Научная статья на тему 'Құрамында 10 % мыс бар полиметалды шаңның және алиментарлық коррекцияның бауырдың ультрақұрылымына әсері'

Құрамында 10 % мыс бар полиметалды шаңның және алиментарлық коррекцияның бауырдың ультрақұрылымына әсері Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
74
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Х. Р. Әбдіқадырова, З. Р. Әбдіқадырова

The abnormality of mitochondrion functions, destruction of smooth endoplasmic reticulum and erosion of glycogen granules contours were observed after effect by polymetalic dust containing cooper (Cu-10%). The reception of alimentary correction exerted evident protective action of liver hepatocytes. The evident destructive changes of organells disappeared. The active forms of mitochondrions with high level of oxidizing phosphorilation providing fulfilment of biosynthetic processes in hepatic cells appeared. Intracellular regeneration processes of mitochondrion, granularic and agranularic reticulum, complex Golgy were intensified. As a result the protein and detoxycation function of hepatocytes was intensified.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Х. Р. Әбдіқадырова, З. Р. Әбдіқадырова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE EFFECT OF POLYMETALIC DUST CONTAINING COOPER AND ALIMENTARY CORRECTION ON ULTRASTRUCTURE OF LIVER

После воздействия медьсодержащей (Cu – 10%) полиметаллической пыли наблюдалось нарушение функции митохондрии, разрушение канальцев ГЭР и размытость контуров гранул гликогена. Прием алиментарной коррекций оказывал выраженное защитное действие гепатоцитов печени. Исчезали выраженные деструктивные изменения органелл, появлялись активные формы митохондрий с высоким уровнем окислительного фосфорилирования, обеспечивающего выполнение биосинтетических процессов в печеночных клетках.

Текст научной работы на тему «Құрамында 10 % мыс бар полиметалды шаңның және алиментарлық коррекцияның бауырдың ультрақұрылымына әсері»

при портальной гипертензии: дис. ...докт. мед. наук. - СПб., 1998. - 232 с.

6. Лабораторные животные. Разведение, содержание, использование в эксперименте /И. П. Западнюк, В. И. Западнюк, Е. А. Захария и др. - 3-е изд., перераб. и доп. - Киев: Вища школа. -Головное изд-во, 1983. - 383 с.

7. Филиппов М. Показатели сыворотки крови у здоровых животных. Собаки и кошки в одной обложке /М.: Зооинформ. - 2001. - С.23 - 26.

8. Шалимов С. А. Руководство по экспериментальной хирургии /С. А. Шалимов, А. П. Рад-зиховский, Л. В. Кейсевич. - М.: Медицина,1989.

- 272 с.

9. Layton F. The changing spectrum of treatment for variceal bleeding /F. Layton, M. D. Rikkers //Annals of Surgery. - 1998. - V. 228. - P. 536 - 546.

10. Santambrogio R. Natural history of a randomized trial comparing distal spleno-renal shunt with endoscopic sclerotherapy in the prevention of variceal rebleeding: a lesson from the past //World. J. Gastroenterol. - 2006. - №12 (39). - P. 6331 -6338.

Поступила 24.02.10

B. A. Abdurakhmanov

THE OPPORTUNITIES OF IMPROVED METHODS FOR PORTAL CHANNEL DECOMPRESSION AT EXPERIMENTAL MODELING OF LIVER CIRRHOSIS

The results of creation of experimental model of liver cirrhosis with a syndrome of portal hypertensia at 38 dogs, with implantation in 12 supervision of infusion port-system Celsite of firm B/Braun for decompressions of portal pool are analized. As a result of application of port-system already during the first week the authentic decrease and stabilization of pressure in portal channel with significant improvement of the general condition of experimental animals is noted.

Б. А. Абдурахманов

Т6Ж1РИБЕДЕГ1 ПОРТАЛ ГИПЕРТЕНЗИЯСЫ БАССЕЙНЫ ДЕКОМПРЕССИЯСЫНЬЩ ЖЕТ1ЛД1Р1ЛГЕН МЕТОДТАРЫН БАУЫР ЦИРРОЗЫ МОДЕЛИРЛЕУ АРАЛАСУЫНДА ЦОЛДАНУ МУМК1НД1Г1

38 итке бауыр циррозымен порталдык гипертензиясы синдромы моделш Yлгiлi тэжiрибелiк зерт-теулерi етштген, 12 бакылауда порталдык бассейн декомпрессиясына арналран толык имплантациялана-дыран B/Braun фирмасынын Celsite® порт-системасы орындалран. Жылдамдатылран т^зде бауыр циррозымен портальды гипертензия моделi орындалран жэне бауыр циррозынын аскынран тYрлерiнiч емдеуi жанында Celsite® инфузион порт-системасыныч бик нэтижелтИ жэне артыкшылыктары дэлелделген, порталдык бассейнра нэтижелi декомпрессия беруi мYмкiндiгi аныкталран.

