Научная статья на тему 'ПРОГНОЗИРОВАНИЕ ЭКОНОМИЧЕСКОГО РОСТА РА С ПОМОЩЬЮ ФАКТОРНОЙ ВЕКТОРНОЙ АВТОРЕГРЕССИОННОЙ МОДЕЛЕИ'

ПРОГНОЗИРОВАНИЕ ЭКОНОМИЧЕСКОГО РОСТА РА С ПОМОЩЬЮ ФАКТОРНОЙ ВЕКТОРНОЙ АВТОРЕГРЕССИОННОЙ МОДЕЛЕИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
50
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ВРЕМЕННЫЕ РЯДЫ / СТРУКТУРНАЯ МОДЕЛЬ / ВРЕМЕННОЙ ЛАГ / ФАКТОРНЫЙ АНАЛИЗ / ГЛАВНЫЙ КОМПОНЕНТ / TIME SERIES / STRUCTURAL MODEL / TIME LAG / FACTOR ANALYSIS / PRINCIPAL COMPONENT

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Авагян Гаяне, Карапетян Нарек, Мхитарян Лусине

Прогнозы экономического роста имеют решающее значение как для лиц, определяющих макроэкономическую политику, так и для различных хозяйствующих субъектов. В статье рассматриваются факторные векторные авторегрессионные модели (FAVAR), представлена разработанная нами модель векторной авторегрессии для прогнозирования экономического роста РА. Представлены результаты прогнозов, которые отражают возможную траекторию восстановления экономики Армении после шока COVID-19 в рамках определенных предположений о восстановлении экономики стран-партнеров и международных товарных рынков, а также указаны существующие неопределенности. Проведенный анализ показал, что экономика РА имеет достаточный потенциал для быстрого восстановления, который может быть реализован при отсутствии внешних шоков. Подходы, использованные в исследовании, могут быть полезны специалистам по прогнозированию экономического роста, а результаты могут быть интересны более широкой аудитории.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROJECTION OF RA ECONOMIC GROWTH THROUGH A FACTOR-AUGMENTED VECTOR AUTOREGRESSIVE MODEL

Projection of economic growth is crucial both for macroeconomic policy makers and different economic agents. In the paper we discuss factor-augmented vector autoregressive (FAVAR) models and our model for forecasting RA economic growth and the results of the projections. Particularly, they describe possible recovery of RA economy after the COVID-19 shock - under judgments regarding economic partners’ growth rates and global commodity markets. We also outline uncertainties around the projections. The conducted analysis revealed that RA economy has strong potential for a fast recovery, which can be materialized in the absence of external shocks. We believe that our approach to growth projections can be applied by experts in this field, and the results can be interesting also for the broader public.

Текст научной работы на тему «ПРОГНОЗИРОВАНИЕ ЭКОНОМИЧЕСКОГО РОСТА РА С ПОМОЩЬЮ ФАКТОРНОЙ ВЕКТОРНОЙ АВТОРЕГРЕССИОННОЙ МОДЕЛЕИ»

irU4rnSLSbUU4hSnt^f3-3riKb

я-цзиъь ц^ця-зиъ

'C'VS'C iIujLipnkLinbnilfiLiLujfi Ludplmbfi qngbbip, LpbLpbuuiqliLpnLiajLub ¡abi/buiám.

ЪИРЬЧ 4U.PU.TlbSeULL

^S'C fyfibtububbpfi шйр^пЬ^ Luuu/fipLubip

LniMJhLb LTKjhí3-UP3UL

ÚLuLipnkLinbnilfiLiLujfi Ludpfinüfi qngbbip, ipbipbuuiqliipm.iajLub [abL/bujónL

« SLSbUlUnllL Höh MULKjUSbUflMJC Я-ПРиПЪИЗЬЪ 4b4Snn

1

Sbipbuiuljiub Luófi liuibfuujLpbunLiíbbpp uinuibg/iLujIib pUnpnL¡3jriLb nújbb fiby щЬи iSuiiipnipbipbuLuljLub ршцшдш^шЬт^шЬ iÍ2UJljnrltJlJPl1' щЬи/Ьи t;i ipuippbp ipbipb-ULULlLupnri unLpjbL¡Lpbbp¡i huiiluip: <'nqi[ujônul рЬЬшрЩЬ[ bb qnpónbu/jlib ilbLjipnp lul[-ipnnbqpbufmb iínqb[bbpp (FAVAR), bbpLfLujLugi¡bi bb « ipbipbuLuLfuib uióji //iufr/иш-Lpbuduib' Jbp i¡n^ú[ig qnpônbiujlib i¡bljipnp wL¡ipnnbqpbu¡mb únqbip U qpiu

LupqjnLbpbbpp, npnbp LupLpuign[nLiI bb COVID-19 hLuúiupiuL[iupLuLili 2n^h9 hbipn « ф£/фЬипг/э/ш£/ ilbpLuLjiubqbdiub hbuipuiL[np hbipiuqfióp' qnpópblfbp bpLfpbbpli ipbipb-unLiajmbbbpfi ni úfyuiqquijftb uiuipLubfiLujtib 2п^шЬЬр/1 ilbpiuIjujbqbiJLub L[bpuipbpjuj[ прп2шф bbpuiqpni.iajni.bbbpli bbppn, fib^Lqbu buib nLpL[ujqób[nLl шп^ш uibnpn2nL[ajni.b-bbpp: Чш1ршрь[ш0 LjuibtvLuipbunLiIbbpi] griLjg bb ipi[b[, np « LpbLpbumpjmbb mbfi uib-l^nuJIig hbtpn uipuiq i¡bpuiljLubqbiJLub рил[шршр bbpmd, npp Liuipnri к fipiugilb[ uipipiu-Ó/7b (kLjqnqbb) gbgrmlbbp¡i pujgujLiLujnLiajujb LqLupujqLujnLiS: <'bipLuqnLpnLiajnLbnLiI Í//7-ршш[ш0 ilmpbgriLiIbbpp Ljuipnri bb шр&Ь{>ил[пр [fibb[ ipbLpbuuiLjuib lu6¡i LjLubfuuiLpb-

' <nr|4uiô[i u|ujinpiuuini|b[ t CC ЧЧ-UUTj Ч-'ЛЧ «Чфтш^шЬ U q.fiinujinbfuti|il|iuliujtj q.npônLbhriL-tajiuti piuqiujfiti ^liùwtjuiuilnpdujti btjpiul|umnlgi|iuöß|i щшИщшвгщ! Il qiupq-iugrud» ôpiuqph «« intiinbunL|ajiuti |ipiul|iuti Il $fitiiutiuiul|iuti hiuiniluiötibpfi luprurutiiuilbin ifintuqnpôiul|gnL-[ajiuli hlimpmL[nnnLpjnLtjlibpQ» [ahiliujfi $|iliiiiliiiiiji|n[iiliiili 2P2LulimL|nnJ:

uriLiStibp ¡ipuiLfLutiLugbnq L/inpduiqbipbbpli huiiSuip, ¡lut] Luprymbptibpii Ljujpnq bti hb-ipiuppppLuljLub [pbb[ biuii hiuuLupiuljUJljUJb uiilbifi [Lujb 2P2LUbLuLfbbpfi hiudiup:

<|iiitiuipuinbp. dunlLubuiLiLujfib 2wpf>bp, I^LunnLgL[LudgLuj[ib Jnqb[, chiiiJuibuiljuijfib /uiq, qnpdnbuijfib i[bp[nL&nLfdjnLb, qifuLUL[np pujr[ujqpfo

J EL: Q56, C32

Lbpuidmpjruti: 9-|-iiniuL|wti L|iutifuiuinbuiliuti db[anr).libp|i h|iiIliwL|iuti lni|iu-miuL|[i intjinbuiuL|iuli iu6|i htiLupujL[npnL|3jnLbbbpr}|iiniupL|nLdli t, |iuL| inliinb-uluL|luIj |ipiui|ji6iuL||i d2Lnujr|.|'iiniupL|ni.dQ, qliiuhiuinnLJli nl L|iutjfLiiuinbuni.dQ iuriiuli(5liiuhiuinni.l| LjlupLinpnL|3jnLti rutibti: U~iuL|pnintjinbuiuL|iutj gnLgiuli|i2tjbp|i 2Lupd"QtifaLug|n L|iutjfuiuinbuni.dQ L|btiuujL|Luti ti2LutiLuL|nLfajnLlj nLb|i miuppbp pliiu-qiui[iunlibpni.d Ll diul|iupr}iul|libpni.d, LuriLugh^ hbpi»^^ JiuL|pnintjinbuiuL|iutj pLur[LupLuL|LuljnLf3jLulJ J2luL|JluIj li |npujL|LuljLugJluIj diudiutiiuL]:

<.biniuqninnL|3jiuti h|iiitiwL|iuti lw|iuiniuL|Q « inlnnbunLpjiuti hiudiup intiinbuiul|wli iu6|i L|iulifuwinbunLiIlibpnuj qnpdntiiuj|iti i[bl|Lnnp iui|innnbqpb-u|inli dnr|.b[libp|i l||ipLunilluIi hliiupwi|npnL|3jnLtilibp|i tibpl|iujwgnLiIli t: l^blip, np iutir|.piur|.wp6 l|LULnLLipL[nnJ luju dnr|.b|tibp|i hfidpnul qLiL|lu6 inbfuli|"iL|iuj|ili Ll iiiu[abiiwin|"iL|wL|iuti q.npd|ipLul|LuqiJ|ili: -Pliliiupl|ijiuli luniuligpnLiI hiupgfi qnp&tiiuL|iuti L|nr|illi t. gmjg t inpi|nlii, pb itinL|bpni{ t L|winiupi|nLiI L|iulifuw-inburudp Ll |iti£iL||ni|i luprymtjplibp L|iupb|Ji t uu|iuub[ Lj|npLunL[niT q.np6|ipLuL|Luq-J|ig: Umjb hnrj.i[iu&ni.d r).|nmlupL|L[nLLi t COVID-19 hiudiupiui|iupL||i 2pL|h9 hbinn « intiinbunl|3jiuti L[bpLul|Luljq.ljJluIj htjiupiui|np hbLnLuqliSp' L|iutjfuiuinbuni.d |npujL|LuliLugljb[nL[ 2020 [a. ludijiniji inliinbuiuL|Lutj LuprynLbpljbp|n Ll 2021 [a. hiudiup:

LLjr|.L|bpii| ijinpS t L| lu in lu p i[n l j gmjg m lu [n l, np diuL|pninliinbuiuL|iutj |ipiu-i|ji6iuL||i i|bp|nLdnL|3jiuli qnpdQtifaiugmd i|bl|innp iui|innnbqpbu|inli dnr|.b|tibpQ (diuutiiui[npiuii|bi/ qnp&ntiiuj|iti i|bL|innp iui|innnbqpbu|inli Jnr|.bLtibpQ) L|iupnq bli iupr|.jnLliiui|bin L|[iplunnLii mlibliLUL OC inliinbunLpjiuti hiudiup: Lr|iUlinLjij dxu-diutiiuL|, L| lu lti lu p i[iu 6 hbiniuqninnLfajmliQ famj[ t ini|b|. bqpiuL|iuglib[nL, np « intiinbunLfajmliQ, qnpd[iliL|bp bpL|plibp|i intiinbunL|3jnLtitibp|i Ll d|i2iuqqiuj|ili iua|-pwll{)lUj|ltl 2nLL|Lullbp|l l|bpiuL|luliqtldlutl LULjtlL)LU[L[n"T Lnbllll|bp|l LL|LUJllLullLlbpnLlI, Plul[luL|luIj|iIj wpiuq i|bpwL|iutjqtjdiuli libpmd" mli|i:

9-puiljuibnLpjiuti uil|tiuipl|: rUunLdtjiuu|ipb|ni[ JiuL|pnintjinbuiuL|iutj gmgiu-li|i2libp|i Liiulifuiuinbudiutj dnr|.b[libp|i L||ipiundiuli ifinpSp miuppbp bpL|plibpmd Ll j|i2luqqluj|ili LiLunnyglibprnJ' ll|iupq t n-LunbrnJ, np 1960-1980-iuL|iuti fafa. JiuL|pninliinbuiuqbinlibpQ h|nJtiujLjLutjnLiJ L||ipiunnLd th^ wniui|bi «piuprj.»' piuq-diuL||i uiuhdiutjiui|iiuL|nLdlibpni[ Ll bb|aiur|.pnL|3jnLtjlibpni[ dnrj.b|tjbp («qbptimjliiu-LjLuliaigL[Lu6» Jnr|.b[libp): UiuL|iujli, 1980-luL|luIi fap. uL|qp|ili -R. Ufidufi iu2fuiu-uinl[3jnlIjq paiqilLU^lui|i L|lulifululnbunliilibp|i ptiluqiui[iunnLii^ Linp ijinl[|n uL||iqp LuqiT-LupLupbg1 Luniu2LupL|bLni| i[bL|Lnnp aii|Lnnnbqpbu|inli dnr|.b[libp, npnlij) bli-PluL|lu bli ln|LuqLuqnLjli uwhdiutiiui|iwL|nLiitibp|-r Lua|LuhnL[bLni| pLuijiupLup ll|Lup-qnLpjnlIi Ll iuprynLliiui|bin qnpdtiiuL|iuti L||npLunnLLl:

2 Sb'u Sims C., Macroeconomics and Reality, Econometrica, Vol. 48, No. 1,1980, t2 48:

Lbpl|Lujnnîu doilipnintiintruLuLjUjlj L|wlifuwLnbunLLRjbp|i u|puil|Ln|-iL|Luli hbtig Luju <<hbr|wi|infunL|3jLuli>> lu qrj.bg n lfaj lu Ii libppn t quiliL|nlli, np|i ainaitigpnuJ i[bl|-innp Lui|uinribq.pbu|inLi ijnr|.b|libp|i (VAR) uiujppbp L|bpwi|infLinLiilibpli bli: Mlu-plinp t iniupwtigiuinbL L|p6aiLnL[uJÖ l|iuqiJni| (Reduced form) Il ljwQnLgi|wÖ£wj|iti (Structural) VAR-bpp: n-puilig|ig wrau2|ititibpQ blifauil|Lu ^bli npUt uluLilîluIilu-i|iiul|diuti, Ll, qulti tnlfajlub, uipinuigniriLd bb «pn|np i(inL|infLiLuL|Lulilibp|i wqrj.b-gnLfajnLtiq pn[np|i ijpw»: Hwmni.gi|iuôpiuj|'itj dnr|.b[tibpnLd uijrj. luqn-bgnLfajnlLibb-pp npn2wl|h uiuhdiuliiuL|iiul|nLdtjbp|i bli bli|auipl|i|nLif purn mbmbuujq|iLnLuL|Lulj bli fa lu rj.p n Lfaj n lIiIi bp |i :

9-piul|wlinL|ajiuli dbg L^bl|Lnnp LUL|Lnnnbqpbu|inli dnr|.b[libpp plinpr^ijnLd bli npiqbu uinwlig luIiL|lu|xi i|'ini|'infuwl|wlitjbp|i pwqdLU|a|iL[ hLui|LUULuprudlibpnL[ dnrj.b|libp, npuibq iulihpwd"b2in t d|nujd"luJluIiluLi l|Luli[uuJLnbub[ dbl||ig iui|b|]i i|ini|infuLul|Lulilibp: 4bl|uinp wL|Lnnribqpbu|iLuli jrupuipuiliynLp i|ini|infuwl|wti r(.|n un lu p Lj n l J t npLL|bu qôwj|ili $nLtil|g|W L|lu|xil[luô uilIjlul Ll djruu i|ini|infuw-l|wlilibp|i liwful||ili Lnbqiu2Lupd"bp|ig: liju dnrj.b|libpQ [lujlinpbLi l||ipLuiu|nLd bli l|LullfuLULnbunLlJllbpnLlJ, £>Ulll|l np, n Lti bli LU [n l| Lullhoijui LL| lu p lu jbui p bp |n qllLU-hLUU1 l[lUÖ LÎLUUip|ig, l|LUpb[|l t l|Lull|xiLULnbunuJllbp pLUL)LutlLUgtlb[ npn2Lul||l dui-jLuliLul|LuhLuuiL[Luô|i hwduip' uinwlig qnpônljlibp|i l[bpLupbpjLU[ bti [»Lu r|.p n Lfaj n Ltl-libp J2UJL|blnl II «druf-bilili hluböbblnl»3: UluI|lujIi ulu lujIj r|.bll|f)nld, bpp pn|np grugLulj^libpp libpô|ili (tlir|.nqblj) bli4:

