Научная статья на тему 'ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ТАРМОҒИ ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТИНИНГ ДРАЙВЕРИ'

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ТАРМОҒИ ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТИНИНГ ДРАЙВЕРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
164
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
аграр соҳа / фермер хўжалиги / деҳқон хўжалиги / аҳоли бандлиги / кластер / экспорт.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ўринов Акмалжон Аҳмаджонович

Қишлоқ хўжалиги Ўзбекистон иқтисодиётининг энг муҳим тармоқларидан бири ҳисобланиб, бу аҳолини озиқ-овқат маҳсулотлари, саноатни ва хизмат кўрсатиш соҳалари учун хомашё етказиб бериши билан бирга мамлакатимиз ташқи савдо жараёнларида экспорт салоҳияти барқарорлигини таъминлашга хизмат қилади. Шу нуқтаи назардан қишлоқ хўжалиги тармоғида ҳам бошқа тармоқлар қатори кенг кўламли ижобий ислоҳотлар олиб борилмоқда Мақолада Ўзбекистон иқтисодиёти қишлоқ хўжалиги тармоғида олиб борилаётган ислоҳотлар натижасида эришилаётган ютуқлар, тармоққа кенг жорий этилаётган илм-фан ютуқлари ва кластерлар томонидан қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқарилишининг ҳажми ҳамда мамлакат экспортида қишлоқ хўжалиги тармоғининг мавқеи ошиб бораётганлиги рақамлар орқали таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ТАРМОҒИ ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТИНИНГ ДРАЙВЕРИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

ЦИШЛОЦ ХУЖАЛИГИ ТАРМОГИ УЗБЕКИСТОН ЩТИСОДИЁТИНИНГ

ДРАЙВЕРИ Уринов Акмалжон Ах,маджонович

Фаргона давлат университети и.ф.н., доцент, Аграр кушма факльтет декани

E-mail: urinov_aa@mail.ru https://doi.org/10.5281/zenodo.8012696

Аннотация. Кишлоц хужалиги Узбекистон ицтисодиётининг энг мущм тармоцларидан бири щсобланиб, бу а^олини озиц-овцат ма^сулотлари, саноатни ва хизмат курсатиш со^алари учун хомашё етказиб бериши билан бирга мамлакатимиз ташци савдо жараёнларида экспорт салощяти барцарорлигини таъминлашга хизмат цилади. Шу нуцтаи назардан цишлоц хужалиги тармогида щм бошца тармоцлар цатори кенг куламли ижобий ислоуотлар олиб борилмоцда

Мацолада Узбекистон ицтисодиёти цишлоц хужалиги тармогида олиб борилаётган исло^отлар натижасида эришилаётган ютуцлар, тармоцца кенг жорий этилаётган илм-фан ютуцлари ва кластерлар томонидан цишлоц хужалиги ма^сулотлари ишлаб чицарилишининг уажми цамда мамлакат экспортида цишлоц хужалиги тармогининг мавцеи ошиб бораётганлиги рацамлар орцали та^лил цилинган.

Калит сузлар: аграр сощ фермер хужалиги,дещон хужалиги, а^оли бандлиги, кластер, экспорт.

Жахонда ривожланган мамлакатларни хам иктисодий нокулай холатларга солиб келаётан турли инкирозлар туфайли ахоли хаёт фаровонлигига жиддий салбий таъсирлар кузатилаётган даврда кишлок хужалиги тармоги тараккий этган мамлакатларда инсонлар хаёти фаровонлик даражасининг ижобий холати сакланиб келинмокда. Бу хозирги даврда барча мамлакатларда кишлок хужалиги тармогининг энг мухим ахамият касб этишини курсатиб беради.

^ишлок хужалиги тармоги тараккиёти тармокда экологик тоза махсулотлар етиштириш оркали мамлакатда кайта ишлаш тизими ривожланишига замин яратади. Бундан ташкари кишлок ахолиси учун иш уринлари сонининг купайишига хизмат килади. Шулардан келиб чикиб, дунёда хануз давом этаётган глобал иктисодий инкирозга боглик жиддий муаммолар сабабли жахон бозорида ялпи талаб хажмининг кескин пасайиб кетиши, ракобатнинг жиддий курсаткичларда кучайиб бориши миллий иктисодиётимизни сифат жихатдан таркибий узгартириш ва тармокларни диверсификация килишни чукурлаштириш, куп тармокли ишлаб чикариш ва хизмат курсатиш фаолиятларини куллаб-кувватлаш, янги иш уринлари яратиш оркали бандликни таъминлаш, юртимизда ахоли даромади ва хаёт фаровонлигини яхшилашнинг энг самарали ва тизимли йуналишларини жорий килишни такозо этмокда.

