Научная статья на тему 'КОМПЬЮТЕР ИМИТАЦИОН МОДЕЛЛАР АСОСИДАВИРТУАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ ЯРАТИШ'

КОМПЬЮТЕР ИМИТАЦИОН МОДЕЛЛАР АСОСИДАВИРТУАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ ЯРАТИШ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
3
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълимтест / Компьютер / имитацион / мультимедиа / матн / товуш / графика / анимация / дастурлар. / educational test / computer / simulation / multimedia / text / sound / graphics / animation / programs.

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Рашидова Д. Э.

Виртуал таълим тизими – бу онлайн курсларни ўқитувчилар томонидан тузиш, бошқариш учун яратилган web тизим ҳисобланади. Бундай e-learn системаларни кўпинча “таълимни бошқариш системалари” ёки “виртуал таълим муҳити” деб ҳам аталади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CREATION OF A VIRTUAL EDUCATIONAL SYSTEM BASED ON COMPUTER SIMULATION MODELS

Virtual education system is a web system created for creating and managing online courses by teachers. Such e-learning systems are often called "learning management systems" or "virtual learning environments".

Текст научной работы на тему «КОМПЬЮТЕР ИМИТАЦИОН МОДЕЛЛАР АСОСИДАВИРТУАЛ ТАЪЛИМ ТИЗИМИ ЯРАТИШ»

Рашидова Д.Э.

СамИСИ "Ахборот технологиялари " кафедраси ассистенти

КОМПЬЮТЕР ИМИТАЦИОН МОДЕЛЛАР АСОСИДАВИРТУАЛ

ТАЪЛИМ ТИЗИМИ ЯРАТИШ

Аннотация. Виртуал таълим тизими — бу онлайн курсларни уцитувчилар томонидан тузиш, бошцариш учун яратилган web тизим уисобланади. Бундай e-learn системаларни купинча "таълимни бошцариш системалари " ёки "виртуал таълим мууити " деб %ам аталади.

Калит сузлар: таълимтест, Компьютер, имитацион, мультимедиа, матн, товуш, графика, анимация, дастурлар.

Rashidova D.E. assistant

"Information technologies" department

SamIES

CREATION OF A VIRTUAL EDUCATIONAL SYSTEM BASED ON COMPUTER SIMULATION MODELS

Abstract. Virtual education system is a web system created for creating and managing online courses by teachers. Such e-learning systems are often called "learning management systems " or "virtual learning environments ".

Keywords: educational test, computer, simulation, multimedia, text, sound, graphics, animation, programs.

Тизим таълимий веб-сайт хамда алохида онлайн курсларни яратиш инструментал мухити булиб, тизимда компьютер тармокларидан таълимда фойдаланиш назарияси ва амалиёти асос килиб олинган. Хрзирда Республикамиздаги барча олий таълим муассасаларида ушбу тизимни жорий этилиши, билим самарадорлигини ошиши билан бирга мустакил таълим учун хам хизмат килмокда. Бу тизимни таълимда кулланилишининг яна мухим жихати хозирда укитиладиган фан соатларининг куп кисми мустакил таълимга тугри келишидадир. Фанни узлаштиришни якуний боскичида умумий тест синови утказиш ва билимни бахолаш мумкин. Натижада талабани билим самарадорлиги назорати тизим томонидан уз вактида амалга оширилади. Талаба online электрон таълим тизимидан фойдаланиши учун руйхатдан утиши ёки курсдан мехмон (гость) сифатида хам фойдаланиши мумкин.

Компьютер имитацион моделлар асосидаги виртуал ишланмалардан фойдаланиш етарли даражада характеристикага эга булмаган хисоблаш

ускуналари ёрдамида фойдаланувчилар учун тажрибалар утказишга имконият яратади. Ушбу ёндашув укув жараёни учун х,ам, илмий максадлар учун х,ам катта кизикиш уйготиши, факатгина тажрибаларнинг индивидуал параметрларини узгартиришга имкон берадиган апплетлар ёки компьютер моделларидан фаркли уларок, мультимедиали электрон кулланмалар ва виртуал лабораторияларда яратилган компьютер имитацион моделлар укув жараёнини моделлаштириш нуктаи назаридан имкониятла яратади.

