CC BY
22
УДК 329 ББК 66.686
РО^^ОИ ПЕШГИРИИ Солиев Шарофиддин Холович, сармуаллими ТАЪСИРИ СОЗМОН^ОИ кафедраи сиёсатшиносш ДД^БСТ; Миралиева
ИФРОТГАРО ВА ТЕРРОРИСТИ Мухлисахон Олимовна, ассистенти кафедраи
БА АМНИЯТИ КИШВАР^ОИ сиёсатшиносии ДД^БСТ ОСИЁИ МАРКАЗИ (Тоцикистон, Хуцанд)
ПУТИ ПРЕДОТВРАЩЕНИЯ Солиев Шарофиддин Холович,
ВЛИЯНИЯ ЭКСТРЕМИСТСКИХ И старший преподаватель кафедры политологии
ТЕРРОРИСТИЧЕСКИХ ТГУПБП; Миралиева Мухлисахон Олимовна,
ОРГАНИЗАЦИЙ НА ассистент кафедры политологии ТГУПБП
БЕЗОПАСНОСТЬ СТРАН (Таджикистан, Худжанд) ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ
WAYS TO PREVENT THE Soliev Sharofiddin Kholovich, INFL UENCE OF EXTREMIC AND senior lecturer of political sciences chair at TERRORISTIC ORGANIZA TIONS TSULBP; Miralieva Mukhlisakhon Olimovna OVER THE SECURITY OF assistant of political sciences chair at TSULBP CENTRAL ASIAN COUNTRIES E-MAIL: muhlisakhon90@mail.ru
(Tajikistan, Khujand)
Калидвожа^о: ифротгарои, терроризм, тарбияти дини, амнияти минтацави, уамкори, пешгирии ифротгарои ва терроризм
Дар мацола роууои пешгирии таъсири созмощои ифротгаро ва террористи ба амнияти кившаруои Осиёи Маркази мавриди барраси царор дода шудааст. Зууур ва тацвият ёфтани созмощои террористи ва ифротгароро яке аз мушкилотуои уалталаби минтаца шинохта шудааст. Махсусан зикр гардидааст, ки тануо роуи цудратии муцовимат бо ифротгарои ва терроризм натицаи самарабахш намедиуад. Зарурати андешидани механизмуои муассири пешгирии зууури андешауои ифроти мавриди таулил царор гирифтаанд. Ба роу мондани тарбияти дурусти дини, таблиготи уамацонибаи зиддиифротгарои ва омили тавонбахши уамчун заминаи мууим барои пешгирии зууури ифротгарои ва терроризм дар минтаца шуморида шудаанд.
Ключевые слова: экстремизм, терроризм, религиозное образование, региональная безопасность, сотрудничество, предотвращение экстремизма и терроризма
Рассматриваются пути предотвращения влияния экстремистских и террористических организаций на безопасность стран Центральной Азии. Появление и действия экстремистских и террористических организаций признаются одной из важных проблем региона. Особенно подчеркивается, что использование только силовых методов в противодействии экстремизму и терроризму не даёт эффективных результатов. Анализируется необходимость конструирования действенного механизма по предотвращению появления экстремистских взглядов. Осуществление эффективного религиозного образования, всесторонняя антиэкстремистская пропаганда и создание положительных возможностей для развития личности считаются важными предпосылками для предотвращения проявления экстремизма и терроризма в регионе.
Key words: extremism, terrorism, religious education, regional security, cooperation, prevention of extremism and terrorism
The article deals with the ways of prevention of extremistic and terroristic organizations influence over the security and stability of Central Asian countries. Emergence and actions of extremistic and terroristic organizations are recognized as one of the important problems of the region. Especially it is emphasized that using only enforcement methods in countering extremism and terrorism does not provide effective results. The necessity of finding effective mechanisms for prevention from extremist views is analysed. Implementation of effective religious education, comprehensive anti-extremist propaganda are considered as important prerequisites for prevention from the emergence of extremism and terrorism in the region and for creation ofpositive possibility for individual's development.
