CC BY
18Из практики законотворчества на государственном языке
Шыцгысбаева Дуйсенкул Муцамбетжанцызы,
ЦР Зацнама институты Лингвистика орталыгынъщ Аударма секторыныц ага гылыми цызметкер1
ПРЕЗИДЕНТ ЖОЛДАУЛАРЫ ЖАРЦЫН БОЛАШАВДА ЖЕТЕЛЕЙД1
Президентiмiз Н^рс^лтан Назарбаевтьщ жыл сайынгы дэстYрлi Жолдауы бYкiл ^аза^станды^тардыц асыга кYтетiн «жагымды жацалыщтарыныц» бiрiне айналганына да бiрталай жылдар вттi. Б^л ЖолдаулардаПрезидентiмiз мемлекеттщ алдагы кезецдердеп ^ай салада болмасын, келелi дамуды, стратегиялыщ ма^саттарды, халыщтыц экономикалыщ эл-ау^атын жа^сартуды, ^лттыц бiрлiгiн, ^лыстыц ^йысуын жан-жащы ^амтыйды.
Мемлекет басшысыныц осы багыттардагы бYкiл кYш-жiгердi ж^мылдыру, мYмкiндiктердi шогырландыру эрi Yйлестiруге багытталган келелi идеялары осы Жолдауларынан бастау алып жататындыгы да ай^ын. Демократиялыщ дамудыц дацгыл жолын тацдап алган Каза^ елi алдымыздагы жылы Парламенттi тYбегейлi взгертiп, оны Yш партиялы жогаргы зац шыгарушы органга айналдырды. Осы саяси тYрленген жогаргы органныц алдында ащаруылуга тиiстi келелi мiндеттер бар. Эйткенi алда бYкiл элем хал^ыныц дегбiрiн алган дагдарыстыц екiншi тол^ыны келе жатыр. Б^ган ^оса соцгы кездерi елiмiзде орын алып жащан тYрлi о^игалардыц да, на^ты айщанда лацкеспк пигылдагы келецшз жайттардыц орын алганы да белгш. Демек, Президенттщ алдымыздагы Жолдауында экономикалыщ т^ракгылыщ, мемлекеттщ каушиздшн ныгайту, сонымен ^атар халыщтыц эл-ау^атын квтеру ма^саттарыныц квзделуi де мYмкiн.
Мiне, осынау кезецнен бастау алган Мемлекет басшысыныц ^ай Жолдауын алып ^арасацыз да мемлекеттщ т^ра^тылыгы, тэуелсiздiгiн ныгайту, дамыту, халыщтыц эл-ау^атын арттыру, ел экономикасын ныгайту сынды бэрiмiз Yшiн де мацызды жайттардыц ^амтылганын кез-келген адам байыптайды. Тiптi олар аталган жолдаулардыц «Елдегi жагдай мен iшкi жэне сырт^ы саясаттыц негiзгi багыттары туралы: Когамды демократияландыру, жаца гасырдагы экономикалыщ жэне саяси реформа», «Елдiц жаца гасырдагы т^ракгылыгы мен каушиздЫ, «Еркш, тиiмдi жэне каушиз ^огамга ^адам», «Елдегi жагдай жэне 2002 жылга iшкi жэне сырт^ы саясаттыц непзп багыттары туралы», «Iшкi жэне сырт^ы саясаттыц 2003 жылга негiзгi багыттары туралы», «1шю жэне сырт^ы саясаттыц 2004 жылга непзп багыттары», «Бэсекеге кабшетп Казахстан, бэсекеге кабшетп экономика, бэсекеге кабшетп ^лт», «Казахстан экономикалыщ, элеуметтiк жэне саяси жедел жацару жолында», «Казахстан вз дамуындагы жаца серпшс жасау ^арсацында! Каза^станныц элемдеп бэсекеге барынша кабшетп 50 елдщ ^атарына кiру стратегиясы», «Жаца элемдеп жаца Казахстан!», «Казахстан хал^ыныц эл-ау^атын арттыру - мемлекеттiк саясаттыц басты ма^саты» атты атауларыныц взiненде елдщ, мемлекеттщ гулдену^ халыщтыц ба^ытты, жа^сы вмiр CYPуi Yшiн арналгандыгын ай^ын ацгаруга болады.
