CC BY
29
William PETERSON BA, MA, FIFireE, CEM Byly Administrator Regionalny Departament Bezpieczenstwa Krajowego USA Federalna Agencja Zarz^dzania Kryzysowego
NOWA WERSJA KRAJOWEJ STRATEGII SKUTECZNEGO REAGOWANIA KRYZYSOWEGO W PRZYPADKU WYST^PIENIA KATAKLIZMU: WNIOSKI Z PRZEBIEGU HURAGANU KATRINA cz. II
Redefining a national strategy for successful response to catastrophic
incidents:
Lessons learned from hurricane Karina part II
Streszczenie
Artykul przedstawia kolejne etapy opracowania Krajowego Ramowego Planu Reagowania Kryzysowego w oparciu o wnioski wyci^gni^te z dzialan podj^tych w przypadku huraganu Katrina jako pierwszego kroku na drodze ku niezb^dnej krajowej strategii, ktora umozliwi lepsze przygotowanie Stanow Zjednoczonych na przyszle kataklizmy, naturalne lub wywolane przez czlowieka. Summary
The article presents development of the National Response Framework, born from the lessons learned from the response to Hurricane Katrina, marked just the first step in a much needed national strategy that better prepares the United States to respond to future disasters, be they either man made or natural in nature.
Slowa kluczowe: reagowanie kryzysowe, huragan Karina, kataklizmy, Stany Zjednoczone; Keywords: crisis response, hurricane Karina, disasters, United States;
Dzialania w zakresie reagowania kryzysowego w sezonie huraganowym 2008
Departament Bezpieczenstwa Krajowego Stanow Zjednoczonych/Federalna Agencja Zarz^dzania Kryzysowego (DHS/FEMA) Region VI podeszli do sezonu huraganowego 2008 z poczuciem zaangazowania, koniecznosci poprawy i bezzwlocznego dzialania, maj^c za podstaw§ solidny fundament w postaci zespolu doswiadczonych specjalistow i wnioskow ze skutkow huraganu Katrina, a takze trzy lata usprawniania planow reagowania kryzysowego i cwiczen instruktazowych.
W odniesieniu do huraganow istnialy dwa zaz^biaj^ce si§, niemniej jednak odr^bne, obszary stanowi3.ce zrodlo obaw, ktore mog^. miec wplyw na operacje Regionu VI FEMA. Pomimo tego, ze organom stanowym i lokalnym przysluguje na mocy Konstytucji USA pierwszenstwo w zakresie dzialan ratowniczych w przypadku sytuacji kryzysowej, Region VI FEMA zostal przygotowany do wsparcia wladz stanowych oraz koordynacji zasobow przekazywanych przez rz^d federalny, z naciskiem na rol§ regionalnej jednostki pomocniczej w obliczu nadci^gaj^cego zagrozenia. Plan koncepcyjny dla Regionu VI stanowil podstaw§ kontynuacji procesu planowania na szczeblu regionalnym, stanowym i lokalnym. Dzialania, priorytety i ramy czasowe podane w Planie koncepcyjnym byly weryfikowane na biez^co, nawet w sezonie huraganowym 2008, oraz aktualizowane, o ile bylo to niezb^dne i odpowiednie w celu odzwierciedlenia zmian w zakresie znajomosci zagrozenia huraganowego na poziomie regionu, prognoz Krajowych Sluzb Meteorologicznych oraz statusu stosownych federalnych, stanowych i lokalnych srodkow reagowania kryzysowego.
W pierwszej kolejnosci obawy budzily dzialania Regionu VI FEMA podejmowane w odpowiedzi na sztormy powstaj3.ce w gl^bi akwenu Oceanu Atlantyckiego oraz nadanie komunikatu ostrzegawczego o uderzeniu sztormu w Luizjanie i/lub Teksasie z 120-godzinnym wyprzedzeniem. Skutki takich sztormow mozna bylo w pierwszej kolejnosci odczuc w Regionach II i IV FEMA (Puerto Rico, Wyspy Dziewicze, Floryda, Alabama, Missisipi), przy czym istnieje prawdopodobienstwo przedluzenia okresu nadawania komunikatow ostrzegawczych i dzialan przygotowawczych do uderzenia huraganu w Regionie VI wzdluz wybrzeza w stanie Teksas lub Luizjana. W drugiej kolejnosci obawy budzila, duzo bardziej krytyczna, sprawa bezzwlocznego podj^cia dzialan, co jest niezb^dne w przypadku sztormow powstaj^cych na terenie akwenu Zatoki Meksykanskiej. Sztormy te cz^sto powstaj^. gwaltownie i niemal bez mozliwosci nadania wczesniejszego komunikatu ostrzegawczego dla lokalnych,
stanowych i federalnych agencji o koniecznosci przygotowania si§ do uderzenia sztormu gdzies wzdluz wybrzeza w Teksasie lub Luizjanie. W przeszlosci, okolo 50% huraganow, ktore uderzaly na terenie wybrzeza Zatoki Meksykanskiej, formowalo si§ nad cieplymi wodami tropikalnymi, przy czym istniala mozliwosc nadania komunikatu ostrzegawczego przed uderzeniem z mniej niz 60-godzinnym wyprzedzeniem. W planie kryzysowym dla Regionu VI FEMA zostaly wyszczegolnione krytyczne etapy, ktore musial podj^c personel Regionu VI, Funkcji Wsparcia Kryzysowego (ESF) oraz innych agencji federalnych w celu przygotowania do skutecznego przeprowadzenia dzialan ratowniczych oraz odbudowy po przejsciu pot^znego zjawiska meteorologicznego w 2008 r. i pozniejszych sezonach huraganowych.
