Научная статья на тему '“РАКОГУМИН “ БИОПРЕПАРАТИНИНГ ҒЎЗАНИНГ АЙРИМ ҚИММАТЛИ ХЎЖАЛИК ХУСУСИЯТЛАРИГА ТАЪСИРИ'

“РАКОГУМИН “ БИОПРЕПАРАТИНИНГ ҒЎЗАНИНГ АЙРИМ ҚИММАТЛИ ХЎЖАЛИК ХУСУСИЯТЛАРИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
10
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
экология / тупроқ / нав / ўсимлик / ғўза / микробиология / микроорганизм / биопрепарат / кўсак вазни / ҳосилдорлик / морфологик белги

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Аллакулиев Б.Ж., Амантурдиев А.Б.

Мазкур мақолада ғўза экинига “Ракогумин” биопрепаратининг таъсири тўғрисида маълумотлар берилган бўлиб, чигитга ишлов беришдан тортиб вегетация даврида қўллаш натижалари келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «“РАКОГУМИН “ БИОПРЕПАРАТИНИНГ ҒЎЗАНИНГ АЙРИМ ҚИММАТЛИ ХЎЖАЛИК ХУСУСИЯТЛАРИГА ТАЪСИРИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

"РАКОГУМИН " БИОПРЕПАРАТИНИНГ ГУЗАНИНГ АЙРИМ ЦИММАТЛИ ХУЖАЛИК ХУСУСИЯТЛАРИГА ТАЪСИРИ *Аллакулиев Б.Ж., 2Амантурдиев А.Б.

1 ПСУЕАИТИ к.и.х 2 ПСУЕАИТИ к/х.ф.д. https://doi.org/10.5281/zenodo.8002520

Аннотация. Мазкур мацолада гуза экинига "Ракогумин" биопрепаратининг таъсири тугрисида маълумотлар берилган булиб, чигитга ишлов беришдан тортиб вегетация даврида цуллаш натижалари келтирилган.

Калит сузлар: экология, тупроц, нав, усимлик, гуза, микробиология, микроорганизм, биопрепарат, кусак вазни, %осилдорлик, морфологик белги.

Кейинги йилларда экология параметрларини узгариши окибатида кишлок хужалик экинларини етиштиришда бир катор муаммолар юзага келиб, янги технологияларни куллашни такозо этмокда. Гуза етиштириш жараёнига турли иннавацион технологияларни жорий этиш юзасидан хукумат томонидан бир катор фармон ва карорлар кабул килиниб, жойларда уларни ижросини ташкил этиш учун изчил тадкикотлар олиб борилмокда.

Селекционерлар томонидан яратилган янги навларни турли тупрок -иклим шароитида синовдан утказиш, уларни турли экологик омилларга чидамлилигини илмий жихдтдан бах,олаш ва худудларга мос келувчи навларни тавсия этиш мух,им жихдт саналади.

Маълумки, усимликларнинг усиб ривожланишида тупрок микрофлораси мух,им ахдмият касб этади. Охирги йилларда тупрокни микрофлора билан бойитиш максадида микробиологик угит ва биопрепаратдан фойдаланиш кенг кулоч ёймокда.

Бизнинг тадкикот ишларимизда Славакия Республикаси "Ракосан" компаниясида ишлаб чикилган "Ракогумин" биопрепарати иштирок этди.

Мазкур биопрепарат суюк х,олда булиб, таркибини микроорганизмлар ва турли микро ва макро элементлар ташкил этади. Экиш олдидан тупрокка солиш, чигитга ишлов бериш ва вегетация даврида суспензия сифатида ишлатиш тавсия этилган.

Жиззах вилояти Ш.Рашидов тумани "Жиззах индустриал тукима" агрокластерига карашли Учтепа худуди "Исок" фермер хужалиги майдонларида "Ракогумин" препаратининг гуза ривожига таъсирини урганиш максадида 8 апрел куни Бухоро-102 нави чигити ("Ракогумин" биопрепарати билан ишлов бериб гулакланган) 4 та такрорлашда экилиб, синов кучатзори ташкил этилди. Назорат нави сифатида ишлов берилмаган Бухоро-102 нави чигити иштирок этди. Тажриба даласига экиш олдидан 100 кг/га х,исобида фосфорли угит берилди. Чигит кулда экилди. Униб чикиш учун нам суви берилди. Асосий кузатувлар х,ар бир такрорлашда белгилаб олинган усимликлар (25 та дан усимлик) иштирокида олиб борилди. Дала шароитида фенологик кузатув олиб борилиб, униб чикиш, гуллаш ва пишиш фазалари буйича маълумотлар олинди. 3 марта культивация, 2 марта чукур юмшатгич билан ишлов берилди. Вегетация даврида бошка минерал угит (азот, фосфор ва калий) берилмади. Биринчи марта 1,3 л/га ва иккинчи марта 2,5 л/га микдорида "Ракогумин" биопрепарати билан суспензия килинди. Сугориш томчилатиш (шланги билан ) усулида 2 марта бажарилди. Чеканка килиш гузада 12-13 х,осил шох,и пайдо булганда утказилди. Дефоляция 45-50 % кусак очилганда Авгурон

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

дефолянти иштирокида утказилди. Х,ар бир такрорлашда тахлил учун намуналар териб олинди. Гузадаги кусаклар сони, бир дона кусак вазни ва х,осилдорлик аникланди.