Х. Р. Эбдщадырова, З. Р. Эбдщадырова

К¥РАМЫНДА 10 % МЫС БАР ПОЛИМЕТАЛДЫ ШАЦНЬЩ ЖЭНЕ АЛИМЕНТАРЛЫК КОРРЕКЦИЯНЬЩ БАУЫРДЬЩ УЛЬТРАК¥РЫЛЫМЫНА ЭСЕР1

Караганды мемлекетпк медицина университетi

К^рп Казакстанныч шаруашылык каты-настарында тYCтi жэне сирек кездесетш металдар ерекше орын алып, кеч колданылуда. Кен вндЬ рiсiне тэн зиянды факторлардыч iшiнде кремний кос тотырымен жэне баска да металдар аралас-кан химиялык курамы кYPделi щачдардыч зор мэнi бар.

Полиметалдык концентраттарды вндiру жэне вндеумен, кейбiр металдар мен олардыч балкымалары, дэнекерлiк заттар жэне дэнекер-леу колданылатын вндiрiстiк Yдерiстер жYзеге асырылранда жумысшылардыч арзасына бiр мез-плде квбiнесе бiрнеше металл тYрi тYседi [3, 4, 5], сол металдардыч бiрi - мыс.

Мыс арза Yшiн мачызды микроэлементтер-дiч бiрi. Ол арзада органикалык косылыстар ке-шенiн тYЗiп, кан жасау, ™дк тыныс алу YPДiс-те-

рiне катынасады, гемоглобиннiч тYЗiлуiн, жасуша-лардыч всуi мен квбеюiн жандандырып, кейбiр эндокриндк бездердiч белсендiлiгiн арттырады. Бiрак мыс арзада физиологиялык муктаждык мвл-шершен (2-3 мг-нан) артык болса, уытты эсер етуi де мYмкiн.

Осы орайда, шачдык (шачра катысты) па-тологияра ерекше мэн берiлуде. вйткен щачныч курамында мыстан баска уытты эсерi жок компонент, ярни кремний тотыры бар. Бiрак ол вкпе-ге тускенде бYкiл арза Yшiн вте кеселдi. Сондык-тан да, осындай заттардыч арзара зиянды эсер^ч алдын алудыч эртYрлi белг^ жолдарына непз-делген тарамдык заттардыч касиеп^ жэне та-рамдары белг^ бiр ингредиенттерден жандана-тын косалкы эсерлерiн толык ескере отырып жYр-гiзiлген рылыми жумыстар бYгiнгi тачда вте кажет.

984 жылы В. В. Гацура метаболиттерд^ ярни энергиялык жэне пластикалык алмасу про-цесiнiч аралык внiмдерi мен осы реакцияларды катализдейтiн энзимдердiч кофакторларын ^н-делiктi фармакологиялык колданыска кiргiзудiч болашары жайлы оч Yмiт арткан тюр айтканды [2]. Заттардыч алмасуын эндогендк метаболит-тер немесе олардыч аналогтары аркылы ретте-генде аурулардыч арымы табири эрi колайлы

Медицина и экология, 2010, 1

89

сипат алып, тиiмдi барытта дамитыны байкалран.

Биохимиялык YPДiстердi калпына келтiру Yшiн (коррекция) табири (нативтiк) заттарды кол-данура эбден болады. Мысалы, фосфолипидтердi in vivo колданранда тетрахлорметанныч эсер^ен закымдалран бауырдыч эндоплазмалык ретику-лумыныч мембранасы, липидтiк курамы мен фер-менттершщ белсендiлiгi калпына келедi [1, 6].

Ярни, осы жайларды ескере отырып, 6i3 бул рылыми ечбе^зде Балкаш кен-металургия-лык комбинатыныч (цехтарыныч), курамында 10 % мыс бар полиметалды шачныч эсерiн жэне осы шачмен коса, алиментарлык коррекция жур-пзшген егеукуйрыктар бауырыныч ультракуры-лымын салыстырмалы тYPде зерттедiк.

ЗЕРТТЕУ ТЭС1ЛДЕР1 Эксперимент™ зерттеу салмары 120-170 гр болатын 18 ак егеукуйрыктарра 3 серия бой-ынша жYргiзiлдi. 1-шi сериядары егеукуйрыктарра шач 50 мг мелшерде интратрахеалды тYPде ен-гiзiлдi, 2^i сериядары егеукуйрыктарра шачмен коса алиментарлык коррекция журпзтд^ ал 3-шi серияра бакылау тобы жаткызылды (1 мл физио-логиялык ерiтiндi). 30 тэулктен кейiн егеукуйрыктар сойылды.

