CC BY
20
УДК: 616.8-008.615-057.875
Г.А. ЖУРАБЕКОВА1, Г.Б. УСПАНОВА2, Г.С. КАШКИНБАЕВА2, С.Б. РАХМАНОВ1, А.БИСЕНОВ1, К.Е. ЖАРИЛКАСЫНОВ1
Б1Р1НШ1 КУРС СТУДЕНТТЕР1 АРАСЫНДАГЫ СТРЕСТЩ БОЛЖАМДЫ^ СЕБЕПТЕР1
'Марат Оспанов атында^ Батыс Казакстан мемлекетпк медицина университетi, Актебе, Казакстан 2Физика-математика ба^ггында^ Назарбаев зияткерлiк мектебi, Актебе, Казахстан
Журабекова Г.А. - M.f.K., калыпты жэне топографиялык анатомия оперативок хирургиямен кафедрасынын доцентi, e-mail: [email protected]
Аннотация. Медициналык университеттщ оку баедарламасына бейiмделу мектеп баfдарламасынан кейiн студенттерге Yлкен жYктемемен сипатталады. Зерттеу Марат Оспанов атында^ Батыс К,азакстан мемлекетпк медицина университетЫщ бiрiншi курс студенп^ арасында сауалнама жYргiзу аркылы, оларда^ мYмкiн стрестердщ болжам себептерiн аныктау мен бiркатар усыныстар жасау Yшiн жYргiзiлдi. Зерттеу нэтижесi керсеткендей, сауалнамаfа катынаскан студенттердщ 64,9%-ы стресс себебш оку баедарламасынын жоfары Yстемелiлiгiмен байланыстырса, ал, баска зерттеу тобындаfы студенттердщ 52,7 %-ы ез KYн тэр^бЫ дурыс пайдаланбаумен байланыстырады. Ал, оку куралдарымен камтамасыз ету бойынша сауалнамаfа катынасушылардын 97%-ы окулыктардын жеткiлiктiлiгi канаfаттандыратынын керсеттi. Зерттеу корытындысы бойынша студенттер арасында стреске кауiп топтар аныкталып, оларfа мамандык тандауда ез Yлестерiнiн басым болуы, оку жоспарын уйымдастыруда окудан тыс уакыттарын тиiмдi пайдалану бойынша бiркатар усыныстар берiлдi.
Нег'1зг'1 свздер: стресс, сауалнама, медициналык, университет, оку багдарламасы.
болатынын керсетл.» [5,6]. Ганс Селье
жануарларfа жYPгiзген тэжерибесiнде
олардын аfзасында ететiн стрестщ тYрiне тэуелсiз темендегiдей бiр типт езгерiстер болатынын дэлелдедi: • БYЙрек Yстi безi гипертрофиясы; Айырша без бен лимфа тYЙiндерiнiн инволюциясы; Асказан-iшек жолындаfы жедел ойык жаралар.
Бул езгер^ер казiргi уакытта
«Селье Yштiп» ретiнде белгiлi. Ганс Селье стрест
адаптациялык синдром деп атап, 3 сатысын ажыратты:
Г
1
денсаулыfын терминiн алfашкы болып зерттеп В. сактау - ко^амымыздын ен манызды ^ жэне айналымfа енгiзген - Канада Жоfарfы оку fалымы Ганс Селье. Сельеге дейшп
'...........................I
Студенттердщ ымь
мэслелерiнiн бiрi. орнынынстудентi-елiмiздiнэлеуметтiк- fалымдардын пiкiрiнше, аfза сырткы экономикалык, интеллектуалдык орта факторына арнамалы тYPде ^
i I
жэне шытармашылык элеуетi болып жауап береди сондыктан, эр факторfа С.
