CC BY
30
23 00 00 СИЁСАТШИНОСЙ 23 00 00 ПОЛИТИЧЕСКИЕ НАУКИ 23 00 00 POLITICAL SCIENCES
23.00.02 ПОЛИТИЧЕСКИЕ ИНСТИТУТЫ, ПРОЦЕССЫ И ТЕХНОЛОГИИ 23 00 02 POLITICAL INSTITUTES, PROCESSES AND TECHNOLOGIES
УДК 316.3/4 ББК 60.561.3
ТАЪСИРИ ШАБАКАХ^ОИ ИЦТИМОЙ ДАР РАВАНДИ ИЦТИМОЪГАРОИИ СИЁСИИ ЧАВОНОН
ВОЗДЕЙСТВИЕ СОЦИАЛЬНЫХ СЕТЕЙ НА ПРОЦЕСС ПОЛИТИЧЕСКОЙ СОЦИАЛИЗАЦИИ
МОЛОДЕЖИ
AFFECTION OF SOCIAL NETWORKS UPON THE PROCESS OF POLITICAL SOCIALIZATION OVER YOUTH
Саидзода Шу^рат Шукур,
н.и.с., дотсенти кафедраи сиёсатшиносии ДДХ,БСТ (Тоцикистон, Хуцанд)
Саидзода Шухрат Шукур,
к. полит. н., доцент кафедры политологии ТГУПБП (Таджикистан, Худжанд)
Saidzoda Shukhrat Shukur,
candidate of political sciences, Associate Professor of the politology department under the TSULBP (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: shuhratst@mail.ru
Калидеожа^о: шабакауои ицтимой, ицтимоъгароии сиёсии цавонон, васоити ахбори оммаи электроны, цавонони тоцик, маърифати сиёсй, равандуои сиёсии цомеа, созмощои ифротй ва террористы.
Мацола масъалаи нацши шабакауои ицтимой дар раванди ицтимоъгароии сиёсии цавононро инъикос менамояд. Муаллиф дар он моуият ва мацоми шабакауои ицтимоиро ба уайси воситаи ицтимоъгароии сиёсй ва ташаккули афкори сиёсии цавонон дар ин раванд мавриди баррасй царор додааст. Таъкид мешавад, ки дар шароити рушди иттилоот цойгоуи васоити ахбори оммаи электроны, яъне интернет ва шабакауои ицтимой дар уаёти ицтимоиву сиёсии мардум бисёр назаррас мебошад. Набудани маудудият дар шабакауои ицтимой нисбати баёни андеша яке аз омилуоест, ки цавононро ба худ цалб карда, фаъол намудааст. Шабакауои ицтимой уам ба рушди афкори сиёсй ва уам ба ицтимоъгароии сиёсии цавонон таъсири муайян расонида истодаанд. Аммо, паст будани маърифати истифодаи интернет ва набудани цонуни ягона барои истифодабарандагон хатари аз цониби уизбуои ифротй магзшуй шудани цавононро ба вуцуд овардааст. Дар умум истифодаи шабакауои ицтимой аз тарафи шаурвандон ва, хоссатан, цавонон, ба манфиати цомеаи имруза буда, он ба болоравии
сат^и маърифат ва ицтимоъгароии сиёсии ощо кумак менамояд. Дар охир муаллиф чанд пешниуодро барои боло бурдани нацши шабака^ои ицтимой дар раванди ицтимоъгароии сиёсии цавонон манзур намудааст.
Ключевые слова: социальные сети, политическая социализация молодежи, электронные
средства массовой информации, таджикская молодежь, политические процессы в
обществе, экстремистские и террористические организации.
Показана роль социальных сетей в процессе политической социализации молодежи. Рассматривается сущность и роль социальных сетей при формировании политической мысли молодежи и её политической социализации. Отмечено, что в условиях информационного общества вляиние средств массовой информации, особенно Интернета и социальных сетей, на социально-политическую жизнь общества постоянно возрастает. Отсутствие ограничений в свободе слова в социальных сетях является одним из факторов привлечения молодежи к пользованию Интернетом. Социальные сети значительно влияют на развитие политической мысли и политическую социализацию молодежи. Отсутствие или низкий уровень культуры при использовании Интернета способствуют «промыванию мозгов» молодежи экстремистско-религиозными организациями и нерациональному использованию Интернета. В целом использование социальных сетей гражданами, и особенно молодежью, служит на пользу нашему обществу. Оно способствует повышению гражданского образования, политической социализации молодежи и возрастанию уровня гражданской активности населения. Для повышения роли социальных сетей в процессе политической социализации молодежи в конце изложено несколько предложений.
