Научная статья на тему 'РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ ШАКЛЛАНТИРИШ АСОСИДА КИЧИК БИЗНЕСНИНГ БОШҚАРУВ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ ШАКЛЛАНТИРИШ АСОСИДА КИЧИК БИЗНЕСНИНГ БОШҚАРУВ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
656
53
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
рақамли иқтисодиёт / кичик бизнес / тўртинчи саноат инқилоби / кичик бизнес бошқаруви / инновацион технологиялар / бизнес платформа / бизнес модел / бизнес трансформацияси / рақамли бизнес иқтисодиёти. / digital economy / small business / fourth industrial revolution / small business management / innovative technologies / business platform / business model / business transformation / digital business economy.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — D. Maxmudova

Мазкур мақолада рақамли иқтисодиёт шароитида кичик бизнес бошқарувини шакллантириш масалаларини илмий-назарий жиҳатдан тадқиқ этилган бўлиб, бу борада хориж олимлари тадқиқотлари ўрганилган. Шунингдек, бизнес бошқарувини такомиллаштиришда рақамли иқтисодиётнинг таъсири, роли, ривожланиш босқичлари ва афзалликлари хусусида тўхталиб ўтилган. Ўзбекистонда рақамли иқтисодиётнинг ҳолати атрофлича очиб берилган. Ривожланиш босқичлари бўйича рақамли иқтисодиёт категориясига олимларнинг қарашлари назарий таҳлил қилинган. Илмий ва амалий аҳамиятга эга хулосалар қилинган. Муаллиф томонидан мавзуга оид янги таъриф ва янги термин ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING THE SMALL BUSINESS MANAGEMENT SYSTEM BASED ON THE FORMATION OF A DIGITAL ECONOMY

The article examines the formation of small business management in the digital economy from a scientific and theoretical point of view, and examines the scientific views of foreign scientists. The influence, role, stages of development and advantages of the digital economy in improving business management were also discussed. The state of the digital economy in Uzbekistan has been revealed. Theoretically analyzed the views of scientists on the category of digital economy by stages of development. Conclusions of scientific and practical importance are drawn. The author has developed a new definition and a new term on the topic.

Текст научной работы на тему «РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ ШАКЛЛАНТИРИШ АСОСИДА КИЧИК БИЗНЕСНИНГ БОШҚАРУВ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

РАЦАМЛИ ИЦТИСОДИЁТНИ ШАКЛЛАНТИРИШ АСОСИДА КИЧИК БИЗНЕСНИНГ БОШЦАРУВ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Махмудова Дилбар Рахмоновна

Самарканд ик;тисодиёт ва сервис институти таянч докторанти https://doi.org/10.5281/zenodo.7070671

Аннотация. Мазкур мацолада рацамли щтисодиёт шароитида кичик бизнес бошцарувини шакллантириш масалаларини илмий-назарий жи%атдан тадциц этилган булиб, бу борада хориж олимлари тадцицотлари урганилган. Шунингдек, бизнес бошцарувини такомиллаштиришда рацамли ицтисодиётнинг таъсири, роли, ривожланиш босцичлари ва афзалликлари хусусида тухталиб утилган. Узбекистонда рацамли ицтисодиётнинг %олати атрофлича очиб берилган. Ривожланиш босцичлари буйича рацамли ицтисодиёт категориясига олимларнинг царашлари назарий та%лил цилинган. Илмий ва амалий а%амиятга эга хулосалар цилинган. Муаллиф томонидан мавзуга оид янги таъриф ва янги термин ишлаб чицилган.

Калит сузлар: рацамли ицтисодиёт, кичик бизнес, туртинчи саноат инцилоби, кичик бизнес бошцаруви, инновацион технологиялар, бизнес платформа, бизнес модел, бизнес трансформацияси, рацамли бизнес ицтисодиёти.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ СИСТЕМЫ УПРАВЛЕНИЯ МАЛЫМ БИЗНЕСОМ НА ОСНОВЕ ФОРМИРОВАНИЯ ЦИФРОВОЙ ЭКОНОМИКИ

Аннотация. В статье с научно-теоретической точки зрения исследуются вопросы формирования управления малым бизнесом в условиях цифровой экономики, исследуются научные взгляды зарубежных ученых. Также обсуждались влияние, роль, этапы развития и преимущества цифровой экономики в улучшении управления бизнесом. Выявлено состояние цифровой экономики в Узбекистане. Теоретически проанализированы взгляды ученых на категорию цифровой экономики по этапам развития. Сделаны выводы, имеющие научное и практическое значение. Автор разработал новое определение и новый термин по теме.