Кишвардои Осиёи Марказй пас аз бадастории истиклолият ва субъекти мустакили муносибатдои байналхалкй гаштан ба мушкилоти зиёде ру ба ру гаштанд, ки яке аз ондо зудури дар гуна созмондо ва гуруддои тамоюли ифротй ва террористй дошта мебошад. Хусусан дадсолаи охир нигаронии ин кишвардо аз зиёд шудани таъсири нуфузи созмондои ифротгаро ва тафаккури ифротгарой миёни чавонон боло рафтааст. Х,атто мушкилот то ба дадде шиддат пайдо намуд, ки созмондои ифротгаро ва террористие чун, «Х,аракати исломии Узбекистан», «Х,изби тадрир» ва «Ансоруллод» чун созмондо ва даракатдои хатарзои сатди минтакавй ва байналхалкй эътироф карда шуданд. Албатта чидати нидодй пайдо намудани даракатдои ифротй ва тамоюлдои ифротгаро боиси нигаронии чиддй аст, зеро ин нидоддо фаъолияти муташаккилона бурда, ба амнияти кишвардои Осиёи Марказй хатари чиддй эчод мекунанд. Чун масъалаи таъмини амнияти минтакавй бо далли ин мушкилот гиред хурдааст зарур медонем, ки ба баъзе падлудои он равшанй бахшем.
Х,ануз аз солдои аввали содибистиклолй баъзе аз кишвардои Осиёи Марказй чун Точикистон ва Узбекистан хатари зудури созмондои террористй ва ифротгароро дар дудуддои худ эдсос намуда буданд. Таддиди созмондои ифротгаро ва террористй дар ин ду кишвар зиёд ба чашм мерасид, ки дар натичаи муковимат намудан бо ондо шумораи зиёди нафарони андешаи ифротй дошта ба Афганистан фирор карданд ва заминаи ташкили Х,аркати исломии Узбекистон дар дудуди ин кишвар шуданд. Гароиш доштани чавонон ба андешадои ифротй ва тундгарой (радикализм) як давраи муайян гуё паст гардид, аммо бо зудури фаъолияти Х,изби тадрир ва Х,аракати салафия ин масъала аз далталаб ва мудим будани худ дарак дод. Хусусан шуруи низои мусалладона дар Сурия ва идома пайдо намудани низоъ дар Ирок ва дар заминаи ин ду низоъ таъсис шудани ДИИШ сатди мушкилоти ифротгарой ва тундгароиро дар кишвардои Осиёи Марказй ошкор намуд. Зудури ДИИШ ва пайвастани дазорон нафар аз чавонони кишвардои Осиёи Марказй ба ин созмон аз далталаб будани мушкилоти ифротгарой ва терроризми байналхалкй дар кишвардои Осиёи Марказй дарак доданд. Чунин долат кишвардои Осиёи Марказиро аз сатди мавчудияти мушкилоти ифротгарой ва тундгарой огод намуд. Аксари ин давлатдо то ба зудури ДИИШ аз сатди ифротй ва тундгаро шудани чавонон дар чомеадо худ хуб огод набуданд. Низои Сурия ва Ирок то як андоза бонги хатаре барои кишвардои Осиёи Марказй гашт, ки ба мушкилоти ифротй шудани чавонон таваччуд бахшанд. То ба зудури ДИИШ ва низои фочеабор дар Сурия ва Ирок низомдои сиёсии Осиёи Марказй ва адолии ин кишвардо аз он бехабар буданд, ки миёни ондо шумори зиёди чавонони андешаи ифротй ва тундгарой дошта дузур доранд ва дар дар долат метавонанд вазъияти амниятии ин кишвардоро хароб созанд.
Агарчанде бар хилофи минтакадои дигари олам Осиёи Марказй дамчун манбаи чалби чавонон ба терроризми байналхалкй дониста намешуд, аммо чангдои дадшатбори Сурия
ва Ирок ин тасаввуротро комилан аз байн бурд. Зудури ДИИШ нишон дод, ки дар таркиби адолии чомеадои Осиёи Марказй то чй андоза чонибдорони андешадои ифротй ва террористй мавчуданд. Ч,алби бошандагони минтака ба ДИИШ то ба он дарача расид, ки датто нафарони масъул ба дифзи амният ба сафи ин созмон пайвастанд.[1] Албатта дузури чунин нафарон дар дудуди минтака як хатаре буд, ки зудури ДИИШ онро ошкор намуд ва низомдои идории кишвардоро водор ба он кард, то ба масъала чиддй бархурд намоянд. Ошкор гашт, ки масъала то кадом дарача чиддй ва далталаб аст. Имруз низ ба таври дакик ракам зада намешавад, ки чй микдор аз чунин афрод дар чомеадои Осиёи Марказй вучуд доранд. Албатта бо боварй гуфта намешавад, ки дамаи нафарони дорои чунин андеша дар низои Сурияву Ирок ширкат намуданд ва шумора бо дамон маддуд аст. Барои мисол додисаи террористе, ки дар чануби Точикистон дар моди июли соли 2018 рух дод баёнгари он аст, ки дамаи нафарони чунин андешаи ифротй ва тундгарой дошта дудуди кишвардои Осиёи Марказиро тарк накардаанд ва дар ладза метавонанд ба амнияти давлатдои алодида ва минтака таддид намоянд.