Plan kryzysowy dla Regionu VI zawieral wytyczne dotycz3.ce poziomu gotowosci, dzialan ratowniczych i etapu pocz^tkowego odbudowy, przewidzianych do realizacji przez Region VI FEMA, organy ESF oraz inne agencje federalne. Wszelkie niezb^dne dzialania mialy byc koordynowane przez wladze stanowe i partnerow z sektora prywatnego w Regionie VI w celu przygotowania do sezonu huraganowego 2008 (1 czerwca - 30 listopada 2008 r. w Stanach Zjednoczonych i terytoriach zaleznych). W Planie kryzysowym jednoznacznie stwierdzono, ze bezpieczne zorganizowanie niezb^dnych srodkow transportu w celu pomyslnej ewakuacji az 2 milionow mieszkancow z obszaru zagrozonego huraganem kategorii 3 mogloby zaj^c az 120 godzin.
Plan kryzysowy dla Regionu VI FEMA zostal opracowany w oparciu o Krajowy ramowy plan reagowania kryzysowego (NRF), przygotowany na podstawie Krajowego systemu zarz^dzania kryzysowego (NIMS), w celu koordynacji regionalnych dzialan planistycznych w zakresie zarz^dzania kryzysowego i przygotowan do sezonu huraganowego 2008. Wszystkie departamenty i agencje regionalne, ktorym zostaly powierzone zadania w zakresie zarz^dzania kryzysowego, o ktorych mowa w planie NRF, zostaly przygotowane w zakresie dzialan na wypadek, gdy sztorm tropikalny lub huragan uniemozliwi^. zastosowanie srodkow przygotowanych przez stan w Regionie VI.
Cele przewidziane do realizacji przez Regionalne Centrum Koordynacji i Reagowania Kryzysowego (RRCC), Sluzby Operacji Pocz^tkowych (IOF) oraz Biuro Wspolnych Operacji Polowych (JFO) przy wsparciu ze strony jednostek ratowniczych:
1. ratowanie zycia,
2. utrzymywanie przy zyciu,
3. minimalizacja szkod maj^tkowych,
4. stabilizacja i rekonstrukcja minimalnej funkcjonalnosci krytycznej infrastruktury,
5. ustanowienie infrastruktury umozliwiaj^cej dzialania ratownicze i odbudowç,
6. opracowanie i utrzymywanie wspolnego planu operacyjnego.
Plan kryzysowy dla Regionu VI zawiera wytyczne dotycz^ce poziomu gotowosci, dzialan ratowniczych i wstçpnej odbudowy, przewidziane do realizacji przez jednostki Regionu VI FEMA, organy ESF oraz inne agencje federalne. Dzialania podlegaj^. koordynacji przez wladze stanowe i organizacje partnerskiego z sektora prywatnego w Regionie VI w celu przygotowania do sezonu huraganowego 2008 (1 czerwca - 30 listopada 2008 na terenie Stanow Zjednoczonych i terytoriach zaleznych). Region VI FEMA korzysta z Krajowego ramowego planu reagowania kryzysowego (NRF), przygotowanego w oparciu o Krajowy System Zarz^dzania Kryzysowego (NIMS), jako elementu umozliwiaj^cego koordynacjç regionalnych planow zarz^dzania kryzysowego i przygotowan do sezonu huraganowego. Wszystkie departamenty i agencje, ktorym powierzono zadania w zakresie zarz^dzania kryzysowego, o ktorych mowa w planie NRF, mialy bye przygotowane do podjçcia dzialan, w przypadku gdy sztorm tropikalny lub huragan uniemozliwi^. zastosowanie srodkow przewidzianych w ramach indywidualnego potencjalu stanu nalez^cego do Regionu VI.
Jednostki wstçpnych dzialan ratowniczych
Jednostki wstçpnych dzialan ratowniczych, dostçpne w ramach Regionu VI FEMA, obejmowaly Zespol Reagowania Kryzysowego - Oddzial Przedni (ERT-A), ktory tworz^. czlonkowie okreslonych organow ESF i Zespolu Koordynacji Obrony Regionu VI (DCE). DCE to komponent ze strony Departamentu Obrony, V Armia na stale przydzielona na rzecz Regionu VI FEMA, dysponuj^ca zarowno personelem jak i zaawansowanymi urz^dzeniami l^cznosciowymi. Jednemu zespolowi ERT-A i DCE z Regionu VI zostaly powierzone szczegolne zadania w zakresie wstçpnych operacji reagowania kryzysowego w stanie Luizjana. Dodatkowemu zespolowi ERT-A dla Regionu VI i DCE z Regionu X FEMA zostaly powierzone szczegolne zadania w zakresie wstçpnych operacji reagowania kryzysowego w stanie Teksas. Zarowno te jak i inne jednostki mialy zostac zmobilizowane mozliwie wczesnie po rozpoznaniu zagrozenia sztormowego dla danego stanu w oparciu o rozmiary i przewidywany zasiçg zjawiska.