Ключевые слова: цифровая экономика, малый бизнес, четвертая промышленная революция, управление малым бизнесом, инновационные технологии, бизнес-платформа, бизнес-модель, трансформация бизнеса, экономика цифрового бизнеса. IMPROVING THE SMALL BUSINESS MANAGEMENT SYSTEM BASED ON THE

FORMATION OF A DIGITAL ECONOMY

Abstract. The article examines the formation of small business management in the digital economy from a scientific and theoretical point of view, and examines the scientific views of foreign scientists. The influence, role, stages of development and advantages of the digital economy in improving business management were also discussed. The state of the digital economy in Uzbekistan has been revealed. Theoretically analyzed the views of scientists on the category of digital economy by stages of development. Conclusions of scientific and practical importance are drawn. The author has developed a new definition and a new term on the topic.

Keywords: digital economy, small business, fourth industrial revolution, small business management, innovative technologies, business platform, business model, business transformation, digital business economy.

КИРИШ

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Ракамли иктисодиётни шакллантиришнинг асосини иктисодиёт ва жамиятни ракамлаштириш жараёни ташкил этади. Ракамлаштириш жараёни боскичма-боскич иктисодий фаолиятнинг турли сохаларини камраб олади. Айникса, иктисодиётнинг кудратли катализаторларидан бири булган кичик бизнесга уз таъсирини утказиб, уни такомиллаштириши билан бирга узининг хам яъни, ракамли иктисодиётнинг ривожланишига эришилади. Ракамли технологияларнинг оммавий жорий этилиши жамиятнинг ижтимоий-иктисодий узгаришига олиб келади.

Х,озирги кунда туртинчи саноат инкилоби даврини бошлаган ривожланган мамлакатларда хам ракамли иктисодиёт аввало кичик бизнесда намоён булиши билан ахамиятли. Кичик бизнеснинг узи ракамли иктисодиётни ривожлантиришининг асосий драйверладан бири эканлигили билан диккатга сазовордир. Мазкур холат айникса, ривожланаётган мамлакатлар кичик бизнесини, тараккиётнинг анъанавий моделидан инновацион моделига утиши лозимлигини такозо этади.

Кичик бизнес бошкарувини такомиллаштиришда ракамли иктисодиёт ютукларини жорий килиниши уз навбатида дастлаб бу тушунчанинг мохиятини изчил тахлил килиш билан боглик. Ракамли иктисодиёт, унинг утмиши, бугунги полати ва келажакдаги ривожланиш истикболларини аниклаш, биз танлаган мавзудаги илмий-назарий изланишларимизнинг нечоглик долзарб эканлини англатади. Ракамли иктисодиётнинг мохиятини, кулламини, унинг ривожланиш боскичларини аниклашда аввало бу тушунча тугрисида аник тасаввур ва назарий билимларнинг булиши заруриятини келтириб чикаради.

Илмий тадкикотимиз мавзуси доирасида амалга оширилган изланишларимиз ракамли иктисодиёт шароитида кичик бизнес бошкарувини такомиллаштиришга оид масалалар хам ушбу тушунчани тугри талкин этишни талаб килади. Бундан келиб чикадиган савол шундан иборатки, кичик бизнес бошкарувини такомиллаштиришда ракамли иктисодиётнинг таъсири, роли ва унинг ривожланиш боскичларини урганиш канчалик ахдмиятли? Ракамли маконнинг кичик бизнес фаолиятида янги инновацион технологиялар, бизнес платформалар ва бизнес моделлари асосида юритилиши канчалик самарали деган саволлар тугилиши табиий. Бу каби саволлар, купинча ракамли иктисодиётнинг шаклланиш ва ривожланиш боскичида булган мамлакатларда кулланилса, туртинчи саноат инкилоби даврини бошлаган давлатлар бундай турдаги саволлардан мустаснодир. Негаки, ракамли иктисодиёти ривожланган мамлакатлар кичик бизнесини инновацион технологияларсиз тасаввур килишлари кийин. Шу сабаб, кичик бизнес бошкарувини ракамли иктисодиёт шароитида шакллантиришни илмий-назарий жихатдан тадкик килар эканмиз, бу тушунчага атрофлича тухталиш максадга мувофикдир.

