Научная статья на тему 'ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ВИРТУАЛ МОДЕЛЛАШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ АҲАМИЯТИ.'

ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ВИРТУАЛ МОДЕЛЛАШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ АҲАМИЯТИ. Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
2
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Research Focus
Область наук
Ключевые слова
Виртуал моделлаштириш / архитектура / АКТ / ахборотлаштириш / интерфаоллик / Виртуальное моделирование / архитектура / ИКТ / информация / интерактивность

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — А К. Абдуллаев

Ушбу мақолада виртуал моделлаштириш ва сунъий ҳосил қилинадиган ахборот муҳити ва атроф-муҳитни одатий усулда тасаввурни турли техник воситалар асосида ҳосил қилиш, виртуал моделлаштириш турлари, ҳамда моделлаштириш тизими ҳақида сўз юритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ЗНАЧЕНИЕ ТЕХНОЛОГИИ ВИРТУАЛЬНОГО МОДЕЛИРОВАНИЯ В СИСТЕМЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ.

В данной статье говорится о виртуальном моделировании и искусственно созданной информационной среде, а также о создании воображаемой среды обычным способом на основе различных технических средств, видов виртуального моделирования и системы моделирования.

Текст научной работы на тему «ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ВИРТУАЛ МОДЕЛЛАШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ АҲАМИЯТИ.»

Research Focus (ReFocus) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda.

ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ВИРТУАЛ МОДЕЛЛАШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ А^АМИЯТИ.

А.К.Абдуллаев

Профессионал таълимни ривожлантириш институти мустаки таткикотчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.10939481

Аннотация: Ушбу маколада виртуал моделлаштириш ва сунъий хосил килинадиган ахборот мухити ва атроф-мухитни одатий усулда тасаввурни турли техник воситалар асосида хосил килиш, виртуал моделлаштириш турлари, хамда моделлаштириш тизими хакида суз юритилади.

Калит сузлар: Виртуал моделлаштириш, архитектура, АКТ, ахборотлаштириш, интерфаоллик

Бугунги кунда виртуал модель укувчи маданий фаолиятининг турли сохаларида кулланилмокда. Виртуал модельдан энг аввало у вужудга келган сохада, фанда, жумладан, физикада суюклик ва газлар динамикасини моделлаштиришда, кимёда

кимёвий реакциялар моделини тузишда, архитектуравий лойихаларни тайёрлашда, педагогик стратегияларни ишлаб чикишда, геология ва хоказо фанларни урганишда фойдаланилмокда.

Архитектура ва шахарсозлик сохасида, айникса, хавфли шароитларда: осмон упар биноларни лойихалашда, очик космосда, денгиз ва океанларнинг чукур жойларида, ядро мухандислигида роботларни масофадан туриб бошкаришда виртуал моделлар кенг кулланилмокда. Компьютер дизайни ва унинг ажралмас хамрохи - компьютер ишлаб чикариши ракеталар ва самолётлар, автомобиллар катта бинолар конструкцияларини синовдан утказишда ягона жараёнга бирлаштирилди. Виртуал моделлаштириш технологиясидан харбийлар хам кенг фойдаланмокдалар. Масалан, А^Ш армиясида харбий хизматчиларда мерганлик куникмаларини шакллантиришда имитаторлардан, жанг шароитида тез ва тугри карорлар кабул килиш куникмасини шакллантириш учун эса харбий докторлардан фойдаланилади. Жуда кимматга тушадиган ва атроф мухитга катта зарар етказадиган харбий машклар имитация килинмокда. Танк кисмларида танкдан ук узишни хамда танк жангида аскарлар ва офицерларнинг шахсий иштирокини имитация килувчи харбий уйинлардан фойдаланилмокда. Лойихалаштирилган, лекин хали ясалмаган курол-аслаха турлари синовдан утказилмокда. Х,арбийлар олинган маълумотларни тахлил килиш ва уларга бахо бериш учун хам компьютер имитациясидан фойдаланмокдалар. Таълим сохасида машк тренажёрларини яратишда виртуал моделлар технологиясидан фойдаланилмокда. Архитектуравий лойихалашни урганишда меъморий обидалар ва гузал иншоотларни куриб хайратга тушамиз. Чунки уларнинг шаклий тузилишидаги махобатлилик, уйгунлик ва мунаккашлик бизни узгача нафосат олами ва гузаллик дунёсига етаклайди. Бу жараёнларни урганишда виртуал моделлаштириш бизга хар томонлама ёрдам беради.

Виртуал моделлаштириш - бу сунъий хосил килинадиган ахборот мухити булиб, у атроф-мухитни одатий усулда тасаввурни турли техник воситалар асосида хосил килинадиган ахборотлар билан алмаштиришга каратилади. Таълимий максадларда виртуал реаллик воситаларини ишлаб чикишга каратилган ахборотларни визуаллаштириш воситаларини яратиш бошка техник воситалар ёрдамида эришиб булмайдиган педагогик самарани бериши мумкин.

Виртуал моделлаштириш иммерсивлик ва интерфаоллик тушунчалари билан боглик.

