7Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
COVID 19 BILAN KASALLANGAN BEMORLARDA RUHIY
O'ZGARISHLAR
Sardor Axmat o'g'li Dursunov
Toshkent Tibbiyot Akademiyasi pedagogika va psixologiya kafedrasi assistenti
Jonibek Rustamvich Mustafoqulov
Toshkent Tibbiyot Akademiyasi 1-davolash 2- kurs talabasi
Ushbu maqolada statsionar va ambulator ravishda COVID-19 asorati bilan depressiya va xavotirni davolash masalalari muhokama qilinadi.
Kalit so'zlar: pandemiya, depressiya, epidemiya, farmokoterapiya, telesalomatlik, ruhiy salomatlik
АННОТАЦИЯ
В данной статье рассматривается стационарное и амбулаторное лечение депрессии и тревоги при осложнениях COVID-19.
Ключевые слова: пандемия, депрессия, эпидемия, фармакотерапия, телемедицина, психическое здоровье.
This article discusses the treatment of depression and anxiety for inpatient and outpatient COVID-19.
Keywords: pandemic, depression, epidemic, pharmacotherapy, telehealth, mental health
2019-yilgi koronavirus kasalligi (COVID-19) pandemiyasi davrida ruhiy salomatlik bilan bog'liq xavotirlar kuchaydi. Depressiya va tashvish belgilari qo'rquv, noaniqlik va ijtimoiy izolyatsiya tufayli kuchayadi. Depressiya va xavotirni davolashda yordam berish uchun COVID-19 bilan kasallangan bemorlarning ruhiy salomatligini to'liq baholash yakunlanishi kerak. Farmatsevtlar tegishli davolanishni boshlashi va tegishli monitoring bilan davom etishini ta'minlashi mumkin. Davolash birgalikdagi kasalliklar, o'zaro ta'sirlar va bemorning ehtiyojlar' ~ qarab individualdir. Telesalomatlik yechimlari ruhiy saloma
ANNOTATSIYA
ABSTRACT
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
xizmatlarini ko'rsatish uchun statsionar va ambulatoriya sharoitida qo'llaniladi. Oxir oqibat, COVID-19 pandemiyasining ruhiy salomatlikka uzoq muddatli ta'siri bo'yicha qo'shimcha tadqiqotlar talab etiladi.
Koronavirus kasalligi 2019 (COVID-19) - Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti tomonidan 2020 yil 11 martda e'lon qilingan chuqur global pandemiya. 2021-yil 12-mart holatiga ko'ra, dunyo bo'ylab 118 milliondan ortiq infektsiya va 2,6 million o'lim holatlari qayd etilgan.[1] Global pandemiya davrida ruhiy salomatlik bilan bog'liq muammolar turli omillar, jumladan, uyda qolish tartibi, ijtimoiy masofalanish, kasallikdan qo'rqish kabilar tufayli kuchaygan. va kasallik tufayli o'lim, ishdan ayrilish va oila va do'stlardan ayrilish.[2] COVID-19 pandemiyasining ta'sirini tizimli ko'rib chiqish shuni ko'rsatdiki, umumiy aholi orasida depressiya belgilari 14,6% dan 48,3% gacha tarqalgan.[3]
Umumiy aholi orasida depressiya va boshqa ruhiy salomatlik holatlari bilan bog'liq holda, COVID-19 bilan kasalxonaga yotqizilganlar uchun ham jiddiy tashvish mavjud. Kasalxonaga yotqizilgan bemorlar COVID-19 da depressiya uchun yuqorida aytib o'tilgan xavf omillariga duch kelishadi. Ular, shuningdek, statsionar sharoitda kasallik bilan kurashayotganda tashrif buyuruvchilardan ajratilgan. Virus kelib chiqqan deb taxmin qilingan shahar va mamlakat, Xitoyning Vuxan shahridagi kasalxonada COVID-19 bilan kasalxonaga yotqizilgan bemorlarning 13,4 foizida depressiya belgilari qayd etilgan.
Depressiyani davolash
Yuqumli epidemiyalar tashvish, vahima va stress bilan bog'liq. COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda tashvish, kayfiyatning buzilishi va mavjud ruhiy kasalliklarning kuchayishi kuzatilishi mumkin, deb ishoniladi.[5] Yuqori depressiv buzuqlikni (MDD) davolashga qaratilgan ko'plab yo'riqnomalar, jumladan, Faxriylar ishlari bo'yicha departament/Mudofaa departamenti mavjud. (VA/DoD) ko'rsatmalari va Amerika Psixiatriya Assotsiatsiyasi ko'rsatmalari, ammo hozirda COVID-19 tashxisi qo'yilgan bemorlarda depressiyani davolash uchun maxsus ko'rsatmalar mavjud emas. Shuni ta'kidlash kerakki, depressiya belgilari MDD tashxisiga to'g'ri kelmaydi, ammo simptomatik bemorlar shunga o'xshash davolanishni talab qilishi mumkin. Depressiya belgilari bo'lgan bemorlarda bemorning psixiatrik tarixini, shu jumladan hozirgi davolash usullarini, oldingi muolajalarga javoblarini, o'tmishdagi kasalxonaga yotqizishlarini yoki o'z joniga qasd qilishga urinishlarini va birga keladigan psixiatrik kasalli mavjudligini baholash muhimdir.[6].