Key words: social networks, political socialization of youth, electronic mass media, Tajik youth, political processes in society, extremistic and terroristic organizations
The author dwells on the role of social networks in the process of political socialization of youth. The author considers the essence and role of social networks under a formation of youth's political ideas and their political socialization. It is underscored that under the conditions of informational society the influence of mass media, especially those of Internet and social networks, over social-political life has been increasing constantly. Absence of restrictions in the freedom of word in social networks is one of the factors of attracting youth to Internet usage. Social networks have a considerable sway over the development of youth's political ideas and political socialization. Absence and low standard of culture by Internet use promote "brainwashing" of youth on the part of extremic-religious organizations and non-rational use of Internet. Upon the whole utilization of social networks by citizens, and especially by youth, serves profitably for our society. It promotes elevation of civil education, political socialization of youth and intensification of the standard of population's civil activeness. At the end of the article the author expounds several suggestions for a rise of social networks role in the process of youth's political socialization.
Дар дадсолаи ахир рушди босуръати технологияи коммуникатсионй на тандо ба содаи иктисодиёт, балки ба озодии баён ва сиёсат низ таъсири худро расонид. Мухдйё гардидани фазои озодандешй ва гуногунакидагй, аз як чониб, ба рушди низоми
демократа вобаста бошад, аз тарафи дигар, ба инкишофи технологияи иттилоот-расонй, бахусус, шабакадои ичтимой вобаста аст. Х,оло накши шабакадои ичтимой на дар дама кишвардо ба таври кофй омухта шудааст. Хдрчанд донишмандон яке аз омилдои сар задани вокеадои «Бадори араб»-ро дар истифодаи васеи шабакадои ичтимой, ба монанди Twitter, Facebook ва г. унвон намудаанд, дар минтакаи Осиёи Марказй, аз чумла дар Точикистон рочеъ ба таъсири шабакадои ичтимой ба раванд-дои сиёсй тадкикоти чашмрас анчом дода нашудааст. Рочеъ ба накши шабакадои ичтимой дар раванди ичтимогароии сиёсй бошад, деч пажудише сурат нагирифтааст. Ин дар долате, ки, якум, сол аз сол шумораи истифодабарандагони интернет ва шабакадои ичтимой дар байни чавонон афзоиш ёфта истодааст, дувум, доло созмондои ифротй ва террориста мадз интернетро чун воситаи таргибу ташви^и гоях,ои худ истифода мекунанд. Мувофики гувохдоди сарчашмадо, кисме аз он чавононе, ки ба доми фиреби сиёсии созмондои ифротй афтода, вориди хоки Сурия шуданд, тавас-сути интернет чалб гардидаанд.
Аз ин ру, омузиши масъалаи накш ва макоми шабакадои ичтимой дар раванди ичтимоъгароии сиёсй ва таъсири ондо ба афкори сиёсии чавонон мавзуи мубрам ба дисоб меравад. Дар чомеаи иттилоотй, ки аз дар чониб маълумоти гуногун падн мешавад, нодида гирифтан ва бетаваччудй нисбат ба таъсири иттилоъ ба афкору андешаи мардум метавонад ба суботу амният ва низоми сиёсй таъсири манфй расонад.
Ичтимоъгароии сиёсй яке аз роддои самараноки бо дам овардани мардум ба даёти сиёсии чомеа ва иштироки ондо дар идоракунии давлат ба дисоб меравад. Ичтимоъгароии сиёсй раванди аз тарафи шахсони алодида аз худ кардани фарданги сиёсй, арзишдо, меъёрдо, одатдо ва модели рафтори сиёсии чомеа мебошад [2,7]. Хулоса, ин равандест, ки шахс тавассути кабул намудани коидаву меъёрдои чомеа вориди даёти сиёсй гашта, дамчун субъект дар рушди чомеаи шадрвандй садмгузор мегардад. Гузашта аз ин, ичтимоъгароии сиёсй ва маърифати сиёсй садди роди ворид шудани шадрвандон ба созмондои ифротгарой низ мегардад.
Раванди ичтимоъгароии сиёсии шахс бо роддои гуногун амалй мегардад. Дар шароити имрузаи рушди босуръати иттилоот интернет дамчун воситаи ичтимоъ-гароии сиёсй ба шумор меравад [3, 67]. Вобастагии содадои даёти чамъиятй ба интернет таъсири онро ба даёти даррузаи мардум зиёд намудааст. Доло ба афкори чомеа таъсир намудани воситадои иттилоотиро касе инкор намекунад. Шадрвандон дам ба иттилооти дохилй ва дам берунй дастрасии фаровон дошта, зери таъсири он карор гирифтаанд. Имконияти осони истифодаи интернет дар моделдои нави телефондои мобилй дастрасии шадрвандонро ба иттилооти гуногун зиёд намуд. Воситадои иттилоотию иртиботй ба дидгохд чиддии самтсозии афкори чамъиятй мубаддал гардидаанд. Имруздо дар тамоми каламрави кишвар истифодаи васеи воситадои номбаршуда ба назар расида, фазои тагйирпазири сиёсию идеологиро ба вучуд овардааст. Тадлили маводи ВАО-и чопию электронй ва шабакадои ичтимой нишон медидад, ки дар ин самт мачмуи масъалаву муаммох,ои нав ба вучуд омадаанд[7, 55].