Аграр сектор Узбекистон иктисодиётининг энг мухим тармокларидан бири булиб, бу юртимиз ахолисининг озик-овкат махсулотлари, кайта ишлаш саноати ва хизмат курсатиш сохалари учун хомашё манбаи булиш билан бирга Узбекистоннинг ташки савдо жараёнларида экспорт салохияти баркарорлигини таъминлашга хизмат килади.

Мамлакатимизда кишлок хужалиги тармогида фермер хужаликлари, дехкон (шахсий ёрдамчи) хужаликлари хамда кишлок хужалиги фаолиятини амалга оширувчи корхоналар фаолият юритади (1-расм).

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

_JUNE 6-7, 2023_

1-расм. Узбекистон Республикасида цишлок хужалиги мах,сулоти ишлаб чикарувчиларнинг турлари (2022 йил 1 январь х,олатига)

2021 йил якунларига кура кишлок, урмон ва баликчилик хужаликлари томонидан ишлаб чикарилган махсулот(хизмат)ларнинг умумий хажми 317781,6 млрд. сумни ташкил килган. 2017 йил якунларига кура, кишлок хужалиги ЯИМ таркибида 19,7 фоизни ташкил килган булса, 2021 йил ушбу курсаткич 26,9 фоизни ташкил килиб, ЯИМнинг мутлак усиш суръатига таъсири 1,1 ф.п. ни ташкил килган. Аграр тармокнинг бундай усиш суръатларига эришишида, асосан, гушт (104,8 %), сабзавот (104,1 %), картошка (104,7 %), узум (105,5 %), овланган балик (120,7 %)ларнинг усиш суръатлари ижобий таъсир килганлигини куриш мумкин. Худудлар кесимида энг юкори улуш Жиззах вилоятида (53,4 %), энг кам улуш Навоий вилоятида (15,0 %) кузатилган.

^уйидаги 1-жадвалда мамлакатимиз кишлок хужалигида яратилган махсулот ва экин майдонларининг йиллар давомида узгариши келтирилган:

1-жадвал

Узбекистон Республикаси кишлок хужалигида яратилган мах,сулот ва экин майдонларининг йиллар давомида узгариши

Курсаткичлар 2000 й. 2005 й. 2010 й. 2015 й. 2020 й. 2021 й.

Экин майдони, минг гектар 3778,3 3647,5 3708,4 3694,2 3396,1 3260,7

^ишлок хужалиги махсулоти, жорий нархда, млрд. сум 1387,2 5978,3 30856,7 99604,6 250250,6 303415,5

1-жадвалда экин майдонлари билан етиштирилган махсулот хажми узгариши келтирилган булиб, унда кишлок хужалиги махсулотларини етиштириш йиллар давомида усганлиги ва экин майдонлари камайиб борганлигини кузатиш мумкин. 2021 йил якунларига кура, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик сохаси тармок таркибида 96,7 %ни ташкил килган булиб, бу худудлар кесимида юкори улуш Жиззах (99,1 %), ^ашкадарё (99,1 %), Бухоро (98,1 %) хамда Хоразм (98,1 %) вилоятларига тугри келишини куриш мумкин.

^уйидаги 2-жадвалда Узбекистон худудлари микёсида кишлок хужалиги махсулотларининг утган йилга нисбатан усиш динамикаси келтирилган:

2-жадвал

Узбекистон Республикаси худудлари микёсида кишлок хужалиги мах,сулотларининг утган йилга нисбатан усиш динамикаси (фоизда)

1083^1

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

Худудлар 2000 й. 2005 й. 2010 й. 2015 й. 2020 й. 2021 й.

