Научная статья на тему 'ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЯ МАЛОГО И СРЕДНЕГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В ТАДЖИКИСТАНЕ В УСЛОВИЯХ РЫНОЧНОЙ ЭКОНОМИКИ'

ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЯ МАЛОГО И СРЕДНЕГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В ТАДЖИКИСТАНЕ В УСЛОВИЯХ РЫНОЧНОЙ ЭКОНОМИКИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
34
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МАЛЫЙ БИЗНЕС / СРЕДНИЙ БИЗНЕС / ЭКОНОМИКА ТАДЖИКИСТАНА / БАРЬЕРЫ / УСТОЙЧИВОЕ РАЗВИТИЕ / ИНДУСТРИАЛИЗАЦИЯ / ГОСУДАРСТВЕННОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ / ПОЛОЖЕНИЕ МАЛОГО И СРЕДНЕГО БИЗНЕСА В СТРАНЕ / ГОСУДАРСТВЕННЫЕ СТАНДАРТЫ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Аюбов Диловар Мирзошарифович

В данной статье расматриваается, анализируется и обосновывается положение и роль устойчивого развития бизнеса в современной рыночной экономике с акцентом на конкретные приоритеты, недостатки и барьеры в этой приоритетной области, их текущее состояние, особенности их эффективного функционирования и организации. экономики Республики Таджикистан, области их полезного анализа. Описаны ключевые этапы развития малого бизнеса за рубежом и в нашей стране, определены переспективы его дальнейшего развития на основе существующих барьеров и вызов для активной интернационализации таких компаний. Автор статьи уделяет большое внимание вопросу цифровизации малого бизнеса в направлении четвертой промышленной революции, а также разрабатывает предложения по улучшению переспектива выхода малых и средних предприятий на международную арену.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROBLEMS OF DEVELOPMENT OF SMALL AND MEDIUM ENTREPRENEURSHIP IN TAJIKISTAN IN A MARKET ECONOMY

This article analyzes and substantiates the position and role of sustainable business development in a modern market economy, with an emphasis on specific priorities, shortcomings and barriers in this priority area, their current state of work, features of their effective functioning and organization. economy of the Republic of Tajikistan, areas of their useful analysis. The key stages in the development of small business abroad and in our country are described, the prospects for its further development on the basis of existing barriers and challenges for the active internationalization of such companies are determined. The author of the article pays great attention to the issue of digitalization of small business in the direction of the fourth industrial revolution, and also develops proposals to improve the prospects for the entry of small and medium-sized enterprises into the international arena.

Текст научной работы на тему «ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЯ МАЛОГО И СРЕДНЕГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В ТАДЖИКИСТАНЕ В УСЛОВИЯХ РЫНОЧНОЙ ЭКОНОМИКИ»

education and training of citizens, expansion of vocational training and employment. Small and medium enterprises are one of the main socio-economic factors in improving the living standards of the country's population.

Along with highlighting the role of entrepreneurship and the development of small and medium-sized businesses in improving the living standards of the population, the authors also identify barriers to the development of small and medium-sized businesses, which reflect the scientific value of the article.

Keywords: economy, enterprise, market, income, entrepreneurship, small and medium business, innovation, trade, price regulation, living standards, etc.

Сведение об авторах:

Азизов Ш.С. - кандидат экономических наук, профессор общеуниверситетской кафедры экономической теории Таджикского государственного педагогического университета им. С. Айни.

Самиева М.Б. — соискатель общеуниверситетской кафедры экономической теории Таджикского государственного педагогического университета им. С. Айни.

About the authors:

Azizov Sh.S. - Candidate of Economic Sciences, Professor of the Department of Economic Theory of Tajik Pedagogical State University named after S. Ayni Samieva MB - The title of the Department of Economic Theory of Tajik Pedagogical State University named after S. Ayni

МУАММО^ОИ РУШДИ ФАЪОЛИЯТИ СОХИБКОРИИ ХУРД ВА МИЁНАИ ТОЧИКИСТОН ДАР ШАРОИТИ ЩТИСОДИ БОЗОРЙ

Аюбов Д.М.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номаи С.Айни

Сохибкории хурд дар рушди ик;тисодй, вок;еан мавк;еъ ва нак;ши калиди дорад. Ик;тисоди муосири бозорй наметавонад бе такя ба он фаъолияти муваффак;она касб намояд. Ташаккул ва рушди ик;тисодии фаъолияти сохибкории хурд дар аксари давлатхои пешрафтаи чахон дорои тачрибаи омузанда ва ибратбахш мебошад.

