Научная статья на тему 'РАҚАМЛИ ТРАНСФОРМАЦИЯ ШАРОИТИДА "СУНЪИЙ ИНТЕЛЛЕКТ"НИНГ ДИДАКТИК ИМКОНИЯТЛАРИ'

РАҚАМЛИ ТРАНСФОРМАЦИЯ ШАРОИТИДА "СУНЪИЙ ИНТЕЛЛЕКТ"НИНГ ДИДАКТИК ИМКОНИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
0
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Cунъий интеллект / дидактика / YOLOv5 / EfficientDet.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Нурмуродов Жавоҳир Нурмурод Ўғли

Мақолада Cунъий интеллект воситалари ёрдамида талабаларнинг дарс жараёнини ўзлаштириш даражасини бахолашда фойдаланиш усуллари келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Нурмуродов Жавоҳир Нурмурод Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «РАҚАМЛИ ТРАНСФОРМАЦИЯ ШАРОИТИДА "СУНЪИЙ ИНТЕЛЛЕКТ"НИНГ ДИДАКТИК ИМКОНИЯТЛАРИ»

"Raqamli сИсЬакНка va madaniyat: zamonaviy tendensiyalar, yondashuvlar, уесЫт1аг"

Respublika ilmiy-amaliy anjumani 2024-УИ 17-aprel

РАЦАМЛИ ТРАНСФОРМАЦИЯ ШАРОИТИДА "СУНЪИЙ ИНТЕЛЛЕКТ"НИНГ

ДИДАКТИК ИМКОНИЯТЛАРИ Нурмуродов Жавохир Нурмурод ^ли

Катта yкитувчи(PhD), Тошкент Ахборот технологиялари университети

nurmurodov1994@gmail.coM https://doi.org/10.5281/zenodo.10980048

Аннотация. Мацолада Сунъий интеллект воситалари ёрдамида талабаларнинг дарс жараёнини узлаштириш даражасини бахолашда фойдаланиш усуллари келтирилган.

Калит сузлар: Сунъий интеллект, дидактика, У0Ь0у5, EfficientDet.

I. Кириш

Бугунги кунда таълим сохдсида фан ва техниканинг сунгги ютуклари асосида ишлаб чикилган аудио, видео, телекоммуникация ва информацион техника ва Сунъий интеллект технологияларининг кулланилиши катта ахдмият касб этмокда. Шунинг учун уларнинг дидактик имкониятлари билан танишиб чикиш ва машгулотларда уларни куллашни урганиш булажак укитувчилар учун уларнинг келажак фаолиятида катта ёрдам беради. Педагогика курсидан бизга маълум булганидек, дидактика, яъни грекча «

didaktos» сузидан олинган булиб, «таълим бермок» ёки «таълим назарияси» деган маънони англатишини эсга олишнинг узи кифоя. Дидактик воситалар бизга таниш, хдётимизда учрайдиган, хдтто биз фойдаланиб юрган воситалар булиши мумкин. Шунга асосан Суньий интеллект технологияларини таьлимда дидактик воситалар урнида куллаш имкониятларини куриб чикамиз.

II. Асосий кием

Хрзирги вактда таълимга Сунъий интеллект воситаларининг кириб келиши укитиш жараёнини тубдан узгартирмокда. Сунъий интеллект - бу одам каби фикрлаши ва хдракат килиши учун компютерга инсон аклини симуляция килиш. Сунъий интеллект инсон хатти-хдракатларини таклид килишга каратилган. Сунъий интеллект турли сохдларда, жумладан, таълимда кенг фойдаланиш мумкин.Таълим х,ар бир инсон хдётининг мух,им кисмидир. Талабалар учун таълим тизимини такомиллаштиришда дунё буйлаб куплаб узгаришлар килинмокда, улар укитиш усулидан тортиб укув дастурининг турига кадар. Сунъий интеллект деярли барча сохдларда кулланилаётган ва дунёни узгартираётган технологиядир. Таълимда сунъий интеллект укитиш, урганиш ва билим даражани бахолаш учун янги эчимларни ишлаб чикмокда. Таълимдаги сунъий интеллект укитувчилар, талабалар, ота-оналар ва, албатта, таълим муассасалари учун мутлако янги тушунча олиб киради. Ушбу маколада биз талабаларнинг дарс жараёнини кандай узлаштирганлик даражасини бах,олаш дастурий алгоритмини ишлаб чикамиз. Бунда биринчи навбатда билим олиш учун таъсир килувчи омилларни урганиб чикамиз.