Зерттеу журпзу Yшiн бауыр тiнiнiч усак тЬ лiмдерiн рН-шы 7,2-7,4 фосфаттык буферлi 2,5%-дык глютаральдегид ертндюне салып, 2 сарат бойы осмийдiч терттотыкты аскын буферленген 1%-дык ертндюнде косымша бекiтуден еткiзiп, кейiн оран эпон мен аралдит коспасы куйылды. К,алычдыры 40-60 нм-дык ультражука кеандшер LKB-III (Швеция), Reichert (Австрия) ультрамик-ротомдарында даярланып, Рейнольд тэсiлiмен 2,5% уранилацетат жэне коррасын цитраты ертндюнде айшыкталды. Ультражука кесiндiлер жылдамдык куаты 75-80 кв-тык JEMA 100B, JEMA 100CX (Жапония) жэне ЭВМ-100Л электрондык микроскоптарымен зерттелдi.

ТАЛКЫЛАУ 30 тэулк курамында 10% мыс бар полиметалды шач эсер еткен эксперименттен кешн бауырдыч ультракурылымын зерттегенде гепа-тоциттердiч ядролык кабырыныч сулбасы сал-пыншак пiшiндi (фестончатый) екенi байкалды.

Рибонуклеотидтердiч тырыз орамдалран тYЙiршiктерi ядролык мембрананыч мачайына эр-килы жолак тYЗiп орналаскан. Ядролык мембрана аймарында усак тYЙiршiктi осмиофильдi материал бар, ол ядродан гиалоплазмара белген заттан тYЗiлетiн сиякты.

Полиморфты митохондриялар шнара бу-зылран. ГЭР-дыч тYтiкшелерi белшек-белшек. Ци-топлазмада рибосомалар мен полисомалар кеп. Гликоген ту^ршктер^ч осмиофильдiлiгi нашар, сулбасы кемескi.

Плазмолемманыч мачайына жасушадан шырарылура тиiстi мембраналык осмиофильдi ку-рылымдар жалраскан. 6т капиллярларыныч са-чылауында кептеген микроесiндiлер бар. Сину-соидты астарлайтын эндотелиоциттерi сакталран-мен, олардыч цитоплазмасы, митохондриялары

iсiнiп, ретикулумдык цистерналары кечейгендк-тен, су ачген пiшiнде (1-сурет).

30 тэулктж экспериментте курамында 10% мыс бар полиметалды шачныч эсерiмен коса алиментарлык коррекция жYргiзiлген егеукуйрыктар бауырыныч ультракурылымдык бейнесi твмендегiдей.

Гепатоциттердiч ядролары iрi, конденса-цияланран хроматин квп, ядролык кабырыныч сулбасы ирек-ирек. Гиперплазияныч нэтижесiнде олардыч гиалоплазмасында тар немесе шамалап кечейген жэне беюген рибосомалары квп ГЭР тYтiкшелер де бiраз. Гиперплазиялы митохонд-риялардыч пшн жэне квлемi полиморфты.

Митохондриялардыч басым квпшiлiгiнiч матриксiнiч тырыздыры твмен, кристалары жаксы сакталран; бул фосфорлану Yдерiсiнiч жорары каркындылырыныч дэлелi.

Гольджи кешен де белсендi. Оныч мем-браналары мен везикулалы бвлiмдерi жаксы да-мыран. Беюген рибосомалар вз гранулаларын жо-ралткандыктан, агранулалы ретикулумда везику-лалар квп. Кейде липидтiк I р1 косымшалар ушы-расады. Дистрофияныч нышаны калран гепато-циттердiч кейбiреуiндегi ГЭР-дiч тYтiкшелерi ш-нара деструкциялы, дегранулациялы эрi кеч.

Бiрак, сонымен коса регенерациялык YДе-рiстер орын алрандыктан, митохондриялар улрай-ып квбейген (гипертрофиялы жэне гиперплазия-лы), Гольджи кешен де улрайып, белсендiлiгiн арттыраран, ядроныч твчiрегiндегi (перинуклеар-лы) кечгстж кYрт кечейген (2-сурет).

КОРЫТЫНДЫ

Сонымен, 30 тэулктж эксперименттiч ба-рысында курамында 10% мыс бар полиметалды шачныч эсерiнен ГЭР-дыч тYтiкшелерi взгерiп жэне гликоген тYЙiршiктерi сулбасы жойылып, митохондриялардыч кызметi бузылады.

