Научная статья на тему 'РАҚАМЛАШТИРИШ ШАРОИТИДА МАМЛАКАТ ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ОМИЛИ СИФАТИДА'

РАҚАМЛАШТИРИШ ШАРОИТИДА МАМЛАКАТ ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ОМИЛИ СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Озиқ-овқат хавфсизлиги / агрологистика / агросаноат мажмуаси / агрологистика маркази / кластер.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Каримова Мафтуна Нурдиновна, Хакимов Шерзод Икрам Угли, Химматов Мехрож Сироджиддин Угли

Ушбу тезисда республикамизда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш борасида амалга оширилаётган тадбирлар ичида мева-сабзавотчиликда агрологистика ҳизматларини ривожлантириш йўллари қисқача ёритиб берилган. Бу борада юзага келаётган муаммо ва камчиликлар, қўйилган мақсад ва вазифалар, амалга оширилаётган тадбирлар рақам ва кўрсаткичлар орқали ёритиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «РАҚАМЛАШТИРИШ ШАРОИТИДА МАМЛАКАТ ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ОМИЛИ СИФАТИДА»

РАЦАМЛАШТИРИШШАРОИТИДА МАМЛАКАТ ОЗЩ-ОВЦАТХАВФСИЗЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ОМИЛИ СИФАТИДА

Каримова Мафтуна Нурдиновна,

Тошкент давлат аграр университети ассистенти Хакимов Шерзод Икрам угли, Химматов Мехрож Сироджиддин угли.

Тошкент давлат аграр университети талабалари https://doi.org/10.5281/zenodo.11507212

Аннотация. Ушбу тезисда республикамизда озик-овкат хавфсизлигини таъминлаш борасида амалга оширилаётган тадбирлар ичида мева-сабзавотчиликда агрологистика хизматларини ривожлантириш йуллари кискача ёритиб берилган. Бу борада юзага келаётган муаммо ва камчиликлар, куйилган максад ва вазифалар, амалга оширилаётган тадбирлар ракам ва курсаткичлар оркали ёритиб берилган.

Аннотация. В данной тезисе кратко описаны пути развития агрологистических услуг в плодоовощеводстве среди принимаемых мер по обеспечению продовольственной безопасности страны. Проблемы и недостатки в связи с этим, цели и задачи, предпринятые меры выделены в цифрах и показателях.

Annotation. This thesis briefly describes the ways to develop agro-logistics services in fruit and vegetable growing among the measures taken to ensure food security in the country. The problems and shortcomings in this regard, the goals and objectives, the measures taken are highlighted in figures and indicators.

Калит сузлар. Озик-овкат хавфсизлиги, агрологистика, агросаноат мажмуаси, агрологистика маркази, кластер.

Ключевые слова. Продовольственная безопасность, агрологистика, агропромышленный комплекс, агрологистический центр, кластер.

Keywords. Food security, agrologistics, agro-industrial complex, agrologistics center,

cluster.

Мамлакатимиз кишлок хужалигини ривожлантириш 2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналишлари буйича Х,аракатлар стратегияси хамда Узбекистон Республикаси кишлок хужалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мулжалланган стратегиясида белгиланган мухим вазифалар асосида амалга оширилмокда. Шу жумладан, агросаноат мажмуасига кирувчи мева-сабзавотчиликка ихтисослашган фермер хужаликлари ва дехкон хужаликлари, томорка ер хужаликларини ишлаб чикаришига кулай шароит яратиш, имтиёзлар бериш, уларни сакловчи, кайта ишловчи ва етказиб берувчи корхона ва ташкилотлар фаолиятлари билан боглик муаммо ва камчиликларини бартараф этиш борасида хам хар томонлама ислохотлар амалга оширилмокда. Бунинг сабаби, мева-сабзавотчилик йуналиши нафакат республика аграр сохасини, балки саноат ва кайта ишлаш сохасини ривожлантиришда, ахоли ишсиз катламини жалб этишда, озик-овкат хавфсизлигини баркарор таъминлашда мухим иктисодий механизмларидан бири хисобланади.

Бугунги кунга келиб, бошка сохалар каби аграр сохани ривожланиши ва ривожланган давлатлар каторида тараккий этган янги, замонавий усуллардан фойдаланиш уз самарасини курсатмокда. Хусусан, мева-сабзавотчилик сохасида мева ва сабзавот

мах,сулотларини кайта ишлаш, саралаш, кадоклаш, саклаш ва истеъмолчига етказишнинг бутун занжирини уз ичига олган логистик х,изматлар ва логистика марказлари ташкил килинди. Бунга мисол килиб, пандемия шароитида утган даврда 923,2 млрд. сумлик инвестиция маблаглари х,исобига 9 та агрологистика маркази ишга туширилди. Жорий йилнинг биринчи ярим йиллигида 481,2 млн. доллар кийматдаги 761,6 минг тонна мева-сабзавот мах,сулотлари экспорт килинди1.

