CC BY
39
inz. Katarzyna WLODARCZYK
Zaklad Technicznego Wyposazenia Strazy Pozarnej i Technicznych Zabezpieczen Przeciwpozarowych
OPROGRAMOWANIE WSPOMAGAJ^CE ZARZ^DZANIE KRYZYSOWE NA SZCZEBLU LOKALNYM - ELIKSIR
Streszczenie
Artykul zawiera charakterystykç oprogramowania komputerowego - ELIKSIR, ktôre stanowi narzçdzie wspomagaj^ce tworzenie Gminnego Planu Reagowania Kryzysowego w wersji elektronicznej.
Summary
The article contains description of computer program - ELIKSIR, which is a supporting tool for creating a Communal Plan of Crisis Response in electronic version.
Zarzqdzanie kryzysowe - stanowi zespôl przedsiçwziçc organizacyjnych, logistycznych i finansowych, ktôrych celem jest zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych, zapewnienie sprawnosci struktur decyzyjnych na wszystkich szczeblach zarz^dzania , ci^glej gotowosci sil i srodkôw do podjçcia dzialan, sprawnego reagowania oraz likwidacji skutkôw zaistnialej sytuacji.
Zarz^dzanie kryzysowe odbywa siç wedlug scisle okreslonych zasad:
1. Zasada prymatu ukladu terytorialnego - uznaje za podstawow^. konstrukcje tego modelu uklad terytorialny panstwa i sprowadza do funkcji pomocniczej uklad branzowy.
2. Jednoosobowe kierownictwo - decyzje podejmuje siç jednoosobowo i bierze siç za nie odpowiedzialnosc.
3. Zasada odpowiedzialnosci organôw wladzy publicznej - przyjmuj^ kompetencje i odpowiedzialnosc w zakresie podejmowania decyzji w sytuacji kryzysowych
4. zasada zespolenia - przyznanie organom wladz administracyjnych ogôlnej kompetencji gwarantuj^cych wywi^zanie siç z nalozonych na nie odpowiedzialnosci.
5. Zasada kategoryzacji zagrozen - polega na podziale zagrozen na grupy wg rodzaju i rozmiaru oraz przyporz^dkowaniu im okreslonych rozwi^zañ prawnych, organizacyjnych i finansowych
6. Zasada powszechnosci - zarz^dzanie kryzysowe organizuj^ organy wladzy publicznej we wspóldzialaniu z istniej^cymi specjalistycznymi instytucjami i organizacjami oraz ogólem spoleczeñstwa .
Zarz^dzanie kryzysowego dzieli siç na cztery fazy (Ryc. nr 1), tworz^c tzw. lañcuch bezpieczenstwa.
W przypadku zarz^dzania kryzysowego w gminie, zadania gminy czçstokroc uniemozliwiaj^. rozdzielenie faz zapobiegania i przygotowania, dlatego na poziomie gminnym mozemy mówic o trzech fazach. Zarz^dzanie kryzysowe w gminie wymagac bçdzie przygotowania i realizacji przedsiçwziçc w ramach nastçpuj^cych etapów:
• reagowania,
• odbudowy,
• gotowosci.
Faza reagowania polega na podejmowaniu przedsiçwziçc zmierzaj^cych do zahamowania rozwoju sytuacji kryzysowej, udzielaniu pomocy poszkodowanym, ograniczeniu strat, wszczçciu okreslonych procedur odpowiednio do wystçpuj^cego zagrozenia, koordynacji i kierowaniu dzialaniami prowadzonymi w zwi^zku z sytuacji
ZARZADZ ANIF. BEZPIEC ZENST W EM
ZAPOBIEGANIE
ODBUDOWA
Ryc. 1. Fazy zarz^dzania kryzysowego
kryzysow^. Faza reagowania nastçpuje po wyst^pieniu katastrofy, obejmuje dzialania prewencyjne (wedlug wlasnych kompetencji lub wedlug kompetencji innych sluzb i podmiotôw) oraz dzialania operacyjne i wspôldzialanie (rutynowe i nadzwyczajne).
Faza odbudowy polega na odtworzeniu technicznym, organizacyjnym, psychospolecznym i socjologicznym. Odbudowa kontynuowana jest do momentu, gdy wszystkie systemy i struktury wroc^. do stanu poprzedniego (modernizacja). Odbudowa dzieli siç na krôtkoterminow^. i dlugoterminow^..
Faza gotowosci w gminie osi^gana jest za pomoc^ dzialan obejmuj^cych przygotowanie oraz zapobieganie sytuacjom kryzysowym. Wi^zç siç ona z koniecznosci^ zaplanowania sposobôw reagowania, a takze z podjçciem dzialan maj^cych na celu powiçkszenie zasobôw niezbçdnych do skutecznego reagowania. Osi^gniçcie gotowosci polega rôwniez na eliminowaniu i redukowaniu prawdopodobienstwa sytuacji kryzysowej lub na ograniczaniu jej skutkôw oraz dokonaniu analizy rozdzialu kompetencji pomiçdzy organami administracji publicznej w zakresie reagowania prewencyjnego i operacyjnego.
Poszczegôlne fazy zarz^dzania kryzysowego przenikaj^ siç nawzajem, dlatego trudno okreslic granice pomiçdzy nimi. Istotne jest to, ze zarz^dzanie kryzysowe jest procesem ci^glym wymagaj^cym stalej aktywnosci (lancuch bezpieczenstwa).