Таълим сохасида талабаларнинг билим олишига таъеир этувчи омиллар. Укувчиларнинг сунъий интеллект ёрдамида укув жараёнига таъсир килувчи омилларни аниклаш зарур. Бундан максад укувчилар таълим олиши ва урганишини тах,лил килган х,олда, таълим сифатини янада яхшилаш мух,имдир. Укувчиларнинг укув жараёнига таъсир килувчи куплаб омиллар мавжуд. Булар укув жараёнига таъсир килувчи туртта асосий булимга булинган. Бу булимлар укувчилар, укитувчилар, укув режаси ва ижтимоий хдёт омилларидан иборат. Бу омиллар укув жараёнини тугри амалга оширишга бевосита таъсир килади.

"Raqamli сМакНка va madaniyat: zamonaviy tendensiyalar, yondashuvlar, уесЫт1аг"

Ке8риЬИка 11ш1у-аша11у ащишаш 2024-уИ 17-арге1

1-расм. Талабаларнинг таълим олиш жараёнига таъсир килувчи омиллар Укувчиларнинг билим олишига таъсир этувчи омилларнинг бир-бирига таъсири.Укувчиларнинг билим олишига таъсир килувчи омиллар бир-бирига таъсир килади. Укувчи омилига, укитувчига, укув дастурига ва ижтимоий хдётга бевосита таъсир килади. Шу сабабли укувчининг укув жараёнини янада самарали амалга ошириш учун колган уч омилнинг таъсирини эътиборсиз колдириб булмайди.

2-расм.

Укувчиларнинг узлаштириш даражасини урганиш учун укув танланма й^иш.

Бу ишда укувчилар узлаштириш даражасини урганиш учун танланма сифатида тасвирлар олинган. Сабаби шундаки дастурий таъминот асосан тасвир ва видео тасвирлар асосида ишлайди. Яъни укувчиларнинг дарсларини узлаштириш даражасини урганиш ва тах,лил килиш учун уларнинг дарсдаги х,олатлари асосида аниклашга хдракат килинади. Бунда машинани укитиб олинади. Укитиш учун эса синф хоналарида укувчиларнинг дарс пайтидаги расмлари зарур булади. Укиб олиши учун синф хоналарида хонанинг х,ар хил нукталаридан расмлар танланма (датасет) сифатида олинган.

"Raqamli сМакНка va madaniyat: zamonaviy tendensiyalar, yondashuvlar, уесЫткг"

RespuЬ1ika i1шiy-aшa1iy ащишаш 2024-уП 17-арге1

3-расм. Укитиш (траининг) учун олинган укув танланма

Талабаларнинг билим даражасини аниклаш дастурий технологияси.

Диаграммада хулоса килиш вактига (Х уки) нисбатан жуда самарали (У уки) обект детектори модели ишлаб чикилган. Дастлабки натижалар шуни курсатадики, YOLOv5 бошка замонавий техникаларга нисбатан жуда яхши ишлайди. Расмда биз YOLOv5 нинг барча вариантлари EfficientDet- га караганда тезрок ишлашини куришингиз мумкин. YOLOv5x тасвирларни EfficientDet D4 моделига караганда бир неча марта тезрок кайта ишлай олади.

4-расм. УОЬОу5 туртта асосий версияларининг аниклик даражалари

"Raqamli сИсЬакНка va madaniyat: zamonaviy tendensiyalar, yondashuvlar, уесЫткг"

Respublika ilmiy-amaliy anjumani 2024-yil 17-aprel

5-расм. Талабаларнинг дарс жараёнини урганиш даражасини бахолаш

Исми Дарсга этибори Савол жавоб урганиш даражасини

Аброр 75 (%) 20/8 53 (%)

Зухридин 78 (%) 20/16 83 (%)

Хабиб 65 (%) 20/12 71 (%)

Хуршид 58 (%) 20/11 68 (%)

Жахонгир 63 (%) 20/14 78 (%)

1-жадвал. Талабаларнинг дарс жараёнини урганиш даражасини бахолаш Хулоса

Хулоса килиб айтганда, талабаларнинг дарс жараёнини узлаштириш даражасини аниклашда Сунъий интеллект технологияларини куллаш, таълимда сифат даражаси ошишига хизмат килади. Укувчиларнинг дарсларни канчалик даражада узлаштира олаётганликларини урганиб чикиш ва уларга керакли маслахдтлар ва йуналишлар бериш, таълим сохдсида бугунги кунда асосий мавзу хисобланади. Укувчиларнинг узлаштириш даражасини аниклаш максадида Сунъий интеллект усулларидан фойдаланиб дастурий восита ишлаб чикилди. Бу дастурий восита укувчиларнинг дарс давомидаги х,олатларига караб дарсни узлаштириши ва фаоллигини фоизларда аниклаш асосида бирканча натижаларга эришилди. 5-жадвалда укувчилар курсаткичлари иккита параметер асосида бах,оланди. Лекин укув жараёнидаги бошка яна бир нечта омилларни хисобга олиш мумкин. Бунда укувчиларнинг узлаштириш жараёнини аниклашни янада яхшилаш мумкин.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.