Истифодаи шабакадои ичтимой дар Чумдурии Точикистон таърихи дадсола дошта, сол аз сол доира ва теъдоди истифодабарандагони он афзуда истодааст, ки, аз як чониб, ба болоравии маърифати сиёсии чавонон таъсир дошта бошад, аз чониби
дигар он фазой озодандеширо барои хдмагон фарох намуд. Агар шахс каблан тавассути ВАО-и анъанавй иттилооти якчониба пайдо мекард ва то ба андозае махдудият дар озодии баён мавчуд буд, холо дар шабакахои ицтимой ин махдудият аз байн рафтааст.
Яке аз омилхои ру овардани чавонон ба воситахои иттилоотии интернетй гуногунрангии иттилоот ва васеъ будани имкониятдои муаррифй ва таъсиррасонй дар шабакахои ичтимой мах,суб меёбад.
Шабакахои ичтимой чавононро сахт ба худ чалб намудааст. Махз имкониятхои васеъ дар шабакахои ичтимой имкон медихад, ки хар шахс худро муаррифй ва талаботи маънавии худро конеъ намояд. Ч,авонон дар он арзу шикоят ва назари хешро нисбати масъалахои ичтимоиву иктисодй ва сиёсиву фархангии чомеа озода баён менамоянд. Чунин шароит ва имконият хар чавонро ба худ чалб намуда, торафт доираи истифодабарандагони шабакахои ичтимой ва васоити ахбори оммаи электрониро бештар мегардонад.
Чдвонон тавассути шабакахои ичтимой на танхо маълумот мегиранд, балки зиёда аз ин ба суолхои рузмарра посух пайдо менамоянд. Агар солхои пеш дар фазои интернетй бо забони точикй мавод ва сарчашмахои маълумотй кам бошанд, холо сахифахо, блокхо, гуруххо ва видеохо пайваста меафзояд.
Чдвонон дар холи хозир маълумотро аз интернет гирифтан мехоханд. Зеро, эшон бар он назаранд, ки сарчашмахои иттилоотии шабакахо бо хокимият нисбатан камтар мавкеъгирй доранд ва дар онхо махдудияти сиёсй камтар мебошад[5, 68]. Вокеан, чавонон дар фазои интернетй худро нисбатан озод хис менамоянд ва аз ин ру, дар бахсу баррасии масъалахои мухталифи ичтимоиву иктисодй ва сиёсй фаъол хастанд. Яке аз чихатхои мусбати шабакахои ичтимой аз он иборат аст, ки шахс бевосита дар алокаву гуфтугу бо субъектони дигари истифодабаранда карор дорад. Ба таври дигар гуем, дар поёни хох маводи визуалй ва хох матн андешаву назари хешро баён карда метавонад. Бо ин рох нисбати масъалахо мавкеъгирй намуда, худро озод хис менамояд. «Махдудият дар интернет аз он чихат камтар аст, ки дар он байни муаллифи иттилоот ва истеъмолкунанда робитаи байнихамдигарй вучуд дорад. Агар ВАО-и анъанавй намунаи алокаи якчониба бошанд, шабакаи интернетй (албатта, на хамааш) имконияти гуфтугу, радду бадали андеша оиди масъалахо, бахс намуданро дорад. Дар шабака хонанда бо гузоштани назари хеш ва ма^олаи чавобй худ муаллиф буда метавонад»[4, 136].
Вобаста ба шавку завки шахс мавчуд будани навъхои гуногуни иттилоот ва дастрасии бемахдуд, озоди истифода ва пешниходи мавод ба ба дигарон хам ба маърифатнокй ва хам ба ичтимогароии сиёсй таъсир мерасонад. Инсон хамчун мавчуди ичтимой берун аз сохтори чомеа буда наметавонад. Мухити ичтимой ба хар шакл ба андешаву рафтори шахс таъсир мерасонад. Арзишхо, коидахо, тарзи рафтор ва хатто колаби фикрронии чомеа ба шахс асар мекунад. Дар шабакахои ичтимой низ арзишхо, коидаву рафторхои муайян ташаккул ёфта, онх,о ба рафтору андешаи истифодабарандагон таъсир мерасонанд.
Дар шароити зиёд гардидани шумораи истифодабарандагони интернет дар Точикистон накши ВАО-и электронй ва таъсири шабакахои ичтимой дар раванди ичтимоъгароии сиёсй ва ташаккули афкори чамъиятй боло мегардад.
