CC BY
3INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© S.X. Muzafarova1H_
1O'zbekiston davlat san'at va madaniyat institute, Toshkent, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: vatanparvarlik ruhida yaratilgan qo'shiqlarning mazmun-mohiyatida xalq farovonligi, Vatan ravnaqi, jamiyat taraqqiyoti masalalari ko'tariladi. Vokal xonandaligi yakka tartibdagi darslarda vatanparvarlik mavzusiga bag'ishlangan qo'shiqlarni o'rganishning metodologik asosini belgilash uchun avvalo, xalq musiqasining shaxs kamolotiga ta'siri qay darajada ekanligini aniqlab olishi lozim. Milliy an'anaviy qo'shiqlarning inson tarbiyasida tutgan muhim o'rni, uning ma'naviyatimizdagi ahamiyati xususida tadqiqot ishlari olib borilishi qaysidir ma'noda xalq farovonligini ta'minlaydi. Mazkur maqolada talaba-yoshlarda Vatanga sadoqat, mehr va muhabbat kabi oliy insoniy tuyg'ularni shakllantirishda qo'shiq kuylash ko'nikmalarining roli, vazifasi atroflicha yoritiladi.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqot olib borilayotgan fan va texnologiyalarni talabalarda qay darajada o'zlashtira olish va ularni bu fanni o'zlashtirishdagi qulayliklar va qiyinchiliklarni o'rganishdan keyingi ta'sir qilishini tahlil qilish uchun 5 ta ilmiy maqoladan iborat korpus yaratildi. Yig'ilgan maqolalar 2020-2023-yillar oralig'ida xalqaro va milliy akademik jurnallarda chop etilgan. Bu maqolalar tahlil qilindi va qiyosiy tahlil olindi.
MAQSAD: xalqimiz, xususan, yosh avlodni musiqa san'ati bilan keng tanishtirish orqali ularda milliy o'zlikni anglash tuyg'usi, yuksak badiiy-estetik did va tafakkurni kamol toptirish, musiqa san'atining ko'p asrlik ijro yo'llarini puxta o'zlashtirib, ularni yangicha usullar bilan boyitib, yosh avlod vakillariga o'rgatib kelayotgan hofizlar, hofizalar, ilmiy-pedagog olimlar va mutaxassislar faoliyatini moddiy va ma'naviy jihatdan qo'llab-quvvatlash.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: O'zbekistonimiz nomoddiy madaniy meros durdonalariga boy kam sonli davlatlardan. Mustaqillik yillarida ana shu bebaho boylikni asrash, targ'ib qilish va kelajak avlodlarga yetkazish borasida keng ko'lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Sababi, dunyo miqyosida madaniyatlarning umumlashuvi - olomon madaniyati xavf solib turgan bir paytda har bir xalq urf-odatlari, marosim va udumlari haqida so'z yuritishi hozirgi kunda dolzarb masala bo'lib turibdi. Aynan shunday vaziyatda yoshlarning ongida o'zbek xalqining asrlar mobaynida sayqal topib o'zgacha ahamiyat kasb etib, qadriyat darajasiga yetgan urf-odatlari, xalq ijodiyoti, musiqa san'ati hamda ular bilan bog'liq bilim va ko'nikmalarni shakllantirish asosiy vazifa sifatida qaralmoqda, va
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
shuningdek urf-odatlarimizni asrash va avaylashda, uni ommaga keng targ'ib qilishda qo'shiq kuylashning vosita sifatidagi o'rni beqiyos.
ХиЮБА: Inson ma'naviy kamolotida vatanparvarlik qo'shiqlarining o'rni beqiyosdir. Ular inson hayotini mazmunli qiladi, ma'naviy jihatdan boyitadi. Chunki musiqa insonning go'zallikka bo'lgan ehtiyojlarini qondirishi barobarida, uning his-tuyg'ularini uyg'otadi, ijodiy qobiliyatini rivojlantiradi, ezgulik sari yetaklaydi. Bu bilan insonning ma'naviy o'sishiga sharoit yaratadi, ijtimoiy va shaxsiy hayotida eng murakkab muammolarni hal etishga yordam beradi, har bir kishi hayotda o'z o'rnini topishiga ham ko'maklashadi. Buning uchun musiqani tushunish, u bilan oshno bo'lish lozim.
