6Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 j TMA Conference j 2023
Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
ROMATOID ARTRITLI BEMORLARDA SURUNKALI BUYRAK KASALLIGI: CHASTOTASI, XAVF OMILLARI, BUYRAK SHIKASTLANISHINING
VARIANTLARI
M. V. Mirhamidov
Toshkent tibbiyot akademiyasi (PhD)
D. N. Raxmonov
Toshkent tibbiyot akademiyasi, Terapiya yunalishi 1 bosqich magistri doston.raxmonov.tta@gmail.com
ANNOTASIYA
Ushbu sharh revmatoid artrit (RA) bilan og'rigan bemorlarda buyrak shikastlanishining xavf omillarini tavsiflashga bag'ishlangan. Yaqinda o'tkazilgan tadqiqotlarga ko'ra, RA bilan og'rigan bemorlarda surunkali buyrak kasalligi (SBK) RA bo'lmagan bemorlarga qaraganda sezilarli darajada tez-tez
Kalit so'zlar: revmatoid artrit, amiloidoz, surunkali glomerulonefrit, surunkali buyrak kasalligi, asosiy terapiya.
АННОТАЦИЯ
Целью данного обзора является описание факторов риска поражения почек у больных ревматоидным артритом (РА). Согласно последним исследованиям, хроническая болезнь почек (ХБП) значительно чаще встречается у больных РА, чем у больных без РА, и тесно связана с более высоким риском сердечнососудистых осложнений и смертности.
Ключевые слова: ревматоидный артрит, амилоидоз, хронический гломерулонефрит, хроническая болезнь почек, базисная терапия.
ABSTRACT
The present review is focused on risk factors of chronic kidney disease in rheumatoid arthritis (RA). According to recent data, the chronic kidney disease (CKD) in RA patients is more often than at patients without RA. It is closely associated with risk of cardiovascular disease and high mortality.
Keywords: rheumatoid arthritis, amyloidosis, chronic glomerulonephritis, chronic kidney disease, basic therapy.
May 6
1090
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
Revmatoid artrit autoimmun yallig'lanish kasalligi bo'lib bo'g'imlarning rivojlanib boruvchi distruksiyasi ,ichki organlarning sistemali yallig'lanishi, ko'plab komorbit kasalliklar bilan birga kelishi xarakterlanadi. Revmatoid artrit bilan kasallanish ko'rsatkichi dunyoda 40/100 000 tashkil etadi.{1-3} Keng spektrdagi innavatsion dorilarning paydo bo'lib, kasallikning kechish prognozi yaxshilangan bo'lishiga qaramasdan turli xil asoratlar paydo bo'lish xavfi saqlanib qolgan, shu jumladan buyraklar shikastlanishi.{4-6} RA bilan kasallanmagan bemorlarga qaraganda, RA li bemorlarda koptokchalar filtratsiya tezligi 60 ml /min dan kamayish bilan ifodalangan surunkali buyrak kasaligi ko'p kuzatiladi. Tadqiqotlarda RA li kasallarda surunkali buyrak kasaligning tarqalishi 24,5 % ekanligi aniqlangan {7}. L.J Hicson 20 yil davomida RAli bemorlarni kuzatib dastlab koptokchalar filtratsiya tezligi me'yorida bo'lgan kasallar orasida 25.1 % surunkali buyrak kasaligi kelib chiqishini aniqlagan. AQSH da surunkali buyrak kasaligi bilan birga kechadigan RA li bemorlar 13,3% ni tashkil etadi va bu umumiy populyatsiyaga qaraganda 2 marotaba ko'proqni