Сохтори вохидии хочагидорй дар шароити ик;тисоди бозорй асосан корхона ба хисоб меравад. Танхо корхона хамчун истехсолкунандаи махсулот ва хизматрасонй, субъекти мухими хочагидории бозорй, шинохта шудааст.

Дар Чумхурии Точикистон низ шахсони вокей ва шахрвандон метавонанд ба фаъолияти сохибкорй машгул шаванд. Мутоби;и моддаи 2 ^онуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи бак;айдгирии давлатии шахсони хукукй ва сохибкорони инфиродй "чунин оварда шудааст, ки шаходатномаи фаъолияти сохибкорй баъди ба расмият даровардани вокеияти хукукии таъсисёбии шахсони хукукй ва шахсони вокеъй, ворид намудани маълумот дар бораи онхо ба Фехристи ягонаи давлатй дода мешавад. Хуччати аз чониби макомоти бакайдгирии давлатй додашуда, яъне шаходатнома дар бораи фаъолияти расмии давлатии шахси хукукй ё патент ё шаходатнома дар бораи бакайдгирии давлатии шахси вокеъй ба сифати сохибкори инфиродй барои хукукй амалигардонии фаъолияти сохибкории инфиродй шаходат аз он медихад, ки метавонанд минбаъд мустакилона фаъолияти и;тисодиро пеш баранд[1]. Бе кайди давлатй фаъолияти сохибкорй ба амал оварда намешавад.

Хукуку ухдадорй ва кафолати фаъолияти сохибкорй тавассути конунгузории амалкунандаи кишвар ба тартиб дароварда мешавад.

•Хукуки машгул шудан бо фаъолияти сохибкорй, ташкили корхона ва сохибмулк будан нисбати моликият, ки барои пешбурдани корхои конунй, он зарур аст.

•Баробархукукии субъектон дар бозори омилхои моддй, захирахои мехнатй, ахборот ва омилхои табий.

•Баробарии шароити фаъолияти сохибкорй новобаста аз шакли моликият ва шакли ташкилй-хукукии корхонахо.

•Хифзи моликияти корхона аз мусодираи гайри;онунй.

•Рох надодан ба ракобати носолим ва вазъи монополй дар бозор ба манфиати молистехсолкунандагони алохида.

Таъмини босуръати рушди и;тисодй, сифати баланди тавлиди махсулот ва хизматрасонихо вазифаи мухими сохибкории хурд аст. Дар як катор кишвархои мутараккии чахон сохибкории хурд имруз 60-70% ММД-ро ташкил медихад, аз ин ру шумораи зиёди

онх,о ба чунин намуди фаъолияти иктисодй хдвасманд мегарданд ва зимни барномах,ои гуногуни давлатй бояд дастгирй ёбанд.

Тибки маълумоти пешних,одкардаи Global Alliance of SME, масалан корхонах,ои хурди Иёлоти Муттах,идаи Амрико такрибан 40%-и мах,сулоти умумиро истех,сол мекунанд[2] ва инчунин зиёда аз 50%-и нисфи ах,олии кобили мех,натро бо чойх,ои корй таъмин мекунанд.

Мах,з субъектх,ои тичорати хурд тавлидкунандагони равандх,ои инноватсионй дар сохди кишварх,ои рушдкарда ва ру ба инкишоф кодиранд, ки ба тагирёбии сохтори истеъмолот ба таври боварибахш посух гуянд.

Субъектх,ои сох,ибкории хурд тавре, ки тачрибаи Олмон сабт намудааст дар содироти мах,сулот ба дигар кишварх,о сах,ми назаррас ва афзоянда доранд.