Zgodnie z planem kryzysowym Region X FEMA mial zapewnic rezerwowy personel dla Regionu VI w razie zaistnienia takiej potrzeby. Przewidywano, ze Region X przekazalby na rzecz najbardziej dotkniçtego stanu w Regionie VI pomocnicze oddzialy w celu wzmocnienia Regionalnego Zespolu Wsparcia Zarz^dzania Kryzysowego (IMAT/ERT-A). W zaleznosci od stopnia koniecznosci operacji federalnego Biura Wspolnych Operacji Polowych (JFO) w ramach danego regionu w obliczu sztormu tropikalnego lub huraganu zagrazaj^cego stanom w Regionie VI, istnieje mozliwosc zwrocenia siç do Regionu X lub Regionu VII o przekazanie dodatkowych jednostek w celu wsparcia przygotowanych operacji JFO. Regionalne Centrum Koordynacji i Reagowania Kryzysowego (RRCC) Regionu VI zostalo wskazane jako podstawowy osrodek dowodzenia, kontroli i koordynacji w odniesieniu do dowolnych operacji w regionie obejmuj^cym 5 stanow. Osrodek RRCC Regionu VI jest odpowiedzialny za utrzymanie l^cznosci i koordynacjç dzialan z Krajowym Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego (NRCC) FEMA, znajduj^cym siç w Waszyngtonie, DC. Region VI FEMA caly czas utrzymuje mozliwosc koordynacji z Krajowymi Sluzbami Meteorologicznymi (NWS), Biurem Regionu Poludniowego znajduj^cym siç w Fort Worth, w Teksasie. Osrodek NWS ma za zadanie zapewnic koordynatora do kontaktu z RRCC Regionu VI FEMA po uruchomieniu tego ostatniego w celu przekazywania aktualizacji prognoz meteorologicznych w ramach dzialan Jednostki Informacyjnej w celu wsparcia operacji podejmowanych w obliczu zagrozenia huraganowego w Luizjanie lub w Teksasie.
Zalozenia planistyczne
Zgodnie z zalozeniami planistycznymi Planu kryzysowego dla Regionu VI mozna stwierdzic jednoznacznie, ze usuwanie skutkow wyst^pienia huraganu lub innego powaznego w skutkach zjawiska meteorologicznego w Regionie VI mialo byc realizowane na mozliwe najnizszym szczeblu administracyjnym i organizacyjnym. Dotychczasowe doswiadczenia wskazuj^. zdecydowanie, ze sztorm tropikalny lub huragan, ktory uderzy w miejscu oddalonym o okolo 1 021 mil od wybrzeza Luizjany i teksanskiego wybrzeza Zatoki Meksykanskiej, moglby pozbawic zdolnosci dzialania jeden lub oba stany i wymagalby dlugotrwalej pomocy federalnej w ramach Krajowego ramowego planu reagowania kryzysowego (NRF), jak rowniez dzialan w ramach indywidualnych i publicznych programow pomocy na rzecz organow administracji publicznej, ocalalych i ofiar na terenach dotkniçtych kataklizmem. W celu zapewnienia
skutecznej reakcji bezposrednio po przejsciu huraganu nalezy zaplanowac przeniesienie regionalnych zasobow na potencjalnie zagrozony obszar jeszcze przed wyst^pieniem wiatrow
0 sile sztormu tropikalnego. W celu umozliwienia pokrycia pokaznych kosztow dzialan kryzysowych w ramach przygotowania na potencjalnie katastrofalny w skutkach sztorm, prezydent mial przyznac mozliwosc ogloszenia stanu wyj^tkowego na wniosek wladz stanowych jeszcze przed wyst^pieniem takiego zdarzenia kryzysowego. Wszelkie regionalne Funkcje Wsparcia Kryzysowego (ESF) mozna uruchomic przed uderzeniem sztormu, przy pelnej gotowosci do swiadczenia pomocy i wsparcia na rzecz wszelkich federalnych struktur koordynacyjnych, ustanowionych w RRCC, i odpowiednich jednostek JFO.
Ze wzglçdu na podzial wybrzeza nad Zatok^. Meksykansk^. na Regiony VI i IV, dzialania przygotowawcze do sezonu huraganowego 2008 byly wspolnie koordynowane ze wzglçdu na huraganowy „stozek blçdu" i prognozowane skutki, ktore potencjalnie mogly obejmowac kilka stanow lez^cych u wybrzeza Zatoki Meksykanskiej. Jezeli prognozy wskazuj^, ze nadci^gaj^cy sztorm uderzy w stan lez^cy na wybrzezu, do Operacyjnego Centrum Zarz^dzania Kryzysowego / Stanowego Centrum Operacyjnego (EOC/SOC), w ramach dzialan podejmowanych w odpowiedzi na zdarzenie, s^. skierowane Zespol Reagowania Kryzysowego - Oddzial Przedni (ERT-A) i Zespol Wsparcia Zarz^dzania Kryzysowego (IMAT) Regionu VI FEMA z zadaniem udzialu w operacjach planistycznych razem z wladzami stanu Luizjana i/lub Teksas. Najbardziej powazne wyzwanie w zakresie skutecznych dzialan podejmowanych w odpowiedzi na kataklizm w postaci huraganu stanowi^. kwestie logistyczne. Dzialania podejmowane w przypadku wyst^pienia huraganu lub innego powaznego kataklizmu, sytuacji kryzysowej, bçd^ prawdopodobnie wymagaly duzej ilosci obiektow tymczasowego zakwaterowania oraz znacznego wsparcia ze strony zazwyczaj niewykorzystywanych sluzb reagowania kryzysowego. W przypadku huraganow Katrina i Rita na terenie dotkniçtym kataklizmem znajdowalo siç ponad 10 000 przedstawicieli sluzb ratowniczych i interwencyjnych. Analiza GAP stanowila najlepsze zrodlo jednostek, ktore zostaly wskazane jako niezbçdne w stanach Teksas i Luizjana w celu spelnienia przewidywanych potrzeb logistycznych w zakresie artykulow pierwszej potrzeby (zywnosc, woda, lod) oraz miejsc schronienia dla czlonkow sluzb ratowniczych
1 interwencyjnych.
