ПОСЛЕДОВАТЕЛЬНЫЕ ЭКОНОМИЧЕСКИЕ РЕФОРМЫ ГОСУДАРСТВА - ОСНОВА БЛАГОСОСТОЯНИЯ И ПРОЦВЕТАНИЯ НАРОДА Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

УДК 330

МЭМЛЕКЕТИМИЗДЕ ЭКОНОМИКАЛЬЩ РЕФОРМАЛАРДЬЩ ИЗБЕ-

ИЗЛИГИНИЦ НЭТИЙЖЕСИ ТИЙКАРЫНДА

Н.А. Зиуатдинов1

Аннотация

В данной статье говориться о темпах роста производства Республики Узбекистан за период независимости нашей страны приводится экономики и реальные доходы на душу населения данный за период какую роль при этом и рост малый бизнес и частное предпринимательство. В процентном соотношении приводятся основные макро экономические показатели, рост внутреннего валового продукта, промышленности, сельского хозяйства, крупного строительства, розничный торговли. А также рост научно-технического потенциала страны в результате фундаментальных и практических исследований инновационных разработок в различных отраслях.

Ключевые слова: промышленность, экономика, экспорт, зарубежные инвестиции, фермерское хозяйство, внутренний валовый продукт, макроэкономические показатели, социально-экономические развития.

Елимиз санаатыньщ тез пэтлер менен рауажланыуы хэм экономикадагы санаат Yлесиниц 25 процентке жеткенлиги, заманагей ендирислик тармакларды курыу есабынан болганлыгында ез керинисин тапкан. БYГинги ^нде экспорту колайлы хэм бэсекеге шыдамлы енимлердиц 60 процентен ас-ламы жокары технологияларга тийкарланган тарауларда ислеп шыгарылмакта. Fэрезсизликтиц кыска дэуири ишинде елимиздиц экономикасы 5,5 еседен кебирек есимге ерисип, халкымыздыц реаль дэраматлары жан басына есаплаганда дерлик 9 есе артты, бул максетлер ушын 190 миллиард доллар келеминдеги инвестициялар, соныц ишинде 65 миллиард доллардан аслам шет ел инвестициялары тартылды [ ].

Ауыл хожалыгы саласында улыума жаца экономикалык катнасыклар ен-гизилип, фермерлик хэрекетин рауажландырыу ушын кец жол ашып берилгени, фермер хожалыклары тэрепинен ауыл хожалыгы енимлериниц 90-92 процен-тин жетистирип гана коймастан, ал ауылды рауажландырыу ушын жууапкершиликти ез мойнына алган ^диретли жэмийетлик-сиясий хэрекетке айланып атырганлыгын кериуге болады. 1990-жылларда елимиз халкыныц азык-аукат товарлары, дэслеп дэн, картошка, геш, CYT хэм кондитер енимлерине болган талабы импорт есабынан капланган болса, бYГин олардыц 96 проценти езимизде шыгарылып атырганы, гэрезсизлик жылларында халыктыц жан басына геш 1,3 есе, CYT хэм CYT енимлери 1,6 есе, картошка 1,7 есе, овощ 2 еседен зыят, мийуе дерлик 4 есеге кебейгенлигин журтымыз абаданлыгы барган сайын артып атырганыныц эмелий тастыйыгы сыпаты болып есапланады. Елимизде киши бизнес хэм жеке исбилерменлик тарауы бYГинги KYHде жалпы ишки енимниц 56 проценттен асламын ислеп шыгармакта. БYГинги KYHи киши бизнес хэм жеке исбилерменлик тарауларында жэми жумыс пенен бэнт халыктыц дерлик 75-77 проценти мийнет етпекте. Елимизде бул тарау жедел рауажланып, орта Kласс-MYЛK ийелери класыныц жэмийеттиц таяншына айланып атырганын атап етиуимиз керек. Fэрезсизлик дэуиринде сатып алыу кэбилети бойынша жалпы ишки енимниц келеми халыктыц жан басына 4 мэртебе ескени хэм хэзирги кунде бул керсеткиш 6,5 мыц АКШ долларынан зы-ятты кураганын бул багдардагы эмелий жумысларымыздыц кериниси.

!Зиуатдинов Нарзулла Абдуллаевич - старший преподаватель, Институт переподготовки и повышения квалификации работников народного образования Республики Каракалпакстан, Узбекистан.