tashkil etadi. Rossiya Fediratsiyasida o'tkazilgan tatqiqotlarga qaraganda surunkali buyrak kasalligi bilan birga kechadigan RA li bemorlar chastotasi 20,3% dan 43,6 % gacha ekanligi aniqlangan. Professor A.P Rebrov o'zining izlanishlari davomida 301 ta RA li bemorlarni kuzatgan. Tekshiruv vaqtida 44,5% bemorlada koptokchalar filtratsiya tezligi normal bo'lgan vaqtida peshob analizida turli xil o'zgarishlar aniqlandi. Shu jumladan 20,3% bemorlarda koptokchalar filtratsiya tezligi pasayganligi, 76% RA li bemorlarda avvaldan buyrak kasalligi bo'lmagan bo'lsa ham albuminuria aniqlangan. Bu malumotlarni umumlashtirgan holda buyrak patalogiyasini RA bilan bir vaqtda kelishi kasallikning pragnoziga salbiy tasir ko'rsatishi aniqlandi {5-7-12,13}. Shunday qilib surunkali buyrak kasaligi va unga oilb keladigan xavf omillari RA kasaligida actual muammo bulib kelajakda tadqiqotlar olib muhimligi isbotlangan. RAda buyrak shikastlanishi uchun xavf omillari
Asosiy kasallikning rivojlanishi bilan patogenetik bog'liq bo'lgan buyrak shikastlanishi xos bo'lgan tizimli vaskulitning antineytrofil sitoplazmatik antikorlari, tizimli qizil yuguruk kabi ba'zi boshqa immunyallig'lanish revmatik kasalliklardan farqli o'laroq, buyrak shikastlanishi RA uchun juda xarakterli emas. RAda surunkali buyrak yetishmasligi rivojlanishining eng keng tarqalgan omillaridan biri bu steroid bo'lmagan yallig'lanishga qarshi dorilarni, shuningdek, ayrim asosiy yallig'lanishga qarshi dorilarni keng qo'llash tufayli dori nefrotoksikligidir [17,1 Shunday qilib, RA bilan og'rigan 34 700 bemorni o'z ichiga ol
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
y
18 oylik randomizatsiyalangan klinik sinov ma'lumotlariga ko'ra, buyrak funktsiyasining pasayishi kuniga 150 mg diklofenak va etorikoksib 90 va 60 mg qabul qilayotgan bemorlarning 1%, 0,4% va 2% da dorilarni bekor qilinishiga olib keldi. , [15]. RA bilan og'rigan 24 081 bemorni o'z ichiga olgan 20 oylik RCT PRECISION tadqiqotida buyrak asoratlari 0,7% selekoksib, 0,9% naproksen va 1,1% bemorlarda ibuprofen olgan bemorlarda qayd etilgan [16]. Turli steroid bo'lmagan yallig'lanishga qarshi dorilarni qo'llash surunkali buyrak yetishmasligi rivojlanishining mustaqil omili bo'lganligi va RAda GFR <30 ml / min / 1,73 m2 dan kamayishi sababli, RA bilan og'rigan bemorlarda steroid bo'lmagan yallig'lanishga qarshi dorilarga bo'lgan ehtiyojni kamaytirish asosiy vazifalardan biri sifatida qaralishi mumkin. Shu bilan birga, RAda surunkali buyrak yetishmasligining mumkin bo'lgan rivojlanishining muhim jihati bu buyraklar orqali chiqariladigan DMARD dozasini GFR qiymatiga muvofiq noto'g'ri tuzatishdir. Shunday qilib, MATRIX retrospektiv tadqiqoti ma'lumotlariga ko'ra, turli dori vositalarining RA bilan og'rigan bemorlarda CKD rivojlanish xavfiga ta'sirini o'rganishga bag'ishlangan, tekshirilgan 129 bemorning 19 foizida sarum kreatinin darajasining oshishi aniqlangan. . Ularning