Сол Жолдаулардыц шшен бiреуiне на^ты топтала кете отырып, б^лардыц барлыгы халывда жасалган ^ам^орлыщ, елдi дагдарыстан алып шыгу Yшiн жасалган квреген, алыстан болжагыш жобалар екенш бай^ауга болады.
Президентiмiздiц «Каза^стан-2050» Стратегиясы - ^алыптас^ан мемлекеттiц жаца саяси багыты» атты Жолдауы жалпы халывда, жастарга аманат жYктеп, орасан сешм ар^алатып отыр. Президент вз жолдауында: «Мен аздерге - жаца буын ^аза^станды^тарга сенiм артамын. Оздер жаца багыттыц ^озгаушы кYшiне айналуга тиiссiздер», - деген болатын. 0з жагынан мемлекет жастардыц сапалы бшм алуына, вз тацдауымен взiне ^ажетп мамандыщтарды игеруiне барлыщ жагдайды жасады, тек соны сапалы ат^ару - эр адамныц мiндетi. Б^ган мемлекет тарапынан жасалган элемдiк децгейдегi Назарбаев Университет^ «Балапан», Назарбаев Зияткерлiк мектептер^ «Болаша^» багдарламалары дэлел. Бiздiц ата-бабаларымыз ацсап, ^ол жеткiзе алмаган арман-ма^саттар, м¥рат-мYмкшдiктер-
^ №5 (41) 2015 ж. Цазацстан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы
барлыгы бiздiц алдымызда дайын, бiз осы мYмкiндiктердi барынша пайдаланып, кYш-жiгерiмiздi аямай ж^мсап, табысты ецбек етуiмiз кажет. Осы жолдаулар казакстандыктарды биiк белестерге жетелейтш жаркын жол, эрi зор аманат.
Багдарламада Президент бYгiнгi ^ннщ ец мацызды мэселесi ел бiрлiгi мен тiлге баса назар аударды. <^рлш бар ел озады, бiрлiгi жок ел тозады». БYгiнгi Казакстанныц жеткен жетiстiктерi мен алган шыцдары бiрлiктiц аркасы. Сондыктан казактыц бiрлiгi — елдiгiмiздiц кiлтi, ец басты мэселесi. Ел бiрлiгi - ец асыл касиет», - деген Президент т^жырымы Отанын CYЙген эр азаматтыц жYрегiнен орын алуы керек. «Тшге деген кезкарас шындап келгенде, елге деген кезкарас. Казак тiлi жаппай колданыс тiлiне айналып шын мэшнде мемлекеттiк тiл мэртебесiне кетерiлгенде гана бiз елiмiздi Казак мемлекетi деп айтатын боламыз», — деп Президент ел бiрлiгiнiц басты белгiсi казак тш екенiн баса атап етп.
Елiмiз тэуелсiз ел атанды, осыган орай тiлiмiз де тэуелсiз болуга тиiс. Тiлiмiз тэуелсiздiк алмай, езшщ т^гырына конбай, Тэуелсiздiктiц рухын сезше алмаймыз. Сондыктан да тiл тэуелшздт - ел болашагы.
Сонымен катар тэуелсiздiгiмiздi алган осындай сындарлы сэттерде Президентiмiздiц казакстандыктарды ез Жолдауларымен жтерлецщрш отыруы, жYректерiне сенiм ^ялатып кана коймай, болашакка накты багдар беруi нагыз кереген саясаткер т^лганыц гана колынан келетiн iс. Багытымызды айкындап, багымызды жандырган б^л Жолдаулар Президентпен бiрге тэуелсiз казакстандыктарды элi талай рет зор жецiстерге жеткiзiп, бшк шындарга жетелейтiнi анык.
