18Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
PSIXOGEN ASTMADA SHAXSNING EMOTSIONAL XUSUSIYATLARI
Sardor Axmat o'gli Dursunov
Toshkent Tibbiyot Akademiyasi pedagogika va psixologiya kafedrasi assistenti
Sayyora Shomurod qizi Hasanova
Toshkent Tibbiyot Akademiyasi oliy hamshiralik ishi 3-kurs talabasi
Ushbu ilmiy ishda Psixogen astma kasalligining kelib chiqishida shaxs-emotsional holatlariga ta'sir etuvchi omillarni ilmiy o'rganishdan iborat
Kalit so'zlar: Nafas olish sistemasi, nerv-funksional sistema, psixogen astma, nevroz
В данной научной работе проводится научное исследование факторов, влияющих на личностно-эмоциональные состояния в происхождении психогенной астмы.
Ключевые слова: Дыхательная система, нервно-функциональная система, психогенная астма, невроз
In this scientific work, a scientific study of the factors influencing the personalemotional states in the origin of psychogenic asthma is carried out.
Keywords: Respiratory system, neuro-functional system, psychogenic asthma, neurosis
Nafas olish tizimi azolari inson organizmida eng muhum organlar sistemasi bolib hizmat qiladi. Nafas olish sistemasining asosiy funksiyasi organizmni kislorod bilan taminlashdir. Bu tizimning biror bo'g'imida shikastlanish(kasallik)kuzatilsa butun tizim ishdan chiqishi mumkin, bu esa organizmda kislorod yetishmasligi (gipoksiya)va unda keyin qaytarib bolmaydigan jarayonlarni yuzaga kelishiga sabab bolishi muqarrardir. Bir necha yil avvalgi pandemiya holati shuni ko'rsatmoqdaki, nafas organlari kasalligiga moil insonlar sogligiga jiddiy e'ti1 berishi kerak. Aslida xavfsiz kasallikni o'zi yo'q ammo bu ti:
ANNOTATSIYA
АННОТАЦИЯ
ABSTRACT
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
kasalligi dunyo statistikasida oz o'rnini kengaytirmoqda. Masalan, dunyo statistikasi bo'yicha branxial astma o'rtacha 5% bolalarda esa 10% tashkil qiladi, astmaning faqat bronxial, emas psixogen ahamiyatga ham ega. Hozirgi kunda bronxial astma niqobi ostida psixogen astma ham avj olmoqda bu kasallik tibbiyot psixologlari uchun yangilik emas psixogen astma simtomlari nerv-sistemasi funksional buzilishlari|(nevrozning turli xil darajalarlarida va bir qancha kasallik va hollarda ) uchrashini biz tibbiyot xodimlari juda ham yaxshi bilamiz. Hozirgi rivojlanayotgan imkoniyatlarga boy davrda bu kasallik ham oz davr imkoniyatlaridan foydalanib oz kuchini ko'rsatmoqda. Statistik ma'lumotlarga qaraganda asab tizimi funksional kasalliklarida bemorlarning 76% nafas yetishmovchiligi ya'ni psixogen astmadan shikoyat qilishar ekan. Ho'sh bu kasallikka nima sabab boladi degan savol tug'iladi? Otkir stress (ruhiy tushkunlik), jismoniy yuklamalarning ko'payishi, ozidan qoniqmaslik, qadirsizlanish, hissiy zo'riqish, ish va oiladagi nizolar sabab boladi.Eng qiziq tomoni ob-havo o'zgarishlari (havo sovushi,isishi,bulutli va magnit bo'ronli kunlar)ham sabab boladi.Dunyoga mashhur bir qancha olimlar oz tajribalarini aynan psixogen astma ustida o'tqazdilar.Masalan :
Professor V.F.Zelenin talabalarga ma'ruza o'qiyotgan paytda ularga nafas olishlarini nazoratga olishlarini buyurdi va 2-3 daqiqadan keyin kimning nafas olishi qiyinlashganini so'raganda talabalaring yarmi ya'ni 50% qo'lini ko'tardi. Demak bemorlarda bundan ham ko'p ko'rsatkich kuzatilishi tabiydir. Nevrozga uchragan bemorlarning ko'pchiligi ozida kechayotgan holatlarni doim nazoratida tutadi. Bundan tashqari bir qancha olimlar kuzatuv tajribalarini olib brogan. Ulardan biri N.Highmore olib borgan tajribasida 20 yoshli yigit u ko'p yillardan beri bronxial astma tashxisi bilan davolanib keladi unda har 30 daqiqada huruj bo'lib "berotek" bilan otqazar va bolaligidan nimjon ,tez-tez kasallanib turar, yolgiz farzand bolgani uchun uni har- xashalariga ko'nib kelgan keyinchalik uni psixologik statusi o'rgandi va bemorni o'zi bilan ikki soatga olib qoldi,bu vaqt ichida bemor 4 marotaba hurujni oddiy tasirga ega bolmagan suyuqlik bilan o'tqazdi. Gap shundaki bu berotek kuchi bilan emas doktorni "Sizga faqat shu dori yordam beradi" so'zning kuchi hisoblanadi. Shu yo'sinda astmaning psixogen ahamiyatga ega ekanligini yana bir bor isbotlandi. Keyinchalik bemor bu kasallikdan butunlay sog'ayib ketadi. Bu kasallikda bemor shaxsiy-emotsional va ong osti holatiga bevosita tasir qiladi. Misol uchun qattiq qorquvdan keyin gallutsinatsiyalar bilan kechish holatlari bundan tashqari bemorda doimiy chayqalish hissi bolib xuddi ular ozlarini transpor"1" lifda, samalyotda ketayotgandek sezadi. Bemorlar tunda ux
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
y
yotganida tez-tez huddi zilzila bo'layotgandek qo'rqib uyg'onadi. Ularning ovozlarida o'zgarish bo'lib hatto gapirolmay qolishadi lekin ayni vaqtda chalg'itib suhbatlashsangiz ovozi yana ochilib o'zini qanday kasal bo'lganini so'zlay boshlaydi. Bir qancha ruhiy o'zgarishlar kuzatilishi bilan birga ularda tez-tez gripp bo'lib (hatto yozda ham)va shuning oqibatida "branxit'Wlib qolganidan shikoyat qilishni yaxshi ko'rishadi.
