Научная статья на тему 'Роль науки «Инженерная и компьютерная графика» в формировании инженерно-проектных компетенций'

Роль науки «Инженерная и компьютерная графика» в формировании инженерно-проектных компетенций Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
63
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
модуль-кредит / компетенция / дизайн / моделирование / компьютерная графика / технология / графическое программное обеспечение / методика / педагогический / профессиональный / способность. / module-credit / competence / design / modeling / computer graphics / technology / graphics programs / methodology / pedagogical / professional / ability.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Жавлонбек Мадаминов

В статье представлены теоретические и практические результаты о роли «Инженерной и компьютерной графики» в развитии проектных компетенций инженеров, использовании педагогических систем в процессе проектирования и разработке компьютерной графики, графического программного обеспечения, а также процессы проекта, рабочие чертежи и сборочные чертежи.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Role of science “Engineering and computer graphics” in forming engineering and project competencies

This article presents theoretical and practical results on the role of “Engineering and Computer Graphics”in the development of design competencies of engineers, the use of pedagogical systems in the design process and the development of computer graphics, graphic software, as well as project processes, work drawings and assembly drawings.

Текст научной работы на тему «Роль науки «Инженерная и компьютерная графика» в формировании инженерно-проектных компетенций»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Role of science "Engineering and computer graphics" in forming engineering and project competencies

Javlonbek MADAMINOV1

Fergana Polytechnic Institute

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received March 2021 Received in revised form 20 March 2021 Accepted 15 April 2021 Available online 20 May 2021

Keywords:

module-credit,

competence,

design,

modeling,

computer graphics,

technology,

graphics programs,

methodology,

pedagogical,

professional,

ability.

This article presents theoretical and practical results on the role of "Engineering and Computer Graphics" in the development of design competencies of engineers, the use of pedagogical systems in the design process and the development of computer graphics, graphic software, as well as project processes, work drawings and assembly drawings.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Мухандисларни лойих;алаш компетенцияларини шакллантиришда "Мухандислик ва компьютер графикаси" фанини урни

АННОТАЦИЯ_

Ушбу мацолада мухандисларнинг лойих,алаш коммпетенцияларини ривожлантиришда, лойих,а жараёнини бажаришда педагогик тизимлардан фойдаланиш х,амда компьютер графикаси воситасида, график дастурлар орцали ривожлантиришда шунингдек лойих,а жараёнларида, иш чизмалар х,амда йигиш чизмаларини бажаришда "Мухандислик ва компьютер графикаси" фанининг урни х,ак;ида х,ак;ида назарий ва амалий нитижалар ёритиб берилган.

Кли cyзлap:

мoдyл-кpeдит,

кoмпeтeнция,

лoйиxa,

мoдeллaштиpиш, кoмпьютep гpaфикa, тeхнoлoгия, гpaфик дacтypлap, мeтoдикa, пeдaгoгик, гасбий, крбилият.

1 Assistant, Fergana Polytechnic Institute. Fergana, Uzbekistan. E-mail: javlonbeg12@gmail.com.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Special Issue - 4 (2021) / ISSN 2181-1415

Роль науки «Инженерная и компьютерная графика» в формировании инженерно-проектных компетенций

Ключевые слова:

модуль-кредит,

компетенция,

дизайн,

моделирование, компьютерная графика, технология,

графическое программное

обеспечение,

методика,

педагогический,

профессиональный,

способность.

АННОТАЦИЯ

В статье представлены теоретические и практические результаты о роли «Инженерной и компьютерной графики» в развитии проектных компетенций инженеров, использовании педагогических систем в процессе проектирования и разработке компьютерной графики, графического программного обеспечения, а также процессы проекта, рабочие чертежи и сборочные чертежи.