Бундан ташкари яратилаётган х,ар бир агрологистика марказида барча зарур объектлар жамланиши, яъни булар: кросс-доклар, савдо павильонлари, мех,монхоналар, тижорат банклари хдмда х,изматлар: саралаш, калибрлаш, куритиш, кайта ишлаш, саклаш, ташиш, етказиб бериш, божхона расмийлаштируви, карантин, озик-овкат хавфсизлигини сертификатлаш, мутахассислар маслахдтлари ва бошка шу кабилар яратилмокда.

Бугунги кунда Узбекистонда 31 та агрологистика маркази, 1 минг 500 та совуткич омборлар бор. Уларда жами етиштириладиган мева-сабзавотнинг 4,5 фоизинигина саклаш мумкин. Бу жуда кам, албатта. Бундан ташкари фаолият юритаётган мева-сабзавотчилик йуналишидаги хужаликларни логистик х,изматларга булган талаби паст даражани курсатади. Бу эса ах,олига етказилаётган мева-сабзавот мах,сулотлар сифати ва бах,оси кунгилдагидек эмаслигини ва натижада мамлакат озик-овкат хдвфсизлигида муаммо юзага келаётганини курсатади.

Иктисодиётни ракамлаштириш шароитида мамлакат озик-овкат хдвфсизлигига таъсири даражасида мева-сабзавотчиликда агрологистик х,изматларни ривожлантириш масаласини х,ал этиш, шунингдек агрологистиканинг узига хос хусусиятлари, шакллантириш шарт-шароитларини урганиб чикиш ва тадбик этиш зарурияти тугилади.

Ушбу тезисда муаммо сифатида танлаб олинган агрологистикани макро ва микро даражада х,ал этиш максадга мувофикдир. Макро нуктайи назардан, мамлакатда хдли тулик мустакил мева-сабзавот агрологистик занжирли тзими яратилмаган. ^арийб 90% мева ва 80% сабзавот мах,сулотлари агрологистиканинг талаб даражадаги х,изматларидан тулик фойдаланилмайди. Яна бошка маълумотлар шуни курсатади, мева-сабзавот етиштириш хдражатлари логистик хдражатларга нисбатан паст. Мамлакат ах,олиси мева-сабзавотга булган эх,тиёжини бири сон жихдтдан кондирса, иккинчиси сифат жихдтдан кондиради. Бундай муаммони хал этиш уз-узидан илмий-техник янгиликлар яратиш, инновацион гояларни агрологистик фаолиятга тадбик этишга олиб келади. Агрологистикани ривожлантириш микро даражада хал этишга келсак, мева-сабзавот ишлаб чикарувчининг фаолиятига бевосита боглаш билан амалга оширса булади. Бошка томондан караганда, бу холат тулигича хозирги яратилаётган кластерларга мисол була олади.

Сунги йилларда амалга оширилаётган янги инновацион гоялардан бири 2022-йилда электрон агросаноат савдо портали - "Marketplace" ишга туширилиши режалаштирилган. Фермерлар, кишлок хужалиги махсулотларини ишлаб чикарувчилар, йирик кластерлар, агрологистика марказлари, кайта ишловчилар, майда ва йирик савдо тармоклари ушбу савдо портали фойдаланувчиларига айланишади. Бу эса мева-сабзавотчиликда агрологистикани ривожланишига, ахоли ва саноат эхтиёжини тез ва сифатли махсулотлар

1 "Узбекистон республикаси кишлок хужалиги вазири Ж. Ходжаевнинг «Узбекистон республикаси кишлок хужалигини ривожлантиришнинг 2020 — 2030 йилларга мулжалланган стратегияси доирасида амалга оширилаётган ишлар тугрисида»ги ахбороти эшитилишини ташкил килиш ^акида" Узбекистон республикаси олий мажлиси конунчилик палатасининг 5 август 2020 йилдаги 47-1У-сонли карори

билан таъминланишига олиб келади. Бундан ташкари, аргологистик хизматлар харажатларини камайиши ва кишлок хужалиги ишлаб чикарувчиларнинг даромадларини усишига олиб келади. Келгусида экспорт шартномаларини тузиш ва кишлок хужалиги махсулотларини экспортини ривожлантиришга замин яратади.

Хулоса урнида шуни айтиш жоизки, биргина платформа оркали агрологистикани ривожлантириши юкори самарасини куришимиз мумкин. Агарда бу платформалар сони купайса, яъни улар орасида ракобат мухити яратилса, бунданда купрок ривожланиш натижаларига эришиш мумкин. Адабиётлар руйх,ати:

1. "Узбекистон республикаси кишлок хужалиги вазири Ж. Ходжаевнинг «Узбекистон республикаси кишлок хужалигини ривожлантиришнинг 2020 — 2030 йилларга мулжалланган стратегияси доирасида амалга оширилаётган ишлар тугрисида»ги ахбороти эшитилишини ташкил килиш хакида" Узбекистон республикаси олий мажлиси конунчилик палатасининг 5 август 2020 йилдаги 47-IV-сонли карори.

2. Weijia Xu "Х,итойликлар учун кишлок хужалиги махсулотларини совук занжирли агрологистикаси." Технология, алока ва транспорт логистикаси буйича диплом дастури. Апрель 2021-йил. JAMK University of applied sciences.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.