Haqiqatdan ham keyingi paytlarda ambulatoriya va poliklinikalardagi bemorlar kasallik anketasida "surunkali bronxit''tashxisini tez-tez uchratish mumkin.
Shuni xulosa o'rnida aytish mumkin-ki bola tug'ilgandan so'ng emas balki, ona qornida paydo bo'lar ekan har qanday informatsiyani qabul qiladi, unga o'sha davrdan boshlab sog'lom muhit yaratish kerak turli xil ob-havo noqulaylik, mexanik tabiy noqulayliklar sokin psixologik muhit(urish,janjallar,stress,qiyinchiliklar,ruhiy va jismoniy bosimlardan holi bo'lish)sog'lom turmush tarziga rioya qilish. Bolalikda ularning irodasini chiniqtirib sport mashg'ulotlariga (gimnastika,suzish,boks va boshqalar bilan)band qilishlik muhimdir. Ota-ona o'rnak bo'ladigan darajada hulq, ilim va ma'daniyatga bundan tashqari tibbiy ma'daniyatga ham ega bo'lishi kerak. Shunda biz bu kasallikni boshlanishi mumkin bo'lgan joyda korreksiya qilgan bo'lamiz.
REFERENCES
1. Tibbiyot psixologiyasi 189-bet "Toshkent Iqtisod-Moliya" nashriyoti 2008.
2. Axmat o'g'li, D. S., & Sevinch, A. (2023). BEMORLARDA NEVROTIK HOLATLAR TAHLILI. Scientific Impulse, 1(8), 716-719.
3. Пирог, Г. В. (2021). Психологические особенности жизненных перспектив современной молодежи. Узбекистонда психологияни ривожлантириш муаммолари: назария ва амалиёт уйгунлиги, 4-6.
4. Narmetova, Y. K. (2016). Organization of the psychological support in the cardiology clinics. Theoretical & Applied Science, (7), 28-31.
5. Нарметова, Ю. К. (2022). Особенности психокоррекционного подхода при психосоматических заболеваниях (на примере ишемической болезни сердца). Gospodarka i Innowacje., 21, 258-261.
6. Нарметова, Ю. (2015). Психосоматик беморларда эмоционал холат бузилишлари ва уларга психологик ёрдам курсатишнинг узига хослиги. УзМУ хабарлари.
7. Nasirovna, M. R. (2022). THE ROLE OF PSYCHOLOGIC DIAGNOSIS IN CLINICAL PRACTICE. Conferencea, 4-6.
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
8. Narmetova, Y., Melibayeva, R., Akhmedova, M., Askarova, N., & Nurmatov, A. (2022). PSYCHODIAGNOSTICS ATTITUDE OF THE PSYCHOSOMATIC PATIENTS'DISEASE.
9. Мелибаева, Р. Н. (2022). КЛИНИК АМАЛИЁТДА КОГНИТИВ ФУНКЦИЯЛАР ВА УЛАРНИНГ БУЗИЛИШЛАРИ ПСИХОДИАГНОСТИКАСИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 4-2), 928-932.
10. Мелибаева, Р., & Абдиназарова, И. (2020). Тиббий психодиагностика: муаммо, мулохдза ва ечимлар.
11. Рашидович, Б. Т. (2022). НЕКОТОРЫЕ МЕТОДЫ И ПРИЕМЫ ДИАГНОСТИКИ ОСОБЕННОСТЕЙ ПРЕОДОЛЕНИЯ ПОДРОСТКАМИ КРИЗИСНЫХ СИТУАЦИЙ ЖИЗНИ. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF MATHEMATICAL THEORY AND COMPUTER SCIENCES, 3(12), 224-228.
May 6
1055