Х,олати мушкилоти ифротгароиро ба инобат гирифта, Волл Стрит Ч,орнал (Wall Street Journal) ва Бизнес Инсайде (Business Insider) минтакаи Осиёи Марказиро чун «заминаи рушдёбандаи терроризм» [4] ва «заминаи мусоид» барои чалбнамой ба терроризм [5] унвон намуда буданд.
Дар шароити имруза тафаккури ифротй, гуруддои ифротгароии динй ва созмондои террористй дамчун хатари бузурги минтакавй ва чадонй амният ва мавчудияти аксари кишвардои мусулмоннишин, хусусан кишвардои Осиёи Марказиро зери таддиди чиддй карор додаанд. Х,атто аз чониби мудаккикон ба исбот расидааст, ки кудратдои минтакавй ва чадонй аз гуруддои ифротй ва террористй барои расидан ба максаддои худ истифода мекунанд, ки микёси хатарро дадчанд менамояд.[2, c.5] Ба исбот расидааст, ки баъзе аз давлатдои абаркудрат созмондои ифротгаро ва террористиро ба хотири аз худ намудани манбаъдои кишвардои дигар ва дамчунин амалигардонии манфиатдои геополитикии худ истифода менамоянд. Чун Осиёи Марказй як минтакаи бархурди манфиатдои кишвардои абаркудрат ва минтакаи дассоси геополитикй шинохта шудааст, аз ин ру эдтимоли истифодаи созмондо ва нерудои ифротгаро ва тамоюли террористй дошта аз чониби кудратдои берунй дар ягон долат рад намегардад. Албатта рушди ифротгарой ба кишвардои алодидаи Осиёи Марказй ва дар умум ба амнияти минтакавй таддид мекунад.
Х,ар гуна созмони ифротгаро метавонад ба рушди раванддои дамгирой ва дамкории миёни кишвардои Осиёи Марказй таъсири манфй гузорад ва боиси боз дам таквият ёфтани андешадои ифротй гардад. Чуноне ки мушодида мешавад, чавонони аз Осиёи Марказй дар сафи созмондои ифротй ва террористй дар Афгонистон карор дошта, монеаи бузурге дар роди рушди иктисодй ва ичтимоии минтака гаштаанд, зеро дар шароити имруза амнияти Афгонистон барои кишвардои Осиёи Марказй ба хотири пайванд бо кишвардои чануб мудим мебошад. Аммо бошандагони Осиёи Марказй, ки ба сафи созмондои ифротй ва террористй дар Афгонистон пайвастаанд, боиси эчоди ноамнй дар Афгонистон шудаанд ва дарк накардаанд, ки барои рушди иктисодй ва ичтимоии кишвардои Осиёи Марказй Афгонистони боамн ва босубот лозим аст.
Чуноне ки зикр намудем, масъалаи ифротгарой дар минтакаи Осиёи Марказй яке аз мушкилоти далталаб мебошад. Аз ин ру, дар шароити имруза зарур медонем ки роддои самараноки далли ин мушкилот ва механизмдои таъмини дамодангй дар муковимат бо рушди ифротгарой миёни кишвардои Осиёи Марказй ба род монда шавад. Ба андешаи мо роди кудратии муковимат бо рушди ифротгарой ба пуррагй наметавонад далли мушкилотро таъмин намояд, гузашта аз ин дар баъзе долатдо
метавонад натичаи баракс дошта бошад. Муковимати кудратй бо ифротгарой аксаран пас аз гаравиши чавонон ба ифротгарой ва тундгарой ба миён меояд ва аз ин ру муковимат бо паёмадро ба хотир меорад. Аз ин ру, зарур мешуморем, ки дар минтакаи Осиёи Марказй дар самти муковимат бо рушди ифротгарой бештар ба пешгирй ва рафъи заминахои ташаккул ва рушди андешахои ифротиву тундгарой таваччух намуда шавад. Дар хама холат пешгирии мушкилот бештар аз муковимат бо масъала ва рафъи он аст. Ба андешаи мо барои пешгирй ва муковимат бо рушди ифротгарой таваччух намудан ба якчанд самтхо мухим мебошад.