Aby powyzsze fazy mogly sprawnie przebiegac konieczne jest wczesniejsze ustalenie zasad i kompetencji organôw i osôb zobowi^zanych do podejmowania okreslonych dzialan w poszczegôlnych fazach zarz^dzania kryzysowego. I wlasnie temu celowi ma sluzyc przygotowywanie planôw reagowania kryzysowego. Dobrze sporz^dzony plan precyzyjnie i szczegôlowo okresla zasady i obowi^zki wszystkich podmiotôw wyznaczonych i zobowi^zanych do konkretnych dzialan w poszczegôlnych fazach reagowania kryzysowego, a postçpowanie zgodne z tym planem jest gwarantem skutecznosci tych dzialan.
Plany szczebla gminnego maj^. znaczenie szczegôlne, gdyz skuteczne ich stosowanie powoduje, iz zagrozenie zostaje usuniçte w pocz^tkowej fazie a sytuacja kryzysowa nie rozprzestrzenia siç na kolejne gminy, dziçki czemu nie ma potrzeby uruchamiania planôw powiatowych czy wojewôdzkich.
Jak wynika z powyzszego dobre przygotowanie i realizacja Gminnych Planôw Reagowania Kryzysowego minimalizuje zarôwno zagrozenie dla zdrowia i zycia ludnosci zamieszkuj^cej dany obszar jak i ryzyko strat materialnych.
Ide^. stworzenia oprogramowania „ELIKSIR" stala siç potrzeba znalezienia narzçdzia, umozliwiaj^cego przygotowanie nowoczesnego Gminnego Planu Reagowania Kryzysowego, czyli planu w wersji elektronicznej, ktôry tworzy siç przy pomocy informacji wprowadzonych
do bazy danych oraz przy uzyciu kreatora, jako narzçdzia sluz^cego do budowy poszczegolnych rozdzialow, poprzez „zaci^ganie" informacji z bazy danych. Przedsiçwziçcie to jest bardzo innowacyjne gdyz plany tworzone przy pomocy oprogramowania „ELIKSIR" bçd^. funkcjonalne, a samo ich tworzenie bçdzie szybsze i latwiejsze, jak rowniez pozwoli on na stworzenie po raz pierwszy Planu Reagowania Kryzysowego w wersji elektronicznej. Dotychczasowe Plany Reagowania Kryzysowego, tworzone glownie w wersji „papierowej", powodowaly szereg utrudnien, w szczegolnosci podczas aktualizacji czy wprowadzania zmian.
Tworzenie planow w wersji elektronicznej daje wiele nowych mozliwosci. Przede wszystkim pozwala na aktualizowanie i wprowadzanie zmian do planow na biez^co oraz umozliwia przegl^danie planow przy wykorzystaniu Internetu wielu osobom niezaleznie od miejsca, w ktorym te osoby siç znajduj^..
Program ma za zadanie zbudowanie planu krok po kroku przy wykorzystaniu informacji zgromadzonych w bazie danych, odpowiednich procedur oraz obowi^zuj^cych przepisow prawnych. Ponadto ma bye narzçdziem latwym w obsludze, spelniaj^cym jednoczesnie nastçpuj^ce wymogi dla planu:
1. Wymog prawny.
Poniewaz Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 roku art. 32 naklada na samorz^dy gminne obowi^zek powolywania Gminnych Zespolow Zarz^dzania Kryzysowego, do zadan ktorych nalezy w szczegolnosci opracowywanie i aktualizowanie Planow Reagowania Kryzysowego.
2. Wymog funkcjonalny.
Plan Reagowania Kryzysowego jest podstawowym narzçdziem pracy zespolu zarz^dzania kryzysowego, musi wiçc bye on praktyczny czyli taki, ktory jest aktualny i zawiera informacje uwzglçdniaj^ce zarowno dokiadn^ charakterystykç gminy, lokalne zagrozenia, jej sily i srodki jak i odpowiednie procedury postçpowania w przypadku wyst^pienia zdarzenia niekorzystnego, niezbçdne do skutecznego reagowania.
Plan Reagowania Kryzysowego jest efektem planowania kryzysowego, ktory opisuje wspoldzialanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rz^dowej i samorz^dowej dzialaj^cych na obszarze kraju, wojewodztwa, powiatu oraz gminy.
Plany Reagowania Kryzysowego tworzone s^. na mocy Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarz^dzaniu kryzysowym, ktora okresla sposob tworzenia Zespolow Zarz^dzania Kryzysowego oraz ich zadania.
Plan Reagowania Kryzysowego jest dokumentem, ktory:
1. Okresla podstawy prawne.
2. Przydziela poszczegolnym organizacjom, sluzbom oraz osobom fizycznym obowi^zek wykonania zadan w okreslonym czasie i miejscu np. okresla zaleznosci kierowania, wspoldzialania i pomocy pomiçdzy instytucjami.
3. Opisuje sposoby ochrony ludzi, mienia i srodowiska w momencie wyst^pienia sytuacji kryzysowej.
4. Okresla personel, zaplecze logistyczne i inne zasoby w ramach srodkow wlasnych oraz w ramach porozumien z s^siednimi gminami mozliwe do wykorzystania podczas reagowania i odbudowy.
5. Wskazuje metody zapobiegania zagrozeniom i stratom wtornym w czasie reagowania i odbudowy.
Zgodnie z art. 5 Ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarz^dzaniu kryzysowym, Plany Reagowania Kryzysowego tworzone s^. na poziomie krajowym, wojewodzkim, powiatowym i gminnym. W sklad Planow Reagowania Kryzysowego wchodz^. nastçpuj^ce elementy:
1. Plan Glowny.
2. Procedury reagowania kryzysowego.
3. Zal^czniki funkcjonalne.
4. Komunikaty GCZK.
Plany Reagowania Kryzysowego maj^ na celu umozliwienie sprawnego kierowania dzialalnosci^ organizacji rz^dowych i samorz^dowych w zakresie zapobiegania zagrozeniu zycia, zdrowia, mienia lub srodowiska, bezpieczenstwa panstwa i utrzymaniu porz^dku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a takze zapobieganiu klçskom zywiolowym i innym nadzwyczajnym zagrozeniom oraz zwalczaniu i usuwaniu ich skutkow.