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
y
COVID-19 bilan kasallangan bemorlarda depressiyani davolash bo'yicha fikrlar muhim ahamiyatga ega. Birinchidan, tashxis va depressiya zo'ravonligini aniqlash uchun to'liq baholash talab qilinadi. Bemorga ruhiy tushkunlik tashxisi qo'yilgach yoki depressiya tarixi aniqlansa, iloji bo'lsa, tegishli terapiyani boshlash yoki davom ettirish kerak. Hozirgi vaqtda statsionar va ambulator depressiyani davolash MDD bo'yicha tavsiyalar asosida olib boriladi. Katta depressiv buzilishlarni boshqarish bo'yicha VA/DoD Klinik amaliyot qo'llanmasi yengil va o'rtacha darajadagi MDB uchun birinchi darajali davolash sifatida dalillarga asoslangan psixoterapiya va/yoki dalillarga asoslangan farmakoterapiyani tavsiya qiladi.[7]
Birinchi darajali farmakoterapiya selektiv serotoninni qaytarib olish inhibitörlerini (SSRI), selektiv serotonin-norepinefrinni qaytarib olish inhibitörlerini (SNRI), mirtazapin va bupropionni o'z ichiga oladi. Trazodon va vortioksetin kabi boshqa vositalar, boshqalar qatori, depressiyani davolash uchun qo'shimchalar sifatida ham qo'llanilishi mumkin.[7] Maksimal terapevtik ta'sirga erishish uchun antidepressant dorilar odatda kamida 4-6 hafta vaqt talab etadi.[6] Agar 4-8 haftalik davolanishdan keyin maksimal bardoshli dozalarda o'rtacha yaxshilanish kuzatilmasa, farmakoterapiyani qayta baholash va tuzatish haqida o'ylash kerak. Bunga dozani oshirish, boshqa antidepressantga o'tish yoki boshqa vosita bilan oshirish kiradi.
Telesalomatlik xizmatlari
CDC COVID-19 yuqishini kamaytirish uchun ijtimoiy masofani saqlash bo'yicha tavsiyalarini inobatga olgan holda, pandemiya boshlanganidan beri telesog'liqni saqlash xizmatlari sezilarli darajada kengaydi.[13] Avvallari telesog'liqni saqlash tizimidan asosan ayrim xizmatlardan foydalanish imkoniyati cheklangan hududlarda (masalan, qishloq joylarda) foydalanilgan. Telesalomatlikning bir qismi shaxsiy usullar o'rniga yoki ularga qo'shimcha ravishda texnologik usullardan foydalangan holda xulq-atvor yoki ruhiy salomatlik xizmatlarini ko'rsatishdir. Masofaviy xulq-atvor terapiyasi yoki psixoterapiya uchun HIPAAga mos keladigan telefon qo'ng'iroqlari, videokonferensiya yoki matnli xabar almashish talab etiladi.[14] Endi yuqori sifatli texnologiyalar qulayroq bo'lganligi sababli, ruhiy salomatlik uchun telesalomatlik xizmatlari ko'pincha shifoxona tizimlarida qo'llaniladi, bu esa bemorga bemor bilan bog'lanish imkonini beradi. masofaviy provayder va ijtimoiy masofani amalda qo'llashda yordam oling. Ushbu yondashuv ambulatoriya sharoitida, ayniqsa, bemorlarda trans] ~ " bilan bog'liq muammolar mavjud bo'lsa, xizmatlardan foydalai
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023
Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
y
imkoniyatini oshirish orqali muvaffaqiyatli bo'ldi. Bundan tashqari, Medicare & Medicaid Services markazlari statsionar va ambulatoriya sharoitida telepsixiatriya tayinlashlari uchun hisob-kitob kodlarini kengaytirdi. Shunga qaramay, bu kengayishlarning pandemiyadan keyin davom etishi noaniq.[13] Ruhiy salomatlik manbalari
Ruhiy salomatlik bilan bog'liq stigma bemorlarning COVID-19 bilan bog'liq ruhiy salomatlik muammolari bo'yicha yordam so'rashni istamasligiga olib kelishi mumkin. Tibbiyot xodimlari o'z bemorlariga hamdard bo'lishlari va ularga tashvish va depressiyani engish uchun ishonch va resurslarni taqdim etishlari muhimdir. Gevçeme texnikasi, nafas olish mashqlari va aqliy mashqlarni o'z ichiga olgan psixoterapiya foydali bo'lishi mumkin. Sog'liqni saqlash xodimlari bemorlarni tamaki, alkogol yoki boshqa retsept bo'lmagan moddalar kabi salbiy kurash strategiyalaridan foydalanishdan qochishga undashlari kerak. Ba'zi tashkilotlar bemorlarning o'z-o'ziga xizmat qilishi va ruhiy salomatligini qo'llab-quvvatlash uchun ilovalar va o'quv materiallarini yaratgan.15-17 Bemorlar, oilalar va ularga g'amxo'rlik qiluvchilar o'z jamiyatlarida ruhiy salomatlik resurslari bo'yicha ta'lim olishlari kerak. Farmatsevtlar ruhiy salomatlikni davolash uchun jamoalar ichida bemorlar uchun resurslar izlashlari mumkin.