Ка№ sо'zlаr: vatanparvarlik hissi, faxr, muhabbat tuyg'usi, qo'shiq kuylash ko'nikmalarini rivojlantirish, ijro, namuna, ovoz apparati, ijro mahorati.
ПЕНИЕ - КАК ФАКТОР РАЗВИТИЯ ПАТРИОТИЧЕСКИХ ЧУВСТВ У МОЛОДЕЖИ
© С.Х. Музаффарова1И
1 Государственный институт искусств и культуры Узбекистана, Ташкент, Узбекистан
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в основе песен, созданных в духе патриотизма, поднимаются вопросы благополучия народа, развития Родины, развития общества. Чтобы определить методическую основу изучения патриотических песен на индивидуальных уроках вокального пения, прежде всего, необходимо определить, в какой степени влияние народной музыки на развитие личности. Проведение исследований о важной роли национальных традиционных песен в воспитании человека и их значении в нашей духовности в определенном смысле обеспечит благополучие народа. В данной статье будут подробно освещены роль и функция певческого мастерства в формировании у студентов и молодежи таких высоких человеческих чувств, как верность, привязанность и любовь к Родине.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: с целью анализа того, в какой степени студенты могут освоить изучаемую науку и технологию, а также степень сложности освоения этой науки после обучения, создан корпус из 5 научных статей. Сборник статей 20202023 гг., опубликованный в международных и национальных изданиях. Эти статьи были проанализированы и получен сравнительный анализ.
ЦЕЛЬ: развивать у молодого поколения чувство национальной самобытности к музыкальному искусству, высокий художественно-эстетический вкус и мышление, овладевать многовековыми способами исполнения музыкального искусства, музыки, обогащая их новыми методами и поддерживая материально и морально деятельность педагогов, преподавателей, научно-педагогических ученых и специалистов, обучающих подрастающее поколение,
Iqtibos uchun: Muzafarova S.X. Shiq kuylash - yoshlarda vatanparvarlik tuyg'ularini rivojlantirish omili sifatida. // Inter education & global study. 2024. №7. B. 414-422.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №7
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Нaучно-теоретический и методический журнaл Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: Узбекистзн - однз из немногих стрзн, богзтых немзтеризльным культурным нзследием. В годы неззвисимости проводится большзя рзботз по сохрзнению, популяриз8ции и передзче этого бесценного бог8тств8 будущим поколениям. Причинз в том, что в то время, когдз генер8лиз8ция культур в мировом мзсштзбе - мзссовзя культурз нзходится под угрозой - рззговор о трздициях, о6рядзх и трздициях кзждого нзродз является зктузльным вопросом. Именно в тзкой ситузции в сознзнии молодежи основной зздзчей является формировзние трздиций, нзродного творчествз, музыки и связзнных с ними знзний и умений, которые приобрели особое знзчение в сознзнии молодежи, з тзкже несрзвненнз роль пения, сохрзнение нзших трздиций и рзспрострзнение их среди общественности.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: Роль пзтриотических песен в духовном рззвитии человекз бесподобнз, и они духовно обогзщзют жизнь человекз. Потому что музыкз удовлетворяет духовную потребность человекз, пробуждзет его чувствз, рззвивзет творческие способности, ведет к добру, создзет условия для духовного ростз человекз, помогзет решзть сзмые сложные проблемы в его общественной и личной жизни, помогзет кзждому нзйти свое место в жизни. Для этого необходимо понимзть музыку, быть с ней знзкомой.
Ключевые слова: чувство пзтриотизмз, гордость, чувство любви, рззвитие певческих способностей, исполнительское мзстерство, пример, голосовой зппзрзт, исполнительское мзстерство.