Na ponizszym schemacie przedstawiono struktur^ oprogramowania „ELIKSIR" dostçpn^ z poziomu administratora.
Ryc. 2. Struktura oprogramowania do tworzenia Gminnych Planow Reagowania
Kryzysowego
Analizuj^c powyzsz^. struktur? widzimy, jakimi elementami dysponuje administrator programu. Administrator jest to osoba, ktora tworzy Plan Reagowania Kryzysowego posluguj^c si? kreatorem oraz wprowadzaj^c dane do bazy.
Administrator moze rowniez dokonywac aktualizacji Planu Reagowania Kryzysowego, wprowadzac do planu konieczne zmiany oraz drukowac gotowy plan.
Wszystkie powyzsze czynnosci administrator moze wykonywac po uprzednim wprowadzeniu do systemu swojego login-u czyli nazwy uzytkownika oraz hasla, ktore stanowi^. zabezpieczenie programu przed korzystaniem z niego osob nieupowaznionych.
Budowa poszczegolnych blokow rozni si? od siebie ze wzgl?du na rodzaj informacji w nich zawartych i ich specyfiki. Mjc na uwadze funkcjonalnosc planu, bloki tworzone byly w taki sposob, aby korzystanie z elektronicznej wersji Planu Reagowania Kryzysowego bylo praktyczne i w pelni odzwierciedlalo wszystko to, co dotychczas zawieraly plany w wersji „papierowej".
Blok I - Plan Glowny
Plan glowny stanowi pierwszy blok Gminnego Planu Reagowania Kryzysowego. Sklada siç on z nastçpuj^cych podrozdzialow:
1. Charakterystyka zagrozen oraz ocena ryzyka ich wyst^pienia.
2. Mapy ryzyka i zagrozenia powodziowego.
3. Charakterystyka sil i srodkow oraz ocena mozliwosci ich wykorzystania.
4. Analiza funkcjonowania administracji publicznej, jej skutecznosci i mozliwosci wykorzystania w sytuacjach kryzysowych.
Podczas tworzenia powyzszych podrozdzialow skoncentrowano siç na rozbudowie bazy danych, poniewaz tworzone s^. one poprzez informacje wprowadzone uprzednio do bazy. Dokonano tutaj szczegolowego opisu zagrozen, jakie mog^. wyst^pie na rozpatrywanym terenie, wyszczegolniono, jakimi silami i srodkami dysponuje dana gmina oraz scharakteryzowano gminç pod wzglçdem administracyjnym.
5. Przewidywane warianty dzialan w sytuacjach kryzysowych.
W podrozdziale umieszczono przykladowe schematy procedur reagowania na zdarzenia o roznym charakterze oraz dwie matryce, bezpieczenstwa i funkcjonaln^, w celu zarowno zobrazowania, jaki rodzaj zagrozenia moze wyst^pie na rozpatrywanym terenie, jakie kroki nalezy podj^é w celu zapobiegniçcia b^dz ograniczenia skutkow danego zdarzenia, jak rowniez pokazania ktore ze sluzb s^. odpowiedzialne za ww. zadania b^dz koordynacjç, pomoc lub wspoldzialanie oraz jakie obowi^zki nalezy, do poszczegolnych sluzb. Matryce zostaly przedstawione na Ryc. nr 3 i 4.
Ryc. 3. Zagrozeniowa Matryca Bezpieczenstwa
Ryc. 4. Funkcjonalna Matryca Bezpieczenstwa
6. Wskazanie trybu aktualizacji planu oraz poszczególnych zal^czników funkcjonalnych.
W podrozdziale zawarto dokladne wytyczne dotycz^ce aktualizacji planu oraz kart? aktualizacji, przedstawion^ na Ryc. nr 5.
¡Ü Gminne Ceñir uní Zarzadzania Kryzysowego - Micrasafl Internet Exploiei . ni;ix
Plik Edycja Widok Ulubioné Nar2i=dzia Pomoc
Qwm - ' H á .¡1 pW^ ^ - 8'
Adre? I @ http://plocman.gcr.org.pl/prk/?a=pp8tb=pg&c=6 v 0 Przejdz l^czí "
:6.1',5.. 7liP7,=ikt f i^J ¿ "I yT:Ej I....I h 7 71R H^lynh,
6.1.6, inne ji.afr^by.
6.2. Prowadzi s¡§ ewidencje zmian Planu w przypadku niewielkich korekt i zmiari danvch korespondencyjnych lub zmian zasobów.
6.3. KARTA AKTUALIZACJI PODROZDZIALÓW
Lp. Numer rozdziatu / numer podrozdziatu Opis zmiany Data aktualizacji Aktualizowat Podpis Uwagi
1 2 3 4 5 6 7
1 1.2 Zaktualizowano dañe 2008-04-21 14:28 38 Jerzy P ras uta
2 1.1 / A ,1,1. Zaktualizowano dañe 2008-04-18 11:15 36 Jerzy Prasuta
3 1.3 / A .1.2, Wprowadzono dañe 2008-04-10 13:21 21 Jerzy P ras uta
4 1.5 / 5.2. Zaktualizowano dañe 2008-03-16 14:16 41 Mirostaw Stawomirski
5 1.3 / B .2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
6 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
7 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
8 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
9 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
10 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
11 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
12 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
13 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
14 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:41 19 Arek Grabowski
15 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:36 35 Arek Grabowski
16 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:36 35 Arek Grabowski
17 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:36 35 Arek Grabowski
18 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:36 35 Arek Grabowski
19 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:36 35 Arek Grabowski
20 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:36 35 Arek Grabowski
21 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:36 35 Arek Grabowski
22 1.3 / B.2.1.3,2. Zaktualizowano dañe 2008-03-14 13:36 35 Arek Grabowski
SJ Internet
f> 3 Internet Explorer
¿j 3 Microsoft Word
Ryc. 5. Karta aktualizacji
W karcie aktualizacji znajduj^. si? informacje dotycz3.ce:
• lokalizacji zmiany jaka nast^pila (w którym rozdziale, podrozdziale i na której stronie),
• opisu zmiany,
• daty - kiedy dokladnie aktualizacja zostala dokonana,
• osoby, która dokonywala zmian w planie,
• podpisu,
• ewentualnych uwag.
