Научная статья на тему 'ПРОБИОТИК БАКТЕРИЯЛАРДА ФИТАЗА ФАОЛЛИГИНИ АНИҚЛАШ УЧУН ГУРУЧ КЕПАГИДАН ФИТИННИ ТОЗАЛАШ'

ПРОБИОТИК БАКТЕРИЯЛАРДА ФИТАЗА ФАОЛЛИГИНИ АНИҚЛАШ УЧУН ГУРУЧ КЕПАГИДАН ФИТИННИ ТОЗАЛАШ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
сув муҳити / озуқа / балиқчилик / фитаза / фитин кислотаси / сифатли озуқа / фосфор.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Хушвақтов Э.М, Бекмуродова Г.А, Хидирова М.А, Миралимова Ш.М

Дунё буйлаб миллион тонна балиқлар фермер хўжаликларида етиштирилади. Аммо балиқ етиштиришда кузатиладиган муаммолар балиқ етиштиришда чекланишларни келтириб чиқаради. Фитаза ферменти овқат таркибида мавжуд бўлган фитик кислотани парчаловчи таъсирга эга фермент. Фитин ўсимликлардаги фосфорнинг асосий сақлаш шакли бўлиб, кўплаб ҳайвонлар, жумладан балиқ, чорва моллари ва паррандалар томонидан ўзлаштирилиши қийин. Тадқиқотдан фитаза таҳлиллари учун ишлатиладиган сифатли фитатни таббий маҳсулотларда оддий кимёвий моддалар асосида тозалаш амалга оширилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Хушвақтов Э.М, Бекмуродова Г.А, Хидирова М.А, Миралимова Ш.М

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПРОБИОТИК БАКТЕРИЯЛАРДА ФИТАЗА ФАОЛЛИГИНИ АНИҚЛАШ УЧУН ГУРУЧ КЕПАГИДАН ФИТИННИ ТОЗАЛАШ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "STATUS AND DEVELOPMENT PROSPECTS OF FUNDAMENTAL AND APPLIED MICROBIOLOGY: THE VIEWPOINT OF YOUNG SCIENTISTS" _25-26 SEPTEMBER, 2024_

ПРОБИОТИК БАКТЕРИЯЛАРДА ФИТАЗА ФАОЛЛИГИНИ АНЩЛАШ УЧУН ГУРУЧ КЕПАГИДАН ФИТИННИ

ТОЗАЛАШ

1Хушвактов Э.М., 2Бекмуродова Г.А., 3Хидирова М.А. , 4Миралимова Ш.М.

1 Стажёр - тадкикотчи, УзРФА Микробиология институти 2Кичик илмий ходим, PhD., УзРФА Микробиология институти 32 курс таянч доктарант, УзРФА Микробиология институти 4Етакчи илмий ходим, профессор. Микробиология институти https://doi.org/10.5281/zenodo.13842502

Аннотация. Дунё буйлаб миллион тонна балицлар фермер хужаликларида етиштирилади. Аммо балиц етиштиришда кузатиладиган муаммолар балиц етиштиришда чекланишларни келтириб чицаради. Фитаза ферменти овцат таркибида мавжуд булган фитик кислотани парчаловчи таъсирга эга фермент. Фитин усимликлардаги фосфорнинг асосий сацлаш шакли булиб, куплаб %айвонлар, жумладан балиц, чорва моллари ва паррандалар томонидан узлаштирилиши цийин. Тадцицотдан фитаза та%лиллари учун ишлатиладиган сифатли фитатни таббий ма%сулотларда оддий кимёвий моддалар асосида тозалаш амалга оширилди.

Калит сузлар: сув му%ити, озуца, балицчилик, фитаза, фитин кислотаси, сифатли озуца, фосфор.

Дунё буйлаб миллион тонна баликлар фермер хужаликларида етиштирилади. Аммо балик етиштиришда кузатиладиган муаммолар балик етиштиришда чекланишларни келтириб чикаради. Фермер хужаликларида бали; махсулотларини етиштиришдаги муаммоларга сув манбааларининг сифати яъни сувнинг мухит рН курсатгичи, температура ва тозалиги, бали; етиштириш учун мулжалланган жойнинг урни, сувнинг харакатланиш тизими, бали; етиштириладиган ховузларнинг назорат килиниши, кулланиладиган технологияларнинг мос эмаслиги хамда бали; етиштиришда сифатли озуканинг етишмаслигини санаб утиш мумкин. Булардан ташкари фермер бали; касалликларини назорат килиш, профилактика чораларини тугри жорий етишни хам назоратга олиши лозим [1].