Коршиносон сах,ми сох,ибкории хурду миёнаро дар содироти мах,сулоти саноатии як катор кишварх,ои пешрафта муайян карданд.

Х,амин тавр, дар Олмон ва Нидерланд ин х,исса такрибан 40%, дар Италия - 20-25% ва дар них,оят, дар ИМА ва Ч,опон - 15% содиротро ташкил медих,анд[3]. Агар мо ба х,исоби мазкур иштироки корхонах,ои хурдро дар тавлиди мах,сулоти тайёр, ки ширкатх,ои бузург содир мекунанд, ворид кунем, он гох, х,иссаи онх,о дар содироти ин кишварх,о такрибан 1,52,0 баробар баланд хохдд шуд.

Самти асосии содиротй барои корхонах,ои хурду миёна, бешубхд, савдои байналмилалии технологиями навтарин мебошанд. Х,амин тавр, дар Иёлоти Муттах,идаи Амрико 50% литсензия (чавознома)-х,ои фурухташуда аз чониби субъектх,ои сох,ибкории хурд ва ширкатх,ои инноватсионй мебошанд[4]. Гайр аз ин, тичорати хурд таъминкунандаи мах,сулоти корхонах,ои мошинсозй, кимиёвй, бофандагй, коркарди металл ва дигар намудх,ои мах,сулоти сох,ах,ои мухталифи иктисодй мебошад.

Дар кишварх,ои Гарб ташаккули истех,сол ва тичорати хурд ба як раванди них,оят тулонй табдил ёфтааст. Таърихи рушди онро ба якчанд марх,илах,о таксим кардан мумкин аст, ки ба назарияи даврах,ои калони конъюнктурии олими рус Н.Д. Кондратьев[5] такя мекунад, ки хело чолиб аст:

1. Марх,илаи аввал (с.1873-1929) бо ракобати байни инх,исоргарон ва тичорати хурду миёна тавсиф карда мешавад. Баъдтар, бо сабабх,ои гуногун, рушди ракобати корхонах,ои хурд аз бозор ронда шуданд. Аммо, бо вучуди ин, ширкатх,ои хурд тавонистанд, ки х,укуки мавчудияти худро бо рох,и мутобик шудан дар шароити авчи ракобат бо тичорати бузург х,ифз кунанд ва ба ташкили шарикию хдмкорй бо онх,о шуруъ кунанд.

2. Марх,илаи дуюм (с.1929 - 1974) ба давраи инкилоби илмию техникй ишора мекунад, ки них,оят ба тагйироти кулли раванди технологй, васеъ шудани номгуи молх,о дар бозор огози корх,ои компютерикунонй, рушди намудх,ои комилан нави хизматрасоних,ои илмию техникй, ташаккули сармояи хавфу хатарнок, пайдоиши лизинг ва амалиётх,ои дигари иктисодй вобастагй доранд. Дар окибат, хдмаи ин ба рушди босуръати тичорати хурд ва миёна мусоидат намуд.

Дар раванди марх,илаи навбатии инкилоби илмию техникй солх,ои 70-80-уми асри XX накши тичорати хурд ва миёна боз х,ам бештар шуд, зеро он ба як бозингари дорои мавкеъи хос дар чунин сох,ах,о, аз кабили биотехнология, электроника, рушди манбаъх,ои алтернативии тавлид ва фуруши энергия ва f. сох,иб гаштанд.

3. Марх,илаи сеюм (с. 1974-2020) бо тавсеаи доираи фаъолияти сох,ибкории хурд ва миёна ва афзоиши истиклолияти х,укукй ва иктисодии онх,о алокаманд аст. Бинобар ин, тичорати хурд таърихи муайяни таърихии ташаккул ва рушд дорад, аммо дар сатх,и чах,он хднуз таърифи ягонаи ин намуди сох,ибкорй масъалаи бах,снок ва нокифоя омухташуда ба х,исоб меравад.

Ин санадх,ои конунгузорй маъно ва накши тичорати хурдро нишон доданд. Чунин ташкилотх,о барои пурзур кардани тачдиди сохтори иктисодиёт, баланд бардоштани ракобат ва таъмини чойх,ои кории иловагй барои ах,олй пешбинй шуда буданд. Дар айни замон, сох,ибкории хурд дар баъзе кишварх,ои чах,он хддаф ва вазифаи мушаххас аз чумла инноватсиониро х,ам тадричан ичро карда истодааст.