W ramach Regionu VI FEMA oraz na poziomie stanow skladaj^cych siç na Region VI opracowano plany maj3.ce na celu zmniejszenie istniej^cych luk organizacyjnych i podjçcie
stosownych dzialan w obliczu huraganu. Srodki wystarczaj3.ce na pierwsze 72 godzin kataklizmu zostaly odpowiednio rozmieszczone w ramach dzialan przygotowawczych do nadejscia sztormu. Staraj^c siç zredukowac odpady i poprawic potencjal w zakresie dzialan ratowniczych, agencja calkowicie zmodyfikowala zalozenia swojej strategicznej doktryny zarz^dzania logistycznego. Nowa doktryna wykorzystuje partnerstwo zarowno w sektorze publicznym, jak i prywatnym oraz uwzglçdnia najlepsze praktyki biznesowe w celu wsparcia w przypadku wewnçtrznych sytuacji kryzysowych i zdarzen szczegolnych. Inne usprawnienia zarz^dzania logistycznego pozwalaj3.ce zapewnic skuteczn^ reakcjç obejmowaly:
• modernizacjç i integracjç Krajowej Sieci Lancucha Dostawczego;
• wdrozenie kompleksowego planowania logistycznego w celu podniesienia potencjalu w zakresie reagowania;
• opracowanie i dokumentacjç kluczowych strategii i procesow biznesowych;
• przeprowadzenie analizy oraz wdrozenie systematycznych metod w celu przydzielania zadan i wydawania postanowien.
Ogolnie, cel logistyczny polegal na modernizacji i calkowitym zintegrowaniu poszczegolnych systemow w celu osi3gniçcia maksymalnej efektywnosci w ramach dostçpnego potencjalu. Dodatkowe usprawnienia, wdrozone w wyniku doswiadczenia zdobytego podczas huraganu Katrina, obejmowaly instalacjç systemow umozliwiaj^cych skuteczn^ komunikacjç, niezbçdnych w celu wsparcia dzialan ratowniczych i odbudowy na terenie dotkniçtym kataklizmem. Na szczeblu stanowym i federalnym zostaly wdrozone dodatkowe plany i zamowienia w celu zapewnienia odpowiednich srodkow transportowych (transport naziemny, kolejowy i lotniczy), niezbçdnych do przeprowadzenia efektywnej ewakuacji w pierwszej kolejnosci mieszkancow, ktorzy nie dysponuj3 odpowiednimi srodkami fizycznymi lub finansowymi w celu samodzielnej ewakuacji przed wyst^pieniem skutkow huraganu. Dzialania ewakuacyjne, wspierane na szczeblu stanowym i federalnym, byly konieczne nie tylko w przypadku Nowego Orleanu w Luizjanie, lecz rowniez w przypadku Houston i Galveston w dolnym biegu rzeki Rio Grande w poludniowym Teksasie.
Dodatkowe dzialania planistyczne obejmowaly wykorzystanie organow scigania w celu koordynacji wraz z wladzami stanu potencjalnie zagrozonego katastrof3., identyfikacji wymagan w zakresie bezpieczenstwa i przekazania odpowiednich jednostek w celu zapewnienia minimalnego poziomu bezpieczenstwa publicznego przed, podczas i po zdarzeniu. Organy
scigania zostaly oddelegowane nie tylko przez lokalne i stanowe organy administracji w stanie dotkniçtym kataklizmem, lecz rowniez przez lokalne i stanowe organy administracji w stanach lezqcych poza granicami oddzialywania kataklizmu, na mocy umowy EMAC podpisanej przez wszystkie 50 stanow.
Zarowno w Luizjanie w okrçgach polozonych na wybrzezu, na obszarach przybrzeznych, jak rowniez w dolnym biegu rzeki Rio Grande w stanie Teksas znaczna liczba ludnosci mieszka w przyczepach samochodowych, przenosnych domach i innych obiektach mieszkalnych, ktore doznaly umiarkowanych zniszczen. Chociaz kazdy obywatel jest sam odpowiedzialny za swojq ewakuacjç z zagrozonego terenu, przyjmuje siç, ze nie zawsze jest to mozliwe. W ramach szczegolowego planu dzialan strategicznych zostaly okreslone i uwzglçdnione zasoby lokalnych, stanowych i federalnych Sluzb Ratowniczych i Poszukiwawczych (SAR) w celu rozwiqzania kwestii zwiqzanych z utratq zycia przez osoby, ktore zdecydowaly siç pozostac na obszarze potencjalnie zagrozonym przez huragan.
Misja w sezonie huraganowym 2008
Misja Regionu VI na sezon huraganowy 2008 byla prosta: koordynowac operacje federalne w zakresie dzialan ratowniczych i odbudowy po przejsciu sztormu tropikalnego lub huraganu, ktory uderzyl w Region VI, w celu ulzenia cierpieniom ludzkim i ograniczenia szkod majqtkowych.
Skutki sezonu huraganowego 2008
Sezon huraganowy na Oceanie Atlantyckim w 2008 r. oficjalnie zakonczyl siç w niedzielç, dnia 30 listopada. Doswiadczenia wyniesione z 2008 r. wyznaczyly koniec sezonu obejmujqcego rekordowq liczbç kolejno nastçpujqcych sztormow, ktore nawiedzily terytorium Stanow Zjednoczonych, przy czym sezon zostal zakwalifikowany jako jeden z najbardziej aktywnych sezonow huraganowych na przestrzeni 64 lat, od kiedy sq prowadzone kompleksowe zestawienia danych.
W sezonie 2008 odnotowano w sumie 16 nazwanych sztormow, zgodnie z szacunkowymi danymi operacyjnymi Krajowej Administracji Oceaniczno-Atmosferycznej (NOAA) przy Krajowym Centrum Huraganow. Zarejestrowane sztormy obejmowaly 8 huraganow, w tym piçc potçznych huraganow kategorii trzeciej lub wyzszej. Powyzsze dane zgadzaly siç z danymi
przewidywanymi przez NOAA w ramach przed- i sródsezonowych prognoz opublikowanych w maju i sierpniu 2008 r. Sezon huraganowy 2008 stanowil ci^g dalszy ostatniej ery aktywnych huraganów oraz dziesi^ty z kolei sezon, w którym odnotowano ponadnormalnq, aktywnosc na przestrzeni ostatnich 14 lat.