КИРИШ

Узбекистан Республикаси Президентининг "2017-2021 йилларда Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Х,аракатлар стратегиясини "Илм, маърифат ва ракамли иктисодиётни ривожлантириш йили"да амалга оширишга оид давлат дастури тугрисида" 2020 йил 2 мартдаги ПФ-5953-сон фармонларида белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш ма;садида Вазирлар Махкамаси ;арорга асосан 2020-2021 укув йилидан бошлаб Республика Олий таълим муассасаларида укув жараёнини бос;ичма-бос;ич кредит-модуль тизимига утказиш тартиби жорий этилди [1].

Бу эса уз навбатида 2020-2021 укув йилининг узида мамлакатимиздаги 33 дан орти; йирик олий таълим муассасалари кредит-модуль тизимига утилди [2]. Мазкур олий таълим муассаларда асосан ECTS кредит-модуль тизимига утилди [3].

Ушбу конунга асосан кадрлар тайёрлаш сифатига, таълим мазмунига куйиладиган умумий талабларни, таълим олувчилар тайёргарлигининг зарур ва етарли билим даражаси хамда Олий таълим муассасалари битирувчиларига куйиладиган умумий малакавий талабларни, укув юкламасининг хажмини, таълим муассасалари фаолияти ва кадрлар тайёрлаш сифатини бахолаш тартиботлари хамда механизмини белгилайди. Олий таълимда Давлат Таълим Стандартларига Кадрлар тайёрлаш миллий дастури бос;ичларини амалга ошириш жараёнида, шунингдек мамлакат ижтимоий-и;тисодий тараккиётининг исти;боллари, жамият эхтиёжи, фан, техника, технология ва маданият ютуклари, кадрлар тайёрлаш борасида жахон тенденцияларидан келиб чиккан холда ишлаб чикилган.

Бугунги кунда янги ижтимоий-иктисодий шароитларга тез мослаша оладиган мухандисларга талаб тобора купрок купаймокда. Иш берувчилар ходимларнинг малакасига эмас, балки уларнинг компетенциялари, гурухда ишлаш кобилияти, ташаббускорлиги ва турли хил хаётий ва касбий вазиятларни муваффакиятли уддалай олиш кобилиятлари кизиктирмокда.

АСОСИЙ КИСМ

Цобилиятга асосланган ёндашув, шунингдек, укув жараёнининг бошка таркибий кисмларига, мазмуни, услублари, педагогик технологиялар ва педагогик жараённи ташкил этишга уз талабларини юклайди. Модулли-компетентликка асосланган ёндашув

Жaмият Ba иннoвaциялap - Oбщecтвo и иннoвaции - Society and innovations Special Issue - 4 (2021) / ISSN 2181-1415

дoиpacидa aлoxидa мoдyл дoиpacидa мaлaкa вa билимлapни xap тoмoнлaмa pивoжлaнтиpиш мaълyм биp кoмпeтeнцияcини шaкллaнтиpиш дoиpacидa aмaлгa oшиpилaди, 6у эca уз вaзифaлapини a^ эттиpyвчи эни; иш фyнкцияcини бaжapилишини тaъминлaйди.

Янги тexнoлoгиялapни мyвaффaк;иятли ишлaб чи;иш, тeзкop тэт6и; этиш вa yлapдaн orç^norn фoйдaлaнишнинг мухим шapтлapидaн биpи бу мyтaxaccиcлapнинг чизмaлap, эcкизлap, диaгpaммaлap вa бoш;a тexник xyжжaтлapни бaжapиш вa у;иш ;oбилиятидиp. Texник тaълим тизимидaги "Myxaндиcлик вa кoмпьютep гpaфикacи" фaни биp ;aTOp acocий умумий тaълим фaнлapигa киpитилгaн. "Myxaндиcлик вa кoмпьютep гpaфикacи" фaнини ypгaнишдaн мэк^эд ЭСКД (дaвлaт cтaндapтлap) вa СПДС тизимлapи, лoйиxa, тexнoлoгик вa бoшк;a тexник xyжжaтлapни pacмийлaштиpиш вa бaжapиш крбилияти тyFpиcидa Foялapни шaкллaнтиpишдиp.