Президенттiц б^л Жолдауыныц ерекшелiгi -мемлекетiмiздiц стратегиялык даму жолын 2050 жылга дейiн аныктады. Жолдауда бiздiц басты максатымыз - 2050 жылга карай мыкты мемлекеттщ, дамыган экономиканыц жэне жалпыга ортак ецбектiц негiзiнде берекелi, сенiмдi когам к¥ру. «Б^л Yшiн елiмiзде барлык мYмкiндiктер: ресурстар, бiлiмдi адамдар, ж^дырыктай ж^мылдырылган ^лт бар», - деп айтылган. БYгiнгi шыккан биiгiмiзден карасак, 20 жыл iшiнде кол жетюзген жетiстiктерiмiздi талдап карайтын болсак, Казакстан-2030 Стратегиясында белгiленген негiзгiмiндеттер орындалды, ал калгандары орындалу Yстiнде. Бастысы тэуелаз ел болып, етек-жецiмiздi жинадык, эл-эукатымыз жаксарды. БYкiл элем елдерi мойындаган мемлекетке айналдык, халыктар достыгы мен саяси т^рактылыгы берiк ел атандык. АлдаFыендiгi басты мiндет - есу, алга карай талпыну, болашакка зор сешммен карау, экономикасы мыкты дамыган, жаhандану кезецiнде кез-келген кауiп-катерге карсы тетеп бере алатын, алпауыт мемлекеттердщ катарына ену.
«Казакстан 2030» багдарламасы кабылдаганнан бастап, осы 15 жылдыц iшiнде багдарламаныц iске асырылуын корытындылап, елiмiздiц жеткен жетiстiктерiне токталайык. Басты жетiстiгiмiз -егемендi ел, тэуелшз Казакстан к¥рганымыз, мемлекеттiлiгiмiздiц калыптасуы, елiмiзде азаматтык татулык пен ^лтаралык келюмнщ орныгуы, нарыктык экономиканыц калыптасуы, элеуметпк когамныц негiздерiн калаганымыз болып отыр. Элемнiц бэсекеге кабiлеттi 50 елшщ катарынан орын алдык, элемдiк кауымдастык таныган елге айналдык.
Б^л елiмiздiц болашагын 2050 жылга дейiн еркендетудщ жан-жакты жолдарын камтыган багдарлама жет багыттан тирады. Олар: экономикалык саясат, кэсшкерткп колдау, элеуметтiк камтамасызету, бiлiмдi еркендетiп, мемлекеттiлiк пен демократияны дамыту жэне сырткы саясат пен каушшздшт ныгайтып, елiмiзде патриотизмдi кYшейту. Президент ¥CынFанелiмiздi еркендетудiц жетi багыты да елiмiз Yшiн ете мацызды.
Жолдаудыц бiздi ерекше куанткан нэрсесi — мемлекеттщ саяси, экономикалык, мэдени дамуыныц жолдарын белгшеп бере отырып, ^лттыц рухани жацгыруына баса кецiл белшгендт. Президентiмiз Н.Э. Назарбаев «Бiз болашакка кез тiгiп, тэуелсiз елiмiздi «Мэцгшк Ел» етудi м^рат кылдык» деп Yлкен тагы бiр максатты айкындап, казак халкыныц сол максатка жетудеп релiн керсетiп, бiздiц мемлекет алдагы уакытта жаца казакстандык патриотизмге непзделген казак тiлдi мемлекет болатынын айтып еттi.