Ogólnie rzecz bior^c, sezon 2008 zostal zaklasyfikowany jako czwarty z kolei najbardziej aktywny okres w kategorii ilosci nazwanych sztormów (16) i pot^znych huraganów (5), jak równiez jako pi^ty z kolei najbardziej aktywny okres w kategorii liczby huraganów (8) od 1944 r. pierwszego roku, w którym samoloty wykonuj^ce misj? wlecialy w sztormy tropikalne i huragany. Na Diagramie 4 zostala przedstawiona mapa tras huraganów i sztormów tropikalnych, obejmuj^ca wszystkie sztormy, które mialy miejsce w sezonie 2008.
95° 90° 85° 80° 75° 70° 65° 60° 55° 50° 45° 40° 35° 30° 25°
Ryc. 4. mapa tras huraganow i sztormow tropikalnych 2008
Po raz pierwszy zarejestrowano szesc cyklonow tropikalnych (Dolly, Edouard, Fay, Gustav, Hanna i Ike), ktore jeden po drugim uderzyty na terytorium Stanow Zjednoczonych. Cztery z tych sztormow uderzyty na terytorium stanow Luizjana i Teksas, natomiast dwa rekordowo pot^zne huragany (Gustav i Ike) uderzyly w Regionie VI FEMA w przeci^gu ponizej dziesi^ciu (10) dni na przelomie sierpnia i wrzesnia 2008 r.
Huragan DOLLY
Huragan Dolly powstal w wyniku fali tropikalnej, ktora pojawila siç od strony wybrzeza Afryki dnia 11 lipca 2008 r. W ciqgu kilku kolejnych dni huragan gwaltownie przemiescil siç w kierunku zachodnim, przeszedl nad Wyspami Nawietrznymi dnia 17 lipca, nastçpnie przemiescil siç w kierunku polnocno-zachodnim i tymczasowo ulegl rozproszeniu w poblizu polnocno-wschodniego wierzcholka polwyspu Jukatan. Nastçpnie huragan Dolly ponownie pojawil siç nad Zatokq Meksykanskq dnia 21 lipca i skierowal siç w kierunku WNW w stronç polnocnego Meksyku i poludniowego Teksasu. Dnia 22 lipca Huragan Dolly zmienil kierunek ku polnocnemu zachodowi, przy czym jego prçdkosc postçpowa ulegla zmniejszeniu i dnia 23 lipca osiqgnçla wartosc szczytowq 100 mil/godz., w momencie gdy oko huraganu uderzylo w wyspç South Padre w Teksasie, po czym sztorm zaczql systematycznie slabnqc przechodzqc nad rzekq Rio Grande. Nadal trwaly intensywne opady wzdluz calej trasy huraganu, powodujqc powazne powodzie w dolnym biegu rzeki Rio Grande na terenie Teksasu. Wartosc szkod powstalych w wyniku huraganu Dolly oceniono wstçpnie na 750 mln USD - 1 miliard USD.
Sztorm tropikalny EDOUARD
Sztorm tropikalny Edouard stanowil krotkotrwale zjawisko. Uformowal siç jako niz baryczny w Zatoce Meksykanskiej, okolo 160 mil na poludnie od polwyspu Florydy, dnia 3 sierpnia 2008 r. Sztorm przemieszczal siç powoli w kierunku zachodnim i ulegl wzmocnieniu do sztormu tropikalnego jeszcze tego samego dnia. Stopniowo przybieral na sile w miarç zblizania siç do wybrzeza Teksasu pod koniec 4 sierpnia. Uderzyl wczesnym rankiem dnia 5 sierpnia i dotarl do lqdu jeszcze zanim ulegl rozproszeniu pozniej tego samego dnia. Skutki przejscia sztormu Edouard byly stosunkowo niegrozne, jednakze przypomnialy mieszkancom tego regionu o podobnym sztormie, ktory mial miejsce w Teksasie w 1995 r. i stanowil jeden z dziesiçciu najbardziej kosztownych kataklizmow w historii Stanow Zjednoczonych. Szkody powstale w wyniku sztormu obejmowaly jedynie powodzie w rejonie przybrzeznym na polnocnym-wschodzie Teksasu i dalej w poludniowo-zachodniej Luizjanie.
Huragan GUSTAV
Sztorm tropikalny Gustav uformowal siç w poniedzialek, 25 sierpnia 2008 r. na Morzu Karaibskim, na poludniu od Dominikany. Juz we wtorek rano, 26 sierpnia, gdy przemieszczal siç
w kierunku polnocno-zachodnim ku Haiti, gwaltownie ulegl nasileniu do huraganu kategorii 1. Gdy przechodzil nad gorzystym rejonem na poludniu polwyspu Haiti pod koniec tego samego dnia, z powrotem oslabl do poziomu sztormu tropikalnego i zaczql przemieszczac siç w poludniowo-zachodnim kierunku ku Jamajce. Gustav w dalszym ciqgu utrzymywal siç na poziomie sztormu tropikalnego, gdy przechodzil nad poludniowym wybrzezem Jamajki w czwartek i piqtek, 28 - 29 sierpnia. Przejscie nad Jamajkq spowodowalo, ze sztorm mogl ponownie osiqgnqc silç huraganu dopiero po dotarciu nad cieple wody na zachod od Jamajki. W piqtek wieczorem, 29 sierpnia, sztorm Gustav odzyskal silç huraganu kategorii pierwszej po osiqgniçciu wybrzeza Wysp Kajmana. Przez nastçpnq noc gwaltownie ulegl nasileniu do huraganu kategorii drugiej przy maksymalnym porywie wiatru 110 mil/godz. wczesnym rankiem w sobotç, 30 sierpnia. W pozniejszych godzinach osiqgnql poziom potçznego huraganu o prçdkosci 120 mil/godz. (huragan kategorii trzeciej) po dotarciu do Wyspy Mlodosci od strony zachodniego wybrzeza Kuby. Huragan osiqgnql szczytowe natçzenie przy porywach wiatru dochodzqcych do 150 mil/godz. (huragan kategorii czwartej), gdy przechodzil na Wyspq Mlodosci i zachodnim wierzcholkiem Kuby w sobotç, dnia 30 sierpnia.