Чизмa тexник мaълyмoтлapнинг acocий тaшyвчилapидaн биpи булиб, у xoлдa xeч к^ндэй ишлaб чик^иш aмaлгa oшиpилмaйди. Олий тaълим мyaccacaлapидa "Myxaндиcлик вa кoмпьютep гpaфикacи" фaни дoиpacидa гeoмeтpик мoдeллap, мaшинacoзлик чизмaлap, мaxcyc чизмaлap, ишчи чизмaлap, йитиш чизмaлap бyлимлapи ypгaнилмo;дa.

Чизмa гeoмeтpия вa мyxaндиcлик гpaфикacи фaнининг acocлapини вa бoш;a бyлимлapни ypгaтиш кeлaжaкдaги тexник ë^ мyxaндиc тoмoнидaн лoйиxaлaш жapaëнидa тaълим oлишгa тaъcиp ;илувчи биp ;aTOp узига xoc xycycиятлapгa эгa. Гpaфик фaoлиятнинг энг мухим xycycияти oбpaзли-мaнти;ий фикpлaшгa acocлaнaди, фaзoвий тacaввypлapни вa эк;лий тacвиpлap билaн мocлaшyвчaн aмaллapни тaлaб ;илэди. Ушбу интизoм кacбий циклнинг умумий кacбий интизoмлapигa тeгишли булиб, тaлaбaгa кepaкли ми;дopдaги билимлapни бepaди, шу acocдa бoш;a тexник фaнлapни, шyнингдeк, фaнлapapo кypcлapгa киpитилгaн кacбий мoдyллapни мyвaффaк;иятли ypгaниш мумкин. Шyндaй ;илиб, фaннинг мaзмyнини ypгaнaëтгaндa ypгaнилaëтгaн билимлapнинг мyaйян aмaлий xapaкaтлapни бaжapиш учун куллэнилишини, бoш;a умумий кacбий интизoмлapни вa кacбий мoдyллapни ypгaниш жapaëнидa юзaгa кeлaдигaн мyaммoлapни, шyнингдeк мyaммoлapни хэл ;илишни кypcaтиш кepaк. кacбий фaoлиятдa пaйдo булиши мумкин. Ушбу фэнни мубэффэ^иятли ^ганиш учун тaлaбaлapнинг peпpoдyктив фaoллигини yлapнинг мустэк;ил излэш фaoлиятини фaoллaштиpиш, фaзoвий фикpлaш, ижoдий кacбий фикpлaшни pивoжлaнтиpиш 6илэн биpлaштиpиш зapyp [1-7].

Kyp^ чи;илaëтгaн фэнни у;итиш учун энг мoc кeлaдигaн мyaммoли тэълим тexнoлoгияcини ;yллaшдaн ибopaт. Шyнингдeк, янэдэ caмapaли у;итиш учун бoш;a тexнoлoгиялapнинг элeмeнтлapи, мacaлaн, уйин тexнoлoгияcи Ba Typyx^ у;итиш тexнoлoгияcи пeдaгoгик жapaëнгa киpитилиши кepaк. Гpaфик мaшFyлoтлap бутун у;иш дaвpидa тexник мyтaxaccиcликлap учун узлутс^ булиб, "Myxaндиcлик Ba кoмпьютep гpaфикacи" фaнини ypгaниш 6илэн чeклaниб Щямэйди.

Бу epдa пpoфeccиoнaл мoдyллap дoиpacидa кypc иши Ba диплoм лoйиxa мухим poл уйшйди. Зaмoнaвий шapoитдa укув жapaëнигa кoмпьютep гpaфикacи дacтypлapини жopий этиш тoбopa кyпpo; ;yллaнилмo;дa. Texник мyтaxaccиc-ликлap инжинepлap учун 3D Max, Auto CAD, Koмпac 3D V17 габи гpaфик дacтypлapидaн фoйдaлaнгaн xoлдa тypли xил иш чизмaлapни, йитиш чизмaлapни, лoйиxaлapни, ишлэ6 чи;иш крбилияти булиши мухим вaзифaлapдaн б^и xиcoблaнaди. [4-11].