HujrinLgilLuôpLujIili i|bl|Lnnp wi|Lnnnbqpbu|'inlj dnr|.b[p (SVAR) piuqduijuiiji, q&Luj|ilj ljbpl|LujLugi|wô L[bl)Lnnptjbp^ L|uifLiL|LuönL|ajnLljlj t ubi|iLuL|wli |wqh9 Li luj[ i|inL(infuLul|Luljljbp|ig, |iljjLL||iu|ip bti ppbtir^Q Ll LuqLum uilirjiudp: SVAR-libpp h [i dli l[ii llI bli LulinLqqujl||i linLjliLul|LuliLugiÎLuli bli fawrj.pnL|ajn lIiIi bp |i i^poT ftLurjui-£wl| lu lin Lfaj lu Ii L| lu lî uiliLnbuLul|Luli qnpÖLUl|lu|llbp|l l|LUppLUqÖ|l LUpqjnLlipllbpll LUQLUllÖllLUgllb[nL huidwp: TpUjllJD h|lLÎllLul|LulinLLÎ OqUlLUqnpÔL|nLd bll r|.pLULÎLU-l[lU p l| LUJ [ill ßLUqLUpLul| Lull nLpj Lull LU CL^bg n lf9j n lLiLi bp fi, LUnLU2LUpl||l II ll|Luhujll-2Lupl||i 2nL|bp|i5, hLupl|LupjnL2bLnujj|ili pujqiÎLupL||i^libp|i6 qliwhuiLndwli Ll n lu n llî— llUlu|ipnL|3jLull hLULÎLUp:

4bp2h^ UILUUllLU JjLUL|nLlJ [LUjll LTlLUpLUÔnLlI btl UU1LUgb[ q-IntlLU d|lL| qnpÔnljLU-j|iIj dnrj.b[libpp, npnlig 2wppnLd t qnpônliLuj|ili L[bL|mnp Lui|Lnnribqpbu|inlj dn-r|.b[p (Factor-augmented Vector Autoregression, FA VAR): lijrj. dnr|.b[libpp h|idljLU-L|lubnllJ L||npLUQL[nllî btj Lujli rj.bu|pnLd, bpp pwgwmpnq i|inL(infuLuL|Luliljbpp hw-

3 Sb'u bij. Puiqfitijuiti, « Cbll-|i l|iubfuiuuibunLiip Pwjbujuib i[bl|innpwj|ib wi|innnbqpbufinb tfnr].b|bbp[i iîh2n9nLL- PhD thesis, b^lC, http://etd.asj-oa.am/4588/, iuinbbiufijnunL|ajwb ubqiiiu-

4 T-figriLß, « LnbrnbunLiajriLlinnJ i|wpl|bp|n w6p U uibuibuiul|iub luÔQbbpôfib bb, pwb|n np bpljnLub t[ i|infiiwqri.nLd bb d|niijiubg i[piu: Uiul|iujb, opfibiulj, LL|ntiâ|n J|i2^qqLuj[ib qbbpp, t5h2Ln t> Luqr(.nLii bb « mbmbuLuL|Lub iu6fi i|piu, uiuL|iujb hiuL|iur|.LupÖ iuqr].bgnL[ajnLbp pwgiul|wjnLiJ t: lijb iupr|.bb lupin lu ô[ib gnLgwbfi2 t:

5 Sb'u Blanchard O., Quah D., The Dynamic Effects of Aggregate Demand and Supply Disturbances, American Economic Association is collaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to The American Economic Review. American Economic Association, 1989, Vol. 79(4), tg 655-673, September, https://uh.edu/~bsorense/BlanchardQuah1989.pdf:

6 Sb'u Blanchard O., Perotti R., An Empirical Characterization of the Dynamic Effects of Changes in Government Spending and Taxes on Output. Quarterly Journal of Economics, November 2002, 117(4), tg 1329-1368, https://econpapers.repec.org/article/oupqjecon/default8.htm:

ilbiiiuiniupiup 2Luui bb7: PiugiuinpnrL i|ini|infuiul|iutitibp|i ilb& £>iutiiul||i q.ba|pnLiI iui|iulir|.iul|iuli nbqpbu|inli i|bp|nLdnL[ajnLliQ qnpdliiul|iulinLii l||ipiunb|]i ^t, iliuu-LlLUl|npuJLl|bu, fulir|.|iplibp bli LUQai^LulinuJ u|iupiuilbinpbp|i qlnuhiuiniiiuli hbui, Li, npii|bu l|iulinli, qliiuhiuini|iu& u|iupiuiibinpbp|i iupd~b£tibpQ |JitinLiI bli ilnin l|iuil hiui|iuuiup qpnjfili8: R-npSntiiujIiti dnr|.b|libpQ hiuiibiiiuiniupiup 6l|mli bli li l|iup6iud"iuJl|bin hbrnulil|iupnLii diul|pnintjinbuiul|iutj gmgiuli|i2tibp|i miuiniu-limdlibptj iui|b|ji oii|bpiuin|ii[ qbiuhiuinb|m htiiupiui|npnL|3jnLli bli pliSbnrnJ, muin|i qnp6nbiuj|ilj dnr|.b[tjbpp |iujbnpbli l||ipiurii[nLii bb miuppbp bpl|pbbpnuf diul|pninbinbuiul|iub gmgiub|i2bbp|i l|iup6iuduidl|bin l|iubfuiuinbunLdbbp |ipiu-l|iubiugbb|m biqiuiniul|ni[:

LLjr|.op|iljiul| Jnr}b[ t 1J2LULjL|^til CC l|bbinpnbiul|iub piubl|nuf « |ipiul|iub <Lli-|i li qbiu6|i l|iulifuiuinbunLiilibp|i liii|iuiniul|ni|: U"nr|.b|]i hbr|jibiul|bbpb nlunliILiuiu|ipnliI bli qnpdnbiuj|ib iinr|.b|bbp|i i|bpiupbpjiu[ l|iuiniupi|iu6 qfiiniu-l|iuli J2Lul|nLdtibpQ li qpiubj) piuduibnui bpl|m fuiIp|V iibpnr|.iul|iub li qnpdbiu-l|iuli: Cb2ini|nLiI t, np q.|ibiuil|"il| qnp&nbiuj|ib iinr|.b|bbp l||ipiuni|b[ bli Ub6 Pp|i-iniuli|iiuj|i, Lnp 2b[iulir|.|iiuj|i, lii|uinp|iiuj|i, Liuini|jiiuj|"i, lunpi|iup|iiuj|i diul|pn-inliinbuiul|iuLi gmgiub|i2bbp|i l|iubfuiuinbumiibbpnLiI: <bqjibiul|bbpQ qnpdnbiu-j|ib dnr}b|nLd l||ipiunnLJ bti Jb6 pi[ni[ ijinilinfLiiuliiubbbp: LLjuiqbu, inbinbunL-[3-jiuli |ipiul|iub hiuini[iu&b iupiniugn|i|nLd t pi|ni[ 9, uu|iunnr|iul|iub qbbpp li L|^n|nLupd"bptJbpQ, 13, $|ibiubuiul|wb hlUlnl|lu&Q, 13, J|i2iuqqiuj|'ib gmgiub^bb-pp' 7 i(inL|infuiul|iulilibpni[: <bq|iliiul|ljbpp, qnp&nbiuj|ib dnr}b|bbpp, iujl Jnr}b[-bbp|i hiuJbJiuinnL|ajiuJp, iuniui|bL iuprynLbiui|bin bb qbiuhiuinmd « inbinb-ULuljLutj l|iubfuiuinbunLdbbp|i |ipiul|iubiugdiub hiuJiup9:

« <Lli l|iuti[xiiuinbunLiitibpnLiI i|bl|innp iui|innnbqpbu|inb dnqb[ t oqiniu-qnp6b[liiuli bi|. PwqJitijiutiQ, mil qbiuhiuiniiiuilp, CLli-fi l|iup6iuduiill|bin l|iub-fuiuinbumiibbp|i |ipiul|iubiugiliub Liii|iuiniul|ni| l||ipiuni|nq ilnqb[libp|i 2wppnul Piujbujiuli i|bl|innp iui|innnbqpbu|inli (BVAR) iinr|.b|bbp|i iIh2n9nLl hpwl|iubiug-ijnq l|iup6iuduiill|bin l|iubfuiuinbunulbbpb iui|b|Ji 62cH1l1Ln ^b, Li> hbinliiupiup, diul|pninliinbuiul|iuli i|ini|infuiul|iubbbp|i l|iubfuiuinbunulbbp |ipiul|iubiugbb|jiu iubhpiud"b2in t iuniui[b[ Jb6 nl2uir|.pnl|ajnLb r}iup5bb[ iuju dnr|.b[bbp|i Lj|nplurinl-fajLutip: <bqjibiul|p CLll liiubfuiuinbudiub hiuJiup oqiniuqnp6b[ t uibi|iubiul|iub Ljnn|uLupd"bp|n (liUlj iyi[iup/« r|.piuJ), nj lunlunpiujlib ptinLjfa|n qnun inpiubu-$bpinbbp|i, uu|iunnr]iul|iub qbbp|i |itir].bj2u|i, uii|iunnqlibp|i i|u in iu limp-jiu b li qnpSiupiup iul|in|ii|nL|3jiutj grngLulj|n2ljbpp10:

7 Sb'u M. Tlnrinujuiti, II. lTl|fiinjjuiti, « bniu Jujiul|wjfiti |npiuL|Ujli <LLL-[i li qliiu6|n l|iup6iu-diuJL|bin L|iuli[ijiuinbuiiiuli rj.|nliiuii|nL| q.np6ntiiuj|nli iInr|.ti|tibpQ, CC Piulipbp, tg 39-51, 2009, https://www.cba.am/AM/panalyticalmaterialsresearches/verluc_11.09.09.pdf:

8 Sb'u Koop G., Potter S., Forecasting in Large Macroeconomic Panels using Bayesian Model Averaging, No 04/16, Discussion Papers in Economics from Division of Economics, School of Business, University of Leicester,

9 Sb'u M. Tlnrinujuiti, 11. Uljpinjjuiii, CC bnujdujiul|wjfiti hpwljwti Cbll-fi U q.liiu6|i L|iup6iudiuiJ-l|bin L|iuli[uujinbuiiujli p.[iliujii|nL| q.np6nliiuj|nli Jnp.b[libpp, CC MP, Piutipbp, tg 39-51, 2009, https://www.cba.am/AM/panalyticalmaterialsresearches/verluc_11.09.09.pdf:

10 Sb'u bij. Puiq[ilijuili, CC CLli-|n L|iuli[uuJinbunLiJp Piujbujiuli i|bl|uinpiujfiti iui[innnbq.pbu[inlj Jn iT.b[libp|i J|i2ngni[, PhD thesis, b^lC, http://etd.asj-oa.am/4588/, iuinbbiu[ununL[ajujli ubr\Jiuq|np, 2016, tg 20:

<binuiqninnLpjuiti db|»nr].uipuitinL|»jnLti: 9-np&nliLuj|iti dbfanqQ htiiupiuL|n-priLfajriLll t U1LU[|lU llLufutlLul|lull L|ini|infuLuL|LuLlllbp|l h|nilujll l|piu l|Wm"ILgb|nL luLj_tr|_|n £luiilui||i Linp, ii|iiIjLutig hbin £l|nnb|Lugi|Lud L|lnL|1nfuwl|Lutlllbp, «q|]uLui|np piur[iur|.pLULnujppbp» (Principal components, PC), npnli£ fip^^g hbp-p|ili pLugiuuipnuI bli liiufutiLul|wli i|ini|infuwl|wlitibp|i q.|iua|bpu|nujj|i db& lIluuq: 9-np6nllLUj|lll l|bp|nL&nL|3jlutj br\ailjLuL|ljbpQ htlLUpLUl[npnL|3JnLti bli LniU|JlU hLU2L[h LUnllb[nL plui|lul|luij|ii| Jb6 t31!111! l|ini|mflJluL]Wtltjbp|l LUqr|.bgnLt3-jnLljp l|lu|ujlu|_ l|inl|hn|uluL|Lutjtjtip2tupdnlipiugh L|piu, h^Q hbiupiuL|np ^t iuL[iulir|.iul|iuli lul[-mnnbqpbu|inlj (AR), i|bl|innp Lui|Lnnnbqpbu|inli (VAR) Ll ufuai[tibpnL[ 62qpLndiub i|bL|mnpaiL|Lull VEC (vector error correction) dnr|.b[libp|i r|.bii|f)nLd:

9-np&nbiuj|itj dnr}b|ji d2LUhuidiup tiLufu pbinpL|bi bli |ipiul|Lutj, IiluIiuluL|luIi Ll LupuiLup|ili hwinLliudlibplV pi|ni( 20 gnLgwlif^tibp, |ili^LL|bu IiluLl pi|nL|4 LupuiLu6|ili gnLgiuli^libp": HLunLLlljLuu|ipL|nqd"LULiLuliLuL|LuhLULnL|Lu6li pliq-qpl|nuj t 2001 p. 1-|ili bniuJujiuL||ng l!|iIi^Ll 2020 p. 2-pq. bniuiiujuiliQ: <Lli-|i |ipiul|Luli lu6|i Ll q|]uwi|np piur|iur|.pLuinLuppbp|i oqlinLpjaiLip l|iunnLgi|bL t L|p6luuii|lu6 LjLuqJnL[ VAR ilnqbi; ^.bpglililiu hiuiluip oa|Ln|iilLU[ |wqbp|i £luIiluI|Q QtiLnpijbL t Lag length criteria pbuuinij:

<bLnLuqninnL|3jLutj huidiup inbuLuL|Lulj hbbj) bli hLubr|.|iuLugb[ |abdiuj|i 2P2LU" tjluLjnll! hiujpbtjiul|Lutj Ll oinwpbpl|pjiu LnbmbuLuqbLnlibp|i iu2fuiuinnL|3jnLlilibpp, l|iulifuiuLnbunLdljbp|i i|bL|LnnpLuj|ili LUL[mnnbqpbu|inlj Jnr}b[bbp|i i|bpwpbpjLUL rnbuLUJbpnr|.LuL|Luli hbLnaiqnmnLpjnLljljbpp, hpiuu|LupLul|nLdlibpQ Ll i|bp|ru&nL-pjnLlilibpp: CbLnLuqnmnLpjLuli Jbpnr|.LupLuljnLpjnLlip h|nJIjl[lu6 t inbuwl|iuli Ll qnp&biul|Lutj nLunLJliaiu|ipnLpjnLljlibp|i i[piu: CbLnLuqninnLpjLuli hiudiup rnbqb-l|iuini|iul|iuli hblip bli 6iunLujb[« i|ji6iul|iuqpiul|iuli l|nd|iinb|"i, « l|btiinpnliiu-L|luIi piulil||"i, lipdnLjp|i d|i2iuqqiuj|"ili h|idliiur|.piud|"i, <iudiu2Kiiuphiuj|"ili piulil||"i, lnvesting.com hiuppiul||i ii|iu2innliiul|iuti l|iuj£bpQ Ll ini|jiu|tibp|i piuqiulibpQ12:

llbpinldnipjnlti: R-np&ntiiujIiti i|bl|innp iui|innnbqpbu|"inli (FAVAR) dnq.b|]i l|iunnLgdiuti hiudiup, iuniu2|iti hbppfiti, Lulihpujd"b2Ln t l|uinnLgb[ q||uiui|np piu-qiur|.piuiniuppbp|i dujJujlJLuL|Luj|nti 2UJPgbpQ, np i|bp2|ititibpu nbqpbu|inti

Jnr}bLnLJ hailir^bu bb qiuijiu npu|bu luIiL|lu|xi Ljinijinfuiuliiulilibp: 9-[jiiiui|np piu-qiur|.piuiniuppbp|i l|LunnLgdwtj hiudiup l||ipiuni|bi bb hbLnbjLU[ LjinijinfLiLuliLutj-libpp.