Для цитирования: Муззффзровз С.Х. Пение - кзк фзктор рззвития пзтриотических чувств у молодежи. // Inter education & global study. 2024. №7. С. 414-422.
SONGS AS A FАCTOR OF DEVELOPMENT PАTRIOTIC FEELINGS AMONG STUDENTS_
© Saodat M. Xaydarovna1®
1 State Institute of Art and Culture of Uzbekistan, Tashkent, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: in the essence of the songs created in the spirit of patriotism, the issues of people's well-being, development of the Motherland, and development of society are raised. In order to determine the methodological basis of studying patriotic songs in individual lessons of vocal singing, first of all, it is necessary to determine to what extent the influence of folk music on personal development. Conducting research on the important role of national traditional songs in human education and its importance in our spirituality will in some sense ensure the well-being of the people. In this article, the role and function of singing skills in the formation of high human feelings such as loyalty, affection and love for the Motherland in students and young people will be covered in detail.
© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 7
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
MATERIALS AND METHODS: in order to analyze the extent to which students c an master the science and technology they are studying, as well as the influence of the ease and complexity of mastering this science after training, a corpus of 5 scientific articles was created. A collection of articles 2020-2023, published in international and national publications. academic journals between years. These articles were analyzed and a comparative analysis was obtained.
AIM: by widely introducing our people, especially the young generation, to the art of music, to develop in them a sense of national identity, a high artistic-aesthetic taste and thinking, and to thoroughly master the centuries-old ways of performing the art of music, enriching them with new methods and supporting the activities of teachers, teachers, scientific and pedagogical scientists and specialists, who are teaching the younger generation, materially and morally.
DISCUSSION AND RESULTS: Uzbekistan is one of the few countries rich in intangible cultural heritage. In the years of independence, extensive work is being done to preserve, promote and pass on this priceless wealth to future generations. The reason is that at a time when the generalization of cultures on the world scale - crowd culture is in danger - talking about the traditions, rituals and traditions of each nation is an urgent issue. It is in such a situation that in the minds of young people, the m ain task is to form the traditions, folk art, music, and related knowledge and skills, which have gained special importance and gained special importance in the minds of young people, and also the role of singing as a tool in preserving and protecting our traditions and spreading it to the public is incomparable.
CONCLUSION: The role of patriotic songs in the spiritual development of a person is incomparable. It makes human life meaningful and enriches spiritually. Because music satisfies a person's need for beauty, awakens his feelings, develops his creative abilities, and leads to goodness. This creates conditions for the spiritual growth of a person, helps to solve the most complex problems in his social and personal life, and helps everyone to find his place in life. For this, it is necessary to understand music, to be familiar with it.
Key words: sense of patriotism, pride, sense of love, development of singing skills, performance, example, voice apparatus, performance skills.
Qo'shiq - umumbashariy madaniyatga xos, uning mazmun-mohiyatida muayyan xalqning orzu-intilishi, quvonch va armoni o'z ifodasini topadi. Qo'shiqning o'ziga xos xususiyatlaridan biri uning his-tuyg'uga boyligi, insonga estetik zavq bag'ishlashidir. Inson hayoti va turmush tarzi, muayyan xalqning didini, xohish istaklari, orzu-umidlarini ifoda etib turgan qo'shiq yordamida bilish mumkin.