orasida bemorlarning 20 va 15 foizi mos ravishda II va III CKD bosqichiga ega edi. GFR <60 ml/min/1,73 m2 bo'lgan bemorlarning ko'pchiligi (90%) dozani to'g'irlashni talab qiladigan kamida bitta dorini, bemorlarning 70% potentsial nefrotoksik preparatni qabul qilgan. Shu bilan birga, metotreksat olgan bemorlarning yarmida glomerulyar filtratsiya darajasiga muvofiq dozani kerakli sozlash amalga oshirilmagan [18]. Metotreksatning keng qo'llanilishi va RAni davolashda innovatsion maqsadli va genetik muhandislik biologik preparatlari (GIBD) davrining paydo bo'lishi kasallikning kechishi va natijalarini, shuningdek, buyrak ko'rinishlarining chastotasi va tuzilishini tubdan o'zgartirdi. RA ning yuqori yallig'lanish faolligi. Ikkita meta-tahlilni o'z ichiga olgan bir nechta tadqiqotlar RA bilan og'rigan bemorlarda biologik preparatlar (birinchi navbatda TNF-a inhibitôrleri) va DMARDs (asosan metotreksat) yurak-qon tomir xavfini va CKD xavfini kamaytirishda ta'sirini ko'rsatdi [12, 50-53]. TNF-a ingibitorlari va metotreksatdan foydalanish umumiy xolesterin (CH), past zichlikdagi lipoprotein (LDL) xolesterin va ko'proq darajada yuqori zichlikdagi lipoprotein (HDL) xolesterin kontsentratsiyasining oshishi bilan bog'liq bo'lib, u yaxshilaydi. umumiy xolesterin / HDL xolesterin nisbati. Shu bilan birga, rus mualliflarining fikriga ko'ra, boshqa GIBD, IL-6 inhibitori tosilizumab bilan davolash fonida, RA r' yallig'lanish faolligining pasayishi xolesterin va LDL xolest
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023
Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
kontsentratsiyasining oshishi bilan birga keladi. karotid arteriyalarning intima-media kompleksining qalinligida va ba'zi hollarda aterosklerotik plaklarning paydo bo'lishi [54]. TNF-a inhibitörleri bilan davolangan bemorlar orasida RA bilan og'rigan 70 nafar bemorni o'z ichiga olgan retrospektiv kohort tadqiqotida buyrak funktsiyasi uzoq vaqt davomida barqaror bo'lib qoldi [12]. RA va amiloidozli bemorlarda TNF-a ingibitorlarini qo'llash bir vaqtning o'zida o'tkir fazadagi oqsillar va proteinuriyaning pasayishiga olib keldi [55-57]. Yaponiyalik mualliflar tomonidan RA bilan og'rigan 20 757 bemorni qamrab olgan katta klinik material bo'yicha o'tkazilgan tadqiqotda, GEBA ni buyurish buyrak shikastlanish xavfini kamaytirishi va buyrak patologiyasi spektri va ko'rsatkichlari bo'lsa-da, CKD rivojlanishini sezilarli darajada sekinlashtirishi aniqlandi. Ushbu tadqiqotda CKD sabablari baholanmagan [50]. GIBA ning, shu jumladan B-hujayralarga qarshi dori rituksimabning endotelial funktsiyaga, lipid metabolizmiga va insulin qarshiligiga foydali ta'siri to'g'ridan-to'g'ri (yallig'lanish va endotelial disfunktsiyani to'xtatib turish orqali) va bilvosita (lipidlar metabolizmidagi o'zgarishlar orqali) muhokama qilinadi. uglevodlar va boshqalar), bu RA bilan og'rigan bemorlarda CKD rivojlanish xavfini kamaytirishi mumkin [58].