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Special Issue - 4 (2021) | ISSN 2181-1415

Уккитувчилар талабаларнинг фойдаланувчи даражасида компьютернинг бошлангич куникмаларига эга булишидан тортиб, дарсларга ажратилган соат сонининг этишмаслигигача жуда куп кийинчиликларга дуч келишади. Шунга карамай, кийинчиликларга карамай, компьютер технологияси геометрия ва график усулларини амалга оширишда кучли восита булиб, деярли х,ар кандай структурани симуляция килишга имкон беради.

Булажак мухандислар чизма ва лойиха хужжатларини яратишга имкон берадиган график тизимларда фойдаланувчилар сифатида ишлашлари керак. Компьютерларда ишлаш шундай тузилганки, талабалар шунчаки Auto CAD ёки Компас 3D V17 график дастурни урганмайдилар, балки мухандислик графикаларини урганишни давом эттирадилар. Укув жараёнини параллел равишда кулда иш чизмалар ва компютерларда чизмалар бажарилишини бирлаштириб ташкил ;илиш энг самарали хисобланади. [1115].

Булажак мухандислар компьютер графикасини катта ;изи;иш билан урганадилар, хаттоки бундай синфларда заиф талабалар хам катта ;изи;иш билан ишлашади. Келгусида талабалар график дастурларда ишлаш буйича олинган куникмаларни ОТМ муассаса модулларида фанлараро курсларни урганишда куллашади [2-7].

Замонавий ахборот технологияларининг келажаги катта, аммо талабалар-нинг фазовий тасаввурларини фа;ат компьютер ёрдамида лойихалаш ишларини компетенцияларини ривожлантириш мумкин эмас. Талабалар график ишларнинг бир ;исмини ;огозда ва бир ;исмини компьютерда бажарадилар. Цогозда ишлаш мажбурийдир, чунки хар бир техник жихатдан малакалимухандис чизма чизиш воситасига эга булиши керак, чунки профессионал ижодий фикрлашга эришиш учун анъанавий график эскиз техникасини урганиш керак. График фаолият оркали сезги, идрок, вакиллик, фикрлаш каби билим жараёнлари бир ва;тнинг узида амалга оширилади. Мухандисларнинг лойихалаш компетенцияларини ривож-ланиши алохида ахамиятга эга, чунки тафаккурнинг ривожланиши ва айни;са визуал-мажозий ва фазовий тафаккур инсон акл-идроки билан чамбарчас богликдир [3-11].

Бу ерда биз мактабни битирувчилар муаммосига дуч келмокдамиз, яъни "Чизмачилик" фанидан жуда оз соат бор ёки умуман йук Талабалар бизга жуда кам ривожланган фазовий тасаввур билан келишади. Янги укув мухитида укув материалининг катта кисми талабалар томонидан муста;ил укишга багишланган. Шу муносабат билан укувчилар томонидан укув материалини тез ва тули; узлаштиришга, расм чизиш учун график куникмаларни ривожлантиришга ёрдам берадиган бундай укув-услубий ишлаб чи;ишга эхтиёж бор. Таркатма материалларнинг равшанлиги график машгулотларнинг дастлабки бос;ичида (таркатма материаллар, иш намуналари, моделлар, укув жадваллари, топшири; вара;алари) бмлан утказилиши маъкул. Назарий таркибнинг ;ис;ача мазмуни ва керакли микдордаги амалий ишларни, лойихаларни бирлаштирадиган, шунингдек кераксиз график амаллар (;айта чизиш) учун ва;тни ;ис;артирадиган бундай кулланмани ишлаб чи;ишга эхтиёж бор, бу жуда узгарувчан булади, талабаларнинг ижодий ;изи;ишини ривожлантиришга ;аратилган булиб, у узини намоён ;илиши ва узини англашига ёрдам беради. Бундай укув воситаси босилган иш дафтаридир. Иш дафтари талабалар учун укитувчиларнинг ишини соддалаштиришга ва вактни тежашга ёрдам берадиган дидактик укитишнинг самарали воситасидир. Дафтарга киритилган вазифаларнинг бажарилиши тасвирларни яратиш куникмаларини эгаллаш ва ривожлантириш, укувчиларнинг фазовий тасаввурларини ривожлантиришга каратилган.