|ipiul|iutj hiuini[iu&. CLll r}b^>yLULnnp|i, iuprynLliiupbpnL|3jiuli, &iuniujnL-|ajnLbbbp|i, qjnLqLumbLnbunLpjLub, 2htJwpwpnL|ajiuli, bbpr|.pnLJbbp|i Ll uu|iundiuli lu6 Ll tiiufunprj. iniupi[iu linyb bniudujiul||i bl|iuindiudp d|i2hb qliiu6,

" ltlljirilul|ujb pjnLgbh (qbn.hwbpwu|bu' hujpL)lupjnLgtrinluj[iti hwuii|w6fi) gnlgwbf^bbpp ¿bli bbpuin-i[b[ L5nr].b[nLj: 'TluJinfiuinli wjti t, np r|.puj'Ug U uitjuibuwl|wti lu6|i L|ium|i Jnrj.b[UJi|npnLjp plir).nLlj-i[iu& t hPLuLjLutiLuglibL L|LunnLgi|uj6pujj|ili Jnrj.b[libpnL[, opfitiiuli' Blanchard Li Perotti, 2002: lungb[fi L|[[ilibp Lujti bti[aiur|.pnL[ajnLtip, np ii|binwl|wtj pjmgbln gnLguili^tibpli luJpnri^nLpjujJp bbp6|nli bb, pailih np p-puibp puj^ujpailiujbnLp-jujb q.np&fip bli hailin.fiuujbnLj, U, opfibuil|, hfl2wuiwl|l|w& nLUnLjllLUUhpnLp-jnLljnLj LSnr].b[|l npri2LuL||n LUnLUll5llLUhLULnL|nL|ajLUL5p ptir|.nLtll|nLl5 bli npiqbu ujpmuj6[ili Ljini|in[uLuL|ujtilibp:

12 >-l-fi6wl|wq.pwl|wti mbr\bl|Luuii|nLp-jnLbp huii|LupLuq.pi[b[ t hbuiLjuiL Lur\pJnLpllbp|^g,

https://www.armstat.am/am/?nid=14, https://www.cba.am/am/SitePages/statmonetaryfinancial.aspx, https://www.investing.com, https://data.worldbank.org/, https://www.imf.org/en/Data:

iupiniu£|iti hiuini|iuô. liLTb гуцшр/« r|.piuií фп[ышр0"Ьр|1, fipiul|iutj шр-r|jnLtiuJi|t¡in фп[ышр(^Ьр|1, lupiniuhiuliiiiuti Li tihpiiniMiuli шб, $|iliujtjuiul|ujli hiuun|iuö. L|iupóiuduiijL|hin q.pujiíiuj|"ili i|iupL|hp|i, t¡pl|iu-piuduiijl|t¡in q.piuiíujj|ili i|iupL|hp|i, L|iupóiuduiiíl|hin iupiniupdriL[aujj|"ili и[шр1|Ьр|п, hpL|iupiuduiiíL|hin iupiniupdru[aiuj|"iti i|iupL|hp|i uinL|nuur|.pnLjp-bbp|i, |il^ii|bu liiuLi ujprynLliiuphpnL|ajiutj, qjnLqujintjintiuni.|ajiuli Li lunliin-p|i L[ujpl)bp|n шб:

L2l[luô gnLgiuli|i2tjhp|ig q.[Jiiiui|np ршршгфштшррЬр^ J2ujL|^luIj hiudiup, liiufu, iulihpiudt¡2in t plimpb[ г}ршЬд piubiuLip, hiudiup h|ndp t ИшЬгфиш-lirud piutjiuL||i Li piugiumpi|nrL i|iuPhLU9hLUjh L|шll||4.ш0пLfajnLliti lupmiuhiujinnrL qôiuu|iuinL|hpp (q.ôiuu|iuinL|bp 1): Ъ2Ыф, np rippiub dhöiulirud t ptiinpi|iuó piu-г[шг|.рш1ЛшррЬр|1 [э|и|р, lujlipiuti p-piutip йп^Ь|Ш1|прф1Г[ duiiíiutiiul|ujj|"ili 2ШР_ php|i iniuiniutiruiítihp|i Ш1|Ь[Ь ^bö líiuuti bli piugiuinpi|nlií, uiul|iujti aijq. l|iuu|Q qöiuj|iti ^t: U"|iujduiiiiuliujL|, Jbö piuliiuLirufajiuiíp pmr|iur|.piuinujpphp|i р-Ьищпи! iînr|.b[Q piupqxutinLii t (tii|iuqnLií hli luqiuinnLpjiuti штгфбшЬЬЬрр), npp 1|шрпг[ t lii|iuqhglit¡L 15пг|_Ь[Ь npiuL|Q13:

Eigenvalue Cumulative Proportion

Ч-йшщшт1|Ьр 1. Ч-//иш(/л/1 ршцшцрииршррЬрр ¡>шЬшIjfi (hnp/iqnbuiliuib uiniuhgj}) U puigiuippi¡nq iluipfiujgfiLujIi (niriqiuhuijiug шпшЬдд) IfuifuiluiônLpjnibii

hbjii|bu ЦшрЬф t inbubbL qôiuu|iuinL|hp 1-|ig, ptir}iudhtjp 1 q.[Jiiiui|np piu-^шг|.рш1лшрр|1 plimpnLtajnLlip prujL t iniu|jiu ршдштрЬ[ pn|np duidiuliiuLiiujI'itj 2iupßbp|i 2пФ2 28%-q, npp fu|iuin giuöp t: huL| 2nLP2 Ю q.|jiJiui|rip piur]iur|.piu-iniuppbpnil ЦшрЬф t ршдш1лрЬ[ pliinpi|iuó фпфп[иш^шЬЬЬр|1 iuniui|bL piuli 90%-р: LTbtip luriiugtinpr^rud Йф pbinpi|iuô 2Шppbp|n 2тр2 60%-р piugiuin-ph|nL ^шфшЬ^тС Luj r|.LL| |п и n р1ллрЬ[П1| ptir|xuiíhtiQ 3 q||uiui(np piur|iur|.piu-

13 lLniui|b[ JiutipiuiJiuuti inh'u http://blog.eviews.com/2018/11/principal-component-analysis-part iL htm I :

JU4PnSLSbUliq-hSnM3-3nKb 35

iniupp: Liju|ilipLi, 19 qnpônlilihpQ lii|uiqhgtinLij blip iî|ili^U 3-|V iujuu||iuni[ l|npg lih|ni{ qpuilig тршйшг|.рш0 mhr|hl|nL|3jiuli qLh^uj JbiJQ 40%-q14 (qöiuu|iuinl|hp 2)

Чдшицшр^Ьр 2. lÍ2iul]iluiá qilvwilnp рш^ш1}рш1ршррЬр[1 diudiubuiliuijfib 2шр^Ьрр, íí¡1шЦпр

9luui|npi|iuô q.|juiui|np ршг\шг}рш1лшррЬрЬ ы^фпфпи! bli luilpnq^ inliinh-urufajiuli 2UJpd"D^íauJ9D: "T-pLulignuí iupiniugn|i|iuô bli |ili£u|hu iuijpnri$)ujl|ujti шаш2шр1||п, шйрпг|2ш1|ш1| u|iuhuiti2iupl||"i, lupinuihiulujiuli Ii lihpiiniMiuli, iujliii|bu t[ i|iupl|bp|i un n L| n u ш r(_p n Ljpti Ь p |n li ôiui|iii|tihp|i фпфп^иги^шЬ n L ifinfu-uipdt¡p|i i|iup£iuqôhp|i uqq.hgnL|3jnLtiQ15:

LT|ililinljIi duidiutiiul|, « inliinbunLfajiuli ijpiu iupiniu|)|iti qnpönlilibp|i uiq-r¡.bgnL|3-jnLljli iupiniugn|t¡|nL hiudiup L^tîp^nL&nLfajuutJ dbg l||ipiuni|nLd blj lupiniu-ô|ilj фпфп^иш^шЬЬЬр' П-Т U ЫГ inljinbuiul|iuli iuó|i inbdu|t¡pp (npii|bu « h|id-liiul|iulj iunlLinpiuj|ili qnpôplil|bpljbp), iqqliÖ|i qb|i iuö|i inbJiqp (npiqbu « hrudpiujlili шplлшhшlJJшlJ h|idliiul|iutj nLqqnLpjiutj q.tiixijрш^шг^р^Ь lupiniu-gn[nq qnpónli) Ii liiui|ja|i qli|i iuö|i inhdu|p: LLju дгндшЬ^ЬЬр^ hiudiup l|iutifuiu-