ТАД^И^ОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

1990-йилларда жахон иктисодиётдаги сифат узгаришлари хали хам, ракамли иктисодиётнинг асоси булган интернетнинг пайдо булиши ва ривожланиши билан боглик холда кечмокда. Кейинчалик 2000-2010 йилларда ахборот-коммуникация технологияларининг (АКТ) ривожланиши иктисодий тизимдаги узгаришлар учун шарт -шароитларни яратди. Бу жараён ракамли сенсорларнинг тобора купайиб бораётган курилмаларига (Internet of things) киритилиши, янги шахсий курилмалар (мобил телефонлар, смартфонлар, планшетлар, ноутбуклар, 3D босиб чикариш курилмалари), янги ракамли моделларни яратиш (булутли ишлов бериш, ракамли платформалар,

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ракамли хизматлар), катта маълумотлар (Big date) технологиясидан фойдаланган холда маълумотлар массивларидан фойдаланишнинг усиб бораётган интенсивлиги, маълумотларни тахлил килишнинг янги усуллари ва карорлар кабул килиш алгоритмлари, шунингдек, янги автоматлаштириш ва роботлаштириш жараёнлари билан боскичма-боскич ривожланди. "Ахборот технологиялари, робототехника, микроэлектроника, телекоммуникация каби сохалардаги инкилобий силжишлар нисбатан янги ва мухим ходиса-ракамли иктисодиётни келтириб чикарди".

Ушбу технологиялар жамиятнинг барча жабхаларига кириб бориши натижасида "ишлаб чикаришда мехнат самарадорлигининг ошиши, бизнеснинг ракобатбардошлигининг усиши, ишлаб чикаришдаги харажатларнинг камайиши, янги иш уринларининг яратилиши, янги замонавий касбларнинг пайдо булиши" га олиб келди. Аммо, шуни алохида таъкидлаб утиш жоизки, ракамли иктисодиётнинг кулами кенг тушунчадир ва у глобал микёсда нотекис таксимланган. Ракамли иктисодиётнинг ЯИМдаги улуши А^Шда 10,9, Хитойда 10, Х,индистонда 5,5 фоизни ташкил этади. Узбекистонда эса бу курсаткич 2 фоиздан хам ошмайди.

Х,озирги кунда Узбекистонда ракамли иктисодиётнинг таркибий кисмларига электрон тижорат, "Электрон хукумат" тизими, иктисодиётнинг турли тармокларида, хизмат курсатиш сохаларида "аклли" (smart) технологияларни жорий этиш, "Аклли шахар", "Хавфсиз шахар"ни яратиш, шунингдек "Буюмлар Интернети"дан кенг фойдаланиш ва бошкалар киради. Лекин шуни айтиш лозим-ки, Узбекистонда ракамли иктисодиёт "Узбекистон потенциали"га нисбатан анча суст ривожланмокда. Мамлакатда ракамли иктисодиётни ривожлантиришда инфротузилмаларнинг роли коникарли даражада булсада, керакли ресурс ва имкониятлар мавжуд. Шу уринда мамлакатимиз микёсида ракамли иктисодиётни ривожланишида тусик булаётган айрим жихатларни очиб беришни максад килиб куйдик. Булар, интернет тезлигининг пастлиги, ахборот технологиялари сохасида конунчиликнинг замондан оркада колганлиги, фукароларда компьютер саводхонлигининг ута пастлиги, ахборот технологиялари буйича мутахассисларнинг етишмаслиги ёки уларни бошка мамлакатларга кетиб колиши, ахборот маданиятининг пастлиги, ахборот технологиялари хавфсизлиги яхши эмаслиги, бошкарув органларида сохани тушунадиган мутахассисларнинг камлиги, илм-фан ва айникса аник фанларнинг ривожланиши сустлиги каби яна бир катор муаммолар бевосита иктисодиётнинг нафакат кичик бизнес тармоги, колаверса, барча тармокларини ракамлаштиришда кийиндчиликларга сабаб булмокда. Ракамли иктисодиётнинг

географик йуналиши дастлаб ривожланган мамлакатларга каратилган булса, унинг окибатлари глобал микёсга эга булиб, ривожланаётган мамлакатларга тобора купрок таъсир курсатмокда. Шундай килиб, ракамли иктисодиётни тахлил килишда унинг ривожланиш улчовига жиддий эътибор каратиш зарур. Юкорида ракамли иктисодиётнинг Узбекистон шароитида кандай таркибий кисмлардан ташкил топганлиги ва кай даражада эканлигини аниклаган булсак, унинг ривожланган мамлакатларда кандай тавсифланишини назарий тахлил килмокчимиз (1 - жадвал).