Дар мукоиса бо кишварх,ои Созмони умумичах,онии савдо (СУС) сох,ибкории хурду миёна х,иссаи зиёдро ташкил менамоянд, ки ин имкон медихдд, ки 60-70 фоизи шуFлнокии ах,олй таъмин шуда, шумораи чойх,ои кории нав боз афзоиш ёбанд. Гайр аз он, ки фаъолияти сох,ибкории хурд ба таъмини рушди устувори иктисодй дар кишварх,ои мухталифи чах,он тавассути таъмини шуFлнокии ах,олй мусоидат мекунад, тичорати хурд дорои афзалиятх,ои зерин мебошад:

Якум, дар шароити иктисодй муосир, ки такозои ах,олй бо зудй таFЙир меёбад, сох,ибкории хурд ба туфайли хдссосии худ дар ракобати бозорй ва ниёзх,ои истеъмолгарон

дар мyддати камтарин вакт комёб шавад. Корхонахои хурд кодиранд талаботи худро ба эхтиёчоти истеъмолкунандагон ва ба тагирёбии талабот мутобик карда, доираи фаъолияташонро ба куллй тагйир диханд.

Дуюм, фаъолияти субъектхои сохибкории хурд нисбат ба корхонахои бузург самараноктар аст. Х,амин тарик, тибки маълумоти Шурои технологияхои сохибкории хурди ИМА, корхонахои хурду миёна такрибан 32%-и мухандисон ва олимонро бо кор таъмин мекунанд, дар холе ки ширкатхои калон танхо 27%[6] -ро бо кор таъмин карда метавонанд. Инчунин, корхонахои сохибкории хурд кодиранд, ки бо сабаби мавчуд набудани монеахои бюрократй аз потенсиали неруи инсонй самараноктар истифода баранд.

Сеюм, тичорати хурд, метавонад фаъолияти навоваронаро амалй намояд. Вобаста ба ин нуктаи бенихоят мухим, олими машхури Австриягй Ч,озеф Шумпетер дар асари худ "Назарияи рушди иктисодй"[7] накши сохибкорро хамчун навовар бори аввал маънидод ва асоснок кардааст. Ба гуфти y навоварй ё инноватсия ин маънои дигаргунсозй, гузариш аз як сатхи сифат ба сатхи нави сифат, махсулоти комилан нав дар заминаи татбики амалии андешаи нав, ихтироот ва чорй кардани он дар раванди истехсоли махсулот, тичоратикунонии он камерсиализатсия мебошад.

Корхонахои хурд омилхои ракобаттавонии зиёд доранд, ки дар катори онхо:

1. Самаранокии баландтари идоракунй нисбат ба корхонахои бузург;

2. Харочоти нисбатан камтари истехсол ва фуруши махсулот аз чониби корхона;

3. Монеахои камтар барои баромадан аз бозор;

4. Осонии нисбии тагйир додани низоми истехсолот ва тичорати махсулот.

Сохибкории хурди инноватсионй маънои онро дорад,ки ба татбики амалии дастовардхои

илмию техникии замонавй бештар асос ёфтааст.

Fайр аз он, дар байни корхонахои хурд накши ракобат дар бозор зиёдтар буда, онхо махсулоти комилан навро дар заминаи истифодаи технологияхои муосир ва навоварихои бозорёбй ва бахши мудирия дар мухлатхои нисбатан кутох ва муваффакона ба истеъмолгарони дохилй ва берун аз марзи кишвар пешкаш менамоянд.

Дар ин маврид, сохибкории хурд чандин шартхоро риоя кардан зарур аст:

1.Шуглнокй ба маънои анъанавии худ тадричан мазмуни дар бозори мехнат мазмуни нав ва доимй пайдо намуда, самаранокии фаъолияти иктисодиро баланд мебардорад.

Дар ин замина хамкорй байни корхонахои хурд ва нисбатан бузург инкишоф ёфта, вокеати амалй пайдо мекунад.