Дар шароити имруза зарур мешуморем, ки заминахои вокеии чалбшавии чавонон ба созмонхои ифротгаро ва террористй ошкор намуда шавад. Дар ин самт ба рох мондани тахкикоти фарогир бо чалби мухаккикони сохаи чомеашиносй ва равоншиносиро мухим медонем. Танхо дар заминаи шинохти омилхои аслии мушкилот мо метавонем чорахои муассирро дар самти пешгирии гароиши чавонон ба хизбу созмонхои ифротгаро ва террористй дошта бошем. Дар ин самт хамкорй ва хдмохангии фаъолияти мухаккикони минтака метавонад мухим бошад. Дар ин самт зарур медонем, ки пурсишхои сотсиологй дар миён ахолй баргузор шавад ва хамчунин тахкикоти равонкобии нафарони чалбгашта ба созмонхои ифротгаро ва террористй ба рох монда шавад. Тачрибаи талхи руоварии нафарони мухталиф ба созмонхои ифротгаро ва террористй метавонад омилхои аслии гароишро ба чунин созмонхо ошкор созад ва заминаи пешгирии мушкилиро фарохам намояд. Барои мисол аз шабакахои телевизионии Точикистон барномахо оид ба пушаймонии нафарони иштирокдошта дар низоъхои Сурия ва Ирок нишон дода шуданд. Чунин барномахо хам хосияти иттилоотй ва хам хосияти тарбиявй доштанд. Нафарони аз рохи худ баргашта эълон менамуданд, ки чи гуна ба доми созмонхои ифротгаро афтодаанд ва кадом холатхо онхоро аз ин амали худ пушаймон сохтааст. Бо чунин рох албатта имконият фарохам меояд, ки зухури андешахои ифротй ва тундгарой миёни мардум ва хусусан чавонон пеш гирифта шавад.
Ба андешаи мо агарчанде омили ик,тисодй ва ичтимоии воридшавии чавонон ба созмонхои ифротй ва террористй инкор карда намешавад, аммо ин омили асосй буда наметавонад. Мо чунин меандешем, ки яке аз омилхои аслии воридшавии чавонон ба созмонхои ифротй ва террористй дар Осиёи Марказй ин тарбияти дурусти динй надоштани чавонон мебошад. Пас аз мустакил шудан дар аксари ин кишвархо холигохи идеологй ба вучуд омад ва то як андоза ин чомеахо натавонистанд тарбияи дурусти динии шахрвандони хешро ба рох монанд. Хусусан дар шароити имрузаи рушди технологияи иттилоотй ин масъала мухим гаштааст. Инкори масъала, албатта, рохи халли масъала буда наметавонад. Агар дар шароити имруза кишвархои Осиёи Марказй тарбияти дурусти диниро ба рох намонанд пас хамешагй бо мушкилоти ифротгарой ру ба ру мегарданд, зеро дар шароити имрузаи рушди технологй, хусусан технологияи иттилоотй дар хама холат холигии иттилоотй аз чониби субъектхои мухталиф, аз он чумла субъектхои дорои тамоюли ифротгарой ва террористй пур намуда мешавад. Агар дар шароити имруза кишвархои Осиёи Маркази тарбияти динии шахрвандони худро дуруст ба рох намонанд пас ин амал тавассути шабакаи интернета аз чониби дигарон сурат мегирад, ки на хама холат хосияти созанда ва мохияти инсондустона дошта метавонад. Дар шароити имруза аксаран андешахои ифротй тавассути шабакаи Интернет пахш намуда мешаванд ва ин абзор хамчун майдони васеъи таргиби андешахои ифротй зухур намудааст.