For citation: Saodat M. Xaydarovna. (2024) 'Songs as a factor of development patriotic feelings among students', Inter education & global study, (7), pp. 414-422. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Qo'shiq o'rgatishda vatanparvarlik tarbiyasi juda keng qamrovli mavzudir. O'zingizga xech savol berganmisiz? Inson qachon qo'shiq aytadi? Qachon xirgoyi qilib yuksak kayfiyat bilan biror bir vazifani bajaradi? Xo'sh? Qachonki ona-yurt tinch bo'lsa, osmon musaffo bo'lib, bog'u-rog'lar gullarga burkansa, ota-onalarimiz sog'-omon bo'lishsa farzandlarimiz sog'lom, aqlli, bilimli bo'lgandagina hayot zavqini, yashash shavqini xis etasiz va bundan huzur olasiz ana o'shandagina beixtiyor qo'shiq kuylaysiz, raqsga tushasiz. Vatanning o'zi qo'shiq [1]. Biz ta'lim berayotgan talabalarimizga eng avvalo ona-yurtni sevishni, uni ardoqlashni, unga sadoqat bilan, sidqidildan xizmat qilish burch va vazifasi ekanligini tushuntirishimiz kerak.
Shu o'rinda aslida musiqa nima? U insonlarga nima uchun kerak va musiqa qanday tarbiya vositasi ekanligini to'g'ri anglab yetishimiz zarur.
Musiqa ellarni-ellarga, dillarni-dillarga bog'lovchi, kishi estetik didini tarbiyalovchi hamda madaniy saviyasini oshiruvchi mo'jizaviy vositadir. Musiqa - yunoncha "myuzis" so'zidan olingan bo'lib, muzalar san'ati, ilhom parilari san'ati degan ma'noni anglatadi. Inson hissiy kechinmalari, fikrlari, tasavvur doirasini musiqiy tovush (ton, nag'ma)lar izchilligi yoki majmui vositasida aks ettiruvchi san'at turidir. Uning mazmuni o'zgaruvchan ruhiy holatlarni ifodalovchi muayyan musiqiy-badiiy obrazlardan iborat. [2:99] Musiqa bu tarbiyaning eng faol turi hisoblanadi. Bola tug'ilgandan so'ng ilk bor ona allasini tinglab orom oladi. Ona allasida Vatanga muhabbat, ona yurtiga sadoqat kabi insoniy tuyg'ular mujassamdir. Musiqa ta'limi va tarbiyasi talaba-yoshlarni komil inson qilib tarbiyalashda muhim o'rin tutadi. Shu o'rinda biz o'zbek xalqining musiqa madaniyati juda uzoq, boy tarixga ega ekanligini ta'kidlab o'tishimiz joizdir. Sababi, tarixiy taraqqiyot davomida xalq mumtoz musiqasi, an'anaviy kasbiy musiqa, xalq bastakorlik yo'llari, shuningdek, folklor-havaskorlik musiqiy merosi singari shaklan va usluban bir-biriga yaqin ijrochilk ko'rinishlari bir-birini to'ldirib kelmoqda va ushbu musiqiy merosimiz bugungi kunimizda ham ma'naviy madaniyatimizning bir bo'lagi sifatida namoyon bo'lmoqda. Tarixdan ma'lum, ma'naviyatimizning asosiy bo'gini bo'lgan musiqiy madaniyatimiz, an'anaviy qo'shiqlarimiz, maqom ijrolari hamisha xalqimizning kundalik hayotida ma'naviy ozuqa sifatida e'tirof etib kelingan. Xalq og'ir kunlarida musiqadan najot izlagan, xursandchilik kunlarida ham musiqa ularga hamroh bo'lgan. Zero, bugungi muborak mustaqillikka erishgan kunimizda, o'zligimizni anglab borayotgan bir davrda ulkan ma'naviyatimizning bir bo'lagi bo'lgan, ota-bobolarimizdan meros bo'lib kelgan milliy musiqiy madaniyatimizga suyanish, an'anaviy qo'shiqlarimizga murojaat qilish tabiiy bir holdir. Bularning barchasi barkamol avlod tarbiyasida, yoshlarning ma'naviy dunyoqarashini shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun ham bejiz: agar insonning qulog'i yengil-yelpi, tumtaroq ohanglarga o'rganib qolsa, bora-bora uning badiiy didi, musiqa madaniyati pasayib ketishi, uning ma'naviy olamini soxta tushunchalar egallab olishi ham hech gap emas. Oxir-oqibatda bunday odam "Shashmaqom" singari milliy merosimizning noyob durdonalarini ham, Motsart, Betxoven, Bax va Chaykovskiy kabi dunyo tan olgan buyuk kompozitorlarning asarlarini ham qabul qilishi qiyin bo'ladi. [3:89]
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Musiqa inson ijtimoiy-ruhiy holatiga ta'sir ko'rsatuvchi va ma'lum darajada uning holatini belgilovchi unsurdir. Musiqa shaxs psixologiyasini turli holatda harakatlantiruvchi birlamchi omildir. Sababi insonning eshitayotgan musiqasi kayfiyatini ko'tarishi, yaratuvchanlikka, ijodkorlikka undashi, xafa qilishi, tushkunlikka tushirishi mumkin. Aytilgani kabi bular musiqaga bog'liq. Lekin biz yuqorida keltirib o'tganlar ko'p jihatdan qo'shiqqa xos. Qo'shiqni esa biz fiziologik jihatdan (ohangni) eshitish, psixologik jihatdan (so'zlarni) tahlil qilish orqali o'zimizga qabul qilamiz. Musiqashunoslikda musiqiy idrok tushunchasi bo'lib, biz qo'shiq yoki musiqiy asarni musiqiy idrok orqali his qilamiz. Tom ma'noda shu orqali musiqaning ruhiy va jismoniy holatimizga ta'sirini anglaymiz. [4] An'anaviy musiqa va qo'shiqlarimiz odamlarni hamisha iymonga, mehr-oqibatga, odamiylikka chorlab kelgan. Bugungi kunda ham shu dolzarbligini yo'qotmagan holda mustaqillikka, mehnatkashlar ongini shakllantirish yo'lida, barkamol avlod tarbiyasida vosita sifatida asosiy omillardan bo'lib qolaveradi. Ashula, musiqa, raqs, folklor ijrochiligi san'ati milliy musiqa san'atining xalq hayoti va ijodi bilan chambarchas bog'liq holda paydo bo'lgan va rivojlanib kelgan qadimiy san'at turlaridan hisoblanadi. Ayniqsa, xalqimizning an'anaviy ruhdagi qo'shiqlari o'lmas meros bo'lib, barcha davrlardagidek bugun ham "labbay" deb javob bermoqda. Lekin shu bilan bir qatorda faqat tarixga murolaat qilavermay, bugungi kunning ruhiga mos tarzda qo'shiqlar yaratish esa milliy mafkuramizni rivojlanishida bosh omillardan bo'lmish musiqiy san'at bilan shug'ullanayotgan barcha mutaxassis va san'atkorlarga muhim vazifa qilib qo'yilishi tabiiydir. Mamlakatimiz tamomila yangi jamiyat, yangi turmush va yangi hayotni boshlab yubordi. Odamlarimiz qalbi, tafakkuri va tasavvurida o'zgarishlar paydo bo'ldi. Birinchi prezidentimiz Islom K arimov ta'kidlaganlaridek, "Ma'naviyat masalasi millat tarixi, axloqiy va diniy qadriyatlar, madaniy meros, an'ana va rasm-rusumlar, milliy mafkura, vatanparvarlik va insonparvarlik, milliy o'zlikni anglash singari ko'p omillarni o'z ichiga oladi va pirovardida, inson shaxsini belgilashda asosiy mezon vazifasini bajaradi". [5]