Вазъияти мавчуда Х,укумати Точикистонро водор менамояд, ки барои фарогирии
бештари адолй ба иттилооти ватанй ва аз лидози сиёсй барои тадкими низоми сиёсй ва пешрафти кишвар мусоидаткунанда, чорах,ои пурсамар андешида, ба шадрвандон пахши маълумот ва контентдои муфидро дар шабакадои интернета фародам оранд.
И;рор бояд шуд, ки солдои охир таъсири манфии шабакадои интернета ба афкори мардум, аз чумла чавонон, ба чашм мерасад. Дар шароити мудорибадои иттилоотй давлату созмонх,ои сиёсй бо максаддои гуногун ВАО-ро истифода намуда, ба хдр рох,у восита ба афкори чамъиятй таъсир мерасонанд. Мутаассифона на хдмаи он иттилоот ба солимии афкори мардум, манфиати чомеа ва таъмини суботу амнияти кишвар мусоидат мекунад.
Пушида нест, ки таъсирдои иттилоотй ба давлатдои аз лидози рушди техно-логияи иттилоотй ва иктисодй заиф паёмади манфии назаррастар дошта метавонад. Дар ин самт омода намудани мутахассисон вазифаи мудим дисобида мешавад.
Мо бар онем, ки таъсири ВАО-и электронй дар ташаккули афкори чамъиятй ва ичтимоъгароии сиёсй назаррас буда, он вижагих,ои худро дорад:
- фавран инъикос намудани хабару маълумот ва аксуламал ба иттилооти додисаву падидадои сиёсй:
- озодии сухан, мустакилона издори андеша намудан оид ба додисадои сиёсй;
- новобаста аз макони чойгиршавй дамрод шудан ба бадсу баррасии масъаладои мухталифи даёти чомеа ва берун аз он.
Чунон ки дар сарчашмадо оварда шудааст, яке аз вазифадои мудими васоити ахбори омма (ВАО) маърифатбахшй ва ичтимоъгароии шахс мебошад. ВАО дангоми пешних,оди хабару маводх,ои та^лилй ва тавсифи додисадо ба дониши одамон дониш зам менамоянд. Одамон имконият пайдо мекунанд, ки хабардо ва тавсифи додисадоро тавасссути мукоиса бадогузорй намоянд, иттилооти вокеиро аз хабари гайриобъективй чудо карда тавонанд.
Маърифатнокии сиёсй донишро тадким мебахшад. Имкониятдои маърифатнокй ва бадогузории одамонро афзун менамояд. Аз худ намудани коидадо, арзишдо ва рафтори намунавй ба амал меояд. Дамин тарик, одат намудан ё мутобик гаштани одамон ба вокеияти чамъиятй ба амал меояд[9, 44].
Дама гуна иттилоот ба таври манфй ва ё мусбат ба афкори мардум таъсир дорад. Дар маълумоте, ки тавассути ВАО пахш мешавад, ба аудиторияи муайян ва аз руи ягон дадафи мушаххас равона мешавад. Паси дар як медиаширкат, гуруд ва ё субъекти сиёсй карор дорад, ки барои амалй намудани манфиатдои худ фаъолияти ВАО-ро маблаггузорй менамояд. Дар олами Еарб тачрибаи бузурги истифодаи ВАО дар амалисозии манфиатдои сиёсй мавчуд буда, торафт роду усулдои нави таъсиррасонй пайдо карда мешавад. Давлатдое, ба мисли Точикистон, ки зарфият ва тачрибаи ками содаро доранд, бештар зери таъсири дучуми иттилоотй карор мегиранд ва дар димояи манфиатдои миллй тавоноии кофй надоранд. Ин долат аз як чидат баёнгари заъфи иктисодии кишвар бошад, аз тарафи дигар, нишонаи суст будани иктидори иттилоотй хдм мах,суб мешавад. Додисадои сардади байни Точикистону ^иргизистон ва дам шармсор кардани мудочирони точик дар Русия далели равшани ин гуфтадо мебошанд.
Дар инъикоси додисаи фав;уззикр бештар ва;т ВАО-и давлатй бо сабабдои номаълум масъаларо дуруст ба мардум инъикос наменамоянд, аммо дар шабакадои ичтимой мардум вокуниш нишон дода, дар дар шакл аз манфиатдои миллй дифоъ
мекунанд. Чунин холат баёнгари он аст, ки шабакахои ичтимой ба мардум шароити озодона баёни доштани андеша ва мавкеъгириро фарохам кардаанд. Имруз дар байни истифода барандагони шабакахои ичтимой на танхо дар вакти ба миён омадани ин ё он ходиса ва хамчунин дар дилхох холат масъалахои ичтимой-щтисодй ва сиёсиву фархангии хаёти чомеа бахсу баррасй мегарданд.