Do tego momentu calkiem zgodnie prognozowano na podstawie modeli komputerowych, ze huragan Gustav bçdzie kierowal siç w stronç srodkowego/zachodniego wybrzeza stanu Luizjana w poniedzialek, 1 wrzesnia. Trasa huraganu ulegla nieznacznemu zakloceniu, gdy przechodzil na zachodnim wierzcholkiem Kuby i stopniowo oslabl w drodze w stronç Zatoki Meksykanskiej, pomimo tego, ze przeszedl na cieplymi wodami w polnocno-zachodniej czçsci Kuby. Wczesnym popoludniem w niedzielç Gustav ulegl nieznacznemu oslabieniu do huraganu kategorii 3. o maksymalnym porywie wiatru 115 mil/godz. i znajdowal siç okolo 270 mil na poludniowy-wschod od ujscia rzeki Missisipi.
Dnia 31 sierpnia prognostycy podali, ze oko huraganu najprawdopodobniej ominie Nowy Orlean, w ktorym nadal trwala odbudowa po huraganie Katrina z 2005 r. Komunikaty ostrzegawcze obowiqzywaly dla Nowego Orleanu oraz terenow od wschodniego Teksasu do granicy pomiçdzy stanami Alabama i Missisipi. Ze wzglçdu na zagrozenie powodziowe wskutek uderzenia potçznego huraganu wzdluz wybrzeza w stanie Luizjana, w tym na miasto Nowy Orlean, w dniach od 29 do 31 sierpnia w poludniowej Luizjanie przeprowadzono szeroko zakrojone dzialania ewakuacyjne.
Majqc wciqz swiezo w pamiçci huragan Katrina - ktory trzy lata wczesniej spowodowal smierc
1 800 osob - wladze federalne, stanowe i lokalne niezwlocznie przystqpily do ewakuacji blisko
2 milionow mieszkancow z Nowego Orleanu i poludniowej Luizjany. Podczas ewakuacji lotniczej z zagrozonych terenow w Luizjanie wywieziono ponad 7 000 osob oraz przetransportowano okolo 337 pacjentow w stanie krytycznym samolotami wojskowymi Departamentu Obrony i Gwardii Narodowej z zarowno Stanow Zjednoczonych jak i Kanady. Okolo 4 000 osob przewieziono pociqgami z Nowego Orleanu do Memphis, a okolo 45 000 osob umieszczono w schronach jeszcze przed uderzeniem sztormu.
Kolejne 15 611 mieszkancow Luizjany ewakuowano prywatnymi autokarami do schronow w Arkansas, Oklahomie i Teksasie, natomiast niemal 11 000 mieszkancow przewieziono autokarami do schronow wewnqtrzstanowych. Podczas sztormu w Nowym Orleanie przebywalo jedynie okolo 10 000 osob. Ostatecznie sztorm Gustav uderzyl dnia 1 wrzesnia w odleglosci okolo 70 mil na poludniowy wschod od Nowego Orleanu jako potçzny huragan kategorii 2. o maksymalnym porywie wiatru 110 mil/godz. Jeszcze jako huragan w dalszym ciqgu przemieszczal siç w glqb poludniowo-srodkowej Luizjany, natomiast w poniedzialek wieczorem ulegl oslabieniu do sztormu tropikalnego.
Prezydent George W. Bush, ktory byl powszechnie krytykowany za opieszale dzialanie jego administracji w obliczu huraganu Katrina w 2005 r., odwolal swoj udzial w krajowej konwencji Partii Republikanskiej 1 wrzesnia w St. Paul, w Minnesocie, i udal siç do Teksasu, gdzie znajdowalo siç centrum dowodzenia operacji ratowniczych i odbudowy. Zniszczenia po przejsciu huraganu Gustav byly znaczne na obszarze od poludniowo-srodkowej Luizjany poprzez wiçkszq czçsc Baton Rouge. Region dotkniçty przez katastrofç zostal na wiele dni odciçty od energii elektrycznej, przy czym w niektorych miejscach przerwa w doplywie energii byla dluzsza, przy powalonych i poprzewracanych drzewach oraz innych zniszczeniach. Stopniowo slabnqcemu huraganowi Gustav towarzyszyly ulewne deszcze, ktore padaly w tym regionie do wtorku, 2 wrzesnia.
Fala sztormowa stanowila znaczny problem w niektorych czçsciach stanow Missisipi i Luizjana w miarç przemieszczania siç huraganu. W zatoce St. Louis, w hrabstwie Hancock, Missisipi, poziom wody w poniedzialek rano byl 10 stop powyzej normy, a w Black Bay w okrçgu Plaquemines Parish, Luizjana, odnotowano falç sztormowq o wysokosci 12 stop, w Industrial Canal w okrçgu Orleans Parish o wysokosci 10,5 stopy, w Bayou Dupre w okrçgu St. Bernanrd
Parish - 9,5 stopy. W poblizu wyspy Grand Isle w okrçgu Jefferson Parish i w Port Fourchon w okrçgu Lafourche Parish zaobserwowano powaznq erozjç plazy, w obu przypadkach przy fali przyplywu o wysokosci 4,5 stopy. Wreszcie, na terenie dotkniçtym przez huragan, w tym w znacznej czçsci Baton Rouge i Nowego Orleanu, wystqpily ulewne deszcze. W okresie od niedzieli 31 sierpnia do srody 3 wrzesnia opady powyzej 12 cali stanowily powszechne zjawisko.