Жами 103,1 105,4 106,3 106,1 102,7 103,9

^оракалпогистон Респ. 65,6 104,6 121,3 109,8 102,3 104,2

Андижон вилояти 110,2 104,7 108,0 106,3 101,1 104,5

Бухоро вилояти 106,3 109,2 107,6 107,1 101,9 104,7

Жиззах вилояти 100,1 104 106,4 106,7 102,7 104,2

^ашкадарё вилояти 89,4 109,6 107,0 106,1 103,7 101,3

Навоий вилояти 105,0 107,5 105,9 106,6 103,3 104,4

Наманган вилояти 111,5 103,1 105,8 106,3 104,0 107,0

Самарканд вилояти 104,8 103,9 107,0 107,1 102,5 103,1

Сурхондарё вилояти 106,7 100,5 105,2 106,3 105,3 104,2

Сирдарё вилояти 101,9 112,9 105,6 105,5 101,8 103,8

Тошкент вилояти 114,9 103,8 102,9 103,3 100,1 104,1

Фаргона вилояти 113,5 107,2 106,1 105,7 104,9 103,2

Хоразм вилояти 82,8 103,2 102,5 105,5 101,7 102,9

^ишлок хужалиги махсулотларини етиштиришда дехкончилик 49,9 фоиз, чорвачилик 50,1 фоиз улушни ташкил килган. Бунда Андижон вилоятида дехкончилик махсулотларини етиштириш энг юкори улуш (61,9 %, 38,1 %)га эга булган булса, Навоий вилояти энг кам улушга (34,2%, 65,8%) эга булганлигини куриш мумкин.

Мамлакатимизда етиштирилган кишлок хужалиги махсулотларининг хужалик тоифалари дехкон (шахсий ёрдамчи) хужаликлар улуши (65,9 %), фермер хужаликлари улуши (29,3 %), кишлок хужалиги фаолиятини амалга оширувчи ташкилотлар улуши (4,8 %) куринишида таксимланган.

3-жадвал

Узбекистон Республикаси кишлок хужалигида етиштирилган мах,сулотлар

динамикаси, минг тоннада

Махсулот тури 2000 й. 2005 й. 2010 й. 2015 й. 2020 й. 2021 й.

Дон ва дуккакли экинлар 4 101,4 6 540,9 7 504,3 8 173,5 7 636,0 7 634,6

Картошка 731,1 924,2 1 694,8 2 586,8 3 143,8 3 285,6

Сабзавотлар - жами 2 644,7 3 517,5 6 262,4 9 390,0 10 431,4 10 850,2

Озикбоп полиз 451,4 615,3 1 182,4 1 853,6 2 134,4 2 285,3

Мева ва резаворлар 790,9 949,3 1 676,3 2 467,9 2 812,6 2 852,6

Узум 624,2 641,6 979,3 1 518,2 1 606,9 1 695,3

Суйиш учун мол ва парранда(тирик вазнда) 841,8 1 061,5 1 461,4 2 033,4 2 519,6 2 635,1

Сут 3 632,5 4 554,9 6 169,0 9 027,8 10 976,9 11 274,2

Олинган тухум, млн. дона 1 254,4 1 966,7 3 061,2 5 535,4 7 781,2 7 788,4

Асал, тонна 2 685,0 2 115,7 3 171,9 10 157,0 13 357,8 14 066,9

Пилла, тонна 16 479,0 16 211,0 25 151,8 26 293,0 20 941,9 22 769,9

Юкоридаги 3-жадвал маълумотларидан мамлакатимизда кишлок хужалиги махсулотларини етиштириш йиллар давомида усиш тенденциясига эга булганлигини куриш мумкин.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

Мамлакатимизда иктисодиётнинг хакикий "драйвери" булган аграр сохада иктисодиётда банд ишчи кучининг карийб 27 фоизи (2020 йил) фаолият юритади ва ялпи ички махсулотнинг 25 фоизи (2021 йил) мазкур сектор хиссасига тугри келади.

Республикамизда 2021 йилда кишлок хужалиги махсулотларини ишлаб чикариш хажми жорий бахоларда 303,4 трлн. сумни ташкил этиб, усиш суръати 2020 йилга нисбатан 103,9 фоизга тенг булган. Узбекистонда 2010 йилда ЯИМнинг 26,9 фоизи кишлок, урмон ва балик хужалигида яратилган булса, 2021 йилда бу курсаткич 25,0 фоизни ташкил этиб, 1,9 фоиз бандга пасайган. Шу даврда ЯИМ хажми 1,91 мартага купайгани холда аграр сохада яратилган ялпи кушилган киймат (ЯКК) 1,62 мартага усиб, ЯИМнинг илгарилаш коэффициенти 1,179 мартани ёки 117,9 фоизни (1,91:1,62) ташкил этган.