Ученый XXI века • 2016 • № 1 (14)

2015-жыл 11-июнь ^ни взбекстан Республикасы Олий Мэжлиси Нызамшылык палатасынын мэжилисинде 2014-жыл дауамында ерисилген унамлы структуралык алга илгерлеулер, сапа езгерислери хэм унамлы тенден-циялар, сондай-ак, нэтийжели акша-кредит жэне салык-бюджет сиясатынын эмелге асырылыуы елимизди рауажландырыудын жокары пэтлерин саклаудын эхмийетли шэртлери болып, халыктын бэнтлиги хэм дэраматынын есиуине жэрдемлескенлиги, мэмлекетлик бюджеттин жыл басында ЖИв ге салыстырганда белгиленген 1 процент жетиспеушилик орнына ЖИв ге салыстырганда 0,2 процент профицит пенен орынланыуына имкан берилген-лиги атап етилди.

взбекстан Республикасы Мэмлекетлик бюджетинин хэм мэмлекеттин максетли корлары бюджетлеринин 2014-жылгы орынланыуы тийкаргы макроэкономикалык керсеткишлердин жокары пэтлерде есиуин сыпатлаушы беккем хэм тураклы социаллык-экономикалык рауажланыу шэраятларында эмелге асырылды. 2014-жылы елимиздин жалпы ишки еними (ЖИв) 8,1 про-центке ести, санаат енимлерин ислеп шыгарыудын келеми 8,3 процентке, ауыл хожалыгы енимлерин жетистириу 6,9 процентке, ири курылыс 10,9 процентке, усаклап сатыу сауда айланысынын келеми 14,3 процентке артты. Инфляция дэрежеси болжау керсеткишлеринен темен болды хэм 6,1 процентти курады.

Исбилерменлер хэрекети - взбекстан Либерал- демократиялык партиясы фракциясынан шыгып сейлеген депутатлар банк системасынын реформаланыуы экономикамыздын тураклы есиу пэтлерин тэмийинлеуде эхмийетли фактор болганлыгын, бунын нэтийжесинде коммерциялык банклердин жэми капиталы дерлик 25 процентти кураганын атап етти. Банк системасынын беккемлениуи 2014-жылы Орайлык банктин кайта каржыландырыу ставкасын 12 проценттен 10 процентке хэм коммерциялык банклердин кредитлер бойынша процент ставкасын да усыган сэйкес рэуиште азайтыу ушын зэрYP имканятлар жаратты. Банклер тэрепинен тек гана ендиристи модернизациялау хэм технологиялык жаналау багдарламасын каржыландыр^1уга каратылган кредитлер келеми 2013-жылга салыстырганда

1.2 есе, айланыс каржыларын толыктырыу ушын ажратылган кредитлер болса

1.3 еседен зыят ести. Исбилерменлик орталыгын жаксылау жэне киши бизнес хэм жеке исбилерменликти рауажландырыу ушын еле де колай шэраятлар жаратыу багдарында кабыл етилип атырган илажлар партия электоратынын мэплерине жууап берди.

2014-жылы экономикалык багдарламанын системалы рэуиште эмелге асырылыуынын нэтийжесинде есимнин тураклы пэтлерин саклау, макроэкономикалык тенсалмаклылык, елимиз экономикасын модернизациялау хэм диверсификациялау тэмийинленди. Есап бериу дэуиринде Министрлер Ка-бинети илимди рауажландырыуга Yлкен итибар каратканы, бул болса партиянын багдарламалык уазыйпаларына толык сэйкес келиуи айырыкша атап етилди. Усы дэуиринде илимди рауажландырыуга 187 миллиард сум ямаса 2013-жылга салыстырганда 13,6 процент кеп каржы сарпланды. Сонын менен бир катарда мэмлекеттин илимий-техникалык багдарламаларын, тармаклар бойынша фундаметаллык хэм эмелий изертлеулердин, сондай-ак инновациялык исленбелер жойбарларынын ен эхмийетли женелислерин каржыландырыу мууапыкластырыу бойынша усынысларын билдирди.

Сондай-ак заманагей билим хэм кэсип енерлерди кайта ийелеген, бийгэрез пикирлейтугын ез ана журтына мехир жэне садыклык туйгысы менен жасайтугын, хеш кимнен кем болмайтугын, шешиуши ^ш болып ортага шыгып атырган жана эуладты тэрбиялау максетинде эмелге асырылып атырган Yлкен жумыслардын мэниси ашып берилди.

Елимизде 278 балалар музыка хэм керкем енер мектеби, 523 спорт има-раты хэм 100 ден зыят ЖYЗиу бассейинлери курылганы хэм реконструкция етилгенги, бYГинги KYHде 2 миллион перзентлеримиз, сонын ишинде 840 мыннан аслам кызларымыз спорт пенен тураклы шугылланып атырганы хэм саламат турмыс тэризи турмысымыздын кагыйдасына айланып баратырганлыгын кериуимизге болады.