Yuqoridagi fikrlardan ko'rinib turibdiki, vatanparvarlik tarbiyasini shakllantirish masalasi asosiy falsafiy-ahloqiy, ma'naviy-ma'rifiy burch, vazifa bo'lib kelgan va shunday bo'lib qoladi. Zero, tarbiyasiz hech qanday rivojlanish va taraqqiyotni tasavvur qilib bo'lmaydi. Respublikamizda ta'lim va tarbiya jarayonning uzluksizligini ta'minlash oila, bolalar bog'chalari, umumiy o'rta ta'lim maktablari, akademik litseylari, kasb-hunar kollejlari, oliy o'quv maskanlari, jamoatchilik, malaka oshirish va qayta kasbga tayyorlash tizimlari ish mazmuni va shaklini jamiyat taraqqiyoti talablariga moslashtirish, umuminsoniy va milliy qadriyatlar mohiyatini o'quv fanlari mazmuniga singdirish orqali yoshlar ongida milliy istiqlol g'oyasi va ma'naviyat asoslarini shakllantirish, pedagogika, xalq pedagogikasi va psixologiya fanlarining yutuqlarini amaliyotga keng joriy etish, iste'dodli va iqtidorli yoshlarni topish, ularni qo'llab-quvvatlash hamda qobiliyatlarini rivojlantirish uchun barcha shart-sharoitlarini yaratish, ta'lim-tarbiya jarayoniga yangi pedagogik texnologiyani olib kirish, yosh avlodni hozirgi zamon kasb-hunar sirlari, mehnatga ijobiy munosabat ruhida tarbiyalash hamda bu uzluksiz pedagogik jarayonni tashkil etuvchi kadrlar tayyorlash va boshqa muhim masalalarga e'tibor kuchaytirilmoqda.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Ajdodlarimiz ijodidan estalik bo'lib qolgan xalq og'zaki ijodiyoti va qo'shiqlari shunday ma'naviy bisotimizning bir qismini tashkil etadi. Yosh avlodga milliy ruh bag'ishlaydigan bu ulkan merosning salmoqli bir bo'lagini qo'shiqlar tashkil qiladi. Xalqimizning milliy ruhiyatini o'ziga singdirgan va yosh avlodning ilmiga milliy an'analari ruhini olib kiradigan bu hofizlar ijro etgan qo'shiqlarni yoshlar tarbiyasiga tadbiq etish ko'p jihatdan mukammal o'rganilgan emas. Bu esa, mazkur sohaning mutaxassisi bo'lgan o'qituvchi ustozlarga katta mas'uliyat yuklaydi. Bo'lajak ustozlar, xususan musiqa yo'nalishlari bakalavrlari Xalq hofizlari tomonidan ijro etilgan qo'shiqlarni umumiy o'rta ta'lim maktablarida o'tgan yillar davomida mukammal o'rganib kelmoqdalar. Yangi standartlar asosida tuzilgan o'quv rejasi, o'quv dasturi va darsliklarda o'quvchilarga qo'shiq o'rgatishda vatanparvarlik tarbiyasini, ularning ongiga milliy ruhni singdirish uchun zarur bo'lgan barcha sharoitlar yaratib berilgan.
Talaba-yoshlarda qo'shiq vositasida vatanparvarlikni oshirish uchun quyidagi usullar va choralarni amalga oshirish mumkin:
1. Milliy qo'shiqlar tanlovi va ijrosi:
- Milliy va vatanparvarlik ruhidagi qo'shiqlarni tanlab, talabalarga ularni o'rgatish;
- OTM va mahalliy darajada qo'shiq tanlovlari o'tkazish, o'quvchilarni ularda qatnashishga rag'batlantirish.
2. Qo'shiq orqali tarix va madaniyat o'rganish:
- Vatanparvarlik qo'shiqlarini o'rganish orqali mamlakat tarixi va madaniyatini o'rganish;
- Tarixiy voqealarga bag'ishlangan qo'shiqlarni tahlil qilish va ularning mazmunini tushuntirish.
3. O'zbek kompozitorlarining ijodini o'rganish:
- O'zbek kompozitorlari tomonidan yaratilgan qo'shiqlarning o'rganilishi va ijrosi;
- Kompozitorlar hayoti va ijodini o'quvchilarga tanishtirish.
4. Qo'shiqlarni ijodiy tarzda yaratish:
- Talabalarni o'zlari qo'shiq yozishga rag'batlantirish, ularning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish;
- Vatanga muhabbat mavzusida qo'shiqlar yaratish bo'yicha master-klasslar tashkil
etish.