Республикамизда 2010-2021 йиллар мобайнида ишлаб чикарилган махсулот хажмининг кушимча усиш суръати кишлок, урмон ва балик хужалигида 61,9 фоизга, кишлок хужалигида эса 62,3 фоизга тенг булиб, унинг хиссаси аграр соха махсулотида 94,2-96,6 фоизни ташкил этмокда.

Тахлил амалга оширилаётган даврларда фермер хужаликлари томонидан ишлаб чикарилган кишлок хужалиги махсулотлари хажми

33,7 фоизга (74946,1:56060,7) купайиб, 2021 йилда жорий бахоларда 88900,7 млрд. сумни ёки барча тоифадаги хужаликлардаги хиссаси 29,3 фоизни ташкил этиб, 2010 йилга нисбатан 7 фоиз бандга пасайган. Чунки фермер хужаликларининг куп тармокли сохага айланиши натижасида улар томонидан кайта ишланган саноат характеридаги махсулотларнинг хажми купайиши бу курсаткичга уз таъсирини курсатган деб изохлаш мумкин (4-жадвал).

4-жадвал

Узбекистон Республикасида фермер хужаликлари томонидан яратилган махсулот ва кушилган киймат хажми динамикаси

Йиллар Фермер хужаликлари махсулоти хажми, млрд. сум Кишлок хужалиги махсулотида фермер хужаликлари хиссаси, % Кишлок хужалигида яратилган кушилган киймат, млрд. сум Фермер хужаликларида яратилган кушилган киймат, млрд. сум

Жорий нархда 2020 йил нархида Жорий нархда 2020 йил нархида Жорий нархда 2020 йил нархида

2010 11201, 0 56060,7 36,3 20018, 7 92580,6 7266,8 32398,2

2011 15714, 2 57854,6 34,7 28880, 4 98320,6 10021,5 33435,0

2012 18397, 5 61441,6 33,0 35180, 9 105399,7 11609,7 35508,0

2013 21325, 7 64145,0 32,1 40803, 4 112356,0 13097,9 37070,3

2014 24620, 1 66197,7 30,1 51522, 3 119434,5 15508,2 38256,6

2015 30620, 8 68514,6 30,7 62351, 8 126720,0 19142,0 39595,5

2016 34271, 70227,4 29,7 72236, 134703,3 21454,2 40585,4

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

1 5

2017 43358, 1 64960,3 29,3 87344, 5 136050,4 25591,9 37541,5

2018 48667, 0 60478,1 26,0 109227 ,9 136322,5 28399,2 34951,2

2019 60394, 7 66828,3 27,9 125615 ,8 140821,1 35046,8 38621,0

2020 70570, 7 70570,7 28,2 144623 ,3 144623,3 40783,8 40783,8

2021 88900, 7 74946,1 29,3 174709 ,6 149829,7 51015,2 42823,0

^ишлок хужалиги ахолининг озик-овкат махсулотларига, кайта ишлаш саноатини эса хомашёга булган талабини кондириш билан бирга республикамиз экспорт салохиятини мустахкамлашнинг истикболли манбаларидан бири саналади. Республикамизда мева-сабзавот махсулотлари экспорти (2020 йил) жами экспортга нисбатан 6,7 фоизни ташкил этган. Х,исоб-китобларга кура, бир гектар майдонда етиштирилган пахта хомашёсига нисбатан узумдан 7 баробар, гилосдан 6 баробар, ёнгокдан 5 баробар куп даромад олиш имконияти мавжуд.

^айд килиш жоизки, бугунги кунда кишлок хужалиги базаси юкори кийматли мева-сабзавот экинларини купайтириш оркали диверсификация килинмокда. Ушбу экинлар купрок фойда келтириши билан бирга яхши хак туланадиган мавсумий иш манбаи хамдир.

^ишлок хужалиги махсулотларини экспорт килиш хажми 2020 йилда 2016 йилга нисбатан 1,8 мартага ошиб, 1 млрд. долларни ташкил этди. Экспорт географияси эса 43 тадан 77 давлатга купайди.