Технологияи иттилоотию коммуникатсионй аз хар чихат имруз таъсири худро ба хаёти чомеа расонида истодааст. Интернет ва шабакахои ичтимой ба равандхои сиёсй таъсир расонида, низом ва авзои чомеаро дигаргун менамояд. Хосатан шабакахо барои террористон ва созмонхои ифротй баъзе имкониятхои навро ба миён овардааст. Мисол, Twitter баъзе имкониятхои худро тавассути ба миён гузоштани саволхои: «Шумо дар шахрхо ва ё давлатхо гурухи хамкорон доред? Шумо мехохед, ки гурухеро созмон дода бошед, ки онхо таъчилан оид ба маълумот дар бораи лоиха табодул намоянд ва ба он бо хама гуна дастгоххо: блекберри, айфон, смартфони одй, ноутбук ва ё аз интернет-кафе дастрасй дошта бошед? Мархамат! Дар ин шабакаи ичтимой мухим хато накардан, ки кай ва бо кадом ном шумо вориди гурух шудед ва чй навиштед. То паём ба дохили гурух ба твитери шахсии шумо нанависанд» [8].
Баробари дигар имкониятхо рушди технологияи иттилоотию коммуникатсионй ба террористон шароити зеринро ба вучуд овард:
Якум, истифодаи коркарди техникии самтгирии деструктуравии хамла ба системаи автоматикунонидаи низоми идоранамоии муассисахои гуногун. Ба ибораи дигар кибертерроризм;
Дувум, ба амал овардани амалхои террористй бевосита тавассути шабакахои интернетй. Ин чо сухан дар бораи дар интернет пахншавии маълумоти хатарнок, ба мисоли дуздидани шумораи гурухи калони кудакон, захролудкунии обхои нушокй, омодагй ба таркиш дар низоми наклиётй, рохи охан ва гайра меравад. Дар ин маврид эълон кардани амал зарур нест, зеро асари бесуботкунанда аллакай ба даст оварда шуд: одамон ба тахлука меафтанд, давлат речаи таъмини амниятро сахттар менамояд, яъне, ба худ харчхои иловагии моддй ва молиявй мегирад;
Сеюм, васеъ гардидани имконияти логистикй, коммуникатсионй-техникии созмонхои террористй[1, 94].
Гуфтан мумкин аст, ки шабакахои ичтимой яке аз майдонхои нисбатан озод ва барои чалби чавонон ба хар гуна идеологияхои бегонаву ифротй мусоид ба хисоб меравад. Саволи калидй аз он иборат аст, ки имруз то кучо ин фазо омухта шудааст? Ва макомоти давлатй чй кореро дар самти истифодаи ин фазои барои маърифат-бахшй ва ичтимоъгароии сиёсии шахрвандон, хосатан чавонон, муфиду созгор истифода карда истодаанд?
Аз сабаби он, ки холо бисёри масъалахои хаёти чомеа дар шабакахои ичтимой баррасй мешаванд ва аксарияти чавонон истифодабарандагони интернетанд, андеша-ву мав^еи ощоро нисбати ин ё он масъалахои ичтимоиву щтисодй ва сиёсву фахангии кишвар тавассути ин сарчашмахо маълум намудан мумкин аст. Хусусияти шабакахои ичтимой ва фаъолияти онхоро метавон чунин тасниф кард:
Якум, шабакахои ичтимой ба мустахкам шудани робитаи гурухи касбу кори муайян ва пешбурди таргиби (рекламаи) ташкилот ва сафарбарнамоии аъзоёни гурух кумак менамояд;
Дувум, ба дарачаи маърифатнокй, хосатан ичтимоиву сиёсй таъсири мусбат расонида, ба фаъолшавии шахс мусоидат менамояд. Истифодабарандагон барои боло бардоштани эътибор ва маком дар байни дигарон мунтазам фаъолона дар бахсхо иштирок намуда, масъалахои навро матрах мекунанд;
Сеюм, аксарияти истифодабарандагони интернет ва шабакахои ичтимой барои пайдо намудани эътибор дар байни дигар истифодабарандагон харакат менамоянд, маълумотхои нав, хоссатан мавзуъхои диккатчалбкунандро пахн намоянд. На хама вакт хадаф халли масъала мебошад;
Чорум, агар мавзуи баррасишаванда (дар Точикистон) ба шахсияти рохбари давлат алокаманд набошад, кушиш менамоянд, ки андешаи хешро ошкоро ва ба хадде шадидтар баён созанд;
Панчум, агар мавзуъ ба манфиати давлату миллат бошад, камтар аз мавкеи хокимияти расмй баромад мекунанд. Нисбати ходиса ва ё масъала шадид вокуниш нишон дода, манфиати мардум ва сарзаминро дифоъ менамоянд;
Шашум, шабакахои ичтимой алокаи байни чавонон ва умуман истифодабаран-дагонро кавй сохта, дар холати ба хам омадани акидаву манфиатхои онхо дар татбики ин ё он идеяхои сиёсиву давлатй мусоидат менамоянд;
Дафтум, на хама вакт шахсияти истифодабарандаи шабакаи ичтимой маълум аст, ки чунин холат боиси вайрон гардидани этикаи бахс дар байни ду чониб оварда мерасонад.