^aMHHT Ba ннновaцнfl.rap - Oóm,ecTB0 u ннновaцнн - Society and innovations Special Issue - 4 (2021) / ISSN 2181-1415

^a^TapHHHr óy^uM^apu TapTuóu ynapHuHr um gacTypugaru KeTMa-KeT^urura moc Ke.nagu. X,ap óup óynuM cuH^^ap Ba yñ Ba3H^a^apu ynyH TaBcun этн^гaн rpa^HK MamrçnapgaH uóopaT. Mm ga^Tapu gugaKTuK Ba MeToguK $aH Hara^a^apuHu aManra omupum ynyH ogguñ Ba xarçurçuM uMKOHuflTgup.

XY.AOCA BA TAKflHOflAP

YrçyB ^ao^uHTuHuHr óapna Typ^apu, Ma^py3a^ap, aMa^uñ Mamry^OT^ap, ycfiyóuH KypcaTMa^ap, óy^uM^ap óyñuHa cuHOB^apHu y3 unura o.naguraH э^eктpон gapcnuK óy^umu Marçcagra MyBO^urçgup. "MyxaHgucnuK Ba KOMnbroTep rpa^uKacu" ^aHu óyñuHa óyHgañ gapcnuK Ta^aóa^apHu Ma^^yMOT rçugupumgaH óyTyH^añ 030g rçu^agu, y^apHuHr $aHra óynraH K^uKumuHu omupagu. Э^eктpон gapcnuK yrçuTyBHu umuga KaTTa KyMaK óynuó, y $aHHu yrçuTum ynyH Kynporç uMKOHu^T^ap HpaTagu. By эca caMapagop^uruHuHr энг MyxuM mapra - óy Ma^^yM óup MaB3yHuHr MyBa^^a^u^T^u puBO^naHumura óaxo óepumra umkoh óepaguraH оnepaцнон TecKapu amorça MaB^yg^uru. ^y Marçcagga Ha3opaT Tagóup^apu aMa^ra omupu^agu: ë3Ma cypoB, TecT Ha3opaTu, uHguBugya^ Tonmupurç^apHuHr óa^apunumu. O^uHraH HaTu^a^ap Ta^aóa^ap Ba yrçuTyBHu^apra y3 ^apaKaT^apuHu y3rapTupumra umkoh óepagu. Tpa^uK ^aH^apHu ypraHumHuHr y3ura xoc хycycннтн-тaг^нмнн uHguBugya^amrapum, xap óup Ta^aóaHuHr umuHu y^uTyBHuHu gurçrçaT óu^aH Ha3opaT rçu^um. Y^uTyBHura óupoH óup MyaMMOHuHr эмнмннн gocKaga TacBup^amHuHr xo^ara Hyrç, HyHKu enuMHuHr óyTyH KeTMa-KeT^uru a^o^uga c^añg^apra ®он^amтнpн^нmн MyMKuH. Maca^aH, "MamuHaco3^uK H^Ma^u^raga" ga geTa^^apHuHr um Hu3Ma^apu, эcкнз^ap, KOHcTpyKTuB nu3Ma^ap Ba xk. "MyxaHgucnuK Ba KOMnbroTep rpa^uKacu"ga MypaKKaó rçucM^apHuHr TexHuK pacM^apuHu, ñurum H^Ma^apuHu, rçucM^apHuHr pacM^apuHu, rçucM^apHuHr эcкнз^apннн, guarpaMMa^apuHu Ba óom^a^apHu óa^apumga rpa^uK gacTyp^ap ëpgaMuga KoMnac 3D V16 gacTypu oprça^u óa^apu^umu TaBcuH этн^agн. OyHgañ ^u^uó, 3aMOHaBuñ yrçyB ^apaëHu Ta^aóa^apHuHr ^oñuxa^am комneтeнцнн^apннн XaMga Ha^arçaT rpa^uK caBogxoH^uruHu, óa^Ku HHru axóopoT TexHO^orufl^apuHu puBO^^aHTupumra rçapaTu^raH Ba óy ^apaëH^apHuHr acocuga "MyxaHgucnuK Ba KOMnbroTep rpa^uKacu" ^aHuHuHr ypHu KaTTa экaн^нгн Ha3apuñ ucóoT^aHgu.