Узбекистон кишлок хужалигида агросаноат кластерлари: пахта-тукимачилик кластери, мева-сабзавот кластери, чорвачилик кластери, галлачилик кластери, шоличилик кластери ва пиллачилик кластери усулларида амалиётга жорий этилмокда. Жумладан, бугунги кунга келиб, "мамлакатимизда 97 та пахта-тукимачилик, 149 та мева-сабзавотчилик, 65 та галлачилик, 35 та шоличилик ва 7 та доривор усимликлар етиштиришга ихтисослашган кластерлар ва 11 та пахта-тукимачилик кооперациялари фаолият юритмокда. Шунингдек, корамолчилик йуналишида 34 та, паррандачилик буйича 10 та, баликчилик тармогида 36 та, асаларичилик йуналишида 15 та фермер хужалигида кластер усулида махсулот етиштириш йулга куйилди. Шу билан бирга, кейинги икки йилда республикада пиллачилик сохасида 62 та кластер ишга туширилиб, улар томонидан 600 миллиард сумга якин махсулот ишлаб чикарилди.

Озик-овкат хавфсизлигини таъминлаш максадида пахта ва галла майдонлари кискартирилиб, янги интенсив бог ва токзорлар барпо этилди, сабзавот ва полиз экинлари кушимча экилди. Бундай кенг куламли ислохотлар бугунга келиб уз мевасини бермокда. 2021 йилда 2020 йилга нисбатан полиз махсулотлари 6,9 фоиз, картошка 4,7 фоиз,сабзавотлар 4,1 фоиз, мева ва резаворлар 1,4 фоиз, узум 5,5 фоиз куп етиштирилди.

Аграр сохада якин келажак ва истикболда амалга ошириладиган дастурий вазифаларни узида мужассам этган Узбекистон Республикаси кишлок хужалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мулжалланган стратегияси кабул килиниши мамлакатимиз аграр ва озик-овкат саноати равнакида узига хос янги солнома очди.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

Аграр секторда махсулот ишлаб чикаришнинг усиш суръати 2020 йилга Караганда 2021 йилда 1,1 фоиз бандга жадаллашган ёки 1,011 мартага тезлашиб, 4,0 фоизни ташкил этгани холда жорий нархда 317,8 трлн. сумлик махсулот ишлаб чикарилган. Натижада мамлакат ялпи кушилган кийматининг 26,9 фоизи муайян сохада яратилган.

Узбекистонда кишлок хужалиги ишлаб чикариш сохасидаги иктисодий ислохотлар туфайли аник-равшан силжишларга эришиб, кишлокда куп укладли хужалик шаклланди. Кишлок хужалиги фаолиятини ривожлантириш куп тармокли фермер хужаликлари фаолияти билан богликлигини инобатга олиб, мамлакатимизда кластерлар фаолиятини хам ривожлантириш мухим ахамият касб этади (5-жадвал).

5-жадвал

Узбекистон Республикаси мева-сабзавот кластерларида етиштирилган кишлок хужалиги мах,сулотлари, тонна

№ Худудлар Етиштирилган жами хосил, тонна Шундан

л о S к ^ ик е чт К к и, ¡4- о S ул сЗ * Кайта ишлаш учун и, Ьн о S л сЗ * Экспорт учун и, ¡4- о S л сЗ *

1. Самарканд вилояти 317699 68337 21,5 199105 62,7 50257 15,8

2. Андижон вилояти 236442 20273 5 85,7 6101 2,6 27606 11,7

3. Тошкент вилояти 206722 85640 41,4 78042 37,8 43040 20,8

4. Фаргона вилояти 170714 99636 58,4 19755 11,6 51323 30,1

5. Наманган вилояти 142019 42412 29,9 92642 65,2 6965 4,9

6. Сирдарё вилояти 38717 16198 41,8 8141 21,0 14378 37,1

7. Жиззах вилояти 32777 29141 88,9 1924 5,9 1712 5,2

8. Хоразм вилояти 26780 1900 7,1 13800 51,5 11080 41,4

9. Бухоро вилояти 19450 1300 6,7 12700 65,3 5450 28,0

10. Навоий вилояти 16536 8930 54,0 5546 33,5 2060 12,5

11. Сурхондарё вилояти 16506 5996 26,3 630 3,8 9880 59,9

12. Коракалпогистон Р. 15602 2600 16,7 200 1,3 12802 82,1

13. Кашкадарё вилояти 11390 1655 14,5 4120 36,2 5615 49,3

Жами 1251354 56648 0 45,3 442706 35,4 24216 8 19,4

Юкоридаги 5-жадвалга кура, вилоятлар кесимида мева-сабзавотчилик ривожланган худудларда мева-сабзавот майдонларининг кластерлар билан камраб олиниши 20,4-62,1 фоизни ташкил этади.