Бояд гуфт, ки интернет на танхо омили ичтимоъгароии сиёсии насли наврас, хамчунин майдони изхор ва муаррифии фаъолнокии сиёсии онхо мебошад. Агар дарвокеъ майдони кофй барои изхори андеша ва мавкеъ мавчуд набошад, чавонон рохи дигар надоранд [2, 139].
Имруз дар шабакахои ичтимой мавзуъхои мухталифи ичтимоиву сиёсй ва фархангии хаёти чомеа мавриди баррасй карор гирифта, барои халлу фасли онхо аз чониби шахрвандони синну сол ва касбу кори гуногун андеша ва пешниходхо манзур карда мешавад. Хоссатан дар шабакаи ичтимоии фейсбук гуруххои ба монанди «Ман Хучандро дуст медорам», «Точикистони мо» мавзуъхои ба миёномадаи чомеаро ба баррасй мекашанд ва аъзои гурух хеле фаъолона дар баррасии онхо ширкат менамоянд.
Аз сабаби он, ки аксарияти гуруххо дар шабакахои ичтимой ошкоро амал менамоянд, яъне махдудияти синну сол, чинс, касбу кор, минтака вучуд надорад, барои хамин хам, аъзо аз лихозу донишу маърифат гуногун мебошанд. Наврасону чавонони камтачриба ва камсавод аз маърифати сиёсии иштирокдорони фаъол дониш мегиранд ва бо мурури вакт сатхи фаъолнокии онхо боло меравад.
Мисол, санаи 13 август яке аз аъзои гурухи «Ман Хучандро дуст медорам» Умеда Бобочонова матлаберо зери унвони «Ба чавононе, ки ба шумо дар наклиёти мусофир-кашонй чой медиханд, ташаккур гуфтанро фаромуш накунед» пахш намуд. Дар нати-ча панчоху ду нафар андешахои хешро рочеъ ба сатхи ахлоки чавонони имруза, ходи-сахои чой надодани наврасону чавонон ба калонсолон, тарбияи чавонони даврони гузашта ва имруза, муносибати калонсолон бо чавонон ва г. изхор намуданд.
Дамчунин дар хамон сана Ч,амшед Мирзохонов доир ба ифлосии бозори Панч-шанбе расмеро чойгир намуд ва дар зарфи чанд соат 45 нафар аъзои гурухи «Ман Хучандро дуст медорам» нисбати масъалаи мазкур вокуниш нишон дода, атрофи
масъалаи тозаву озода нигох доштани бозор андешаронй намуданд.
Бояд гуфт, ки истифодабарандагони шабакахои ичтимой баробари иштирок намудан дар бахси масъалахои ичтимой, иктисодй ва фархангиву сиёсй, хамчунин, аз наворхои видеоии гуногун дар дохили шабакахо дидан менамоянд. Асосан чунин видеохо аз чониби истифодабарандагон бо максадхои гуногун чой дода мешаванд. Вобаста ба гуруххо видеохо хусусияти гуногун дорад. Ба хар хол, тавассути шабака-хои ичтимой тамошои наворхо ба афкори сиёсии истифодабарандагон таъсири муайян мерасонад.
Аз хамин нуктаи назар, холи хозир шабакахои ичтимой яке аз роххои муассири ичтимогароии наврасону чавонон ба хисоб меравад. Тавассути шабакахои ичтимой онхо зуд чизхои навро аз худ мекунанд ва дар халли масъалахои мухими хаёти чамъиятй сахмгузор мешаванд.
Аммо, ногуфта намонем, ки шабакахои ичтимой баробари чихатхои мусбат таъсири манфй низ доранд. Наврасону чавонон бинобар паст будани сатхи огохии сиёсй ба доми фиреби сиёсии шахсон ва гуруххои махсус афтода, баъдан ба хизбу созмонхои ифротй шомил мегарданд.