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Илмий-назарий изланишлар тахлили шундан далолат бердики, ривожланган мамлакатлар амалиётида ракамли иктисодиёт категориясига берилган таърифларнинг асосий кисми инновацион технологиялар ва бизнес билан узаро богланган.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

1 - жадвал

Ривожланиш босцичлари буйича рацамли ицтисодиёт категориясига берилган

таърифлар та^лили

MaHÖa Таъриф Назарий та^лил

Tapscott, 1996: The Digital Economy: Promise and Peril in the Age of Networked Intelligence New York, NY: McGraw-Hill. Муаллиф ракамли ицтисодиёт тушунчасини бевосита таърифламайди унинг урнига тармокли разветка даври (Age of Networked Intelligence) тушунчасини куллайди. Унинг мохияти "тармок технологиялари оркали одамларнинг узаро таъсирида акл, билим ва ижодкорликни бирлашиб ижтимоий капитал ва фаровонликка эришиш". Мазкур нашрда "ракамли иктисодиёт" атамаси биринчи марта кулланилган булиб, унда ракамли иктисодиёт иктисодиёт ривожлани-шининг янги боскичи сифатида бизнесни янги турларининг ва янги технологиялар уртасидаги муноса-батни кандай изохлаши ва бир компонент иккинчисининг пайдо булишига олиб келишига эьтибор каратилади.

Brynjolfsson, Kahin, 2000b: Understanding the Digital Economy: Data, Tools, and Research/ E. Brynjolfsson, B. Kahin (eds). Cambridge: MIT Press. "Ракамли иктисодиёт бу - компютер технологияларидан фойдаланган холда ахборотни ракамлаштириш хисобига иктисодиётнинг барча тармокларининг тугалланмаган трансформациясидир". Муаллиф ракамли иктисодиётни турли нуктаи назардан куриб чикиш зарурлигини таъкидлайди-лар. Яъни булар : макроикти-содиёт, ракобат, мехнат бозори, ташкилий тузилмадаги узгариш-лар кабилар.

Mesenbourg, 2001: Measuring the Digital Economy (US Bureau of the Census) Suitland, MD. Муаллиф "ракамли иктисодиёт" тушунчаси учта компонентдан иборат эканлигини таъкидлайди: 1) "электрон операциялар ва электрон тижорат учун фойдаланиладиган бутун иктисодий инфротузилманинг бир кисми булган электрон бизнес инфротузилмаси; 2) электрон бизнес -корхона компютер тармоклари ёрдамида амалга оширадиган хар кандай операция; 3) электрон тижорат, яъни компютер тармоклари ёрдамида сотилган товарлар ва хизматлар хажми". Муаллиф электрон бизнес ва электрон тижорат феноменини кандай улчашга эътибор каратади.

Knickrehm M., Berthon B., Daugherty P. (2016) Digital Disruption: The Growth Multiplier. Dublin: Accenture. "Ракамли иктисодиёт турли "ракамли" ресурслар томонидан яратилган жами ишлаб чикаришнинг бир кисмидир. Ушбу ресурсларга ракамли куникмалар, ракамли ускуналар (аппарат, дастурий таъминот ва алока) ва ишлаб чикаришда кулланиладиган ракамли товарлар ва хизматлар киради. Бу ёндашув ракамли иктисодиётнинг Муаллиф ракамли иктисодиёт-нинг асосий элементларини энг яхши тарзда куллаш оркали микро ва макроиктисодий усишни рагбатлантириш чорала-рини куриб чикади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

мохиятини акс эттиради".