Одатда, мултимедия деганда матн, товуш, графика, анимация, видео тасвирлар ва фазовий моделлаштириш каби ахборот такдим етиш воситаларининг компютер тизимига кушилиши тушунилади.

Бундай воситаларнинг комбинацияси ахборотни идрок етишнинг сифат жихдтдан янги даражасини таъминлайди: одам шунчаки пассив фикр юритмайди, балки содир булаётган нарсаларда фаол иштирок этади. Мултимедиа воситаларидан фойдаланадиган дастурлар мултимодалдир, яъни улар бир вактнинг узида бир нечта х,исларга таъсир килади ва шунинг учун тингловчиларда катта кизикиш ва эътиборни уйготади.

Рангли мултимедия иловаси, унда расмлар, жадваллар ва диаграммалар мавжудлиги анимация елементлари ва товушлари билан биргаликда урганилаётган материални идрок етишни осонлаштиради, тушуниш ва ёдлашга ёрдам беради, объектлар, ходисалар, вазиятлар тугрисида янада аникрок ва сигимли фикр беради, укувчиларнинг билим фаоллигини рагбатлантиради.

Юкори сифатли мултимедиа дастурларини ишлаб чикишга йуналтирилган турли хил технологик усуллар мавжуд. Ушбу дастурларни яратишда ва ишлатишда бир нечта асосий технологик курсатмалар мавжуд.

Мултимедиа дастурини яратиш учун асос сифатида материал таркибий кисмидан фойдаланиш мумкин, бу материални елементларга ажратиш ва иерархияда визуализация килиш асосида тузилиш усули хисобланади.

Мултимедиа дастурини лойих,алаштиришнинг дастлабки боскичида материал таркибидаги модел: •

материалнинг мазмунини аник белгилаш;

таркибни визуал ва куринадиган шаклда такдим етиш;

• мултимедиа дастурининг таркибий таркибини аникланг.

Психология ютукларини инобатга олган х,олда, компютер екранидаги

маълумотларни визуал равишда намойиш етиш усулини ишлаб чикишда х,исобга олиниши керак булган бир катор умумий тавсияларни ишлаб чикишга имкон беради:

• экрандаги маълумотлар тузилган булиши керак;

визуал маълумотлар вакти-вакти билан аудио маълумотларга узгариши керак;

• рангнинг ёркинлиги ва / ёки товуш баландлиги вакти-вакти билан узгариб туиши керак;

такдим етилган материалнинг мазмуни жуда оддий ёки жуда мураккаб булмаслиги керак.

Экрандаги рамка форматини ишлаб чикишда ва уни яратишда, визуал майдоннинг ташкил етилишини белгилайдиган объектлар уртасида маъно ва муносабатлар мавжудлигини хисобга олиш тавсия етилади. Объйектларни тузиш тавсия етилади:

• бир-бирига якин, чунки объектлар визуал сохада бир-бирига якинрок (барча нарсалар тенгдир), уларни яхлит, яхлит тасвирларга булиш эхтимоли купрок;

• Жараёнларнинг ухшашлиги буйича, чунки расмларнинг ухшашлиги ва яхлитлиги канчалик куп булса, уларни тартибга солиш ехтимоли купрок;

• давом етиш хусусиятларини инобатга олган холда, визуал сохада купрок елементлар мунтазам кетма-кетликни давом еттиришга тугри келадиган жойларда (улар таниш контурларнинг кисмлари сифатида ишлайди), уларни яхлит бирлаштирилган расмларга ташкил килиш ехтимоли купрок;

• объектларнинг шаклини, харфлар ва ракамларнинг улчамларини, рангларнинг туйинганлигини, матннинг жойлашишини ва бошкаларни танлашда мавзу ва фонни таъкидлашнинг узига хос хусусиятларини хисобга олган холда;

• визуал маълумотни тафсилотлар, ёркин ва карама-карши ранглар билан ортикча юкламасдан;

Ранги, ости чизиги, шрифт улчами ва услуби билан еслаб колишга мулжалланган таъкидлаш материаллари.