14 L2htip, np q.[tuiui|np ршг\шр.рш1ЛшррЬр[1 рф QtiinpnLpjiuti hujiíuip npUt huinuili piutiiuÖL l|iui5 «prup dujin|i l|iutinti» q.njnLpjnili ¿mtih- hbiniuqnuinru] fitipp iqbinp t QliLnp|n, ph puitifi q.|juuJi|np ршг]шг].рш1пшрр t 1_52ш M n llî Ii oq.iniuq.npônLJ iínr].h|nLií: Ubp L|iup&|ipni[' 3 q.|juiui|np ршг|шг|.рш-iniupphpfi ptiinpnLpjniiip l|iuph|ji t oii|in|iiíiii[ hiuiliuph[, piutifi np г].рш1фд hbinn pHQ wi[h|iug-ЪЬфи piugiuuipnriujl|UjtjnLp-jnLtiQ рил|ш1|ш1ф1| р.шЬг|.шг\ t ршр0ршЬпи5:

15 "l^btip, np q.[fuiui|np ршг\шг).рш1лшррЬр|1 d"uii5iutiujliujj|itJ 2wpßbpp uitiuihuiuq.fiunul|iuti i[bp[m-ônLpjiuti uni|npiupiup ¿hti htipiupl|i|nlii, iujtinLiuiíhtiiiijtjfii[> htiiupiui[np t piugiuhiujinh[, [эЬ шпш-ф[ши|Ьи q.npôntibbp bb r>piutip шр1лшдп[пи5: Ubp Цnr\LÎ|ng fipuil|iutiiugi|iuô l|nnh[jujgfinti i[bp[nLÖnLpjnLljp griLjg t uii|b[, np luniughti q.|juiui|np ршг\шг).рш1лшррр (PC1) шпш1[Ь[шы|Ьи шр-inmgn[nLií t intiinbuiul|iiiti iul|in|ii|nLpjiuti, hpl|pnprç q.|juiui[np piur|iur|.piiiiniiippp (РС2)" qliiiij|iti, fiul| Ьррпрг} q.[(uiui|np pm^mrj-pminmppp' l[luрЦЬр|n innl|nuiur|.pnLjptihp|n q.npôntitihpp:

uibui|nrL hnpfiqnlinLij q.pi|nlij bli npn2iul||i trtifatur|.pnLpjnlULitrp' h|iilp plir|.nLlitiLni| lipdriLj[a|i d|i2LuqqLujhiJ h|ndtilur|_pluLi|n Li <wilw2fuwphiuj|ili piutil||i l|iulifLiwinb-unnJlibpQ 2020 fa. hnl|inbilpbp|i r(.pnL|ajLU Jp: 4bp2|iLilibpu pbpi|iu& bli wrynLuwl| 1-

Uqjniuuil| 1

Upipiudfili qnpdntitibpfi huiifuip qpiliud bii[auiqpni[ajniiiiibpp li qpuitig uiqpjniptibpp

Lnliuibuuj^ujb Ul6 bU" uitjuitiuwliwti

Uj6

Liui|p|i qti|n iu6|n

uitn5u| ^riljfih qljfi wfifi inbiJii|

2019 2020 2021

-4.1 2.8

1.7 -7.6 5.0

-8.2 -32.9

1.2 2.5

IMF, World Economic Outlook. October 2020: https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/0ctober:

World Bank, Commodity Markets Outlook. October 2020: https://openknowledge.worldbank.org/bitstream /handle/10986/34621/CMO-October-2020.pdf:

Ciugnpr} f)iuj|nLiI Jbp L|nqJ|ig qbiuhiuini|ni.d t l|p6iuinL|w& L|LuqJnL[ (Reduced form) VAR ilnr^bL 4 libp&|iti (3 q.[Juiui|np pwr|wr|.pwinwppbpQ Li intiinbuiul|wli iu6|i inbiiu|Q) U 4 iupiniu&|ili iJini|infLiwl|wtitibpni{: U"nr|.b[|i hiu-iliup oo|ui|iiIujl |iuqbp|i £iuliwl|Q Qtiinpi|nLiI t Lag length criteria fabuuinij: iB-bu-innnJ libpwni|wd 5 ^oii|iujli|i2Libp|ig 4-q (i|bp2liwl|wti l|wtifuwinbuilwti u[liuj|]i ^iui|iwli|i2Q, lil|uj|il|b|i, Ci|uipg|i, <wtitiwli-PnL|iti|i £wi|iwti|i2libpQ) hnL2b[ bb, np ou|in|iijwL [Luqbp|i piuliailiQ 1-li t, hblnLwpwp, dnr|.b[|i |iuqbp|i £>iutiiul|ti Qtiinpp-i|b[ t 1 bniudujiul|: 9-liwhiuini|w& dnr}b[p L)lujnlIj t, dnr|.b|]i hiui|iuuwpnLdtjbpp paipSp r|.bLnbpJ|iliLug|iLuj|i qnp6iuL||ig nLlibb:

UmnpU libpLiiujiugijiuS t VAR Jni^bLh' inbinbuiuliiuli iu6|i hLUL[LuuaipnLJp.

GDPGRt = 0.13 * GDPc^j + 0.45 * PCI t-1 - 0.24 * PC2 t-1 - 0.37 * PC3 t-1 + 0.37 * PC3t-1 +

+0.01 * OIL. GR t - 0.01 * COPPER. GRt + 1.1 * RUS. GDP. GR t + 0.38 * EU. GDP. GR t

npinbq

GDP.GR-p ltilIjlul bnmJujluL|dlJ « mtjinbuiul|iuli iu6|i mbJiqli t (tiiufunpr}

inUipi|w tinLjtj bnaidujiul||l bl|LULniiLU Jp), PC1, PC2, PC3-p bbp6|ilj qnp6nbbbp|ig 5b.iui[npL[nq bpbp q||Liiui|np piu-

r]iur}piuiniuppbpli bli, OIL.GR-p Brent inbuiul||i liiui|ja|i qb|i iu6|i mbJiqli t (tiiufunprj. miupiliu

bnLjb bniuJujLuL|h til|iuindiudp), COPPER.GR-q a|qli5|i il|i2wqqwj|"ili pnpuiujwl|wli qti|i iu6|i inbilu|ti t (tiLU-

[unpr|. inwpi|w tinLjti bniuJujuuL||n til|winijwilp), EU.GDP.GR-q blT uiliuibuLuL|ujti lu6|i inbilu|ti t (tiaifunpr|. uiaipijuj limjli

bniuilujwl||l tll|WUHjlUlIp), RUS.GDP.GR-Q ITT- intiinbuwl|wti iu6|i inbilii|li t (Liai[unpr|. iniupi|iu linLjli

bnwilujiul||i lll|LULnijLUlIp): <Lui[LuuiupnLJp plinL|aiuqpL[nLJ t 0.78 r|.bLnbpJ|iliLug|iLuj|i qnp&iul|gni[, Inti^ti iuju ijinLLmJ L|iupb[|i t pwijiupiup hiudiupb[ dnr}b|Ji oqiniuqnp&diutj hiu-diup: UluL|Lujb l|LulifuLumbunLJljbpnLJ L||ipLunL[nq L[bL|Lnnp iui|innnbqpbu|'inli Jn-r|.b[|i npujL|h qtnuhaiinJailj luJbtiLul|LupUnp ^iui|iiutj|i2P n.piu l|wlifuiuinbunLdiu-Lupr}jnLljLUL[bmnLtajnLlili t, npp uinnLqb[nL hiuJaip l||ipwni|nLd bb pbinpaib-

p|ig грири l|iutifbiiuinhunLiilihp: LJLjr|_ liu|iuiniul|nil Jnr(.tï[[i q.tiiuhiuini|hL t Jh^^L1 2018 p. ^nppnprj. hniuiiujujl||i iniljuj|lihpni{, L l|iutifbiiuinhui|hL t Иш2прг|лг[ hn-iuiJujiul|tibp|i 1л1ллЬиш1|ш1| iuóq16: ^Ibuip t np iupiniuô|iti q.npôntilihp|i hiuiíiup l^uitifuiuinhui|nrL duijmliul|uhuini|iuônLij Щпршаи[Ь[ bli фшитшд|1 ini4jiu|tihp, huL) lihpô|ili q.npôntilihp|i hiuiíiup q.|itiiuiï|"il| l|iulifuiuinhunLií t ЬПШ_ l|iuliiugi|t¡i:

115.0 110.0 105.0 100.0 95.0 90.0 Й5.0 60.0

20I3QI 2018Q2 20I8Q3 20I8Q4 20I9QI 20I9Q2 20I9Q3 20I9Q4 2020QI 2020Q2 CbU фшиичшд|1 — — СЪЦ L|Luli[iiujLnhuL[ujè

Ч-0шщшш1|Ьр 3, « СЫ1 pbippuibgfig q.nipu l]Luipuipi[ujâ IjuibfuuiipbunLiIp 2018 p. uinuiplib bn.-2020 bplfpnpr) bn.