Huragan IKE
Huragan Ike powstal pod koniec sierpnia 2008 r. w wyniku zaburzenia tropikalnego od strony zachodniego wybrzeza Afryki. Rankiem 1 wrzesnia, okolo 1750 mil na wschod od Puerto Rico, uformowala siç depresja tropikalna, ktora szybko ulegla nasileniu i przeksztalcila siç w sztorm tropikalny jeszcze tego samego dnia w godzinach popoludniowych. Poruszajqc siç w kierunku WNW, Ike przybral na sile i dnia 3 wrzesnia po poludniu przeobrazil siç w huragan w odleglosci okolo 885 mil od ENE wybrzeza Puerto Rico. Nastçpnie przerodzil siç w potçzny huragan tego samego dnia po poludniu, osiqgajqc maksymalnq prçdkosc 145 mil/godz. we wczesnych godzinach porannych w czwartek, 4 wrzesnia.
W sobotç 6 wrzesnia, przemieszczajqc siç w dalszym ciqgu na WSW, Ike zaczql zagrazac Wyspom Turks i Caicos. Nastçpnego dnia, czyli w niedzielç 7 wrzesnia, juz jako huragan kategorii 4, uderzyl w wyspç Great Inagua, natomiast w nocy dotarl do wybrzeza Kuby i po raz kolejny uderzyl jako potçzny huragan w poblizu prowincji Holguin kolo Punto de Sama przy maksymalnej prçdkosci wiatru okolo 125 mil/godz. Nastçpnie przeszedl nad Kubq i ostatecznie w poniedzialek 8 wrzesnia, w godzinach popoludniowych, opuscil poludniowo-zachodnie wybrzeze kubanskie w poblizu Camaguey. Tego samego dnia w nocy Ike przemiescil siç na polnocny zachod tuz u wybrzeza, wçdrujqc rownolegle do linii brzegowej Kuby, i po raz drugi uderzyl na terytorium kubanskie w poblizu miasta Puerto Padre we wtorkowe popoludnie
9 wrzesnia. Tuz przed tym, jak osiqgnql tego ranka polnocno-zachodni wierzcholek Kuby jako huragan kategorii 1 przy prçdkosci wiatru dochodzqcej do 80 mil/godz., Ike spowodowal powstanie wiatrow o sile sztormu tropikalnego w roznych punktach archipelagu Florida Keys. Na szczçscie dla wysp tworzqcych archipelag huragan nie uderzyl z pelnq silq i kontynuowal wçdrowkç w kierunku WNW, w stronç amerykanskiego wybrzeza. W nocy z wtorku na srodç,
10 wrzesnia, przeszedl nad poludniowo-wschodnim fragmentem Zatoki Meksykanskiej.
Nad cieplymi wodami Zatoki Meksykanskiej Ike przybral na sile i tego samego wieczoru przeobrazil siç w potçzny sztorm kategorii 2 o maksymalnej prçdkosci wiatru 100 mil/godz. Nadal przemieszczal siç na pólnocny zachód w kierunku teksanskiego wybrzeza, gdy przeszedl nad akwenem Zatoki Meksykanskiej w czçsci centralnej i pólnocno-zachodniej. Chociaz pod wzglçdem sily wiatru Ike utrzymywal siç w kategorii 2, cyklon nieustannie rozrastal siç i bardzo spotçznial. Srednica strefy wiatrów sztormowych wynosila 425 mil na odcinku od pólnocnego-zachodu do poludniowego-wschodu, gdy Ike dotarl do górnego wybrzeza Teksasu w pi^tek, 12 wrzesnia. Nad ranem o godz. 2:10 CDT nastçpnego dnia, w sobotç 13 wrzesnia, huragan uderzyl w poblizu Galveston w Teksasie jako huragan kategorii 2 o maksymalnym porywie wiatru 110 mil/godz.
Przeprowadzenie dzialan w momencie ostatecznego uderzenia huraganu Ike bylo skomplikowane, poniewaz w dziesiçciodniowym okresie poprzedzaj^cym ostateczne uderzenie w Galveston w stanie Teksas polozenie punktu uderzenia, który zgodnie z prognozami Krajowego Centrum Huraganów (NHC) mial kolejno znajdowaé siç na wschodnim wybrzezu Florydy, zachodnim wybrzezu Florydy, w Alabamie, Missisipi, Luizjanie oraz na poludniowym wybrzezu teksanskim, ulegalo zmianie wraz z kazdym kolejnym cyklem symulacji komputerowej huraganu. Dnia 9 wrzesnia, na podstawie kilku modeli huraganu, stwierdzono równiez, ze prawdopodobny punkt uderzenia bçdzie znajdowal siç w glçbi pólnocnej czçsci Meksyku. Dwa dni pózniej, 11 wrzesnia, okazalo siç, ze sztorm zmienil kierunek na bardziej pólnocny. Na podstawie ostatnich 4 lub 5 symulacji lokalizacja punktu uderzenia stopniowo ulegala zmianie coraz bardziej na pólnoc od Galveston.