Elmasry T. et al. (2016) Digital Middle East: Transforming the Region into a Leading Digital Economy. New York: McKinsey & Company. Муаллифлар ракамли иктисодиёт категориясига аник таърифни келтирмай-дилар: "бу концепциядан камрок ва купрок бизнес юритиш усулига эътибор каратилган холда, куриб чикилаётган ходисанинг учта атрибутини илгари суради: илгор бизнес сохаларида киймат яратади, бизнес жараёнларини оптимал-лаштиради, мижозлар тажрибасини хисобга олади, шунингдек, бутун тузил-мани куллаб-кувватлайдиган асосий имкониятларни яратади. Бу ишда ракамлаштиришни улчаш, ракамли иктисодиётни ривожлантиришга кумаклашиш манфаатларидан келиб чиккан холда давлат органлари ва бизнес вакиллари учун стратегиялар куриб чикилади.

Deloitte, с. a.: What is Digital Economy Ракамли иктисодит - бу одамлар, корхоналар, курилмалар, маълумотлар ва жараёнлар уртасидаги тармок узаро таъсирининг миллиардлаб мисолла-ридан келиб чикадиган иктисодий фаолият шакли. Ракамли иктисодиётнинг асосини гиперконнективлик, яъни интернет, мобил технологиялар ва нарсалар интернети шаклланиши туфайли одамлар, ташкилотлар ва машиналарнинг узаро богликликдаги жараёни. Муаллифлар ракамли техно-логиялар таъсирининг туртта асосий йуналишини куриб чикадилар: мехнат бозорининг келажаги, мижозлар билан узаро алокалар, ракамли таъминот занжирлари ва буюмлар интернети.

Лариса Лапидус: "Стратегии цифрового лидерства" (2019) Ракамли иктисодиёт - микро, мезо, макро ва мега барча даражадаги янги мухитдир. Унинг асосий хусусияти юкори мураккаблик, динамизм ва ноаниклик-дир. Ракамли мухит ракобатбардош компанияларнинг бизнес моделларини узгартириш, истеъмолчи хатти-харакат-ларининг олдиндан айтиб булмайдиган траекториялари ва бозорларнинг тез узгариши билан окланади. Муаллиф ракамли иктисодиёт тушунчасига объектив ёндашган булиб, иктисодий-ижтимоий сохаларнинг барча даражаларида-ги янги мухити сифатида бахолади. Шунингдек, ракамли мухитда бизнеснинг ташкил этилишидан тортиб, унинг ташкилий тузилмаси, бошкаруви, харидорлар билан алокаси ва бозоргача булган жараённинг оптималлашувини изохлади.

МУ^ОКАМА

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Келтирилган таърифлар ракамли иктисодиёт категориясига берилган таърифнинг иккита энг мухим таркибий кисмини кайд этган. Масалан, Brynjolfsson ва Kahin уз ишларида ракамли иктисодиёт иктисодиётнинг барча тармокларининг тугалланмаган трансформацияси сифатида таърифлашса, Mesenbourg ва Elmasry T. тадкикотларида ракамли иктисодиёт бизнесни ракамлаштириш билан шакллантирилишининг бир нечта компонентларини тавсифлашган. Тахлил натижаларидан куриниб турибдики, ракамли иктисодиётни шакллантириш бевосита ижтимоий-иктисодий жараёнларни ракамлаштириш ва трансформациялаш асосида амалга оширилади. Бу эса ривожланган мамлакатлар тажрибасига кура, албатта бизнеснинг дастлабки боскичи булган кичик бизнесни трансформациялаш билан бошланади. Биз томонимиздан ишлаб чикилган таърифнинг негизида хам ракамли иктисодиётнинг туб мохиятида бизнесни ракамлаштириш кузланган булиб, саноати ривожланган мамлакатлар тадкикотчи олимлари ишлаб чикган таърифларнинг мажмуаси сифатида талкин этилган.