№1-жадвал

Намуналарнинг фенологик кузатув натижалари

№ Вариантлар Дала унувчанлиги,% Гуллаш, кун Пишиш, кун

Биопрепарат билан ишлов берилган 92 47 68

Назорат майдони 85 52 72

№1-жадвалдан куриниб турибдики, бир хил шароит ва агротехника тадбирлар асосида иккала вариант намуналари турлича курсатгичга эга булган. Жумладан, униб чикиш буйича назорат вариантига нисбатан чигитга ишлов берилган вариантда юкори булиб орадаги фарк 7 % ни ташкил этган. Гуллаш (униб чикишдан бошлаб) ишлов берилган вариантда эртарок бошланиб, 5 кунга ва пишиш даври 4 кунга кискариб ижобий хусусиятга эга булган.

№2-жадвал

Намуналарнинг кусак вазни ва х,осилдорлиги буйича натижалар

№ Вариантлар Битта усимликда уртача кусак сони, дона Бир дона кусак вазни, г Х,осилдорлик , ц/га

Биопрепарат билан ишлов берилган 26 6,4 43

Назорат 19 5,8 39

№°2-жадвалда бир дона кусак вазни ва хосилдорлик натижалари келтирилган булиб, унда "Ракогумин " биопрепарати кулланилган вариантда ижобий натижага эришилганлиги курсатилган. Жумладан, чигитига ишлов берилиб, вегетация даврида мазкур препарат билан суспензия килинган вариантда бир усимликдаги уртача кусак сони (26 дона) кусак вазни (6,4 г) ва хосилдорлик (43 ц/га) назорат вариантга нисбатан ( мос равишда 7 дона, 5,8 гр ва 39 ц/га) устун булганлиги эътироф этилган.

Териб олинган намуналарнинг толаси чигитдан ажратилиб, тахлил килинганда тола узунлиги ва тола чикими буйича биопрепарат ишлатилган вариантда назорат вариантига нисбатан ижобий натижалар аникланди.. Шунингдек, чигит вани буйича хам бу холат кузатилди (№3 -жадвал).

№3-жадвал

Намуналарнинг тола сифати ва чигит вазни буйича натижалари

№ Вариантлар Тола узунлиги, мм Тола чикими, % 1000 дона чигит вазни, г

Биопрепарат билан ишлов берилган 32,2 37,4 124,1

Назорат 31,9 34,8 120,4

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

Шуни алохида таъкидлаш лозимки, вегетация даврида усимликларнинг айрим морфологик белгиларида хам хажм ва сифат жихатидан фаркланиш кузатилди. Жумладан, ишлов берилган вариантларда усимлик барги ва кусакларининг ранги ва ялтироклиги, хосил шохларининг бакувватлилиги, гулларни тукилишини камлиги, очилган кусакда пахтани тукилмаслиги каби хусусиятлар назорат навига нисбатан ижобий булди. Шунингдек, нихолларни дастлабки усиш даври - чинбарг чикариш ва шоналаш фазасида сурувчи хашорот (трипс ва ургимчаккана) лар томонидан зарарланиши назорат вариантга нисбатан кам булганлиги кузатилди.

Алохида эътироф этиладиган яна бир нарса борки, бу биопрепаратни куллаш асносида иктисодий жихатдан хам самарадорликка эришиш мумкин экан. Берилган тавсияга асосан, 1 тонна чигитга ишлов бериш учун 5 литргача, вегетация даврида суспензия учун гектарига 1,2 литрдан 3,0 литргача сарфланади. Шунингдек, атроф мухитга экологик жихатдан зарарли таъсир курсатмайди.

Олиб борилган тадкикотлар натижасида шуни хулоса килиш мумкинки, микрофлораси камайиб бораётган тупрокларни унумдорлигини ошириш ва экилган экинларни хосилдорлигини купайтириш максадида биопрепаратлардан фойдаланиш ижобий натижалар олиш имкониятини яратади.

REFERENCES

1. Абдуалимов Ш.Х., Ахмедов Д.Х. Турли устирувчи моддаларнинг чигит униб чикиши, усиши ва махсулдорлигига таъсири. /Биологик фаол полимерлар синтези, хусусиятлари ва кулланилиши. Тезислар туплами. Т.2003. Б.30-31.

2. Тиллабеков Б.Х., Кодирхужаева М.Ф., Каримов Ш., Азимова М., Фармонова С. Суспензияларнинг гуза хосилдорлигига таъсири. /^ишлок хужалигида янги тежамкор агротехнологияларни жорий этиш. УзПИТИ. Маколалар туплами Тошкент 2011. Б.164-166.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.