Президенттiц барлык Жолдауларыныц езшдш мэн мен мазм^ны бар. Бейб^ емiрi жарасымды дiнi мен салт дэстYрлерi эртYрлi кеп ^лтты мемлекетiмiздiц бiр шацырак аясында тату тэтп емiр CYрiп жатыр. Президент халкымыз бiр болып елiмiздiц жан-жакты дамуына аукымды серпiлiс жасап, жолдаудагы керсетшген максаттарга жететiнiне сенiм артады. Казiргi танда казак елiн элем мемлекеттерi танып отыр. Соныц бiрi ¥лыбритания елiндегi болган олимпиядадагы елiмiздiц спортшыларыныц керсеткен жетiстiктерi мен Халыкаралык «ЕХР0-2017» кермесiнiц Астанада еткiзiлуiнiц жоспарлануы. Б^л Yлкен керме жобасыныц етiлуi мемлекет экономикасыныц бiр Yлкен
Из практики законотворчества на государственном языке
серпшс жасауына себеп болады. Б^л гылым мен жаца технологияныц дамуына жаца серпiн беретiн Казакстан Yшiн iрi жоба болып табылады.
Ынтымак пен достыкты ту етiп, татулыкты ^ран еткен бейбiт халкымыз осы уакыт аралыгында шексiз табыстарга кол жетюздь Мемлекетiмiздiц теракты эрi каркынды дамуы оцтайлы саясат пен бiрлiктiц аркасы. Олай болса, елiмiздiц Тэуелаздш т^гыры берiк болып, Елiмiздiц байрагы кек аспанда желбiрей берсiн.
«Мен барша халкымды жаркын болашакка бастайтын адамзат баласыныц мэцгiлiк к¥ндылыктары ерш-ж1гер мен ецбек CYЙгiштiк, максаткерлiк сиякты касиеттердi бойга сiцiруге шакырамын. Мен ХХ1 гасыр Казакстанныц «алтын гасыры» боларына сенемiн. Б^л бейбiтшiлiктiц, т^рактылык пен гYлденудiц гасыры болады. Казакстан халкы ^лы тарихтыц иесi атануга лайык. Бiз кездеген максатымызга мiндеттi тYрде жетемiз», - деп келешектщ кемелдiгiне нык сенiмдi бiлдiретiн Президент Жолдауларыныц емiршец екендiгiн бэрiмiз мойындаймыз. Елбасыныц елiмiздiц алдында койган ^лы мiндеттер орындалары сезсiз, бiз де Казакстанныц жаркын болашагына сенемiз.
ПайдаланылFан эдебиеттер Ti3iMi
1. Мемлекет басшысы Н. Назарбаевтыц Казахстан хал^ына жолдауы. 2015 жылгы 30 параша.
2. Казахстан Республикасыныц Президентi Н. Назарбаевтыц Казахстан хал^ына Жолдауы. 2014 жылгы 11 параша.
3. Казахстан Республикасыныц Президент Н.Э. Назарбаевтыц Казахстан хал^ына Жолдауы. 2014 жылгы 17 ^ацтар.
4. Казахстан Республикасыныц Президентi Н.Э. Назарбаевтыц Казахстан хал^ына Жолдауы. 2012 жылгы 14 желто^сан.
Бул мацалада елгмгздгц алдагы даму жолдары, саяси турацтылыц мзселелер1 жвтнде свз цозгалады.
Ty^u свздер: жолдау, цадам, саяси турацтылыц.
В данной статье рассматриваются вопросы дальнейшего развития, политической стабильности государства.
Ключевые слова: послание, шаги, политическая стабильность.
This article discusses the issues of the further development, the political stability of our state Keywords: message, steps, political stability.
ДYйсенкYл Муцамбетжанцызы Шыцгысбаева,
КР Зацнама институты Лингвистика орталыгыныц аударма секторыныц ага гылыми ^ызметкерi Президент Жолдаулары жарцын болашацца жетелейдi
Шынгысбаева Дуйсенкуль Мухамбетжановна,
старший научный сотрудник сектора перевода Центра лингвистики Института законодательства РК
Послания Президента как инструмент развития государства
Shyngysbayeya Duissenkul,
senior researcher ofthe sector of translation of Linguistic center of Institute of legislation ofthe Republic of Kazakhstan
Message of the President - the path to the future