Ба андешаи мухаккикон агар равиши таблигу ташвикот дар масъалаи пешгирии гароиши чавонон ба созмонхои ифротй ва террористй ташкил ёфта, мохияту хатари ифротгарой ва гуруххои ифротй ба мардум ба таври боз хам мушаххастару содатар
фадмонида шавад, ин кушишдои давлатдо ва чомеадо натичаи дучанд ходанд дошт.[2, c. 67] Зарур аст, ки дарки хатари созмондои ифротй ва террористй миёни адолй, хусусан чавонон боло бурда шавад ва ондо огод аз он гарданд, ки дар деч долат созмондои ифротй ва террористй хайрходи минтакаи Осиёи Марказй нестанд ва чамъиятдои моро дучори мушкили зиёд ва зиндагиии мардуми онро бад ва талх месозанд. Дар деч долат ондо барои мардуми мо манфиатовар намебошанд. Чунин дарки масъала метавонад заминаи сафарбарсозии тамоми имкониятдо, зарфиятдо, чомеадо ва инсондои алодидаро бар алайди ифротгарой ва терроризм фародам намояд.
Дар ин маврид метавон аз таълимоти динй истифода намуд ва дар гуна андешадои ифротй ва террористиро рад кард. Яъне бо чунин амал омили диниро аз як омили хатарзо метавон ба як омили суботовар дар Осиёи Марказй табдил дод. Албатта, дар шароити имруза таълими дурусти динй метавонад заминаи субот ва амният дар минтака гардад ва зудури дар гуна падидадои миллатгароии канораро пешгирй намояд. Он метавонад заминаи муфиде барои таъмини ягонагй ва дамкориву дамдигарфадмии миёни сокинони Осиёи Марказй гардад. Низомдои идории кишвардои Осиёи Марказиро зарур аст, ки омили диниро аз як омили таддидкунанда ба амнияти минтака ва дар як кишвар ба як омили сулду суботовар, таъминкунандаи дамзистй ва фародамовардаи замина барои дамкорй табдил диданд.
Дар шароити имруза дар самти пешгирии гароиши чавонон ба дар гуна созмондои ифротгаро ва террористй тавонбахшии (empowerment) ондо метавонад накши мудим дошта бошад, зеро аксаран нафароне гирифтори чунин созмондо мегарданд, ки дар чомеа макоми худро дуруст пайдо намуда наметавонанд. Чунин амали ондо то як андоза хосияти равонии касос гирифтанро ба ёд меорад, ки албатта дар натичаи род наёфтани кисме аз мардум дар фазои муносибатдои мавчудаи чамъиятй зудур менамояд. Ё худ фазои муносибатдои чамъиятй чунин хосиятдоеро ба худ касб менамояд, ки кишре аз чомеаро аз худ берун мегузорад. Албатта, дар шароити имруза аксари кишвардои Осиёи Марказй дорои шумораи барзиёди кишри чавон мебошанд ва дар долати беэътиной нисбати тавонбахшии ондо заминаи чалби ин гуруд ба дар гуна созмондои ифротй ва хосияти тундгарой дошта ба миён меояд.
Ба андешаи мо чалби бештари чавонон ба фаъолият ва шугли пурмадсул, ки тавассути он тавонанд ба худ ва рушди чомеа мусоидат дошта бошанд метавонад заминаи мудимми пешгирй аз зудури андешадои ифротй ва террористй миёни ондо гардад. Чуноне, ки мушодида мегардад на дамаи кишвардои Осиёи Марказй дар ин самт муваффаканд. Дар ин самт лоидадои тавонбахшии насли чавон ва таваччуд намудан ба масъалаи ташкили фазои мусоиди амалу фаъолият метавонад мудим бошад.
Ба кишвардои Осиёи Марказй инчунин зарур аст, ки ба омили мудочиратии пайванди чавонон ба дизбу даракатдои ифротгаро, тундгаро ва террористй таваччуди хосса бахшанд. Чун аксари _чавонони кишвардои Осиёи Марказй ба монанди Точикистон, Киргизистон ва Узбекистан дар мудочирати мавсимии меднатй карор доранд чунин долат метавонад заминаи дучори ондо ба созмондои тамоюли ифротй ва террористй дошта гардад. Хрлатдои зиёде вучуд доранд, ки чавонони Осиёи Марказй мадз дангоми дар мудочирати меднатй карор доштан ба сафи созмондои ифротй пайвастаанд ва ё ба Сурия ва Ирок сафарбар гаштаанд.[7] Аз ин ру, бедтар мебуд дар ин самт миёни чавонон кордои фадмондадидй бурда мешуд. Дар ин самт омода ва дастрас намудани ёднома ба мудочирон метавонад судманд бошад, ки дар он зарурати душёр ва огод будан аз чунин тамоюл зикр намуда шавад. Дар умум кишвардои Осиёи Марказиро зарур аст, ки барномаи фарогиреро дар самти муковимат бо падншавии андешадои
ифротгаро ба рох, монанд, то тавонанд мухочирони мехнатии худро аз шарри созмонхои ифротгаро эмин нигах дошта бошанд.