бiр-бiрiнен
табылады. Баска оку орындарымен жауап реакциясынын салыстырfанда, медицина | айырмашылыfын табу керек деп ^
университетiнде, колледжшде бiлiм есептедi. Бiрак, Ганс Селье баскаша
алудын езiне тэн Yлкен ерекшелiктерi ^ ойлады, ол эр тYрлi сырткы орта |
г :
негiзiнде медициналык университетте ортак зандылыктарын тапты. «Сатып
бар. Заманауи оку баедарламалары | факторларына аfза реакциясынын D
бiлiм алу психикалык
1
жоfарfы денгейдеп | алушылардын жэне физикалык тYPде кысыл жYктемемен, уакыт тапшылыfымен, болсын, аландайтын
тарапынан керт, 1
туракты минутка
кэсiпкер, жумыстарын
кыска уакыт iшiнде кеп акпаратты ^ жYздеген адамдардын елiмiне алып | аныктамалар берiлген: игерумен сипатталады. Осындай келетiнiн сезiнетiн эуежай диспетчеру терминш колданыск,а енгiзген
Yрей сатысы: Аfзада стрессормен бiрiншi жанасуfа тэн езгер^ер байкалады. К,арсы туру темендейдi, егер стрессор ^шл жоfары болса, елiмге алып келедi. Тезiмдiлiк сатысы: Стрессор ^шп адаптация кYшiне сэйкес келетш болса басталады. Yрей сатысына тэн реакциялар жойылып, карсы туру калыптыдан жоfары болады. Калжырау сатысы: Стрессордын, узак уакыт бойы эсер ету барысында калыптасады,
аfзадаfы адаптациялык энергия жоfалады.
Yрей сатысына тэн езгерiстер пайда болады, б^рак кайтымсыз [6,7].
Стреске кептеген зерттеу жYPгiзiлiп, бiрнеше Стресс
ете каркынды тYPдеп ем1р
мен же^ске жетуге умтылатын спортшы, | Канада fалымы Ганс Селье. Ол «стресс
бЫм алу, студенттер психикасынын ^ эйелiнiн катерлi iсiктен элсiреп бара | агеанын, кез келген талапк,а арнамалы
емес жауабы» - деп айтты. Онын
компенсаторлы механизм1не жоfарfы жатканын кер1п отырfан жары
-У..
дэрежеде эсер етеду яfни стресс | осылардын барлыfы стресс ^йш i| оЙынша, адам аfзасынын сыртк,ы туындатады [1,2,3,4]. кешедi. Олардын мэселелерi эр ортамен байланысын бузатын барлык
Стресс медико-биологиялык, тYрлi, б^рак медициналык зерттеулер жаfдайлар стресс болып табылады. элеуметтану fылымдарынын негiзгi барлык аfзада, барлык аталfан ^ Уолтер Кэннон бойынша стресс:
I .... g
зерттеу объектiсiне айналды. Стресс жаfдайда бiр стереотиптi езгерiстер «корша«н ортаfа катысты аfзанын
^ тутас мiнезi». «Стресс» термин адам
НОВЫЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ I 59
артык ^ш тYсудl сез1нет1н жаедайды керсету Yшiн колданылады. ЖYИкеге эсер етт, кажу немесе деформация TYрiндегi елеул1 емес езгерктер экелетш кез-келген ^ш [8,9,10]. Анохин Петр Кузьмичтщ айтуынша: стресс -«психологиялык», «физиологиялык», «соматикалык» компененттерден туратын механизм. Медицинада, психологияда, физиологияда жа^мды (эустресс) жэне жа^мсыз (дистрессп) стрестерд1 ажыратады [11].
Марат Оспанов атында^ Батыс Казакстан мемлекетпк медицина университетше кеп жаfдаИда республикамыздын Кызылорда, Атырау, Батыс Казакстан, Ман^ыстау облыстарынан 11-сынып бтрген 17,18 жаста^ талапкерлер келт тYседi. Оку орны ¥лттык б1рын«И тест нэтижелерше карай студенттерд1 ¡р1ктеп алады. Университетте б1рнеше факультет бар, айталык: Жалпы медицина, Стоматология, K1оfамдык денсаулык сактау, МеИ1рбике Гс1, Медицина-профилактикалык 1с. «Жалпы медицина» факультетшде бЫм алу процес киын жэне кем дегенде 7 жылfа созылады. Алfашкы курстарда ез саласы