Wszystkie informacje za wyj^tkiem podpisu osoby dokonuj^cej aktualizacji oraz uwag b?d^ wprowadzaly si? automatycznie, dodatkowo opis zmiany pojawi si? po
zatwierdzeniu przez administratora. Podpis oraz uwagi musz^. bye wprowadzone przez operatora.
Zgodnie z Ustaw^. o Zarz^dzaniu Kryzysowym aktualizacja planów reagowania kryzysowego powinna bye przeprowadzana nie rzadziej, niz co dwa lata. Struktura planu glównego zostala w pelni oparta na tabelach i gotowych formularzach, w których dane bçd^ uzupelniane automatycznie przez program (zgodnie z informacjami zawartymi w bazie danych). Taki sposób przedstawiania danych daje czytelny obraz i pozwala skupie siç wyl^cznie na potrzebnych nam informacjach. Jest to bardzo praktyczne rozwi^zanie, gdyz w momencie pojawienia siç potencjalnego zagrozenia, kiedy musimy szybko podejmowae kroki w celu przeciwdzialania zagrozeniu mozemy szybko odszukae potrzebne dane, dotycz^ce np. sprzçtu jakim dysponuj^. jednostki Ochotniczych Strazy Pozarnych na naszym terenie, b^dz ewentualnie numeru telefonu najblizszego posterunku Policji bez potrzeby zaglçbiania siç w niepotrzebne dokumenty.
Zamieszczenie formularzy zarówno w planie glównym jak i calym planie reagowania kryzysowego sluzy do uszeregowania i pogrupowania gromadzonych danych.
Ryc. б. Gotowy formularz
Zarôwno w kazdym z formularzy (Ryc. nr 6) jak i w kazdej z tabel (Ryc. nr 7) umieszczony zostal naglôwek, ktôry stanowi informacjç jakiego rodzaju dane zawieraj^. i odpowiadaj^. danym wprowadzonym do bazy danych.
Ryc. 7. Gotowa tabela
Lewa kolumna kazdej tabeli oraz formularza zawiera informacjç (jakie opisujemy dane), ktôra jest nastçpnie uszczegôlowiona w nastçpnych komôrkach (Ryc. nr 8).
Ryc. 8. Formularz danych szczegôlowych
Lewa kolumna kazdej tabeli oraz formularza okresla, jakie dane, zaczerpniçte z bazy danych powinny pojawie siç w danym wierszu tabeli. Istniej^ dwa rodzaje tabel/formularzy. Tabele/formularze poziome (Ryc. nr 7) i pionowe (Ryc. nr б) ilose przypadku drugim ilose kolumn i wierszy jest z góry ustalona i nie ulega zmianie (operator nie moze dokonywae w nich zmian w np. dodaj^c kolejne kolumny), natomiast w pierwszym przypadku liczba kolumn jest stala a liczba wierszy zalezna jest scisle od informacji w niej zawartych np. ilose wierszy zalezna jest od liczby wydzialów w Urzçdzie Gminy. Dodatkowo pierwszy rodzaj tabel oprócz naglówka i informacji o danych, które opisujemy zawiera równiez liczbç porz^dkow^. umieszczon^. w skrajnej lewej kolumnie oraz w drugim wierszu pod naglówkiem. Tabele te zawieraj^. równiez informacje, z którego rozdzialu i podrozdzialu pochodz^ dane, która jest wpisywana automatycznie przez program. Wszystkie pola szare, prezentowanych powyzej tabel s^. polami informacyjnymi. Natomiast komórki biale to pola, które bçd^ wypelnialy siç automatycznie zgodnie z danymi znajduj^cymi siç w Bazie Danych.
Blok II - Procedury
Blok II sklada siç z procedur reagowania kryzysowego okreslaj^cych zespól przedsiçwziçé na wypadek sytuacji kryzysowych, w czasie stanów nadzwyczajnych i w czasie wojny, a w tym:
1. Zadania w zakresie monitorowania zagrozen.
W podrozdziale tym zostal dokladnie scharakteryzowany Panstwowy Monitoring Srodowiska oraz przedstawiona struktura jego funkcjonowania jak równiez wymienione zostaly rodzaje monitoringu prowadzonego w Polsce a takze sluzby oraz ich rola przy poszczególnych rodzajach monitoringu.
2. Bilans i tryb uruchamiania sil i srodków niezbçdnych do usuwania skutków zagrozen.
Tutaj przedstawiono bilans sil i srodków z uwzglçdnieniem podstawowych danych niezbçdnych podczas alarmowania oraz procedury zwi^zane z ich uruchamianiem. Zarówno bilans jak i procedury przedstawiono w formie tabel, aby byly one bardziej przejrzyste i czytelne. Dodatkowo w tabelach dotycz^cych procedur pozostawiono wolne miejsca w celu nanoszenia ewentualnych uwag przez uzytkowników planu.