Хдмчунин баъзе аз омилхои дигари дохилй дар кишвархои Осиёи Марказй заминаи зухур ва кувват гирифтани мавкеи созмонхои ифротгаро шудаанд. Бахусус пахнгашта будани коррупсия дар минтака боиси нигаронии чиддй мебошад. Пахнгашта будани амалхои коррупсионй дар Осиёи Марказй боис мегардад, ки гуруххои мухталифи ифротй ва тундгарои зиддидавлатй дар минтака зухур ва таквият ёбанд. Аксари чунин гуруххо ва харакатхо чун натичаи табиати нокомили низоми демократй дар минтака зухур менамоянд. Тавассути интикодхои худ аз сатхи мавчудияти коррупсия дар минтака ва кишвархои алохида чунин гуруххои ифротй мехоханд ва метавонанд дар чомеахои Осиёи Марказй машруият ба даст оранд ва мардумро ба сафхои худ чалб намоянд. Хрлати рушднаёфтаи иктисодиву ичтимой, сатхи мавчудаи бекорй, имкониятхои махдуд барои кишри чавони ахолй чун натичаи пахн будани коррупсия метавонанд шароити вуруди чавононро ба хар гуна гуруххои ифротгаро ба миён оранд. Ба гайр аз ин мавчудияти коррупсия ба чунин гуруххои ифротй ва тундгаро мусоидат мекунад, то амалиётхои кочоки маводи мухаддир ва дигар фаъолиятхои гайриконунй ва зиддичамъиятиро ба рох монанд. Гурухи байналмилалии бухронхо (International Crisis Group) чунин зикр менамояд, ки рафъи коррупсия бояд кисми мухимми сиёсати заифсозии дастгирй барои гуруххои ифротй дар минтакаи Осиёи Марказй бошад. Зиёда аз ин сиёсати зиддикоррупсионй метавонад бо заминахои мусоидаткунандаи хадафхои зиддидемократй ва зиддикоррупсионии Х,изби тахрир дар минтака дар мукобила бошад.[6]
Инчунин ба кишвархои Осиёи Марказй зарур аст, ки ба зухури хар гуна низои дигари сиёсй дар минтака имкон надиханд, зеро зухури хар гуна низоъ ва муковимат дар минтака метавонад заминае барои фаъол гаштани гуруххои ифротй бошад. Гуруххо ва созмонхои ифротгаро аз хар гуна фурсат истифода менамоянд то мавкеи худро дар минтака мустахкам созанд. Аз ин ру, сар задани низоъхо барои онхо фурсати бисёр муносибро фарохам оварданаш мумкин аст. Зарур мешуморем, ки хар гуна мухолифат ва бахс миёни кишвархои Осиёи Марказй танхо бо рохи мусолихатомез ва музокироти сиёсй халли худро ёбанд. Ба вучуд овардани вазъи низоангез дар дохили кишвархои минтака низ тавсия намегардад, зеро шуруи хар гуна низоъ заминаи кувват гирифтани мавкеи созмонхои ифротгаро ва тундгаро шуданаш аз эхтимол дур нест.