бойында жауапкершЫкт тэрбиелеп, мYмкiншiлiктердi баfалай бту кажет. Оку процеане мукият, жYИелi тYPде карап, тэж1рибелт сабактарды ж1бермеу керек. Бастапкы кезенде ¡ргел1 (фундаментальная) fылымдар мен теориялык непздерге Yлкен кен'л белЫедГ Б1р1нш1 курстан бастап, студенттер адам анатомиясын окып бастайды. Пэннщ кYPделiлiгi, бертетш акпараттын кеп болуы жэне алfаш рет мэИ1тпен жумыс жасау студенттерге ерекше эсер етедГ Осындай ете каркынды турдеп ем1р мен бЫм алу, студенттер психикасынын компенсаторлы механизмше жоfарfы дэрежеде эсер етед1, онын бузылуы оку^а беИ1мделудщ, Yлгерiмнiн темендеуше алып келедГ
Жумыс мандаты. Марат Оспанов атында™ БКММУ б1ршш1 курс студенттер! арасында^ болжамдык стресс себептерЫ аныктау жэне онын
I
Кесте1
№ Стресс себеб1 Иэ Жок
1 Жоfaрfы оку жутемеа
2 Болашак мамандыкка кYмэнмен карау
3 Оку^а ынтанын темен болуы
4 Сапасы темен окулыктар
5 Каржынын жеткЫказдт
6 Окушылардын катан талап коюы
7 Жеке ем1р мэселелер1
8 Уакытымен тамактанбау
9 взшщ кYн тэрт1бш дурыс уИымдастыра бтмеу
10 Студентпн белсенд1 болмауы
11 Оку^а шектен тыс жауапкершЫкпен карау
12 Окулыктардын болмауы
13 Ата-анадан алыс жерде ем1р сYPУ
14 КоммуникативтЫктщ жеткЫаздт
15 Баска студенттермен б1рге туру жafдaИлaры
Кесте 2
1.Медициналык ЖОО-на ез калауьщмен тYстiн бе? Егер «жок» болса, юм кенес берд1?
2.Дэр1гер болатынынды неше жасында немесе сыныпта сездщ?
3.Медициналык ЖОО-на тYспеИ, ол туралы кандай ойда болдыныз?
4.Жатакханадаfы ем1рде сенде киындыктар болды ма? Егер болса, кандай?
5.Сен Yшiн окудын бфшш1 кYндерi не киын болды?
6.Дене шыныктыру пэындеп физикалык жапъ^уларды калай баfалаИсын?
7.Саfан киындыкты женуге юм кемек берд1?
8.Б1р1нш1 сессияда кандай сез1мде болдыныз? 9.0те киын не болды?
10.Сол сез1мдер еюншп сессия басталады дегенше калды ма? Элде бэр1 баска-ша ма?
11.Сенщ бфшш1 сессиядан кежн эр1 карай оку« деген калауын езгерд1 ме?
12.Сен оку орнын ауыстырfын келе ме? Егер «иэ» болса, неге?
13.Саfан кай пэндер стресп болып келед1? Неге?
14.Сен адам анатомиясын окып баст^анда киындыктар болды ма? вз сез1мщд1 сипаттап бер.
15.Адам анатомиясын окуда не ете киын болды? Саfан юм кемек берд1?
16.«Сессиялык» стрестен кандай жолмен шыfуfа болады, калай ойлайсын?
17.Келес жылfы б1р1нш1 курс студенттерше кандай кенес бересщ?
^ сауалнама (кесте 1). Екшшл бел1м Материалдар мен эдiстер. студенттер жазбаша тYPде ез ойларын
алдын алу Yшiн усыныстар жасау.
Сауалнамаfа «Жалпы медицина» айтатын 17 сурактан турады (кесте 2).
факультетшдеп б1ршш1 курстын 52 Нэтижелер. Сауалнаманын
студент! ез ерюмен катысты. Сауалнама б1ршш1 бел1м1 бойынша студенттердщ
калыпты анатомия кафедрасында жауаптарынын пайыздык
талкыланып бектлдк Сауаланама эквиваленггер1 кесте тYрiнде
ем бел1мнен куралды. Б1р1нш1 бел1м шытарылды (кесте 3).
Ю.В. Щербатых усыпан [5] бЫм алу ^
Сауалнаманьщ екiншi бвлiмi
кезЫдеп стресп аныктауfа арналfан 1. Б1р1нш1 сурак бойынша «иэ» немесе «жок» деген жауапты | студенттердщ 81%-fа жуыfы
белгтеу кажет. 15 сурактан куралfан жоfарfы оку орнына ез калауымен,
15%-fa жуы™ ата-анасынын нускауымен, 4 %-ы ез калауы жэне ата-анасы нускауымен TycKeHÎH жазды.
2. Дэрiгер болатынын кеп студенттер 9 жэне 10 сыныпта ce3reHiH айтты.