9-ôiua|iuinl|hp Зфд l|iuph|]i t mhulitïL, np dnr}b|ji гфтшр1|1|пг\ iniuppbpiu-l|ni.d, jliiujiuô 2019 p. hiudiup фшитшд|п дтдшЬ^Ьд П-Ьиф libppli. npn2Lul||i 2hr|iíujtjQ, LÍnr|.bLQ hiu2nr|nLpjujijp «1|ш1|[ыш1лЬиЬ[ t» COVID-19 hiuiïiui|iupiul||i 2nl||i hhinluuli£>ni( шаш2шдш& inliinbuiul|ujti puii|iul|iuli|iti funp uitilinuÍQ: liju-inhri o|buip t ti2b[, np liiíiuti Lupr(jnLljpQ u^ujdiuliiui-|npi|ujö t йпг(.Ь[гт1 uipiniu-ô|ili q.npôntitihp|i 1||пршп11шJp, II, quui trupjiuti, gnyg t тшфи, np «-nui шр-âiutiiuq.pi|iuô mliljnLiîli uiiípnr^nLpjiuijp ршдштрфщ! t iupinui£>|iti q.npôntitih-p|ig « intiinhurupjiuli l|iufui|iuónLpjujli u|iuiniiiul|ujli op|itiui£ii^nLpjnLlilihpni{ U q.npôplil|bp bpliplibprnJ m Jligiuqq.LujI'ili miqpmlipmhnLJpmj|ili 2niI|LutjhpnLd iupÔiuliiuqpi|iuô J|iinnLJljbpnL[:

Gliinpiulif)|i tibpurud l|uljfbimLnbunLJmj|ilj bdiutj шргуги1фЬЬрр |i gmjg bli r^lirud, np Jnr|.b[Q рш1|ш1]ш1фЬ iupryrutiiui|hinnphtj 1|шрпг[ t 1фршги|Ь[. 2020 p. bppnprj. bniudujiul||ig 2021 p. ^nppnprj. bniuiïujiul|li ptil|iuô diudiuluul|iuhiuin-i|iuôni.d « inliinbuiul|iuli шб|л L]iutifuiuinhuni.Jtjhp|i hiudiup, прр, рит trupjiuti, o|buip t Qtir].qpL||i Lntiinburupjujli i|hpiul|iuliqliiíujti фгицп:

Ч-0шо|Ш1л1|Ьр 4-ruij iupiniugn|i|ujô bli 2020 p. bppnpq. hniuiíujiul||ig iî|ilijli 2021 p. jnppnprj. hiuuiíujiuliti plir|.qpl|nrL ^шйшЬш1|шИш1Л1|ш0пи1 « inliinhuiu-l|iuti iuó|i iíhq.|iiuli l|iulifuiuinhunLiÍQ U qpiu 2nLP2 wlinpr^nLpjiuti ií|i2ujI|ujj£>q: 4bp2|iliu rupi|iuqôhLnL hiudiup |ipiul|iuliiugi|hL t р4П11 Ю00 ughliiuptihp|i u|i-dru[jiug|iiu, np|i luprurutiplihpQ piuduilii|hL bli Quin hui|iutiiul|iutiiuj|iti dfigujLiujj-f)bp|i: h i|bp2n> шпшЬ0Ьшд1[Ь[ bb 10-25, 25-50, 50-75 Li 75-90 mnl|nu hiui[iu-

16 Ui|h|ji u|uiinl|hpiui|np шиш0' hti|aujr|.pi|nLd t, np dbtip «quitiilrud htip» uitigjuj|Ji npUt L|binnnJ, U iujr].inhr|jig ilnr].b|ji oqlinLpjmJp (npp Liu u|hinp t h|ndtii|ji lujrç u|iuh|n inhr|hl|iuini|nL|ajiuti фш) Limlifummbumi] blip ша|шс).ш1| U hiuiIhiliuinnLJ фшиьпшд[1 шр0ш1|шд.р1[ш0 тфш^Ьр^ hhin:

liLul|LutiLuj|iti ii|i2Lul|Luj£>hpQ II йЬгфшЬ l|Luli[LiLuinhunLiÍQ: brauiíujLul|Luj|"ili 1|luIi-fuLULnhunLLÍtihpQ uiLupbl|Luti|i i|bpuJÔb[nl lupryпLtipnLj иипшдфид grugluli|i2lihpQ llbpl|LUJLUgL|LUÖ bll LUqjnLULUl| 2-nLLÍ:

Я-àuiiLjiuinljbp 4 « iphipbuuilpub uiófi liuibfuiuipbunnlp U црш 2niP2 wbnpn2ni¡ajmb[i

« ipbipbuiulpub u¡6¡i ipiupblpub l¡wb[uwipbumJbbpp

Игцпшш1| 2

l^btip, np |ipLul|LuliLugi|Luô l|Luli[LiLULnbunLLÍLibpQ фпрЙ1|ш1|ш1| ptiПLJ|Э пlIjbti, II, quui trupjoili, Ы|[эш1|ш bli u|Lupphpujl|Luli LlbpLutiLuinLiilibplV L|lu[lii|luô linp фшитшд|1 Lni{jlu|lihp|i |i haijin quj|nL b bb|эшr|.pnLpjnlLiLiЬp|n фпфп^иги^шЬ hhin:

bqpuiliuignLpjrutitibp: SliLnbuLul|Luli lu6|i l|Lub|xiLULnburiLdbbpQ LÍLul|pn-1л1ллЬиш1|ш1| l|Lub|xiLULnbunLJbbp|n ujQLuligpnLLÍ bli b, Quin trupjaili, uitiLnburiL-[э-jujti LuiL|iuqxuj|i i[bpLupbpjLU[ luJbliLul|Lupbnp pbnLf»Luc|.p|n^bbpb bb: Ubp |прш-l|LuliLugpujó hbLnLuqnmnL|3-jnLljp фшulлnlj t, np bbpl|LujnLdu diulipnintjLnbuLU-LjLutj l|iupóiuduiJL|bm II d^tiLuduidl|bin l|LulifLnuinbunLdlibp|i qnpôpli|aiug|i lunLuligprud L[bl|Lnnp Lui|Lnnribqpbu|inlj йпг(.Ь[ЬЬр|п ипшррЬр 1|Ьршфп[игш1ЬЬрЬ bli (l|LunnLgi|iuóf)Luj|'ili, qnpônljLuj|ili, pLujbujLuti b luj[ii): Tpiubf) plinpn2i|nlj bb npLqbu LuriLulig фпфп^ш1|ш1|ЬЬр|1 pujqJLup|iL[ hiuL|LuuiupnLdlibpnil

iînr|.b[libp, npuibq LulihpLud"b2ui t JfiLudujJujbLuLj 1|шЬ[иш1лЬиЬ[ LÍhl||ig шфф фпфп[иш1|ш1|1|Ьр: Ubp hbuiLuqnLnnLfajnLliQ 1|Ыипрп1|шдЬ[ t Lujrj. 1Лпг|_Ь[ЬЬр|п 2Lupp|ig qnpônliLuj|iti i|bl|Lnnp uiL|Lnnribqphu|"inli йп^Ь^Ьр^ « intiLnhuLul|Luti Lu6|l L| Lub [xi LU LP bu LÎlXlb Ь LL) LU LP LU Lj П l[ Lj |п p LU Q Jujb L[pLU: IpOllig LUnLutlÖtlLuhuiLn-L)nLfBjnLtiti Lujti t, np QliLnpijnLLÎ bli lîhô [эфи{ фпфп[иш1|ш1|1|Ьр, Ш11|ш qpuitig ßLullLul|Q L|p6uJLnL|nLlî f 0Ьш4прЬ[Пи| ф|"фр pi|nL| qnpÔnlltlhp l|LUlí q[[ULUL|np ршг]шг|.рш1лшррЬр:

LTbliß bLufu gnLjg blip pb h^fc pLuj[bpnL[ bli d2Lul|i|nLd q.np&nbujj|nb

i|bl|Lnnp LUL[uinribqpbu|inlj dnr|.b[libpp, uill|iu Lujr}LL||iu|i dnr}t¡|ji l||ipLundiudp 1|шЬ[иштЬиЬ[ Йф « т1ллЬиш1|шЬ шбр 2020 b 2021 pL[iul|Lulilibp|i hujJujp:

MwllfuWinbuilnrL d"UJlîluljLuL|LuhuJLriL[LUÔlj QULn tnL|ajLull btl[awr|.pnLli t nLpL[ujq.ÔbL COVID-19 h lu Jlu p lu l[lu p L| |n 2n'-ll19 hbuin intiuibunLfajwli L|bpwl|LuliqliiÎLuli htiw-piui[np hbuiLuq|iÔQ: LJLjr|_ hwiiwinbpuinruii, intiLnbuuil|Luli lu6|i l|wlifLiLuinbunLiili |ipujl|UjliLugi|b[ t q.npÔQliL|bp bpl|ptibp|i uiliLnbuujl|Luli lu6|i b liftai qquij|iti lull|-pLuti£whnLiΣwj|iti 2nLL|wtibp|i i|bpwl|wlic|.liiiwti trb|»lur|.pnLfajnlLiLibp|n bbppn: hpiul|iutjwgi|iuô l|LulifuLumbunLJlibpp gnLjg bli ini|bL, np inlnnbunLpjnLtjQ l|iupnq t uipwq L[bpLuL|Lubq.bJujb nLqbqô|i i[pw hwjinlii|b[ Lupr|.bb 2021 p. ul|qp|ili, bpb aipmaiô|ili qnpônbbbp|i i|iLuuinLug|i qiupqiugnLdbbptj Qbr).hLubnLp ainJaiilp Jnin iJilibli l|iuiniupi[iuô bbpair|.pnLpjnLljlibp|ili, b mbinbunLpjnLljp bnp libpf^li L|iuJ Lupinaip|ili 2nl|bp|i ^piufuijh:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

<biniuqninnL|ajnLtjtj pbr^hLubrnp wndiudp pmj[ t Lni|b|. ^wb bqpLul|iugbb[, np qnpônliwj|iti i|bl|innp Lui|innnbqpbu|inti Jnqb[libpQ piui|ujpujp lu p ry n Lb lu l[b-innL|3jnlIj mlibgnq qnpôfip bli « intiLnbuuil|Luli lu6|i l|Lutifuwinbuiiwli hwiiuip:

Oqinuiq.np6i|ui6 q.puil|uitirH|3jni.ti

1. Pwqfltljiull bl|., Uuil|pnintlinbuwl|wtj L) Luti |xi lu in b u n Llîtl b p Jnr}b[-libp: Piujbujwti i|bl|innpiuj|iti iui|innnbq.pbu|iwtibp (BVAR), N 5(143), «<iujiuuiniuti. ä>|itiiutiutjbp U tl|nljnü|iL|LU», diujfiu, 2012:

2. Pwqfitijwtj bi[., « CbU-fi l|iutj[uwinbunLdQ Pwjbujwb i|bl|innpiu-jfiti iui[innnbc|.pbu|mtj dnr|.b|tibp|i Jfigngnij, PhD thesis, b'TK., 2016, http://etd.asj-oa.am/4588/:

3. R-hnpcyiub (T., â>|ibwbuiuintjinbuwl|wb d"LudujljujL|Luj|ntj 2Luppbp|i L[bpLnL&nLpjnLb, mu. âbritiujpL|, bp, 2017:

4. 'Tlnrinujwti n-|iliujLÏ|nL) q.npôntiiuj|iti ünr|.b|tibp|i qtiwhwiniiiuti PiujbujLuti b ^hlu|_iJujtj-^i|n|_lnpbr\LuliLul|libpQ b r|.pwtig l|[ipiunnlüq « iiiul|pnintiinbuiul|iuti gnlgluti|n2tibp|n l|iup6wduiiil|bin l|wti|iiiu-

5. 'Tlnrinujiuti Ul|pinywti U., « bruui5ujiul|iuj|iti |ipiul|iuti CUU-|i b q.liLu6|n l|iup6iuduiJl|bin l|wti|iiwinbuiîiuti r|.[itjwd|il| q.npônliLuj|nb

6. 'Tlnrinujiub H., Ul|pinyiutj LL., « diul|pnintiinbuwl|wtj gmgujli|n2tib-p|i l|iutifuiuinbunLdQ DSGE-SVAR Jnr|.b|]i Jhgngnij, « HP, Piub-

7. Ir^yiutl C, Uiul|pninbinbuiul|wb l|Lub|llLULnbunLÜ, bp., «Stiinbuw-

8. Blanchard 0., Perotti R., An Empirical Characterization of the Dynamic Effects of Changes in Government Spending and Taxes on Output. Quarterly Journal of Economics, November 2002,117(4), https://econ papers, repec.org/article/ou pqjecon/defau It8. htm.

9. Koop G., Potter S., Forecasting in Large Macroeconomic Panels Using Bayesian Model Averaging, manuscript (University of Leichester), 2003.

10. Blanchard 0., Quah D., The Dynamic Effects of Aggregate Demand and Supply Disturbances, American Economic Association, 1989, Vol. 79(4), September,

https://uh.edu/~bsorense/BlanchardQuah1989.pdf.

11. Sims C., Macroeconomics and Reality, Econometrica, Vol. 48, N 1, 1980.

ГАЯНЕ АВАГЯН

Доцент кафедры макроэкономики АГЭУ,

кандидат экономических наук

НАРЕК КАРАПЕТЯН

Аспирант кафедры финансов АГЭУ

ЛУСИНЕ МХИТАРЯН

Кандидат экономических наук

Прогнозирование экономического роста РА с помощью факторной векторной авторегрессионной модели-

Прогнозы экономического роста имеют решающее значение как для лиц, определяющих макроэкономическую политику, так и для различных хозяйствующих субъектов. В статье рассматриваются факторные векторные авторегрессионные модели (РАУАР), представлена разработанная нами модель векторной авторегрессии для прогнозирования экономиичес-кого роста РА. Представлены результаты прогнозов, которые отражают возможную траекторию восстановления экономики Армении после шока СОУЮ-19 в рамках определенных предположений о восстановлении экономики стран-партнеров и международных товарных рынков, а также указаны существующие неопределенности. Проведенный анализ показал, что экономика РА имеет достаточный потенциал для быстрого восстановления, который может быть реализован при отсутствии внешних шоков. Подходы, использованные в исследовании, могут быть полезны специалистам по прогнозированию экономического роста, а результаты могут быть интересны более широкой аудитории.

Ключевые слова временные ряды, структурная модель, временной лаг, факторный анализ, главный компонент.

056, С32

GAYANE AVAGYAN

Associate Professor at the Chair of Macroeconomics at ASUE,

PhD in Economics

NAREK KARAPETYAN

PhD Student at the Chair of Finance at ASUE

LUSINE MKHITARYAN

PhD in Economics

Projection of RA Economic Growth through a Factor-Augmented Vector Autoregressive Model.- Projection of economic growth is crucial both for macroeconomic policy makers and different economic agents. In the paper we discuss factor-augmented vector autoregressive (FAVAR) models and our model for forecasting RA economic growth and the results of the projections. Particularly, they describe possible recovery of RA economy after the COVID-19 shock - under judgments regarding economic partners' growth rates and global commodity markets. We also outline uncertainties around the projections. The conducted analysis revealed that RA economy has strong potential for a fast recovery, which can be materialized in the absence of external shocks. We believe that our approach to growth projections can be applied by experts in this field, and the results can be interesting also for the broader public.

Key words: time series, structural model, time lag, factor analysis, principal component. JEL: Q56, C32

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.