Алохида эътиборга олиниши лозим булган муаммоларга кам харажатли тизимни жорий етиш, маркетинг хдмда савдо хизматини ташкил этилганлиги, бали; мувозанатли ва туйимли озиклантиришнинг етишмаслигини келтириш мумкин. Нотугри овкатланиш секин усишга, деформацияга ва бошка муаммоларга олиб келиши мумкин.

Балик овкатини танлаш ва ишлатишда эътиборга олиш керак булган асосий жихатларга озиклантириш тури, яъни озука таркибига кирадиган протеин, ёг, углевод, минерал ва витамин кушимчаларини мавжудлигини бахоланади. Куп холатларда протеинли озука сифатида гушт ва гуштнинг кушимча махсулотлар, соя махсудлотларидан, ёгли озука сифатида эса усимлик ёглари, бали; ёгларидан, углеводга бой озука сифатида маккажухори уни, бугдой ва гуруч махсулотларидан фойдаланилади [2]. Аммо муаммо шундаги балик учун белгиланган рацион билан озиклантириш иктисодий ва молиявий жихатдан катта микдорда юкотишларга олиб келиши мумкин. Бугунги кунда фермерлар арзон махсулотлардан фойдаланишга харакат килишади. Айнан бугун баликчилар бали;

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "STATUS AND DEVELOPMENT PROSPECTS OF FUNDAMENTAL AND APPLIED MICROBIOLOGY: THE VIEWPOINT OF YOUNG SCIENTISTS" _25-26 SEPTEMBER, 2024_

бокишда асосан углевод махсулотларига таянганлиги бу балик хазм системасида кийин хазмланиши белгиланган натижаларга эришиш имкониятини чеклайди. Баликчилик фермер хужаликлари учун арзон сифатли озукаларни ишлаб чикиш мухим масалалардан хисобланди.

Фитаза ферменти овкат таркибида мавжуд булган фитик кислотани парчаловчи таъсирга эга фермент. Фитин усимликлардаги фосфорнинг асосий саклаш шакли булиб, куплаб хайвонлар, жумладан балик, чорва моллари ва паррандалар томонидан узлаштирилиши кийин. Фитаза ферменти эса фитин кислотасини гидролизлаш билан фосфорнинг узлаштирилиши кулай булган холатга келтиришга ёрдам беради, яъни фитинни инозитол ва фосфатга парчалайди, бу эса узлаштирилиши мумкин молекулалардир. Х,осил булган фосфор усиш ва ривожланиш учун асосий элемент булиб, унинг етишмаслиги хосилдорлик ва саломатликни пасайишига олиб келиши мумкин [3]. Озукага фитаза кушиши оркали синтетик фосфор кушимчаларига булган эхтиёжни ва атроф-мухитни ифлосланиш хавфини камайтириш учун мухим. Фитаза бир вактнинг узида баликчиликда фойдаланиладиган гунгдаги чикариладиган фосфор микдорини камайтиришга ёрдам беради, бу эса сувнинг ифлосланиши хавфини камайтиради. Баъзи усимликлар ва микроорганизмлар табиий фитаз фаоллигига эга [4].

Фитаза аквакултурада балик ва бошка сув организмлари учун озукада фосфор мавжудлигини яхшилаш учун ишлатилади. Фитаза кушимчаларини озукага киритиш озука самарадорлигини ва хайвонларнинг фаровонлигини сезиларли даражада яхшилайди, шунингдек, баркарор кишлок хужалиги ва атроф-мухит мухафаза килишга ёрдам беради

[5].

Тадкикотдан максад фитаза тахлиллари учун ишлатиладиган сифатли фитинни таббий махсулотларда оддий кимёвий моддалар асосида тозалаш.

Тадкикот усуллари. Тадкикотда гуруч кепагидан фитин тозалаш Madsen C.K тавсия килган протокол асосида амалга оширилди [Madsen C.K., р. 7-12]. Протоколга асосан гуруч кепага ёгсизлантириш, экстракциялаш, барий фитатни чуктириш, барий фитатни фитат кислотага айлантириш, бир неча боскичли кристаллаш ва лиофил усулда куритиш асосида фитин ажратилди ва массаси аникланди.