3. Медицина университете туспей турып, республикадаfы ен, жоfарfы бЫм беретiн жэне оку баедарламасы киын, бэсекелестiк жоfары екенш, ете жаксы ойда болдым деген жауаптар кеп.
4. Жатакханада^ кей жаедайларда судын болмауы киындык туfызfан.
5. Окудын бiрiншi KYндерi университеттщ iшкi тэртiбi мен оку баедарламасына бейiмделу жэне аудиторияны iздеу жаедайлары киын болfан.
6. Бастапкыда бе^мделу киындык туfызды, сабактан кейiн дене шыныктыруfа калу киын деген жауаптар болды.
7. К,иындыкты женуге ата-анасы, достары, ал кей студенттер ез ынта-жiгерiмен женгенш айтты.
8. Бiрiншi сессияда коркыныш, Yрей сезiмдерi болды, ол сезiмдер стипендиядан айырылып калам деген оймен байланысты.
9. Алfаш рет университетте емтихан тапсыру.
10. Ол сезiмдердiн аздап калfандыfы, мYлдем калмаfаны, казiргi уакытка дейiн бар екендiгi туралы жауаптар жиi кездестi.
11. Окуга деген калау езгерген жок, жаксы жа^на карай езгердi деп бiр ауыздан жауап берiлдi.
12. Студенттердщ барль^ы оку орнын ауыстырfысы келмейд^ тек бiр студент кей кезде сондай ой болады деп жауап жазды, б^рак, не себептен екенш TYсiндiрмеген.
13. Стрестi пэндер катарына студенттер химия жэне анатомия пэндерш жаткызады.
14. Адам анатомиясын менгеруде бiр практикалык сабакка берiлетiн мэлеметтщ кеп болуымен жэне латын терминологиясын жаттаудын KYPДелiгiмен, алfаш
^ Кесте 3
V.
№ Стресс себебi Иэ (%) Жок (%)
1 Жоfaрfы оку жYтемесi 64,9 35,1
2 Болашак мамандыкка KYмэнмен карау 51,4 48,6
3 Оку« ынтанын темен болуы 17,6 82,4
4 Сапасы темен окулыктар 35,1 64,9
5 Каржынын жеткiлiксiздiгi 24,3 75,7
6 Окушылардын катан талап коюы 54 46
7 Жеке емiр мэселелерi 39,2 60,8
8 Уакытымен тамактанбау 50 50
9 взiнiн кYн тэртiбiн дурыс уйымдастыра бiлмеу 52,7 47,3
10 Студенттiн белсендi болмауы 28,4 71,6
11 Оку« шектен тыс жaуaпкершiлiкпен карау 32,4 67,6
12 Окулыктардын болмауы 3 97
13 Ата-анадан алыс жерде емiр сYPУ 48,6 51,4
14 Коммуникaтивтiлiктiн жеткiлiсiздiгi 21,6 78,4
15 Баска студенттермен 6îp^ туру жafдaйлaры 16,2 83,8
рет мэйгтпен жумыс жасаудын киындыfымен байланыстырады.
15. 75% студент адам анатомиясын менгеруге казiргi уакытта 3-курс студенттерi жYPгiзiп жаткан консультациялары кемектескенiн жазды. Сол себепт осы шара келесi жылы да ез жалfасын табатынына сенемiз.
16. Сессиялык стрестен тек уакытында окып, дайындалып шыfуfа болатынын айтты жэне кеп студенттер жауап кайтара алмады.
17. Келесi жылfы 1-курс студенттерше тэжiрибелiк сабакка уакытында дайындалуfа, сабак жiбермеуге, жоfарfы оку Yстемесiне дайын болуfа жэне «окы, окы жэне окы» деген кенестер берiлдi. Талк,ылау. Бiрiншi саулнаманын
нэтижелерi бойынша студенттердiн 64,9 %-ы стресс себебi ретшде жоfарfы оку Yстемесiмен, 54 %-ы окытушылардын катан талап коюымен, 52,7 %-ы ез ^н тэртiбiн дурыс уйымдастырмаумен байланыстырады. Студенттердiн пiкiрлерi бойынша медициналык пэндердiн арасында студент-медиктер ретшде калыптасуfа ыкпал ететiн, манызды пэндер -адам анатомиясы мен химия пэндерГ Осындай уксас нэтижелер буfан дейiнгi зерттеулерде де алынды [12,13,14].