Xulosa
RAda buyrakning shikastlanishi ikkita asosiy omilning ta'siri bilan bog'liq bo'lishi mumkin: surunkali yallig'lanish faolligi va asosiy kasallikni davolash uchun ishlatiladigan dorilarning nefrotoksikligi. So'nggi yillarda RAda buyrak shikastlanishining patomorfozi, ikkilamchi amiloidoz chastotasining pasayishi kuzatildi, bu farmakoterapiyaning rivojlanishi bilan bog'liq. Shubhasiz, RA ning yallig'lanish faolligiga ta'sir qiluvchi samarali vositalarning paydo bo'lishi, xususan, metotreksat va GEBA zamonaviy terapevtik strategiyasi bilan birgalikda "Maqsadga davolash" - "Maqsadga qarab davolash" bilan kasallanishning kamayishiga yordam beradi. Kasallikning faolligini yaxshiroq nazorat qilish va nefrotoksik dorilarni qo'llashni kamaytirish tufayli RA bilan og'rigan bemorlarda CKD. Shu bilan birga, RAda CKD patogenezida yurak-qon tomir va metabolik xavf omillari, xususan, arterial gipertenziya, lipid buzilishlari muhim bo'lib qolmoqda, bu esa CKD rivojlanishining immun bo'lmagan mexanizmlarini faollashtirish orqali nefrosklerozning rivojlanishiga yordam beradi.
REFERENCES
1. Waldburger JM, Firestein GS. Rheumatoid arthritis: B. Epidemiology,
pathology, and pathogenesis. In: Klippel JH (ed). Primeron the
May 6
1093
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
Rheumatic Diseases, 13th edn. New York, NY: Springer, 2008:122-132
2. Carmona L, Cross M, Betal W. Rheumatoid arthritis. Best Pract Res Clin Rheumatol. 2010;24:733-74.
3. Etiology and pathogenesis of rheumatoid arthritis. In: Firestein GS, Kelley WN (eds). Kelley's Textbook of Rheumatology, 8th edn. Philadelphia, PA: Saunders/Elsevier, 2009:1035-86.
4. Насонов Е.Л. Фармакотерапия ревматоидного артрита: новая стратегия, новые мишени. Научно-практическая ревматология. 2017;55(4):409
5. Listing J, Kekow J, Manger B, et al. Mortality in rheumatoid arthritis: the impact of disease activity, treatment with glucocorticoids, TNFa inhibitors and rituximab. Ann Rheum Dis. 2015;74:415-21.
6. Hickson LJ, CrowsonCS, Gabriel SE, et al. Development of reduced kidney function in rheumatoid arthritis. Am J Kidney Dis. 2014;63:206-13
7. Tokoroyama T, Ando M, Setoguchi K, Tsuchiya K, Nitta K. Prevalence, incidence and prognosis of chronic kidney disease classified according to current guidelines
8. Foster MC, Rawlings AM, Marrett E, et al. Potential effects of reclassifying CKD as a coronary heart disease risk equivalent in the US population. Am J Kidney Dis. 2014;63:753
9. Мелибаева, Р. Н. (2022). КЛИНИК АМАЛИЁТДА КОГНИТИВ ФУНКЦИЯЛАР ВА УЛАРНИНГ БУЗИЛИШЛАРИ ПСИХОДИАГНОСТИКАСИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 4-2), 928-932.
10. Мелибаева, Р., & Абдиназарова, И. (2020). Тиббий психодиагностика: муаммо, мулохдза ва ечимлар.
11. Мелибаева, Р. Н. (2018). Из истории вопроса экспериментального исследования мышления в трудах психологов советского периода. In International scientific review of the problems and prospects of modern science and education (pp. 125-127).
12. Melibaeva, R. (2021). Bolalardagi giperfaollik va diqqat tanqisligi sindromi: sabablari, psixologik tashxisi.
13. Нарметова, Ю. (2016). Согликни саклаш тизимида психологик хизматнинг бугунги хрлати ва истикболлари.
14. Нарметова, Ю. (2014). Бемор аёлларда депрессия хрлатининг психопрофилактикаси. Таълим тизимида ижтимоий-гуманитар фанлар.
15. Нарметова, Ю. К. (2023). ВИДЫ ПСИХОСОМАТИЧЕСКИХ РАССТРОЙСТВ И ИХ ХАРАКТЕРИСТИКА У ДЕТЕЙ. Gospodarka i Innowacje., 33, 221-224.
16. Нарметова, Ю. (2014). Тиббиёт психологиясида психосоматик касалликлар муаммоси. УзМУ хабарлари.
May 6
1094