Podobnie jak w przypadku ewakuacji, która miala miejsce 2 tygodnie wczesniej ze wzglçdu na huragan Gustav, mieszkanców Houston i Galveston ewakuowano ze wzglçdu na sztorm, który - co przyznawano otwarcie - mial spowodowaé pewn^. smieré kazdego, kto nie opusci zagrozonego obszaru na wybrzezu. W ci^gu mniej niz 60 godzin przed uderzeniem, wladze federalne, stanowe i lokalne w Teksasie pomyslnie ewakuowaly w krótkim czasie blisko 2 miliony mieszkanców Houston i Galveston oraz pólnocno-wschodniego wybrzeza Teksasu. Niestety, nie wszyscy wzdluz teksanskiego wybrzeza Zatoki Meksykanskiej wziçli sobie do serca ostrzezenia i komunikaty ewakuacyjne. W wyniku ponad 5-metrowej fali sztormowej zginçlo 20 osób, przy czym kolejne 10 osób zostalo zarejestrowanych jako zaginione podczas sztormu. Na zamieszczonych ponizej fotografiach 1 - 4 przedstawiaj^cych stan przed i po przejsciu
sztormu wzdluz wybrzeza teksanskiego mozna zobaczyc przykladowe zniszczenia spowodowane przez sztorm. Huragan Ike spowodowal powstanie niszczycielskiej, destrukcyjnej i smiercionosnej fali sztormowej na terenie gornego wybrzeza teksanskiego i poludniowo-zachodniej Luizjany oraz stanowil trzeci najbardziej kosztowny kataklizm w Stanach Zjednoczonych po huraganie Katrina w 2005 r. i huraganie Andrew w 1992 r..
Fot. 1. Stan przed i po przejsciu sztormu wzdluz wybrzeza teksanskiego
Fot. 2. Stan przed i po przejsciu sztormu wzdluz wybrzeza teksanskiego
Fot. 3. Stan przed i po przejsciu sztormu wzdluz wybrzeza teksanskiego
Fot. 4. Stan przed i po przejsciu sztormu wzdluz wybrzeza teksanskiego Podsumowanie
Opracowanie Krajowego ramowego planu reagowania kryzysowego w oparciu o wnioski wyci^gni^te z dzialan podj^tych w przypadku huraganu Katrina to dopiero pierwszy etap w drodze ku niezb^dnej krajowej strategii, ktora umozliwi lepsze przygotowanie Stanow Zjednoczonych na przyszle kataklizmy, naturalne lub wywolane przez czlowieka. Wiele udoskonalen i usprawnien wprowadzono w okresie trzech lat po przejsciu huraganu Katrina
w odpowiedzi na kataklizmy, w obliczu ktorych standi narod amerykanski. Pomyslnie przeprowadzone ewakuacje z Nowego Orleanu w Luizjanie w przypadku huraganu Gustav oraz miast Houston i Galveston w Teksasie w przypadku huraganu Ike wskazuj^. jednoznacznie, ze w zakresie reagowania kryzysowego w obliczu potencjalnego kataklizmu wyraznie poczyniono postçpy w okresie tych trzech lat.
Od momentu przejscia huraganu Katrina plany i dziaiania ratownicze podejmowane w przypadku sztormow i huraganow rowniez jednoznacznie wskazuj^, ze etap wczesniejszej ewakuacji oraz wstçpnego przygotowania zasobow i artykuiow pierwszej potrzeby to najiatwiejsza czçsc procesu ratowniczego i odbudowy w przypadku kataklizmu. Proces odbudowy po przejsciu huraganu Katrina byi diugi, trudny i budzii kontrowersje. Odbudowa po przejsciu huraganow Gustav i Ike rowniez byia trudna, w szczegolnosci, w sytuacji gdy potrzeby w zakresie tymczasowych obiektow mieszkalnych znacznie przekraczaj^ dostçpnosc tychze w poblizu obszaru dotkniçtego kataklizmem. Transport pojedynczych osob i rodzin na znacznych odlegiosciach od zniszczonych domostw stanowi podioze wielu kwestii politycznych i spoiecznych, ktore w znacznym stopniu utrudniaj^. i wydluzaj^. proces powrotu do zycia „sprzed katastrofy" W Stanach Zjednoczonych istnieje wiele kwestii i problemow, ktore nalezy przezwyciçzyc podczas swiadczenia tymczasowej i diugoterminowej pomocy mieszkaniowej osobom ocalaiym po katastrofie.
Dosc duzo pracy i wysiiku wymaga rowniez przejscie od etapu planowania, poprzez wdrozenie usprawnien operacyjnych w caiym kraju, do etapu, w ktorym ludnosc rozumie, ze stan gotowosci stanowi srodek umozliwiaj^cy podjçcie sprawnych i efektywnych dziaian w obliczu kataklizmow o zasiçgu i intensywnosci podobnych do huraganu Katrina lub jeszcze potçzniejszych. Znaczna poprawa koordynacji pomiçdzy organami federalnymi, stanowymi, plemiennymi, lokalnymi, przedstawicielami sektora prywatnego i organizacjami pozarz^dowymi pomoze ocalic wiele istnien oraz umozliwi zapewnienie ochrony spoieczenstwu amerykanskiemu dziçki wyzszej sprawnosci, wiçkszej efektywnosci i wydajnosci dziaian w zakresie zarz^dzania kryzysowego. Informacje i doswiadczenia zdobyte podczas oceny zdarzen maj^cych miejsce w sezonie huraganowym 2008 i pozniejszym okresie, obok innych klçsk zywioiowych lub atakow terrorystycznych, umozliwi^. spoieczenstwu, agencji FEMA, wiadzom stanowym oraz organizacjom partnerskim na szczeblu federalnym w przysziosci jeszcze skuteczniejsze dziaianie. Z tym bagazem doswiadczen czas przygotowac siç do stawienia czoio kolejnym wyzwaniom.
Jedynie czas i dzialania podejmowane w obliczu kolejnego kataklizmu pokaz^, jak skuteczny bçdzie ten proces doskonalenia oraz jaki postçp jest konieczny w celu efektywnego przeprowadzenia wszystkich dzialan ratowniczych w celu pelnej odbudowy.
Recenzenci:
ml. bryg. dr inz. Dariusz Wrôblewski bryg. mgr inz. Krzysztof Biskup