Х,амин тарик, метавон гуфт, ки корхонахои хурду миёна дар иктисоди чахонй накши хеле мухимро ба ухда доранд вале сарфи назар аз таърихи хеле тулонии ташаккул ва рушди корхонахои хурду миёна, дар амалияи хочагидории чахонй хануз таърифи ягонаи ин намуди сохибкорй вучуд надорад. Кишвархои гуногун меъёрхои гуногуни сохибкории хурду миёнаро истифода мебаранд[8].

Ахамияти ин мавзуъ аз он сабаб ба амал омадааст, ки сохибкории хурд дар Точикистон хануз тахлили амики хамачонибаро нагирифтааст. Шарти зарурии ин набудани маблагхои молиявии зарурй, хусусан дастгирии назаррас аз чониби давлат дар шароити бухронй бо сабабхои гуногун, масалан авчи гирифтани пандемияи ковид-19 мебошад.

Дар бисёр кишвархо аксар вакт корхонахои хурд ва миёнаи сохаи саноат максади конеъ кардани талаботи бозори дохилй дар робитаи зич бо корхонахои бузург фаъолият мекунанд, ки аслан мантики солим дорад.

Мувофики маълумотхои расмии оморй ба 01.01.2020 дар Чумхурии Точикистон шумораи шахсони хукукии ба кайди давлатй гирифташуда аз руи шаклхои моликият, андоза дар худуди Чумхурии Точикистон ба таври зерин сурат гирифтааст:

Ч,адвалй 1.

Динамикаи шумораи корхонахо дар Чумхурии Точикистон_

№ Намуди корхонахо Х,амаги аз он чумла амалкунанда Аз он чумла аз руи шакли моликият

давлатй Хусусй ва коллек-тивй Хоричи ва омехта

1 Ч,умхурии Точикистон 46465 27 069 9139 17450 480

2 Корхонахои хурд (то 30 нафар) 21734 4704 16635 395

3 Корхонахои миёна (аз 31 то 200 нафар) 4957 4148 748 61

4 Корхонахои бузург (аз 201 нафар зиёд) 378 287 67 24

Манбаъ: Омори солонаи ЧумхурииТочикистон, Душанбе: Агентии омори назди президенти Чумхурии Точикистон, 2020-с218

Чунон, ки ракамхои хисоботй оморй гувохи медихад, дар охири соли 2019-ум аз 46 465 адади умумии шумораи шахсони хукукии ба кайд гирифташуда, танхо 27 069 адади он фаъолона амал кардаанд, ки ин 58,2 фоизро ташкил менамояд. Бокимондаи теъдоди корхонахо бо сабабхои гуногун (мушкилоти андозсупорй, нарасидани маблагхои худй, фоизи баланди карзхои бонкхои тичоратй ва гайра) фаъолияташонро амалй карда натавонистанд.

Аз 21 734 адад корхонахои хурди амалкунанда шумораи кормандон то 30 нафар 16635 адади онхо яъне 76,5%-и онхо моликияти хусусй ва коллективй мебошанд, ки ин тагйирот дар солхои сохибистиклолй ба вучуд омадааст.

Шумораи афзояндаи корхона ва ташкилотхои шахсони хукукй дар худудй Точикистон сол ба сол афзудааст: аз 39 834 адад дар соли 2019 то ба 46 465 адад баробар шудааст, яъне дар муддати хафт сол (2013-2019) шумораи онхо дар кишвари сохибистиклоли мо 6634 адад ё 116,6 %[9] зиёд мебошад, фазои сохибкории ракобатиро то андозае таъмин мекунад.

Бояд хотирнишон намоем, ки холо кисмати зиёди корхонахои хурд ва миёна дар сохахои кишоварзй, савдо, хуроки умумии вилоятхои Хатлону Сугд ва шахри Душанбе-пойтахти Точикистон чойгир мебошанд.