Алы^ан нэтижелер
С.Н.Карякиннiн жоfарfы оку
орындарында^ студенттердеп
стрестер мэселелерi ™лыми зерттеулерi нэтижелерiмен
сэйкес келiп отыр [15]. Олардын зерттеулерi бойынша теменп курс студенттерiнде жоfарfы курс студен^п^мен салыстырfанда,
ситуациялык YPей денгейi жоfары. Теменгi курс студенттерi окытушылар, басшылыктардын кемегiне тэуелдi болfан, стрестiк жаедайларды колайсыз акырын алдын алу y^i^ психологтардын кемегiне жYгiнген.
«Жок» деген кеп жауап алfан сурактарfа келсек, 97% окулыктардын болмауы, яfни бул университеттщ окулыктармен камтамасыз етiлу жа^нан студенттер арасында киындыктар аз екенш керсетедк 83,8 % баска студенттермен бiрге туру жаfдайлары, 82,4 % оку« ынтанын темен болуы. Сондыктан, студенттердiн оку« деген ынтасы жоfары денгейде. Бiздiн мэлiметтер В.И.Дунай жэне эрттестершщ зерттеу нэтижелерiмен уксас [16], олардын пМршше, барлык студенттер ез безмен емiр сYPУге бейiмделмеген, жатакханада туратын студенттер стрестер айкын болатын жумыска кабiлеттiлiктiн темендеуi, бас жэне жYрек аурулары жэне коркыныш сезiмi жэне т.б. мэселелермен жYретiндiгiн аныктаfан.
К,орытынды. Медицина
университетiнде стреске бе^м
НОВЫЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
61
болып келетЫ 3 каутт кезенд атап | жизни студентов-медиков и ^ человека в Западно-Казахстанском
кетуге болады: оку« жанадан тYскен клинических ординаторов / Г.А. государственном медицинском
1-курс студенттер^ клиникалык Зелезинская, П.Н. Коренько, М.А. университете имени Марата Оспанова
пэндер косылfан кезде дэр^ерлт Кравченок // Медицинский журнал / Г.А. Журабекова, К.Е. Жарилкасынов,
жауапкершЫкт сезiнетiн уакыт 4-курс; МГТУ. - 2006. - №4. - С. 20-26. А.М. Гизатуллина, С.Б. Рахманов, Т.А. болашакта жумыс орнын аныктаумен 4. Маркина, Л.Д. Современные Джаркенов // Морфология. - Том 143. -
байланысты болатын 7-курс студенттерi. подходы к оценке и коррекции уровня №3. - С. 85-86.
Сондыктан, университеттеп бе^мделу индивидуального здоровья студентов 13. Жастардын интеллектуаль-
Yрдiсiнiн бузылуын, стресс кезЫдеп / Л.Д. Маркина, В.В. Маркин // дык кабiлетiнiн калыптасуында^
аfзадаfы езгерiстердi, онын алдын Тихоокеанский медицинский журнал. муражайлардын ролi / Г.А. Журабеко-
алу Yшiн кандай шаралар жYPгiзу - 2003. - №2. ва, Т.А. Джаркенов, К.Е. Жарилкасынов,
кажетттн бiлуiмiз кажет. Окумен 5. Щербатых, В.Ю. Психология С.Б. Рахманов, Г.А. Мутигуллина // Ба-байланысты стрестер барлык | стресса и методы коррекции / В.Ю. ^ тыс Казакстан медицина журналы. -
уакытта зиянды сипаттаfы мэселелер Щербатых. - М., 2013. - 11с. 2012. - №2(34). - С. 83-84.
емес, «дистреспк» касиетке ие 6. Селье, Г. Стресс без дистресса 14. Анатомия человека в системе
болатындь^ын атап етуге болады. / Г. Селье. - М., 1992. - С. 104-109. бакалавриата / Г.А. Журабекова,
Кейбiр жаедайларда психологиялык 7. Корсини, Р. Психологическая К.Е. Жарилкасынов, С.Б. Рахманов,
жYктемелер студенттердi белсендiретiн энциклопедия / Р. Корсини, А. Ауэрбах. Г.А. Мутигуллина // Батыс Казакстан
манызfа ие болып отырады, сонымен СПб.: Питер, 2006. - 1096 с. медицина журналы. - 2012. - №3(35).
катар, оку мшдеттерш шешуде 8. Оксфордский толковый - С. 21.