76

Research Focus (ReFocus) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda. Иммерсивлик деганда одамнинг виртуал борликда узини фараз килишини тушуниш

лозим.

Интерфаоллик фойдаланувчи реал вактда виртуал борликдаги объектлар билан узаро мулокотда булиб, уларга таъсир курсатишга эга булади.

Виртуал моделлаштириш турлари:

> пассив виртуал модель (passive virtual modeling) - инсон томонидан бошкарилмайдиган автоном график тасвирни товуш билан кузатилиши;

> текширилувчи виртуал модель чегараланган микдорда фойдаланувчига такдим килинадиган сценарий, тасвир, товушни танлаш имконининг борлиги;

> интерфаол виртуал модель трекинг вазифасини бажара оладиган махсус курилма ёрдамида яратилган дунё конунлари асосида виртуал мухитни фойдаланувчи узи бошкара олишидир;

> трекинг виртуал мухитдаги реал объектнинг жойлашиши координаталарини (x, y, z) ва уни фазода жойлашиши бурчакларини (a, b, g) беришга мулжалланган.

Виртуал моделлаштириш тизими деганда - биз имитацион дастурий ва техник воситаларни кабул киламиз. Интерфаолликни таъминлаш учун виртуал тизим бошкарувчи амалларни кабул килиши керак. Бу амаллар купмодалликка, яъни куз билан курадиган, товуш оркали кабул киладиган булиши керак. Бу амалларни амалиётда бажариш учун замонавий тизимларда турли товуш ва видеотехнологиялардан фойдаланилади. Масалан, катта хажмли товуш ва видеотизимлари, шунингдек одамнинг бош кисмига урнатиладиган шлем ва кузойнак дисплейлар, "хид сезадиган" сичкончалар, бошкарувчи кулкоплар, кибернетик нимчалар симсиз интерфейс биргалигида ишлатилади.

Виртуал моделлаштиришнинг инсоният учун таъсири:

- инсон хаётини ташкил килишда ва тартибга солишда;

- инсонлар уртасидаги алоканинг янги шакли;

- хаётнинг асосий сохалари: сиёсат, иктисод, архитектуравий ва шахарсозлик, санъат ва туризм сохаларига ижобий таъсири борлиги;

- виртуал олам билан инсон узининг тартиб-коидалари ва уз мухитини яратиши мумкинлиги;

- хаёт ва виртуал моделлар уртасидаги алданиш мавжудлиги.

Профессионал таълим муассасаларида таълим-тарбия жараёнига янгиликларни жорий этишда хар бир педагог асосий роль уйнайди. Таълим мазмуни канчалик янгиланмасин, янги дастур, стандартлар яратилмасин, уларнинг таълим жараёнига кай даражада татбик этилиши, энг аввало, укитувчига боглик булиб колаверади. Шу боис архитектуравий лойихалаш фани укитувчиси укитиш жараёнига кундалик ахборотларни узлуксиз равишда урганиб, уз иш фаолиятига тулик татбик килиб бориши натижасидагина таълим-тарбия жараёнининг замон талаблари даражасида булишига эришилади.

Виртуал олам билан ишлаш жараёнида педагоглар АКТни шакллантиришнинг асосий принциплари сифатида касбий йуналганлик ва таълим жараёнини комплекс ахборотлаштиришни эътиборга олишлари керак. Касбга йуналганлик принципи педагогни касбий фаолиятда АКТ дан шахсий кизикишлари ва таълим вазифаларига мувофик фаол фойдаланишга тайёрлаш учун назарий таълим ва фанлараро алокаларни бирлаштиришни

Research Focus (ReFocus) ilmiy jurnali bilan hamkorlikda.

кузда тутади. Таълим тизимини комплекс ахборотлаштириш принципи педагогда талаб килинадиган даражада АКТни шакллантириш имконини берадиган АКТ комплексини белгилашни кузда тутади. Шахсга йуналтирилган таълим шароитида АКТни таълим жараёнига жорий килиш таълим сифатини оширишга кумаклашади. Укитувчининг АКТ дан фойдаланиб шахсга йуналтирилган таълимни ташкил килишга тайёрлигини шакллантириш таълим жараёни самарадорлигининг ортишига олиб келади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Мирзиёев Ш.М. «Янги Узбекистон Стратегияси». - Т.: Узбекистан, 2021. - 464 б.

2. Шевельков В.В. Внедрение инновационных компьютерных технологий в образовательный процесс подготовки инженерных кадров. М., 2015.

3. Туракулов О. Х. Ахборотлаштирилган таълим мух,итида кичик мутахассислар тайёрлашнинг илмий-методик таъминотини такомиллаштириш // пед.фа.док. Дисс. Тошкент, 2017.

4. ^ахдаров А.А. График таълимни ташкил этишдаги муаммолар ва уларнинг ечимлари // Монография. - Тошкент: Навруз, 2018. - 122 б.

5. Егоров П. Н. Методика применения виртуальных лабораторий в учебном процессе вуза // Концепт. - 2013. - № - б.232.

78

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.