Дар бораи дастгирии давлат барои таъмини рушди устувори сохибкорй сухан ронда, зикр кардан басо бамаврид аст, ки дар ин самт як катор пешравихо дар солхои охир ба назар мерасанд. Сохторхои махсуси дастгирии давлатии сохибкории хурд ва миёна ташкил шуда истодаанд ва дар катори онхо фондхои дастгирии молиявии сохибкории хурду миёна дар сохаи саноат, кишоварзй, сохтмон ва хизматрасонй аз хисоби маблагхои бучети давлатй ва сатхи махаллй, аввалин бизнес-инкубатори сатхи давлатй барои сохибкорони чавону ояндадор, ташкили касбият ва тахассуси онхо, мораторияи санчишу назоратхои зиёду бехуда аз намояндагони сохторхои давлатии андоз, гумрук, додгох, додситон, идорахои назоратии сершумор, зиёд кардани намуди имтиёзхои давлатй, паст шудани фоизи карзхои бонкй, озод кардани хочагии дехконй ба муддати як соли таквимй (с.2021) аз андози ягонаи замин, эълон ва ба рох мондани сабукихои андозсупорй барои корхонахои нави муштарак, ма^сулоти ракобатнокро барои содирот ба хоричи кишвар ташкил ва муназзам ба рох мемонанд, истехсоли семент, махсулоти тару тозаи кишоварзй аз чумла богдорй ва растанипарварй, асал, истехсоли гушти тозаи мург, тухм ва дигар молхои воридот ивазкунанда, ки номгуи онхо дар асоси карорхои дахлдори Хукумати Точикистон дар солхои 2019-2020 кабул шудааст ва имруз муваффакона дар амали хочагидорй татбик шуда истодаанд.

Точикистони сохибистиклол пайгирона ва бо кадамхои устувори иктисодй ва ичтимой рушд карда истодааст, ки ин падидаи нек аз ояндаи дурахшони кишвари махбубамон ва зиндагии худи мардум дар фазои сулху вахдати пойдор дарак медихад. Максади асосии давлат, таъмини вазифахои стратегй ва бузурги давлату хукумати кишвар ин боз хам бештар мухайё кардани сатхи зиндагии шоистаи мардум, баланд бардоштани сатхи некуахволии ахолй ба хисоб меравад.

Дар хакикат дастовардхои иктисодию ичтимоии Точикистон назаррас ва боиси таъкид мебошанд. Танхо дар солхои 2013-2020 тавре, ки зимни суханрониашон Президенти Чумхурии Точикистон, пешвои миллат мухтарам Эмомали Рахмон ба муносибати савгандёдкунии Президенти Чумхурии Точикистон дар шахри Душанбе, 30 октябри соли 2020 таъкид намуданд: «Дар солхои 2013-2020 хачми вокеии мачмуи махсулоти дохилй беш аз ду баробар афзуда, суръати миёнаи солонаи рушди он ба 7% баробар гардид. Мачмуи махсулоти дохилй ба хар як сокини мамлакат 1,7 баробар даромади пулии ахоли беш аз ду баробар ва музди мехнати миёнаи як корманд 2,4 баробар афзоиш ёфт, зиёда аз як миллион чойхои корй таъсис дода шуда, шумораи шахрвандоне, ки ба мухочирати мехнатй мераванд аз 1 миллиону 100 хазор то 460 хазор нафар, яъне дуюним баробар кам карда шуд. Дар натичаи амалй гардидани санадхои стратегй сатхи камбизоатй аз 38,3 % соли 2013 то 26,3 % дар соли 2020, яъне 12 % паст шуда, дарозумрии миёнаи шахрвндон аз 73 то 75 сол боло рафт. Дар ин давра хачми умумии даромади бучети давлат ду баробар зиёд шуд»[10].

АДАБИЁТ

1. Крнуни Ч,Т «Дар боари бакайдгирии давлатии шахсони хукукй ва сохибкорони нфиродй», ш.Душанбе 2009, №508 www.majmilli.tj.

2. Кропоткин М. Легко ли быть небольшим // Валовый внутренний продукт. - 2012. - №9 (79).

3. Мясоедов Б. А. Проблемы экономических циклов и длинных волн в трудах и судьбах российских экономистов // Кондратьевские волны. - 2014. - № 3. - С. 343-357.