Хориж амалиётида иктисодиётнинг ривожланиш боскичларидан маълумки, ракамли иктисодиётнинг бизнесга таъсири ёки аксинча бизнеснинг ракамли иктисодиётга таъсири натижасида истеъмолчиларнинг иктисодий тизимга онгли равишдаги муносабати иктисодиётнинг янги турдаги узига хос номлар билан талкин этилиши оркали намоён булди, яъни: "талабга асосланган иктисодиёт (on-demand economy), мобил иктисодиёт (mobile economy), биргаликдаги истеъмол щтисодиёти (sharing economy), уамкорлик щтисодиёти, викиномика (wikinomics), юцори технологиями узатиш щтисодиёти (hitech gift economy)", "платформа щтисодиёти (platform economy), эркин даромадар щтисодиёти («гиганомика», gig-economy)" кабилар ракамли технологиялар пайдо булишидан олдин мавжуд булмаган иктисодий фаолиятнинг мутлако янги булган турлари хисобланади. Бунга аник мисоллар сифатида Google, Facebook, Amazon, eBay, Alibaba, Uber ва Airbnb сингари платформа компанияларини келтириш уринли. Биз ушбу компанияларни ракамли иктисодитнинг бир кисми деб хисоблаймиз, чунки улар инновацион ракамли технологиялар ва ракамли бизнес моделларига асосланган ракамли платформалардир. ХУЛОСА

Демак, килган тахлилимиз натижаси ракамли иктисодиётнинг асосий кисми бизнеснинг ракамлаштирилиши билан ривожланар экан, иктисодиётнинг янги турдаги номланишини такозо этдмокда. Яъни иктисодиётнинг ривожланиш боскичлари буйича унга мос холда унинг номланиши хам юкорида турлича талкин этилмокда. Биз эса бизнесни ракамли иктисодиётнинг ажралмас кисми сифатида таърифлаб, ракамли иктисодиётни шакллантиришда асосий ролни кичик бизнесни ракамлаштириш билан боглик деган хулосага келдик ва "Рацамли бизнес ицтисодиёти" (digital business economy) терминини ишлаб чикдик.

Рацамли бизнес ицтисодиёти - бу бизнес жараёнларига техника -технологиялар, инновациялар тадбики натижасидаги оптималлашув булиб, янги бизнес моделлар ва платформаларнинг бевосита ракамли иктисодиётни харакатлантирувчи кучидир.

Биз томонимиздан ишлаб чикилган янги "ракамли бизнес иктисодиёти" терминининг фанда канчалик ахамиятли эканлиги Буюк Британия Глобал тараккиёт институти етакчи илмий ходими Б. Румана ва шу институт профессори X,. Ричард олиб борган тадкикот ишларида ракамли иктисодиётнинг уч боскичли даражасини очиб

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

берилиши билан аниклаш мумкин. Муаллифлар ракамли иктисодиётнинг даражаларини таснифлашда уларнинг биринчи боскичи булган "ракамли сектор" ёки бошкача айтганда "IT сектори", "АКТ сектори" номларини куллаган. Ракамли иктисодиёт ривожланиш боскичининг учинчи даражаси сифатида ракамлаштирилган иктисодиёт тушунчасини биринчилардан булиб келтириб утишган.

1-расм

Ракамли иктисодиётнинг уч боскичили даражаси

Келтирилган моделдан куриниб турибди-ки, ракамли иктисодиётнинг учала боскичида хам бизнеснинг ракамли технологиялар асосида шаклланган куринишлари келтирилган ва бизнеснинг узи хам бу даражаларни шаклланишининг асосини ташкил этган. Муаллифларнинг таъкидлашича, "ракамли иктисодиётнинг асосини IT сохаси ташкил этади, аммо ракамли иктисодиётнинг чегаралари у билан чекланиб колмайди ва ривожланаётган ракамли бизнес моделларининг бир кисмини камраб олади". Демак, биз ишлаб чикган янги термин "ракамли бизнес иктисодиёти" ракамли иктисодиётни шакллантириш шароитида уз номини тула оклайди десак муболага булмайди.

REFERENCES

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

1. Бирлашган миллатлар ташкилотининг савдо ва ривожланиш конференцияси 04.09.2019 й.

2. Хужамкулов. Олий мажлис ^онунчилик палатаси депутати. "Узбекистон минтакавий IT-марказга айланиши лозим". Халк сузи 2022 йил 20 апрель, №81 (8143).

3. Новосельцева Г.Б., Рассказова Н.В. Перспективы малого бизнеса в цифровой экономике // Вопросы инновационной экономики. - 2020. - Том 10. - № 1. - С. 521532.

4. Лариса Лапидус: "Стратегии цифрового лидерства" (2019) https://www.arms-expo.ru/news/armed-forces/larisa-lapidus-strategii-tsifrovogo-liderstva/

5. Accenture (2016) Platform Economy: Technology-driven Business Model Innovation from the Outside In, Dublin. https://www.accenture.com/t20160823T222808 w /us-en/_acnmedia/Accenture/ Omobono/TechnologyVision/pdf/Platform-Economy-Technology- Vision-2016.pdf

6.

