жaхон чемпионaтлaридир. тури Узининг тaриxи вa келиб чикиши билaн кyплaб Узбекистоннинг деярли бaрчa мaшхyр Жaхон инсонлaрни лол колдирaди. вa Осиё сaмбочилaри, чемпионлaри Уз фaолиятини Адабиётлар: сaмбодaн бошлaгaнлaр. Улaр С. Ходиев, С. ККурбонов, „„ т, _ „ _ „„ _ „„ _ 1. Харлампиев А. А. Система САМБО (сборник документов и мате-Х. pyзиKyлOв, Б. Фaизиев, ф. ПyлaтOв, ф.ПyлaтOв, ф. риалов, 1933-1944). - М.: Журавлёв, 2003 г. - 160 с, ил. ISBN 5-94775-Агзшов, Р. AxмaджOHOB, Э. БоЙтyрaев вa Р. Тyрaев 003-1. Впервые опубликованы документы по истории возникновения габи тaникли кyрaшчилaрдир и развития самбо, ранее не публиковавшиеся, либо публиковались в — " малотиражных ведомственных изданиях более 70 лет назад. Состави-Узбекистон Респyбликaси мyстaкилликкa эришгaч, тель сборника - сын Анатолия Харлампиева. 1998, 2001 вa 2002 Йиллaрдa Тошкент шaхридa эрга- 2. Харлампиев А. а. Борьба САМБО. М.: «Физкультура и спорт», клaр, yсмирлaр вa ёшлaр уртасида Осиё чемпиOнaти ^ГР^д Л. САМозащита Без Оружия от Виктора Спиридонова бУлиб Утди. до Владимира Путина. - М.: 2003 г. - 208 стр., ил. ISBN 0-9723741-8-3 2001 йилдa сaмбо тaриxидa илк бор Тошкент (англ ), ISBN 5-98326-001-4 (русск) ... _ _ 1 _„ _ „ 4. Рудман Д. Л. САМБО. Техника борьбы лежа. Защита. -М.: «Физ-шaXPиДa «А.еттар Сaмбо ^таВДШ» бУлиб yтДи, культура и спорта», 1983. - 256 с, ил. унинг дaстyригa KИЗЛaр, Усмирлaр вa aёллaр yртaсидa 5. Лукашев М. Н.Родословная САМБО. - М.: «Физкультура и спорт», Осиё чемпионаш, Осиё термa жaмоaси,» Евро - Осиё 1986 ~160 с ,,,,_,,_ , „>urn .. ^ г „ 6. Колодников И. П.Борьба САМБО. - М.: Военное издательство Супер Кубоги « хaмдa aёллaр Caмбо юлдy3лaри yртa- министерства обороны Союза ССР, 1960. - 80 с, ил. сидaги ЖaхOH чемпиотати киритилди. «Евро-Осиё» 7. Владилен Лех «Подсечка в темп шагов», документальная повесть, Супер Кyбогидa Осиё вa Еврош термa жaмоaлaри Оемссукрсе0П0Р:Ог;о^.Р2У00 стр., ил. Электронная версия расположена на yртaсидa yчрaшyв бУлиб Утди. МyCOбaкaдa Осиё сaм- 8. Зезюлин Ф. М.САМБО: Учебно-методическое пособие. - Влади-бочи-aёллaри голибликни кУлгa киритдилaр. Юлдуз- мир, 2003. - 180 с, ил. 1000 экз. ISBN 5-93035-081-7 „.. 9. Шулика Ю. А.Боевое САМБО и прикладные единоборства. -тар Ур^идага Жлх°н чемпи0нaтидa сaйёрaми3нинг Ростов н/Д: «Феникс» 2004 г. - 224 с, ил. ISBN 5-222-04657-5. энг кучли сaмбочилaри иштирок этди. Юлдyзлaр

www.fansports.uz №2-2023

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.