3. Uruchamianie dzialan w sytuacj ach kryzysowych.
W podrozdziale tym ukazano, w jaki sposób uruchamiane jest Gminne Centrum Zarz^dzania Kryzysowego i w której fazie to nastçpuje oraz okreslono kiedy powiadamiane zostaj^ pozostale grupy wchodz^ce w sklad Gminnego Zespolu Zarz^dzania Kryzysowego i w jakim trybie pracuj^.. Nastçpnie przy pomocy schematów i tabel przedstawiono procedury uruchamiania dzialan w sytuacji kryzysowej. Nalez^. do nich:
• procedura ogólnej obslugi zdarzenia,
• procedura przyj çcia zgloszenia / identyfikacji problemu,
• procedura identyfikacji podmiotu wiod^cego,
• procedura przekazania zgloszenia do stanowiska dyspozytorskiego sluzb,
• procedura pozyskania informacji szczególowych/identyfikacji problemu,
• procedura podj çcia dzialan / uruchomienia procedur GCZK,
• procedura zwrócenia siç o pomoc do innych gmin.
4. Zasady wspóldzialania.
W podrozdziale przedstawiono wykaz podmiotów wspóldzialaj^cych na terenie gminy z Gminnym Centrum Zarz^dzania Kryzysowego w ramach zawartych porozumien a takze przedstawiono za pomocy matrycy wspóldzialania zadania podmiotów w zaleznosci od rodzaju zdarzenia, co daje lepszy pogl^d na istotç wspóldzialania.
5. Ograniczanie rozmiarów strat i usuwania skutków zagrozen.
Podrozdzial pi^ty jest bardzo waznym elementem bloku II, poniewaz zawiera zasady i procedury ustalania szkód i szacowania strat spowodowanych klçskami zywiolowymi oraz ubiegania siç o dofinansowanie zadan wlasnych jednostek samorz^du terytorialnego w dziedzinie remontów lub odbudowy uszkodzonych i zniszczonych obiektów budowlanych. Podrozdzial zawiera równiez zal^czniki w postaci wzorów protokolów zniszczen, umów, ankiet, ocen, protokolów, raportów oraz opinii niezbçdnych do prawidlowego oszacowania strat oraz ubiegania siç o odszkodowania czy pozyczki potrzebne na odbudowç zniszczonej infrastruktury.
Blok III - Zahjczniki funkcjonalne
Blok III sklada siç z nastçpuj^cych elementów:
1. Standardowe procedury operacyjne, opisuj^ce sposoby dzialania podmiotów realizuj^cych zadania z zakresu zarz^dzania kryzysowego, które opracowywane s^. przez te podmioty i dol^czane do Planu Reagowania Kryzysowego gdyz zadania,
jakie wykonuj^. podmioty rózni^. siç od siebie i dostosowane s^. do specyfiki ich dzialania.
2. Organizacja l^cznosci miçdzy podmiotami.
W podrozdziale tym dokonano charakterystyki systemu l^cznosci, który wykorzystywany jest na potrzeby zarz^dzania kryzysowego. Umieszczono równiez specjalne formularze pozwalaj^ce na stworzenie szczególowego wykazu l^czy alarmowych oraz sprzçtu, jakim dysponuje Gmina.
3. Organizacja systemu monitorowania zagrozen, ostrzegania i alarmowania.
W podrozdziale trzecim przedstawiona zostala organizacja systemów monitoringu oraz ich charakterystyka.
4. Zasady informowania ludnosci o zagrozeniach i sposobach postçpowania na wypadek zagrozen.
W podrozdziale okreslono, jakie organy odpowiedzialne s^. za informowanie ludnosci o zagrozeniach i na jakich zasadach.
5. Organizacja ewakuacji z obszarów zagrozonych.
W podrozdziale umieszczone zostaly w formie tabel ogólne procedury ewakuacji:
• ludzi,
• zwierz^t,
• srodków trwalych.
6. Organizacja opieki spolecznej i medycznej, z uwzglçdnieniem planów zabezpieczenia ratownictwa medycznego.
7. Wykaz zawartych umów i porozumien.
Podrozdzial zawiera umowy i porozumienia zwi^zane z realizaj zadan zawartych w planie reagowania kryzysowego. W podrozdziale umieszczono tabelç, która wypelnia siç automatycznie zgodnie z punktem IV bazy danych i zawiera:
• nazwç instytucji,
• numer umowy,
• numer porozumienia,
• datç zawarcia umowy/porozumienia,
• tresci umów i porozumien,
В) Zasady oraz tryb oceniania i dokumentowania szkód.
W podrozdziale zawarte s^. dokladne wytyczne niezbçdne jednostkom samorz^du terytorialnego do oszacowania strat powstalych na skutek zdarzenia kryzysowego i ich udokumentowania. Wytyczne te zawarte s^. równiez w podrozdziale 5 bloku drugiego.
Komunikaty GCZK
Jednym z elementów oprogramowania jest modul KOMUNIKATORA.
System „Komunikator" umozliwia szybkie ostrzeganie oraz informowanie mieszkanców gminy. Dziçki informacjom przekazywanym poprzez stronç WWW, SMS, faks, pocztç email, kuriera lub wywieszenie na tablicach informacyjnych jednostek samorz^du terytorialnego mozliwe jest szybkie reagowanie na zdarzenia, zanim stan^. siç problemami.
Komunikator umozliwia przekazywanie informacji, które zostaly podzielone na grupy:
1. Biez^ce komunikaty kryzysowe,
2. Komunikaty o awariach,
3. Pozostale informacje.
W grupie biezqce komunikaty pojawiaj^. siç informacje dotycz3.ce zagrozen zwi^zanych np. duzymi opadami sniegu, katastrofami w ruchu drogowym oraz komunikatami np. o ewakuacji, czy doraznych punktach pomocy.