COVID-19 har qanday odamning ruhiy salomatligiga ta'sir qildi. Pandemiyaning ruhiy salomatlikka ta'siri va ta'sirini tushunish uchun davom etayotgan tadqiqotlar kerak bo'ladi. Tibbiyot xodimlari sifatida biz COVID-19 bilan kasallangan bemorlarga hamdard bo'lishimiz va bemorlarni tegishli resurslar bilan ta'minlashimiz kerak. Tibbiyot xodimlariga COVID-19 bilan kasallangan bemorlarga g'amxo'rlik qilish, shu jumladan uzoq ish vaqti va ularning oila a'zolariga yuqishi mumkin bo'lgan tashvishlar ta'sir ko'rsatdi. Kundalik tartibni saqlash, jismoniy mashqlar, muvozanatli ovqatlanish va dam olish usullari bu davrda o'z-o'zini parvarish qilishni rivojlantirishning ba'zi usullaridir. Ushbu pandemiya allaqachon sog'liqni saqlash xizmatlarining taqdim etilishini o'zgartirdi va umid qilamanki, aholining ruhiy salomatligi uchun zarur bo'lgan kengaytirilgan resurslarni yoritadi.
REFERENCES
1. Dong E, Du H, Gardner L. COVID-19 ni real vaqtda kuzatish uchun interaktiv veb-asoslangan boshqaruv paneli. Lancet Infect D ~
Xulosa
2020;20(5):533-534.
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions
Volume 4 | TMA Conference | 2023
Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar
y
2. Marroquin B, Vine V, Morgan R. COVID-19 pandemiyasi davridagi ruhiy salomatlik: uyda qolish siyosati, ijtimoiy masofaviy xatti-harakatlar va ijtimoiy resurslarning ta'siri. Psixiatriya Res. 2020;293:113419.
3. Xiong J, Lipsitz O, Nasri F va boshqalar. COVID-19 pandemiyasining aholining ruhiy salomatligiga ta'siri: tizimli tahlil. J Ta'sir qilish buzilishi. 2020;277:55-64.
4. Amerika Psixologik Assotsiatsiyasi. Telesalomatlik va telepsixologiya nima? Nashr qilingan 2014. www.apa.org/pi/disability/resources/publications/telepsychology. 2021 -yil 3-martda ko'rilgan.
5. Ulugov, B. (2021). Methodology For The Use Of Information And Communication Technologies Of Education In Educational Institutions Of Vocational Education. "Yosh Olimlar, Magistr Va Iqtidorli Talabalarning Ilmiy Faoliyatini Oshirishda Ularga
6. Narmetova, Y. K. (2016). Organization of the psychological support in the cardiology clinics. Theoretical & Applied Science, (7), 28-31.
7. Нарметова, Ю. К. (2022). Особенности психокоррекционного подхода при психосоматических заболеваниях (на примере ишемической болезни сердца). Gospodarka i Innowacje., 21, 258-261.
8. Нарметова, Ю. (2015). Психосоматик беморларда эмоционал холат бузилишлари ва уларга психологик ёрдам курсатишнинг узига хослиги. УзМУ хабарлари.
9. Nasirovna, M. R. (2022). The role of psychological diagnosis in clinical practice. Conferencea, 4-6.
10. Narmetova, Y., Melibayeva, R., Akhmedova, M., Askarova, N., & Nurmatov, A. (2022). PSYCHODIAGNOSTICS ATTITUDE OF THE PSYCHOSOMATIC PATIENTS'DISEASE.
11. Мелибаева, Р. Н. (2022). Клиник амалиётда когнитив функциялар ва уларнинг бузилишлари психодиагностикаси. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(Special Issue 4-2), 928-932.
12. Мелибаева, Р., & Абдиназарова, И. (2020). Тиббий психодиагностика: муаммо, мулохдза ва ечимлар.
13. Рашидович, Б. Т. (2022). Некоторые методы и приемы диагностики особенностей преодоления подростками кризисных ситуаций жизни. Central asian journal of mathematical theory and computer scienr~
3(12), 224-228.