Агар шабакахои ичтимой, аз як чониб, ба боло рафтани маърифати сиёсй ва ичтимоигароии сиёсии шахс мусоидат намоянд, аз тарафи дигар, аз хад зиёд дода шудан ва гирифтории шахс ба интернет боиси дур шудани у аз мухити ичтимой низ мегардад. Яке аз хатархои асосии шабакахои ичтимой дур намудани инсон аз асли ичтимоиаш мебошад. Инсон хамчун мавчудоти ичтимой дар доираи чомеа рушд мекунад. Берун аз чомеа ва бидуни муносибатхои инсонй у аз асли худ дур мешавад. Бо пайвастан ба шабакахои ичтимой, ки дар асоси муносибати виртуалй ва гайри-маъмулй, ба монанди шиносоии виртуалй, сухбатхои виртуалй, бозихои виртуалй, алокахои виртуалй ва г. амал мекунад, инсон охиста-охиста аз муносибатхои маъму-лй даст мекашад. Дур шудани инсон аз асли ичтимоиаш пайдо гардидани ихтилоф дар муносибатхои сиёсй, иктисодй, ичтимой, фархангй ва динии у мегардад. Чунин инсон нисбат ба падидаву ходисахои чомеа бетафовут мешавад ва дар худ махдуд мегардад [6, с. 106].
Хатари дигари бегонашавии шахс аз мухити ичтимой ин шомилшавй ба созмонхои ифротй ва террористй мебошад. Махз ашхоси аз сохтори ичтимой дуршуда, аз касе ва ё чизе сахт дар озорбуда, ба зудй шомили чунин созмонхо мегарданд. Зеро, мухити нав барояшон имкони пайдо наудани макоми ичтимой медихад. Ин маком барои зиддияту мубориза бо гуруххои дигар заминаи асосй мегардад. Дар чунин холат заминаи психологии муковимат бо гуруххои ичтимоиву сиёсй ба миён меорад.
Зиёд будани сарчашмахои иттилоотй хатто ба худи истеъмолкунандагон як навъ душвориро ба вучуд овардааст, ки на хама вакт шахс хачм ва навъи иттилооти барои фаъолияти худ заруриро ба даст меорад. Мухаккики англис Д. Люис, баъди тахки-коти худ «Мурдан аз иттилоот» ба чунин хулоса омад, ки хачми зиёди иттилоот, ба монанди хачми ками иттилоот хатарнок мебошад. Аз хад зиёд будани иттилоот аз махорати тахлилнамой махрум менамояд ва фард интихоби дуруст ва карори муносиб кабул карда наметавонад» [10, с. 14]. Х,оло шумораи ВАО дар дунёи муосир хеле зиёд буда, хар як агентии иттилоотй хадафи муайяни худро дорад. Х,ачми иттилоот фарох ва гуногун мебошад, ки дар чунин холат чавонони шуури мустахкам
ва андешаи интикодй надошта тамоми иттилоотро зери шубда карор медиданд. Аломати хастагй аз иттилоот, бадбинй ба маълумотдои мудим, аз цумла ба сарчаш-маи маълумотдое, ки бо максади хайр ба ицтимоъгароии сиёсй равона шудаанд, ба вуцуд меояд. Ба ин монанд сарчашмадои иттилоотй тавоноии талкин намудани арзишхои мук;обили арзишдои чомеа ва дар кишвар эътирофшударо дошта, цавононро ба истеъмолкунандагони нофаъол ва то дадде ба омода кардани тундгароён, инкилобгароён, ки меросияти фардангии наслдоро инкор менамоянд, табдил дидад.
Имруз рушди босуръати интернет ва шабакадои ицтимой масъалаи дутарафа мебошад. Он аз як цониби имконияти дар муддати кутод, новобаста аз масофа боло бурдани маърифат ва ицтимогароии сиёсии шадрвандон шуда бошад, аз тарафи дигар, дур шудани мардум аз вокеият ва ба фиреби гуруди созмондои ифротй афто-данро доранд. Мо барои эмин нигод доштани цавонон аз хатардои шабакадои ицтимой чунин пешнидоддо менамоем:
- дар мактабдои миёна цорй намудани фанни «Маърифати ВАО»;
- ганй намудани базаи маълумотии сомонадои ватанй ва расмии макомоти давлатй;
- масъулиятшиносии мансабдорони давлатй дангоми цавоб додан ба саволу муроциати шадрвандон дар иртибот бо масъаладои ицтимоиву ик,тисодй, сиёсиву фардангии цомеа ва ба рох мондани цалби бештари хизматчиёни давлатй, хосатан расиону шахру нохияхо ба истифодаи интернет ва шабакадои ицтимой ва посух додан ба арзу дархостдои шадрвандон;
- тавассути ВАО намоиш додани цихатхои манфиатовари истифодаи дурусти шабакадои ицтимой;
- баланд бардоштани масъулиятнокй ва маърифати истифодабарандагони интернет ва шабакадои ицтимой;
- дар шабакадои ицтимой мунтазам цойгир намудани видео-навордо дар мавзуъдои ватандустй, худшиносии миллй ва созандагиву бунёдкорй;
- гуногунмавзуъ намудани фазо дар шабакадои ицтимой ва вобаста ба ниёздои мардум пешнидод кардани иттилоот;
Пайнавишт:
1. Актуальные вопросы безопасности в Центральной Азии: Материалы Х ежегодной алматинской конференции (г. Алматы, 6 июня 2012 г.) / Отв. ред. Б.К. Султанов. -Алматы: Казахстанский институт стратегических исследований при Президенте Республики Казахстан, 2012. - 284 с.