Grupa komunikaty o awariach zawiera zawiadomienia o uszkodzeniach np. linii energetycznych, telekomunikacyjnych, uszkodzeniach np. mostów dróg.
Grupa pozostale informacje zawiera informacje np. o planowanych wyl^czeniach linii energetycznych, remontach dróg i utrudnieniach z nimi zwi^zanymi.
Mozna zatem wyróznie dwie czçsci tego projektu:
1. Strona WWW, na której bçd^. pokazywane wszystkie informacje,
2. Czçsé administracyjna, która umozliwi dopisywanie nowych komunikatów, jak równiez tworzenie listy odbiorców zawieraj^cej ze spisem adresów email, SMS, numerów: telefonów komórkowych(SMS), telefonów stacjonarnych, faksów.
Strona WWW bçdzie ogólnie dostçpna pod adresem np. (nazwa gminy).gczk.pl. Proponowany wygl^d strony: w górnej czçsci znajduj^. siç linki do poszczególnych grup komunikatów (3 elementy). Czwarty element stanowi przejscie do formularza umozliwiaj^cego subskrypcjç wybranej grupy komunikatów. Ponizej znajduj^ siç przykladowe komunikaty.
Po wybraniu dowolnej grupy komunikatów zmienia siç wygl^d okna. Górne menu zostaje bez mian, tylko element wybrany zostaje wyrózniony. W dolnej czçsci zmienia siç uklad z lewej strony pojawia siç lista aktualnych komunikatów z danej grupy.
W przypadku zakladki subskrypcji po wybraniu tej opcji pojawia sie okno:
Dostep do czesci administracyjnej uzyskujemy po podaniu nazwy uzytkownika i hasla. Osoba zajmuj^ca sie przekazywaniem informacji ma dostep do nastepuj^cych elementow:
• edytor tresci komunikatow (menu Komunikaty, informacje),
• bazy adresow email, numerow telefonow (menu Odbiorcy),
• system powiadamiania (menu Przekaz informacje),
• wyloguj.
Dzieki Internetowi oraz systemom informatycznym jestesmy w stanie przeslac ostrzenie do duzej grupy mieszkancow oraz instytucji posrednio (np. osrodek pomocy spolecznej, szkoly) i bezposrednio (np. OSP, Policja) zwi^zanych z zapobieganiem, ochron^ i minimalizowaniem skutkow tych zdarzen dla ludnosci.
Takie podejscie do informacji o zagrozeniach wymaga od osob z GCZK ci^glego sledzenia informacji na temat pogody(opady, susze itd.), wypadkow drogowych, kolejowych, zagrozen ekologicznych (np. uszkodzenie cystern , zbiornikow, wycieki z zakladow pracy), oraz awarii planowych (wyl^czeniach linii energetycznych), problemach telekomunikacyjnych itd.
Baza Danych
Z punktu widzenia osoby odpowiedzialnej za tworzenie planu, najwazniejszym elementem Planu Reagowania Kryzysowego w wersji elektronicznej jest jego baza danych, ktora zawiera wszystkie informacje dotycz^ce Gminy, jej struktury, zagrozen mog^cych wyst^pic na jej obszarze oraz sil i srodkow b?d^cych wlasnosci^. b^dz wspolwlasnosci^. Gminy.
Poniewaz baza danych jest podstaw^. prawidlowego funkcjonowania programu bardzo wazne jest jej dokladne i poprawne uzupelnienie. Jak juz wspomniano Plan Reagowania Kryzysowego jest scisle zwi^zany z jego baz^ danych. Jezeli jakis element zostanie umieszczony w planie np. zagrozenia zwi^zane z transportem drogowym na terenie Gminy, musi on rowniez znajdowac si? w bazie danych, poniewaz poszczegolne bloki planu zostaly tak przygotowane poprzez umieszczenie w nich specjalnych formatek do wprowadzania danych, aby informacje zawarte w bazie danych automatycznie wpisywaly si? w odpowiednio oznaczone pola np.: Baza Danych:
iî Gminne Centrum Zarzadzania Kryzysowego - Panel Administrator - vtic rosoft 1 nte r net Exp lo re r | _ | nj [
F'lik Edycja Widok Ulubione Narzçdzia Pomoc 4
Qimm - S 0 iîa P^î ç - _ 0 ii
Adres http://plocman.gcr.org,pl/baza/admin/?a=daneogolne8b=administracja
Oprogramowanie GCZK - ELIKSIR
BAZA DANYCH I t iB
v I Q Przejdz t^cza
BAZA DANYCH - PANEL ADM IN ISTRATQRA_[UZYTKOWNICY] STRQNA Gt-OWNA [TRYB PRZEGLAOANIA] WYLOGUJ
■ ftdministracja ■ Zagrozenia ■ Sily i srodki ■ Umowyj Porozumienia ■ Demografia ■ Komunikacja ■ Zdarzenia ■ Procedury
GMINA WLASNA S Dane podstawowe 0 W+ad2e gminy 3 Urzqd gminy
W Dane podstawowe u Struktura S GCZK
U Dane GCZK
Struktura zespoki M Wfadze GZZK U Personel GZZK a Obiekty administracji publicznej
S Zagrozenia stwarzane przez grniri^
POZOSTALE JEDNOSTKI
WOJEWODZTWO a Dane podstawowe fî WJadze wojewodztwa a Urzqd Wojewodzki a WCZK
a Zagrozenia stwarzane przez wojewodztwo
POWI AT/MI ASTO NA PRAWACH POWIATU a Dane podstawowe
Administra ci a Dane podsta wo we