4. Омори солонаи ч,умхурии Точикистон. Агентии омори назди Президенти ч,умхурии Точикистон. Душанбе, 2020 с.218.

5. Романович Л.Г., Евтушенко Е.И., Романович М.А. Малый бизнес сферы инноваций в условиях глобализации // Вестник Белгородского государственного технологического университета им. ВГ Шухова. -2015. - №. 6. - С. 287-290.

6. Серова Л.С.. Микро-предприятия в экономике России: состояние и тенденции развития. СпБ., 2012. С.

9.

7. Шумпетер И. «Теория экономического развития» Москва: Прогресс, 1982.

8. Эмомали Рахмон. Ман ба нону намаки хал^и бузургворам ба ин мартаба расидам. Суханронии Президента Ч,Т, пешвои миллат ба муносибати савгандёдкунии Президента Ч,Т, ш. Душанбе, 30 октябри с.2020 газетаи Ч,умхуриятс1-2.

9. Audra Bianca. Reasons Why Small Businesses are Important // The Houston Chronicle. 2015. URL: http://smallbusiness.chron.com/reasons-smaU-businesses-important-54131.htmI (дата обращения: 21.01.2019).

10. Four global experience to support SME development. URL: http://www.globalsmes.org/html/index.php?func=about&lan=en (дата обращения: 21.01.2019).

ПРОБЛЕМЫ РАЗВИТИЯ МАЛОГО И СРЕДНЕГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В ТАДЖИКИСТАНЕ В УСЛОВИЯХ РЫНОЧНОЙ ЭКОНОМИКИ

В данной статье расматриваается, анализируется и обосновывается положение и роль устойчивого развития бизнеса в современной рыночной экономике с акцентом на конкретные приоритеты, недостатки и барьеры в этой приоритетной области, их текущее состояние, особенности их эффективного функционирования и организации. экономики Республики Таджикистан, области их полезного анализа. Описаны ключевые этапы развития малого бизнеса за рубежом и в нашей стране, определены переспективы его дальнейшего развития на основе существующих барьеров и вызов для активной интернационализации таких компаний. Автор статьи уделяет большое внимание вопросу цифровизации малого бизнеса в направлении четвертой промышленной революции, а также разрабатывает предложения по улучшению переспектива выхода малых и средних предприятий на международную арену.

Ключевые слова: малый бизнес, средний бизнес, экономика Таджикистана, барьеры, устойчивое развитие, индустриализация, государственное регулирование, положение малого и среднего бизнеса в стране, государственные стандарты, положение малого и среднего бизнеса в стране.

PROBLEMS OF DEVELOPMENT OF SMALL AND MEDIUM ENTREPRENEURSHIP IN TAJIKISTAN IN A MARKET ECONOMY

This article analyzes and substantiates the position and role of sustainable business development in a modern market economy, with an emphasis on specific priorities, shortcomings and barriers in this priority area, their current state of work, features of their effective functioning and organization. economy of the Republic of Tajikistan, areas of their useful analysis. The key stages in the development of small business abroad and in our country are described, the prospects for its further development on the basis of existing barriers and challenges for the active internationalization of such companies are determined. The author of the article pays great attention to the issue of digitalization of small business in the direction of the fourth industrial revolution, and also develops proposals to improve the prospects for the entry of small and medium-sized enterprises into the international arena.

Key words: small business, medium business, economy of Tajikistan, barriers, sustainable development, industrialization, government regulation, the situation of small and medium-sized businesses in the country, government standards, the situation of small and medium-sized businesses in the country.

Сведения об автора:

Аюбов Диловар Мирзошарифович - Таджикский государственный педагогический университет им. Садриддина Айни, кандидат экономических наук, доцент, заведующий кафедрой экономической теории. Адрес: 734003, Республика Таджикистан, г. Душанбе, проспект Рудаки 121, d-ayubov @list.ru.

About the author:

Ayubov Dilovar Mirzosharifovich - Tajik State Pedagogical University named after Sadriddina Aini, Candidate of Economic Sciences, Associate Professor, Head of the Department of Economic Theory. Address: 734003, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue 121, d-ayubov @list.ru.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.