Чумхурии Точикистон дар самти муковимат бо ифротгарой ва терроризми байналхалкй хамеша омодагии худро эълон намудааст ва дар ин самт хамкорй намудан бо кишвархои дигари Осиёи Марказиро яке аз бартариятхои сиёсати хоричии хеш медонад. Хусусан таваччухи Президенти Точикистон, мухтарам Эмомалй Рахмон ба ин мушкилот хеле чиддй аст. Дар хар паёму баромадхои худ Президенти Точикистон аз зарурати муковимат бо ифротгароиву терроризм ва пешгирии он ёдовар мегардад ва чалби тамоми нерухои солими чомеаро дар ин масир талаб менамояд. Барои мисол дар Паёми худ ба Мачлиси Олй санаи 26 декабри соли 2018 Президенти Точикистон махсусан чунин зикр намуд, ки Точикистон бо эътирофи накши калидй ва хамохангсози СММ ва ниходхои дахлдори он Стратегияи чахонии созмонро оид ба мубориза алайхи терроризм ва конвенсияхои зиддитеррористии он, катъномахои Шурои амният ва Мачмаи умумиро асоси муборизаи муштарак бо терроризму ифротгарой дониста, омодагии худро чихати таквияти минбаъдаи хамкорй дар ин арса изхор менамояд.[3]
Дар умум дар шароити имруза мушкилоти ифротгароиву тундгарой ба яке аз масъаладои далталаб дар Осиёи Марказй табдил ёфтааст. Дар муковимат бо ин мушкилот истифодаи усулдои кудратй кофй намебошад. Зарур аст, ки зудури андешадои ифротгарой дар минтака пешгирй намуда шавад. Тандо бо сохтани фазое, ки мардум тавонанд аз шарри андешадои ифротй огод бошанд ва аз он худро канор гиранд кишвардои Осиёи Марказй метавонанд ин мушкилотро дал намоянд. Мубориза бо натичаи досилшуда аз тафаккури ифротгарой роди муассири далли масъала буда наметавонад, зеро дар чунин долат мо бо мушкил сару кор гирифта, заминаи зудури онро фаромуш менамоем, ки боиси давом ёфтани масъалаи ифротгарой дар минтака мегардад.
Пайнавишт:
1. Глава ОМОН Таджикистана присягнул на верность «Исламскому государству»// Московский комсомолец, 28 мая 2015 г. / www.mk.ru/incident/2015/05/28/glava -omon-tadzhikistana-prisyagnul-na-vernost-islamskomu-gosudarstvu.html.
2. Ислом муцобили террор. Дастури иттилоотй / Мураттибон А.Мавлонов, А. Ра^намо, М. Наботов. - Душанбе: Паёми ошно, 2017. - 92с.
3. Паёми Президенти Чумуурии Тоцикистон, Пешвои миллат, муутарам Эмомалй Ра^мон ба Мацлиси Олии Чумуурии Тоцикистон, 26 декабри соли 2018. www.president.tj
4. Jessica Donati and Paul Sonne, "New York Attack Underlines Central Asia as Growing Source of Terrorism" Wall Street Journal, 31 October 2017, https://www.wsj.com/articles/new-york-attack-underlines-central-asia-as
5. Michal Kranz, "Here's How the Region the New York Attacker Immigrated from Became Fertile Ground for Terrorism." Business Insider, 1 November 2017, http://www.businessinsider.com/central-asia-fertile-ground-for-terrorism
6. Radical Islam in Central Asia: Responding to Hizb ut-Tahrir, ICG Asia Report No.58, 30 June 2003.
7. The Polish Institute of International Affairs. Policy paper. No. 19 (121), June 2015
Reference Literature:
1. Head of Tajikistan OMON (militia detachment of special assignment) Made a Pledge of Loyalty to "Islamic State", Moskovskiy Komsomolets. 28 May 2015, www.mk.ru/incident/2015/05/28/glava -omon-tadzhikistana-prisyagnul-na-vernost-islamskomu-gosudarstvu.html.
2. Islam versus Terror. Information Guide. Compilers: A.Mavlonov, А. Rahnamo, М. Nabotov. - Dushanbe: Payomi Oshno, 2017. - 92pp.
3. The Message of the President of the Republic of Tajikistan, Leader of the Nation, Reverend Emomali Rahmon to the Majlisi Oli (Tajik Parliament) of Tajikistan Republic, 26 December 2018. www.president.t j
4. Jessica Donati and Paul Sonne, "New York Attack Underlines Central Asia as Growing Source of Terrorism" Wall Street Journal, 31 October 2017, https://www.wsj.com/articles/new-york-attack-underlines-central-asia-as
5. Michal Kranz, "Here's how the Region the New York Attacker Immigrated from Became Fertile Ground for Terrorism." Business Insider, 1 November 2017, http://www.businessinsider.com/central-asia-fertile-ground-for-terrorism
6. Radical Islam in Central Asia: Responding to Hizb ut-Tahrir, ICG Asia Report No.58, 30 June 2003.
7. The Polish Institute of International Affairs. Policy Paper. No. 19 (121), June 2015