Wojewodztwo: Powiat:
Gmina:
Miejscowosc: Jan
lubelskie 3
janowski
Dzwola
Potozenie: 26km na potudnie od Lublina Kod pocztowy: 05-480
Typ gminy: Wiejska Liczba Sotectw: Powierzchnia ogoten
3
: 34
:: 12000
Lasy: 2000 □ runty rolnc: iSOpO' Nieuzytki: sSfl
[ha] [ha] [ha] [ha]
Infrastruktura; 28 Zbiorniki i cieki wodne: 51 Drogi: 491
& Internet
Start
'*> 3 Internet Explorer
" KINGSTOW (F:)
I Microsoft Word
B B s
Plan GJowny:
•"3 Gminne Centrum Zarz^dzania Kryzysowego - Microsoft Internet Explorer i №
F'lik Edycja Widok Ulubione Narzçdzia Pomoc *
Qwstecz ' Q Q g ßy Wyszukaj -^Ulubione ^ gg [J ( & 4
Adres ^ http://plocman.gcr.org,pl/baza/?a=daneogolne&b=administracja V | S Przejdz L^CZÔ
Oprogramowanie GCZK - ELIKSIR
BAZA DANYCH
STROMA GtOWNA [ADMIN] WYLOGUJ
■ Administracfa
GMINA WLASNA a Dane podstawowe 03 W+adze gminy B Urzqd gminy u Dane podstawowe w Struktura B GCZK
u Dane GCZK u Struktura zespolu
l, Wtadze GZZK u Personel GZZK 03 Obiekty administracji publicznej Et Zagrozenia stwarzane przez gminç
POZOSTALE JEDNOSTKI
WOJEWODZTWO Et Dane podstawowe B Wfadze wojewodztwa a Urz^d
I Zagrozenia H Sily i srodki
! Umowfj Porozumienia H Demografia ■ Komunikacja Administracja - Dane podstawowe
I Zdarzenia ■ Procedury
Wojewodztwo: lubelskie Powiat: janowski Gmina: Dzwola Miejscowosc: Janow
Potozenie: 26km na poludnie od Lublina Kod pocztowy: 05-480 Typ gminy: Wiejska Liczba Sofectw: 34 Powierzchnia ogotem: 12000 [ha] Lasy: 2000 [ha] Grunty rolne: 9000 [ha] Nieuzytki: 1001 [ha] Infra struktura: 28 Zbiorniki i cieki wodne: 51 Drogi: 491
£ Internet
Start ', 3 Internst Explorer - KIHG5TON (F:) fll Microsoft Word
Dzialanie oprogramowania opiera siç na Bazie Danych i mozliwosciach przez ni^ oferowanych. Operator pracuj^cy z systemem bazodanowym bçdzie mial miçdzy innymi mozliwosc:
• nieograniczonego dostçpu do informacji (Internet),
• wyszukiwania, przetwarzania i wprowadzania danych,
• edycji (dopisywania, usuwania i poprawiania danych),
• tworzenia zapytan,
• tworzenia raportow,
• komunikacji pomiçdzy ludzmi, sluzbami oraz organami samorz^dowymi.
• poslugiwania siç rozwijanymi listami wielokrotnego wyboru,
• dol^czania do Planow dokumentow znajduj^cych siç na innym komputerze b^dz nosniku danych,
• nanoszenia zmian,
• aktualizacji planow,
• przegl^dania planów z kilkoma osobami j ednoczesnie,
• tworzenia planu nie maj^c wyksztalcenia z zakresu zarz^dzania kryzysowego,
• eliminacji bl^dów w planie poprzez wprowadzanie poprawek na biez^co,
• umieszczenia gotowego planu w sieci,
• dostçpu do planów,
Przyjçto, ze jako pierwsze bçd^ wprowadzone dane ogólne, które nastçpnie bçd^ w miarç potrzeb uszczególawiane. Jak równiez to, ze uzytkownik bçdzie wprowadzal do systemu wszystkie potrzebne dane z poziomu zerowego tzn. od pocz^tku. Jednakze, jezeli jakies dane s^. zgromadzone w wersji elektronicznej i znajduj^. siç w odpowiednim formacie bazodanowym, operator bçdzie mial mozliwosc ich automatycznej konwersji do systemu. Powyzsza uwaga dotyczy takze danych, które s^. dostçpne lub mog^. byc w latwy sposób pozyskane, a znajduj^ siç w wersji innych powszechnie wykorzystywanych formatów (np. *.xls lub *.md, *.dbf, *doc, *pdf czy tez formatów graficznych tj. *corel lub *jpg ).
Aby system spelnil swoje zadanie nalezy na samym pocz^tku zgromadzic wszystkie niezbçdne dane, a nastçpnie wprowadzic je do systemu. Nalezy pamiçtac o tym, ze dane musz^ byc prawdziwe, powinny odzwierciedlac stan faktyczny i zostac poprawnie wprowadzone, poniewaz dane bçd^ wykorzystywane w dalszej czçsci programu i to z nich program bçdzie tworzyl Plan Reagowania Kryzysowego. Uzytkownik systemu musi zdawac sobie sprawç z tego, ze to od niego zalezy dzialanie calej aplikacji. Po pierwsze istotne jest dokladne wprowadzenie realnych danych, a po drugie ich pózniejsza aktualizacja.
Nalezy zaznaczyc, ze wszystkie dane wprowadzone przez uzytkownika do Bazy Danych bçd^. pojawialy siç (automatycznie) w odpowiednio oznaczonych polach formularzy lub tabel, co ulatwi pracç operatorowi. Istnieje równiez mozliwosc wybrania konkretnych danych z rozwijalnej listy, która zawiera wczesniej zapisane informacje. Takie podejscie do calego procesu wprowadzania danych pozwala na wyeliminowanie wprowadzania powtarzalnych danych, co z kolei eliminuje blçdy uzytkownika.