5. Qo'shiqlar orqali yurt faxrini targ'ib qilish:
- Yoshlar ishtirokida vatanparvarlik qo'shiqlari ijro etiladigan konsertlar, tadbirlar tashkil etish;
- Maxsus tantanali marosimlarda, bayramlarda va yodgorlik kunlarida vatanparvarlik qo'shiqlarini ijro etish.
6. Media resurslardan foydalanish:
- Vatanparvarlik qo'shiqlari bilan bog'liq videokliplar va filmlarni namoyish qilish;
- Radio va televizion dasturlar orqali vatanparvarlik qo'shiqlarini targ'ib qilish.
Mazkur chora-tadbirlar o'quvchi-yoshlarda vatanparvarlik hissini oshirishga yordam
beradi va ularning o'z yurtiga bo'lgan muhabbatini mustahkamlaydi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Yoshlarning vatanparvarlik tuyg'usini rivojlantirishga qaratilgan tizimli yondashuvda harqachon davlat madhiyasini ijro etish muhim ahamiyat kasb etadi.
Davlat madhiyasini anglash orqali vatanparvarlik xissini rivojlantirish uchun quyidagi tadbir va usullardan foydalanish mumkin:
1. Madhiyani to'g'ri tushunish va ma'nosini anglash:
- Davlat Madhiyasining matnini o'quvchilar bilan birgalikda o'rganish va har bir satrning ma'nosini tushuntirish;
- Madhiyadagi tarixiy, madaniy va milliy qadriyatlarga aloqadorlikni tushuntirish.
2. Tarixiy kontekstni o'rganish:
- Madhiya yaratilgan davrning tarixiy sharoiti va sabablarini o'rganish;
- Madhiya yozilish jarayonida qatnashgan shaxslar va ularning rolini tushuntirish.
3. Madhiyani ijro etishning ahamiyati:
- Davlat Madhiyasini bayramlar, rasmiy tadbirlar va maktab marosimlarida tantanali ijro etish;
- Madhiyani ijro etish odobi va qoidalarini o'rganish va amalga oshirish.
4. Ijtimoiy va madaniy tadbirlar:
- Madhiya va vatanparvarlik qo'shiqlari ijrosi bo'yicha maktabda maxsus tadbirlar tashkil etish;
- Madhiya bilan bog'liq tanlovlar va musobaqalar o'tkazish.
5. Madhiyaga aloqador multimediya vositalarini foydalanish:
- Davlat Madhiyasi ijro etilgan videolar, tarixiy hujjatli filmlar va boshqa audio-vizual materiallarni namoyish etish;
- Madhiya matni va ijrosiga oid qo'llanmalar, bukletlar va posterlarni tayyorlash.
6. Davlat Madhiyasini tinglash va tahlil qilish:
- Davlat Madhiyasini muntazam ravishda tinglash va talqin qilish uchun darslar tashkil etish;
- O'quvchilarni Madhiyaga bo'lgan shaxsiy munosabatlarini yozib berish yoki talqinini yozma yoki og'zaki ifoda etishga rag'batlantirish.
7. Ta'lim dasturlariga integratsiya:
- Vatanparvarlik va davlat ramzlariga oid mavzularni ta'lim dasturlariga kiritish;
- Madhiyani boshqa fanlar, masalan, tarix, adabiyot va musiqa darslariga integratsiya qilish.
Bu chora-tadbirlar orqali talaba-yoshlar davlat madhiyasini chuqurroq tushunib, uning ahamiyatini anglab yetishi mumkin. Natijada ularda vatanparvarlik hissi mustahkamlanadi va o'z yurtiga bo'lgan faxr va muhabbat kuchayadi.