Олинган натижалар Тадкикотда 150-200 г гуруч кепаги 150-200 мл ацетонда ёгсизлантирилди. 100 гр чукма олинди. Чукма стаканга солиниб, 500 мл (0,25М) HCl кушилиб 1 соатлик аралаштиришдан сунг 10 дакика 7000 грм центрафуга килиниб, супенатант йигиб олинди. 5 гр Ba(OH)2 (музда сакланган холатда) кушилди ва тулик эритилди ва кайта чуктирилди. Тулик чуктириш учун 5М NaOH ёрдамида мухит рН - 5,0 га созланди. Центрафугалаш асосида чукма олиниб, дастлаб бидистилланган сув, 0,01 М EDTA ли NaOH эритмаси билан ва дистелланган сув ёрдамида ювилди, 10 гр чукма олинди ва дистилланган сувда чукма эритиб олинди. Чукма муз устида 160 мл 10 М H2SO4 кушилиб шиша таёкча ёрдамида 30 дакика аралаштирилди. 16,7 мл метанол кушилиб 5 дакика центрафугаланди. Супернатант тупланди. Супернатант колбаларга тенг хажмда ажртаилиб 13,3 гр дан (250 мл супернатантга) 1М NaOH кушилиб 5 дакика давомида вортекс килинди ва кристалланишни амалга оширдик. Х,осил булган криссталлар 5 дакикалик центрафугалаш асосида тупланди. Муз устида 20 мл 75% ли метанол солиниб, шу холатда 24 соат музлатгичда сакланди. Центрафугалаш асосида чукма йигиб олиниб, 2 соат хавода куритилди. Чукма 50 мл сувда эритилиб, 5 М NaOH билан мухит курсатгичи

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "STATUS AND DEVELOPMENT PROSPECTS OF FUNDAMENTAL AND APPLIED MICROBIOLOGY: THE VIEWPOINT OF YOUNG SCIENTISTS" _25-26 SEPTEMBER, 2024_

ишкорий (рН-12,3) х,олатга келтирилди. Умумий микдор 90 мл га етказилди. 90 мл лик аралашманинг устидан 10 мл 10% метанол кушилиб 10 дакика центрафуганланди ва супернатант йигиб олинди. 10 % метанол саклаган супернатантда метанолнинг концентрацияси 80% га етказилди. 15 дакика музда сакланди. 10 дакика 7000 грм центрафугалаш асосида чукма олинди. Чукма 60 мл 75% ли метаноола суюлтирилди 10 дакика 7000 грм центрафугалаш асосида чукма олинди ва лиофил усулда 36 соат давомида куритилди. 30 мгр массали фитин ажратиб олинди.

Хулоса. Гуруч кепагидан оддий кимёвий моддалар ва ускуналардан фойдаланган холатда 30 мг микдорда юкори сифатли фитин ажратиб олишга мувофик булди. Фитаза фаоллиги текшириш учун ажратилган фитиндан фитаза фаоллигига эга пробиотик сут ачитувчи бактерияларни текширишда фойдаланиш имкониятини яратилди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Реус, Н. И. Методологические основы формирования социальноэколого-экономической системы и национального промышленного рыболовства // Фундаментальные исследования. - 2012. - № 11-3. - С. 779-784

2. Васильев, А. М. Концептуальные основы устойчивого рыболовства и рационального использования биоресурсов // Север и рынок: формирование экономического порядка. - 2012. - Т. 2, № 30. - С. 51-57

3. Suzuki U. Uber ein Enzym "Phytase" das Anhydro-oxy-methylen-diphosphosaure spaltet. Bull. Coll. Agr. TokyoImper. Univ. 1907;7:503-505

4. Brinch-Pedersen H. Increased understanding of the cereal phytase complement for better mineral bio-availability and resource management. J. CerealSci. 2014;59(3):373-381

5. Ilyashenko, Arthur. Основные аспекты рационального применения ферментов в аквакультуре. 2002. c. 2-5.

6. Madsen C.K., Brearley CA, Brinch-Pedersen H. Lab-scale preparation and QC of phytase assay substrate from rice bran. Anal Biochem. 2019 Aug 1;578:7-12

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.