Республикамизда 2020 йилда етиштирилган 1 млн. 251 минг 354 тонна мева-сабзавот махсулотини 45,5 фоизи ички истеъмол бозорига, 35,4 фоизи кайта ишлашга йуналтирилган ва 19,4 фоизи экспорт килинган.

Давлат статистика кумитаси маълумотларига кура, 2020 йилда Узбекистон киймати 1,0 млрд. А^Ш долларига тенг булган 1,5 млн. тонна мева ва сабзавотлар экспорт килган. Мева-сабзавот махсулотлари экспорти Россия Федерацияси ($255,4 млн.), ^озогистон ($251,4 млн.), Киргизистон ($181,1 млн.) ва Покистон ($75,5 млн.) давлатлари хиссасига тугри келди. Самарканд вилоятида 2020 йилда 113,8 миллион А^Ш долларига тенг 144,4

INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ACTUAL ISSUES OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT: PROBLEMS AND

SOLUTIONS

JUNE 6-7, 2023

минг тоннадан зиёд мева-сабзавот экспорт килинди. 2019 йилнинг мос даврига нисбатан 46,7 миллион А^Ш долларига пасайиши кузатилди.

Хулоса урнида шуни айтиш мумкинки, Узбекистон иктисодиётида кишлок хужалиги тармоги хакикий маънодаги драйвер хисобланиб, мазкур тармокнинг хозирги кундаги ахамияти янада ортик бормокда. Айникса, сунгги йиллардаги пандемия билан боглик холатлар сифатли озик-овкат махсулотларига булган талабни янада ошириб юборди. Шу маънода, мамлактимизда аграр сохада бир катор ижобий ислохотларни амалга ошириш, ахолига етказиб берилаётган озик-овкат махсулотлари салмогини ошириш ва уларни сифат жихатидан янада такомиллаштириш максадида, сохада ишлаб чикаришни диверсификация килиш, ер ва сув муносабатларини такомиллаштириш, кулай агробизнес мухитини ва юкори кушилган киймат занжирини яратиш, кооперация муносабатларини ривожлантиришни куллаб-кувватлаш, сохага бозор механизмларини, ахборот-коммуникация технологияларини кенг жорий этиш, шунингдек, илм-фан ютукларидан самарали фойдаланиш каби ишларни амалга оширишни такозо этади.

Шунигдек, истикболда кишлок хужалиги тармогида тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришда куйидаги омилларга эътибор каратиш лозим: максадли дастурларни амалга ошириш; янги хужалик юритувчи субъектларни барпо этиш; тайёр махсулотлар ишлаб чикаришни узлаштириш; кайта ишлаш сохасида янги корхоналар ташкил этиш хамда бозорни махаллий кишлок хужалиги махсулотлари билан таъминлаш; ишлаб чикарилаётган кишлок хужалиги махсулотларини хорижий давлатларга экспорт куламини кенгайтириш ва бошкалар.

REFERENCES

1. Узбекистон кишлок хужалиги ходимларига. Президент Шавкат Мирзиёевнинг Узбекистон кишлок хужалиги ходимларига байрам табриги https://president.uz/uz/lists/view/4009.2.Тюрго А. Избранные экономические произведения - М., 1961.-с 17.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 11 декабрдаги "Мева-сабзавотчилик ва узумчилик тармогини янада ривожлантириш, сохада кушилган киймат занжирини яратишга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги карори. Lex.uz.

3. Мухитдинова У.С. Иктисодиётни модернизациялаш шароитида мева-сабзавотчилик махсулотлари бозорини ривожлантириш йуналишлари. Икт.фан.док.илм.дар.олиш учун ёзилган дис.автореф.-Т.:2010.-б36.

4. Умурзаков У.П. Пути повышения эффективности использования ресурсного потенциала аграрного сектора экономики (на материалах Республики Узбекистан). Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора экономических наук. Тошкент: -2003. -43 б.

5. www.stat.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.