7. Brynjolfsson, Kahin, 2000b: Understanding the Digital Economy: Data, Tools, and Research/ E. Brynjolfsson, B. Kahin (eds). Cambridge: MIT Press.

8. Tapscott, 1996: The Digital Economy: Promise and Peril in the Age of Networked Intelligence New York, NY: McGraw-Hill.

doi: 10.18334/vinec.10.1.100580. https://elibrary.ru/item.asp?id=42676121

9. OECD Digital Economy Outlook 2015 https://www.oecd.org/sti/oecd-digital-economy-outlook-2015-9789264232440-en.htm

10. Azimovna M. S., Shohrukhovich U. S. THE ROLE OF AGRICULTURAL PRODUCTS IN THE FOREIGN TRADE TURNOVER OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN //BARQARORLIK VA YETAKCHI TADQIQOTLAR ONLAYN ILMIY JURNALI. -2022. - Т. 2. - №. 6. - С. 110-112.

11. Иктисодий тадкикотлар ва ислох,отлар маркази шарх,и: Узбекистонда турт йил ичида ракамли иктисодиётни ривожлантириш. 6.05.2021. https://review.uz/oz/post/obzor-centra-ekonomicheskix-issledovaniy-i-reform-razvitie-cifrovoy-ekonomiki-v-uzbekistane-za-chetre-goda

12. Бирлашган миллатлар ташкилотининг савдо ва ривожланиш конференцияси 04.09.2019 й.

13. Rakhmonovna M. D. A System of Government Regulation and Support Measures to Improve Small Business Governance in the Digital Economy //Academic Journal of Digital Economics and Stability. - 2022. - Т. 14. - С. 93-97.

14. Azimovna M. S. IMPROVING THE STUDY OF CONSUMER BEHAVIOR //Gospodarka i Innowacje. - 2022. - С. 109-112.

15. Rakhmonovna M. D. Foreign Experience In Regulating And Supporting Small Business By The State //Eurasian Journal of History, Geography and Economics. - 2022. - Т. 5. - С. 2226.

16. Rakhmonovna M. D. TASKS AND SOLUTIONS TO IMPROVE SMALL BUSINESS IN THE DEVELOPMENT OF THE DIGITAL ECONOMY //Conferencious Online. - 2021. -С. 57-60.

17. Rakhmonovna M. D. METHODOLOGICAL BASIS, FORMS, METHODS AND PROPERTIES OF SMALL BUSINESS AND ITS MANAGEMENT

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 5 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

18. Rakhmonovna M. D. UNDERSTANDING THE ESSENCE OF ENTREPRENEURSHIP AND BUSINESS IS THE BASIS FOR IMPROVING SMALL BUSINESS MANAGEMENT.

19. Azimovna M. S. et al. Analysis of the main economic and marketing indicators of FE" DAKA-TEX" LLC //ASIA PACIFIC JOURNAL OF MARKETING & MANAGEMENT REVIEW ISSN: 2319-2836 Impact Factor: 7.603. - 2022. - T. 11. - №. 06. - C. 4-7.

20. Makhmudova D., Kholikulov A. FINANCIAL SUPPORT OF SMALL BUSINESS AND PRIVATE ENTREPRENEURSHIP IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN //HrnepHayKa. - 2020. - №. 4-3. - C. 38-39.

21. Rakhmonovna, Makhmudova Dilbar. "RESEARCH PARK." (2021).

22. Dilbar, M. METHODOLOGICAL BASIS, FORMS, METHODS AND PROPERTIES OF SMALL BUSINESS AND ITS MANAGEMENT.

23. https://www.arms-expo.ru/news/armed-forces/larisa-lapidus-strategii-tsifrovogo-liderstva/

24. https://www.census.gov/content/dam/Census/library/working-papers/2001/econ/umdigital.pdf

25. http://www.mckinsey.com/global-themes/middle-east- andafrica/digital-middle-east-transforming-the-region-into-a-leading-digital-economy

26. https://www2.deloitte.com/ mt/en/pages/technology/articles/mt-what-is-digital-economy.html

27. https://www.texnoman.uz/post/raqamli-iqtisodiyot-nima.html

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.