Vatanparvarlik tuyg'usi tabiiy ravishda tug'ilsa-da, insonning barcha hissiyotlari kabi, u ham tarbiyaga muhtoj bo'ladi. Bu tuyg'u avvalo oilada ota-ona, bobo-momolar, aka-opalarning o'gitlari, ibratli hikoyalari, o'z yurtiga bo'lgan mehri va sadoqati, yurtparvarlik fazilatlari orqali parvarish qilinadi. Yana bu tuyg'u adabiy asarlarda, san'at turlarida, qo'shiqlarda ham o'z aksini topadi [6]. Bugungi kunda yoshlarga ko'proq vatanparvarlik mavzusidagi qo'shiqlarni o'rgatishmiz kerakki, bu ularning o'zlarini takomillashtirishlari,
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
ma'naviy o'sishlari, hayot yo'llarini tanlashda mas'uliyatli qarorlar qabul qilishda ko'maklasha olishi kerak. O'zbekiston Respublikasining umumta'lim maktablarida hozirgi zamon musiqa ta'lim-tarbiyasining maqsadi - yosh avlodni milliy musiqa me'rosimizga vorislik qila oladigan hamda umumbashariy musiqa boyligini idrok eta oladigan va qadrlaydigan madaniyatli, ona-vatanni sevuvchi, erkin fikr yurita oladigan, jahon arenalarida o'zining jarangdor ovozi bilan O'zbekistonimiz madxini baralla kuylay oladigan inson darajasida voyaga еtkazishdan iboratdir.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Mirziyoyev Sh. "Erkin va faravon demokratik O'zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz". T.: O'zbekiston, 2017-yil
2. Nodirbek Sayfullayev. Teatr, kino va musiqa san'ati. O'quv qo'llanma // Toshkent. -"LESSON PRESS" MChJ nashriyoti "HAKIMA NASHR GROUP" MChJ bosmaxonasida chop etildi.
3. I.A. Karimov. Yuksak ma'naviyat - yengilmas kuch. // Toshkent. - "Ma'naviyat" nashriyoti, 2008. 108 bet
4. Shahbozxon, Mardiev Abdusamad O'G'Li, and Xolmo'minov Zokir O'g'Li Mo'minmirzo. "JAMIYAT IJTIMOIY HAYOTIDA MUSIQANING TUTGAN O 'RNI." Oriental Art and Culture 3.4 (2022): 568-572.
5. Xayriddinova.Asal.Farhod qizi. Yangi O'zbekiston yoshlarini tarbiyalashda musiqa ta'limining maqsad va vazifalari. Oriental Art and Culture" Scientific Methodical Journal.
6. Abdulla Avloniy. "Turkiy Guliston yoxud ahloq". T., Sharq, 1994-y.
7. Ashiraliyeva, Malikaxon Qaxramon Qizi, and Mo'minmirzo Zokir O'g'Li Xolmo'minov. "YOSHLARNI TARBIYALASHDA MUSIQA TA'LIMINING MAQSAD VA VAZIFALARI." Oriental Art and Culture 3.4 (2022): 374-378.
8. Muzafarova Saodat Xaydarovna. Talaba-yoshlar vatanparvarlik tuyg'ularini rivojlantirishda qo'shiq kuylash ko'nikmalarining roli. NamDU ilmiy axborotnomasi 6 (2024): 312-315
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
^Muzafarova Saodat Xaydarovna, "Vokal" kafedrasi dotsenti, O'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan madaniyat xodimi, [Музaфaровa Сaодaт Хaйдaровнa, доцент кзфедры "вокзл", ззслуженный рзботник культуры Республики Узбекистзн] [Saodat M. Xaydarovna, Associate Professor of the Vocal Department, Honored Worker of Culture of the Republic of Uzbekistan]; manzil: O'zbekiston, Toshkent viloyati Qibray tumani Boyjigit 2-berk ko'cha 6-uy.; [здрес: Узбекистзн, Тзшкентскзя облзсть, Кибрзйский рзйон, Бзйджигит 2-тупик 6 дом]; [address: Uzbekistan, Tashkent region, Kybrai district, Baydjigit, 2-berk street 6]