Ал, 30 тэулк бойы колданылран алиментарлык коррекцияныч гепатоциттерге айкын бей-нелi оч эсерi бар. Органеллалардары деструк-циялык взгерiстер жойылып, бауыр жасушала-рындары биосинтездiк Yдерiстер камтамасыз ете алатын, тотырулык фосфорлану Yдерiсiнiч каркы-ны жорары митохондриялардыч белсендi нысан-дары пайда болады.

Алиментарлык коррекция жасушалардары регенерациялык YДерiстердi YДетiп, Гольджи ке-шеыыч, гранулалы жэне агранулалы ретикулум-дардыч, митохондриялардыч калпына келуiне эсер етедк Нэтижесiнде гепатоциттердiч белок-тык жэне детоксикациялык кызметi жаксарады.

ЭДЕБИЕТ

1. Бородин Е. А. Теоретическое обоснование использования ненасыщенных фосфолипидов для восстановления структуры и функций поврежденных биологических мембран /Е. А. Бородин, А. И. Арчаков, Ю. М. Лопухин //Вестник АМН СССР. - 1985. - №3. - С. 84 - 90.

2. Гацура В. В. Современное состояние и перспективы применения метаболитов и их аналогов в фармакотерапии //Фармация. - 1984, Т. 33. -

Сурет 1. Шандандырумен коса алиментарлык коррекция журпзтген 30 тэулктк эксперимент. Пiшiнi езгерген ядро. Полиморфты митохондриялар. ТYЙiршiктi гликоген. ¥лFайту келемi 12. 800. ГЛ - гликоген; М - митохондрия; Я - ядро

№6. - С. 49 - 54.

3. Казимов М. А. О прогнозировании комбинированного действия металлов на показатели ток-сикокинетики /М. А. Казимов, А. В. Рощин //Гигиена и санитария. - 1987. - №8. - С. 13 - 16.

4. Казимов М. А. Экспериментальное изучение влияния режима поступления металлов на их ток-сикокинетику в условиях комбинированного действия на организм //Гигиена труда и профессиональные заболевания. - 1988. - №5. - С. 22 - 26.

5. Казимов М. А. Основные закономерности ком-

Сурет 2. Шандандырумен коса алиментарлык коррекция жYPгiзiлген 30 тэул^к эксперимент. ¥лFаЙFан митохондриялар. ГЭР кебейген. Липидтк тамшылар. ¥лFайту келемi 16. 400. ГЭР - гранулалы эндоплазмалык ретикулум; МТ - май тамшылары; М - митохондрия.

бинированного действия металлов и их значение в гигиене /М. А. Казимов, А. В. Рощин //Гигиена труда и проф. заб. - 1992. - №1. - С. 3 - 7. 6. Репарация фосфолипидами мембран печени крыс при отравлении тетрахлорметаном /О. В. Добрынина, В. Л. Мигушина, С. В. Шатилина, Н. Б. Болданова //Бюлл. эксперим. биол. и мед. -1987. - Т. 104, №9. -С. 301 - 303.

Поступила 16.04.09

K. R. Abdikadirova, Z. R. Abdikadirova

THE EFFECT OF POLYMETALIC DUST CONTAINING COOPER AND ALIMENTARY CORRECTION ON ULTRASTRUCTURE OF LIVER

The abnormality of mitochondrion functions, destruction of smooth endoplasmic reticulum and erosion of glycogen granules contours were observed after effect by polymetalic dust containing cooper (Cu-10%). The reception of alimentary correction exerted evident protective action of liver hepatocytes. The evident destructive changes of organells disappeared. The active forms of mitochondrions with high level of oxidizing phosphorilation providing fulfilment of biosynthetic processes in hepatic cells appeared. Intracellular regeneration processes of mitochondrion, granularic and agranularic reticulum, complex Golgy were intensified. As a result the protein and detoxycation function of hepatocytes was intensified.

Х. Р. Абдикадирова, З. Р. Абдикадирова

ВЛИЯНИЕ МЕДЬСОДЕРЖАЩЕЙ (Cu - 10%) ПОЛИМЕТАЛЛИЧЕСКОЙ ПЫЛИ И АЛИМЕНТАРНОЙ КОРРЕКЦИИ НА УЛЬТРАСТРУКТУРУ ПЕЧЕНИ

После воздействия медьсодержащей (Cu - 10%) полиметаллической пыли наблюдалось нарушение функции митохондрии, разрушение канальцев ГЭР и размытость контуров гранул гликогена. Прием алиментарной коррекций оказывал выраженное защитное действие гепатоцитов печени. Исчезали выраженные деструктивные изменения органелл, появлялись активные формы митохондрий с высоким уровнем окислительного фосфорилирования, обеспечивающего выполнение биосинтетических процессов в печеночных клетках.

Медицина и экология, 2010, 1

91

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.