Jesli chodzi o przeprowadzanie analiz i wnioskowania na podstawie zgromadzonych danych, to system, na zyczenie uzytkownika przy pomocy kreatora moze dokonac odpowiedniego zestawianie danych:
• w dowolnej konfiguracji (wybór danych do zobrazowania),
• . w odmiennych formach (tabela, wykres, w przyszlosci mapa),
• w róznej kolejnosci,
• zobrazowania w formie graficznej np. Matryca Ryzyka.
System nie jest aplikaj zamkniçt^ i jednorazow^ tzn. caly czas ma siç zmieniac i nad^zac za wszystkimi zmianami danych. Tylko wtedy spelni swoj^. rolç, kiedy bçdzie mogl pracowac na danych rzeczywistych.
W dobie komputerow program tworz^cy plany w wersji elektronicznej moze stac siç narzçdziem nie tylko praktycznym, latwym w obsludze, szybkim, ale takze nowoczesnym, poniewaz plan stworzony przy pomocy oprogramowania „ELIKSIR" jest planem „inteligentnym", ktory buduje siç sam, co pozwala na ograniczenie do minimum prawdopodobienstwa pojawienia siç blçdu ludzkiego, ktory moglby siç okazac niebezpieczny w skutkach.
W oparciu o zalozenia merytoryczne do ww. programu istnieje mozliwosc (poprzez ich rozbudowç i modyfikacjç) utworzenia oprogramowania do tworzenia powiatowych i wojewodzkich planow reagowania kryzysowego.
Plan reagowania kryzysowego na szczeblu krajowym wymaga zmiany struktury powyzszego oprogramowania i znacznej jego rozbudowy, niemniej jednak po wprowadzeniu tych zmian istnieje mozliwosc utworzenia takiego planu.
Literatura
1. Rozporz^dzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2GG2 r. w sprawie sposobu tworzenia gminnego zespolu reagowania, powiatowego i wojewódzkiego zespolu reagowania kryzysowego oraz Rz^dowego Zespolu Koordynacji Kryzysowej i ich funkcjonowania z dnia G3.12.2GG2 r. Dz. U. z dn. 17.12. 2GG2 r.
2. Rozporz^dzenie Rady Ministrów w sprawie systemów wykrywania skazen i wlasciwosci organów w tych sprawach z dnia 16.1G.2GG6 r. Dz. U. Nr 191,
poz. 1415
3. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2GG7 r. o zarz^dzaniu kryzysowym. Dz. U. Nr 89, poz. 59G
4. Ustawa z dnia 18 kwietnia 2GG2 r. o stanie klçski zywiolowej. Dz. U. Nr 62, poz. 558 (ze zm.)
5. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpozarowej. Dz. U. 1991, Nr 81
6. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Panstwowej Strazy Pozarnej. Dz. U. 1991, Nr 88
7. Ustawa z dnia 8 marca 199G r. o samorz^dzie gminnym. Tekst jednolity: Dz. U. 2GG1, Nr 142, poz. 1591
8. Ustawa z dnia 29 listopada 199G r. o pomocy spolecznej. Dz. U. z 1998 r Nr 64 poz. 414 z pózn. zm.
9. Wytyczne Szefa Obrony Cywilnej Kraju do dzialalnosci w dziedzinie obrony cywilnej w 2GG7 roku, Warszawa 2GG6
1. Analiza struktury informacji niezbçdnych dla Gminnego Centrum Reagowania oraz opracowanie koncepcji baz danych, Szkola Glówna Sluzby Pozarniczej Warszawa 2GG3.
2. Analiza systemów bazodanowych Gminnego Centrum Reagowania pod k^tem opracowania aplikacji dialogowej do wspomagania zarz^dzaniem kryzysowym w fazie przygotowania i reagowania, Szkola Glówna Sluzby Pozarniczej Warszawa 2GG4.
3. Zarz^dzanie bezpieczenstwem na poziomie lokalnym, Edura cz. II, Fundacja Edukacja i Technika Ratownictwa, Warszawa 2GG2r.
4. E.W. Roguski, „Narodowe systemy zarz^dzania kryzysowego oraz planowania cywilnego w wybranych krajach UE, Zarz^dzanie bezpieczenstwem na poziomie lokalnym", EDURA-Czçstochowa, 2GG1r.
5. : „Zalozenia do gminnych, powiatowych, wojewódzkich i krajowych procedur informowania, ostrzegania i alarmowania o zagrozeniach", Komenda Glówna Panstwowej Strazy Pozarnej Warszawa 2GG4r.
Materialy niepublikowane
1. Miçdzywojewôdzkie Centrum Szkolenia Administracji Publicznej i Obrony Cywilnej we Wroclawiu - Osrodek Szkolenia w Jeleniej Gorze: „Przewodnik do opracowania Powiatowych Planow Reagowania Kryzysowego".
2. ml. bryg. mgr inz. Jerzy Prasula. „Narzçdzia informatyczne w zarz^dzaniu kryzysowym - eliksir"
3. M. Bialek „Interaktywny Plan Reagowania Kryzysowego dla Gminy Wi^zowna", praca inzynierska napisana pod kierunkiem ml. bryg. dr inz. D. Wroblewskiego.
4. „Algorytm oprogramowania CZK w zakresie: kreatora planow reagowania kryzysowego, komunikatora kryzysowego, procedur reagowania i zarz^dzania kryzysowego" Praca zbiorowa.