ез бЫмдерш нактылап, тулfалык словарь по психологии / под ред. А. ^ 15. Карякина, С.Н. Характеристика
мYмкiндiктерiн калыптастыруfа Ребера. - 2002 г. учебного стресса студентов младших
кемектеседГ 9. Курпатов, А. По ту сторону и старших курсов высшего учебного
Эдебиеттер тiзiмi: вегетососудистой дистонии: пособие заведения / С.Н. Карякина // Ученые
1. Бобылева, О.В. Исследование для врачей общей практики / А. записки Орловского государственного физиологических функций студентов: Курпатов, Г. Аверьянов. - 2006. - 44 с. университета. - 2010. - №3(2). - С. 210-пути оптимизации // Вестник МГГУ 10. Китаев-Смык, Л.А. Психология 215.
им. М.А. Шолохова. Серия Социально- | стресса: психологическая антропология ^ 16. Особенности проявления
экологические технологии. - 2012. - | стресса / Л.А. Китаев-Смык. - 2009. стресса у студентов с учетом условий
№1. - С. 89-95. 11. Шагина, И.Р. Влияние их проживания / В.И. Дунай, В.Н.
2. Шагина, И.Р. Влияние учеб- учебного процесса на здоровье Сидоренко, Н.Г. Аринчина, О.И. ного процесса на здоровье студентов студентов / И.Р. Шагина // Астраханский Августинович // Военная медицина. -// Астраханский медицинский журнал. медицинский журнал. - 2010. - №2. - С. 2012. - №2. - С. 44-47.
- 2010. - №2. - С. 26-29. | 26-29.
3. Зелезинская, Г.А. Качество 12. Опыт преподавания анатомии
I I
I I
РЕЗЮМЕ
I
SUMMARY
Г.А. ЖУРАБЕКОВА1, Г.Б. УСПАНОВА2, Г.С. КАШКИНБАЕВА2, С.Б. РАХМАНОВ1, А. БИСЕНОВ1, К.Е. ЖАРИЛКАСЫНОВ1
ПРОГНОЗИРУЕМЫЕ ПРИЧИНЫ СТРЕССА СРЕДИ СТУДЕНТОВ ПЕРВОГО КУРСА
1 Западно-Казахстанский государственный медицинский университет имени Марата Оспанова, Актобе, Казахстан
2 Назарбаев интеллектуальная школа физико-математического направления города Актобе, Казахстан
Адаптация к учебной нагрузке в медицинском университете для студентов после школьной программы является большой нагрузкой. Исследование на основе анкетирования проведено среди студентов первого курса Западно-Казахстанского государственного медицинского университета имени Марата Оспанова с целью выявления причин возможного стресса и разработки ряда рекомендаций.
В результате исследования выявлено, что 64,9% студентов связывают причину стресса со сложной учебной нагрузкой, а другая группа студентов - 52,7% связывают с нерациональным распределением дня. На вопрос об обеспеченности учебно-методическими пособиями, 97% студентов были удовлетворены обеспеченностью, и тем самым не выдвигали этот пункт в проблему. В заключении были даны рекомендации для студентов: установка активной позиции своей личности в выборе будущей специальности, рациональное распределение своего распорядка дня на учебу и отдых.
Ключевые слова: стресс, анкета, медицинский университет, учебная программа.
I
G.A. ZHURABEKOVA1, G.B. USPANOVA2, G.S. KASHKINBAYEVA2, S.B. RAKHMANOV1, A. BISENOV1, K.YE. ZHARILKASYNOV1
PREDICTED SOURCES OF STRESS AMONG FIRST YEAR STUDENTS
1 West Kazakhstan Marat Ospanov State Medical University, Aktobe, Kazakhstan 2 Nazarbayev Intellectual school of the Physics and Mathematics direction of Aktobe
Adapting to the study load at the Medical University for students after school program is a heavy load. A study based on the survey was conducted among first-year students of West Kazakhstan Marat Ospanov State Medical University in order to identify the sources of potential stress and to develop a number of recommendations.
The study revealed that 64.9% of students note that the source of stress is associated with a complex training load, and the other group of students -52.7% note that it is associated with the irrational distribution of the day. On the issue of providing of teaching materials, 97% of students were satisfied with the provision, and thus did not put forward this point in issue. In conclusion, recommendations were made for students: the installation of an active position of one's personality in the choice of future profession, the rational allocation of their daily routine for study and recreation.
Key words: stress,survey, medical university, curriculum.