2. Бучкова А. И. Специфика влияния Интернета на политическую социализацию молодежи в современной России // Национальная безопасность. - 4(21). - 2012. - С. 132-141.
3. Галкин М. Н. Молодежь в сетевом обществе: культурная идентификация //Доклады областной научно-практической конференции студентов и молодых ученых Юга России «Молодежь. Инновации. Будущее» (25-26 сентября 2007 г.). - Ростов-на-Дону, 2007. - С. 62-69.
4. Зуляр Р.Ю. Высшая школа как инструмент политической социализации современного студенчества: Иркутск: Изд-во ИГУ, 2014. - 113 с.
5. Ильин А.Н. Интернет как альтернатива политически ангажированным СМИ // Полис. Политические исследования. 2012. №4. - С. 126-136.
6. Камнев Д. Г. СМИ в процессе политической социализации молодежи в России: фокус на сравнительный анализ роли Интернета / PolitBook - 2013. - № 4. - С. 70-84.
7. Кодиров С.А. Истифодаи гайримацсаднок ва нодурусти шабакадои ицтимой уамчун хатари муосири геополитики / Хатаруои муосири геополитики ба истицлолияти давлатии Чумуурии Тоцикистон: роууо ва усулуои пешгирй аз онуо. - Душанбе: Таъминотчй, 2017. - С. 103-108.
8. Ризоён Ш. Ш. Таукими истицлолияти давлатй уамчун меувари манфиатуои миллии Тоцикистон / Хатаруои муосири геополитики ба истицлолияти давлатии Чумуурии Тоцикистон: роууо ва усулуои пешгирй аз онуо. - Душанбе: Таъминотчй, 2017. - 196 сау. - С. 41-58.
9. Это настолько просто, что работает! Манбаи электронй: http://www. rutwitter.com. (Санаимуроциат: 16.08.2019).
10.Якубов Ч.К. Х,окимияти чауорум. - Хуцанд: Ношир, 2017. - 180 сау.
11.Bennett W. L. Global Media and Politics: Transnational Communication Regimes and Civic Cultures //Annual Review of Political Science. 2004. Vol. С. 125-148.
Reference Literature:
1. Actual Issues Referring to Security in Central Asia. Materials of the X-th Annual Almaty Conference (Almaty, June 6, 2012). Editor in Charge: B. K. Sultanov. - Almaty: Kazakhstan Institute of Strategic Explorations under Kazakhstan Republic President, 2012. - 284 pp.
2. Buchkova A. I. Specificity of Internet Affection upon Political Socialization of Youth in Contemporary Russia // National Security. - 4 (21). - 2012. - PP. 132 - 141.
3. Galkin M. N. Youth in Network Society: Cultural Indentification // Reports of Oblast Scientific-Practical Conference and Young Scientists of the South of Russia "Youth, Innovations. The Future" (September 25, 26, 2007). - Rostov-on-the-Don, 2007. - PP. 62-69
4. Zulyar R. Yu. Higher School as a Tool of Political Socialization in Regard to Contemporary Studentship. Irkutsk: ISU publishing-house, 2014. - 113 pp.
5. Ilyin A. N. Internet as an Alternative to politically Engaged MM // Polis. Political Researches,
2012, N4. - PP. 126 - 136.
6. Kamnev D. G. MM in the Process of Political Socialization of Youth in Russia: Focus on Comparative Analysis of Internet Role //Polit Book. - 2013, N4. - PP. 70-84.
7. Kodirov S. A. Non-Telic and Incorrect Utilization of Social Networks as Modern Geopolicy // Geopolitical Threats for State Independence of TR: Ways and Modes of their Prevention. -Dushanbe: Supplier, 2017. - PP. 103-108
8. Rizoyon Sh. Sh. Consolidation of State Independence (Materials of the Conference). -Dushanbe: Supplier, 2017. - 196pp. - PP. 41-58
9. It Is so Simple that it Does Work. http://www. rutwitter.com. (Date of request: 16.08.2019)
10. Yakubov D. K. Khokim's fourth Deputy. - Khujand: Publisher, 2017. - 180pp.
11. Bennett W. L. Global Media and Politics: Transnational Communication Regimes and Civic Cultures //Annual Review of Political Science. 2004. Vol. С. 125-148.