взбекстан «Миллий тикланиш» демократиялык партиясы фракциясыныц агзалары экспорт ететугын кэрханаларды хэр тэреплеме коллап-кууатлау хэм экспортты диверсификациялау, жергиликли енимди сатыу ушын жаца базар-ларды езлестириу бойынша кабыл етилип атырган илажлардыц жокары нэтийжелерине айырыкша итибар берилди. вткен жылы 500 ден артык жаца кэрхана, биригнши гезекте, киши бизнес субъектлери экспорт жумысына тар-тылды. Сырткы сауда балансындагы унамлы сальдо 180 миллион АКШ долла-рын курады, алтын вальютасыныц резервлери 1,6 миллиард АКШ долларынан артты, бул болса миллий экономикамыздыц жэне де беккемлениуине жэрдемлести.

2015-жылдыц биринши шерегинде санаат енимлерин ислеп шыгарыудыц келеми - 7,9 процент, тутыныу товарлардыц ислеп шыгарыудыц колеми - 11,2 процент, ауыл хожалыгы енимлерин жетистириу - 6,3 процент, хызметлер келеми - 13,1 процент, усаклап сатыу сауда айланысыныц келеми - 15,2 процент ести. Керилип атырган системалы илажлар тек гана быйылгы жылдыц би-ринши шерегинде 8 мыцнан аслам жаца киши бизнес субъектиниц шелкемлестирилиуине жэрдемлести, бул 2014-жылдыц биринши шерегиндеги-ге салыстырганда 1,3 есе кеп банк кредитлери ажыратылды. Жыл басынан бер-ли жеке меншик ийелерине 55 мэмлекетлик актив реализация етилди, соныц ишинде, 13 объект инвесторларга 9,7 миллиард сумлык инвестициялар киргизиу миннетлемеси тийкарында бийпул берилгенлиги атап етилди.

Елимиз гэрезсизлигиниц кыска дэуири ишинде бундай ири табысларга ерисиуимизде журтбасшымыздыц келешекти ойлап алып барып атырган сия-саты нэтийжесинде эмелге асырылмакта. Халкымыз абаданлыгыныц артыуы, жэмийетимиздеги тынышлык хэм татыулыктыц негизи болып атырган бул жацаланыуларды буннан былай рауажландырыу Азат хэм абат Уатан, еркин хэм пэрауан турмысымыз тийкары болып табылатугынлыгы сезсиз.

ЭДЕБИЯТЛАР:

1. взбекистан Республикасы мэмлекетлик бюджети хэм мэмлекеттиц максетли корлары бюджетлериниц 2014-жылгы жэне 2015-жылдыц биринши шерегин-деги орынланыуы. «Еркин Каракалпакстан» 2015-жыл 13-июнь №71 (19689).

2. взбекистан Республикасы социаллык-экономикалык рауажландырыудыц гэрезсизлик жыллардагы (1990-2010 жыллар) тийкаргы тенденция хэм керсеткишлери хэм де 2011-2015 жылларга мелшерленген прогнозлар. Статистикалык; топлам. Ташкент. «Узбекистон» 2011.

© Н.А. Зиуатдинов, 2016

УДК 330

ПОСЛЕДОВАТЕЛЬНЫЕ ЭКОНОМИЧЕСКИЕ РЕФОРМЫ ГОСУДАРСТВА - ОСНОВА

БЛАГОСОСТОЯНИЯ И ПРОЦВЕТАНИЯ НАРОДА

Н.А. Зиуатдинов

Аннотация. В данной статье говориться о темпах роста производства Республики Узбекистан за период независимости нашей страны приводится экономики и реальные доходы на душу населения данный за период какую роль при этом и рост малый бизнес и частное предпринимательство. В процентном соотношении приводятся основные макро экономические показатели, рост внутреннего валового продукта, промышленности, сельского хозяйства, крупного строительства, розничный торговли. А также рост научно-технического потенциала страны в результате фундаментальных и практических исследований инновационных разработок в различных отраслях.

Ключевые слова: промышленность, экономика, экспорт, зарубежные инвестиции, фермерское хозяйство, внутренний валовый продукт, макроэкономические показатели, социально-экономические развития.

© Н.А. Зиуатдинов, 2016

YneHbiH XXI BeKa • 2016 • № 1 (14)

UDC330

LAST ECONOMIC REFORMS OF THE COUNTRY IS A BASIC WELFARE AND PROSPERITY

N.A. Ziwatdinov

Abstract: This article research the pace of growth of production in the Republic of Uzbekistan during independence period of our country. It is about economy and real profits for one person of populace small business and personal entrepreneur. It is given the percentage of basic macro economical, the rate of internal gross product, industry, agriculture, construction, retail goods. There is also the rate of science-technology potential in the result of fundamental and practical exploratory, innovative work in different sphere.

Keywords: industry, economy, export, overseas investment, farming, internal gross product, macro-economic rate, socio-economic development.

© N.A. Ziwatdinov, 2016