OOHAAHAHH^rAH A^ABHËT^AP PYHXATH:

1. Xo^Myp3aeB Aógupacy^ AógyaxagoBuH, a^u^ohob Ogu^^OH McaKOBuH, MagaMuHOB ^aB^OHóeK 3a^ap^OHOBun, & KapuMOB PaBmaHóeK XuKMaTy^^aeBun (2019). Э^^eктнвннe cpegcTBa co3gaHuH oóynaro^ux nporpaMM no npegMeTy «HanepTaTe^bHan reoMeTpuH». üpoó^eMH coBpeMeHHoñ HayKu u 0ópa30BaHuH, (12-1(145)). - C. 79-80.

2. MadaminovJ.Z. (2020). Methods of developing students' design competencies in the discipline "Engineering and computer graphics". ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(5), 66-71.

3. Muslimov N.A., & Madaminov J.Z. (2020). Methods for improving the qualifications of future curriculum teachers using in formation technology. Scientific-technical journal of Fer PI, 24(1). - P. 177.

4. Kholmurzaev A.A., Alijonov O.I., & Madaminov J.Z. (2020). Effective tools and solutions for teaching "Drawing-geometry and engineering graphics". ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(5). - PP. 58-61.

Жамият ва инновациялар - Общество и инновации - Society and innovations Special Issue - 4 (2021) / ISSN 2181-1415

5. Muxtoralievna R.M., Nosirjonovich O.Z., & Zafarjonovich M.J. (2020). Use of graphics computers of tware in the study of the subject "Drawing and engineering graphics". ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(5). -PP. 83-86.

6. Фридман Л.Н. Наглядность и моделирование в обучении М., 2008. - С. 158. (Vol. 6). ISBN 978-5-8121-4239.

7. Toshqo'zieva Z.E., Nurmatova S.S., & Madaminov J.Z. (2020). Features of using innovative technologies to improve the quality of education. Theoretical & Applied Science, (5). - PP. 213-217.

8. Rasch G. (1993). Probabilistic models for some intelligence and attainment tests. MESA Press, 5835 S. Kimbark Ave., Chicago, IL 60637; e-mail: MESA@ uchicago. edu; web address: www. rasch. org; tele.

9. Wong S.L., Ab Jalil H., Ayub A.F.M., Bakar K.A., & Tang S.H. (2003). Teaching a discrete information technology course in a constructivist learning environment: is it effective for Malaysian pre-service teachers?.The Internet and Higher Education,6(2). -PP. 193-204.

10. R.L. David. (2014). Visualization and animation of computer graphics. Korea. -

P. 105.

11. Власенко О.В. (2020). Педагогические условия подготовки будущих дизайнеров к проектной деятельности средствами компьютерных технологий. Автореф. Т.: Редакционно-издательский отдел. - С. 28.

12. Чернякова Т.В. (2010). Методика обучения компьютерной графике студентов вуза. Афтореферат диссертации на соискание степени к. пед. н.-Екатеринбург 2010. - C. 21.

13. Кудрявцев Е.М. (2009). КОМПАСА V10. Максимально полное руководство. Механизация строительства, (9). -C. 12-16.

14. Большаков В.П., & Чагина А.В. (2011). Выполнение в КОМПАСА конструкторской документации изделий с резьбовыми соединениями. СПб.: СПбГУ ИТМО.

15. Холмурзаев А.А., Алижонов О.И., Мадаминов Ж.З., & Каримов Р.Х., (2019). Эффективные средства создания обучающих программ по предмету «Начертательная геометрия». Проблемы современной науки и образования, (12-1(145)). - C. 79-80.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.