Мултимедиа дастурини ишлаб чикишда, турли хил рангларда ва турли хил фонларда тасвирланган нарсалар одамлар томонидан хар хил кабул килинишини ёдда тутиш керак. Визуал ахборотни ташкил килишда объектларнинг фонга нисбатан контрасти мухим рол уйнайди. Контрастнинг икки тури мавжуд:

олдинга ва оркага. Тугридан-тугри фаркли уларок, объектлар ва уларнинг тасвирлари фонга караганда куюкрок, аксинча, енгилрок. Мултимедиа дастурларида хар иккала тур одатда коида сифатида ишлатилади, иккаласи хам хар хил фреймларда ва биргаликда битта расмда. Аксарият холларда тескари контраст устунлик килади.

Мултимедиа дастурларини тугридан-тугри карама-карши холда ишлатиш афзалрокдир. Бундай шароитда ёркинликнинг ошиши куринишни яхшиланишига олиб келади, аксинча - ёмонлашишга олиб келади, аммо тескари контрастда берилган ракамлар, харфлар ва белгилар олдингисига караганда аникрок ва тезрок тан олинади, хатто кичик улчамларда хам. Расм кисмларининг нисбий улчамлари канчалик катта булса ва унинг ёркинлиги канчалик баланд булса, контраст канчалик паст булса, шунчалик яхши куриниши керак. Монитор екранидан маълумотни кулай кабул килиш, куриш

сохасида ёркинликни бир текис таксимлаш билан таъминланади. Компютер экранидаги маълумотларни урганишни оптималлаштириш учун мултимедиа дастурларини ишлаб чикувчиларга мантилий стрессдан фойдаланиш тавсия етилади. Мижознинг еътиборини маълум бир объектга каратишга каратилган мантилий стрессларни психологик ва аппаратли усулларни чакириш одатий холдир. Мантилий стресснинг психологик таъсири визуал кидириш ва асосий объект марказида куриш укини махкамлаш вактининг камайиши билан боглик.

Мантикий аксанларни яратиш учун енг куп ишлатиладиган усуллар: асосий объектни ёркин рангда курсатиш, улчамини, ёркинлигини, холатини узгартириш ёки чирок ёрдамида таъкидлаш. Мантикий стрессни микдорий бахолаш унинг интенсивлигидир. Зичлик, объектнинг ранги ва ёркинлиги фонга нисбатан, расмнинг фонидаги объектларнинг улчамига нисбатан объектнинг нисбий хажмининг узгаришига боглик. Енг яхшиси ёркинрок ёки карама-карши ранг билан таъкидлаш, ёмони милтиллатиш, ёркинликни узгартириш ёки узгартириш оркали таъкидлаш.

Мултимедиа дастурларини яратиш технологияси буйича мавжуд ички ва хорижий тизимларни куриб чикиш ва тахлил килишдан сунг биз енг кенг таркалган мултимедиа дастурлари ва уларнинг тушунчаларини куйидаги таснифлашни таклиф килишимиз мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Шаталов В.Ф. Куда и как исчезли тройки. Из опыта работы школ Донецка / В. Ф. Шаталов; Предисл. В. В. Давыдова. - М.: «Педагогика», 1980.

2. Ермолаева Ж.Е., Герасимова И.Н., Лапухова О.В. Инфографика как способ визуализации учебной информации // Концепт. - 2014. -№ 11. [Электронный ресурс]. - Режим доступа^йр://е-кюпсер1га/2014/14302.Мт.

3. Пачатковае навучанне: сям'я, дзщячы сад, школа №11/2015

4. Авдеева С.М. Электронные образовательные ресурсы, разработанные в рамках федеральных программ и проектов. [Казань, 2011] - URL: http:/^-школа-тат.рф/pdf/Avdeeva_ru.pdf

5. Бент Б. Андерсен, Катя ван ден Бринк, Мультимедиа в образовании. М.: Дрофа, 2007. C 58.

6. Галишникова Е.М. Использование интерактивной Smart-доски в процессе обучения // Учитель. 2007. № 4. C. 8-10.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.