ПОДГОТОВКА ШКОЛЬНИКОВ К ТРУДУ КАК СОСТАВНАЯ ЧАСТЬ ФОРМИРОВАНИЯ У НИХ АКТИВНОЙ ЖИЗНЕННОЙ ПОЗИЦИИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

УДК 74.200 ББК 371.01

ОМОДАСОЗИИМАКТАББАЧАГОНБА Рщматуллоев НабицонРазоцович, сармуаллими

МЕХЦАТ ЧУНБАХШИ ТАРКИБИИ кафедраиумумидонишгоуии тарбияи цисмонии

ТАШАККУЛИ МАВЦЕИ ФАЪОЛИ МДТ "ДДХ ба номи акад. Б. Гафуров"

ХАЁТИ ОНХО (Тоцикистон, Хуцанд)

ПОДГОТОВКА ШКОЛЬНИКОВ К Рахматуллаев Набиджан Разакович, старший

ТРУДУ КАК СОСТАВНАЯ ЧАСТЬ преподаватель общеуниверситетской кафедры

ФОРМИРОВАНИЯ У НИХ АКТИВНОЙ физкультуры ГОУ "ХГУ имени акад.

ЖИЗНЕННОЙ ПОЗИЦИИ Б. Гафурова" (Таджикистан, Худжанд)

PREPARING SCHOOLCHILDREN FOR Rahmatulloev Nabijon Razoqovich, senior lecturer of WORK AS AN INTEGRAL PART OF THE the all-University department of physical culture

FORMA TION OF THEIR A CTIVE LIFE under the SEI "KhSU named after acad. B. Gafurov"

POSITION (Tajikistan, Khujand),

E-mail: [email protected]

Вожа^ои калиди: фаъолияти касбию меунатй, тарбияи меунатй, касбинтихобкунй, муносибат ба меунат, меунатдустй, осори цобилият, шавцу рагбат ба меунат, касбомузй, таусилоти касбй, меунати оилавй

Мацола ба омодасозии хонандагон ба меунат уамчун бахши цудонопазири шаклгирии мавцеи фаъоли уаёти ощо бахшида шудааст. Цайд мешавад, ки омода намудани насли наврас ба уаёт ва меунат уамчун яке аз вазифауои мууими оила ва мактаб дар шароити цауонишавй ва ицтисоди бозоргонй ауамияти махсуси илмию методиро касб менамояд. Барои уаллу фасли самараноки вазифаи мазкур оила ва мактаб, волидайн ва омузгорон як цатор корро тибци уамкории судманд бояд ба анцом расонанд. Тазаккур меравад, ки дар оила падару модар кудакро аз хурдсолй бояд ба меунат одат кунонанд, дар цатори дигар аъзои оила ба ба кудакон низ уудадориуои меунатии оилавй тацсим намоянд, ицрои онро зери назорат гиранд. Кудаке, ки дар оила ба меунат одат кардааст, дар мактаб ба хондан, ки он низ як намуди меунат- меунати фикрй аст, самаранок мутобиц мегардад. Богчаи бачагон низ ба ташаккули меунатии бачагон шароити мусоид фароуам меоварад. Меунатдустй нишондщандаи мусбй нисбат ба меунат арзёбй мегардад. Дар як вацт тарбиядиуандагон чй дар оила ва чй дар мактаб бояд ба касбинтихобкунии бачагон низ эътибори циддй диуанд. Интихоби касб бояд дар асоси омузиши осори цобилият роуандозй карда шавад. Ин имкон медщад, ки касбу кор, шугли асосии касбию меунатй нисбатан дуруст интихоб карда шавад ва тарбиядиуанда дар уамин замина таусилоти касбию меунатй гирифта ба цамъият хизмат карда тавонад.

Ключевые слова: профессионально-трудовая деятельность, трудовое воспитание, профориентация, отношение к труду, трудолюбие, задатки способностей, интерес к труду, профессиональное обучение, профессиональное образование, семейный труд.

Статья посвящена проблеме подготовки школьников к труду в качестве составной части формирования их активной жизненной позиции. Отмечается, что подготовка подрастающего поколения к жизни, труду как одной из важных задач семьи и школы, в условиях глобализации и рыночной экономики приобретает особую научно-методическую значимость. Указывается на необходимость совместных мер семьи и школы, родителей и учителей для рационального решения данной задачи. Подчеркивается роль семьи, родителей в привлечении детей к труду с самого раннего возраста, что требует определения трудовых обязательств всех без исключения членов семьи, при этом родители должны контролировать их выполнение детьми. Констатируется тот факт, что ребенок, привыкший в семье к труду, рационально адаптируется к учению, которое также является разновидностью труда. Отмечается роль детского сада, создающего также благоприятные условия для формирования у детей целесообразного отношения к труду. Определяется необходимость пристального внимания как в семье, так и в школе вопросу профориентации, так как выбор профессии должен зависеть от задатков способностей, что в будущем поможет ребенку стать профессиональным специалистом, приносящим пользу обществу.

Key words: professional labor activity, labor education, career guidance, attitude to work, industriousness, inclinations of ability, interest in work, vocational training, vocational education, family work

The article is dwells on the problem beset with preparing students for work as an integral part of formation of an active position in their life. It is underscored that the younger generation preparation for life and work as one of the important tasks of the family and school in the context of globalization and market economy is of special scientific and methodological significance as well. For a rational solution of the problem in question, the family and school, parents and teachers must take a number of measures through rational cooperation. In a family, parents should encourage their children to work from an early age. In this regard, it is necessary to allocate them alongside with other family members certain labor obligations. They should monitor their children's performance. A child, who is used to work in the family, rationally adapts to the teaching, which is also a kind of mental labor. The Kindergarten also creates a favorable environment for the formation of appropriate attitude to work in children. Hard-working is considered to be a positive attitude towards work. In reference to it, educators should pay close attention to the issue concerned with career guidance both in the family and in school. The choice of profession should be based on the study of the makings of abilities. The former promotes to a relatively correct choice of profession and brought up on this basis, receiving appropriate professional education can bring some benefit to society, and it is professionally appropriate to serve society.

Мехнат хамеша яке аз омилхои асосии зиндагии мардум, манбаи сарвати моддй ва маънавии чомеа буд ва мемонад. Натичахои мехнат пойгохи ичтимоию иктисодии он, фазои маънавиро муайян мекунанд.Фаъолияти афрод, муносибатхои онхо бо якдигар, ичрои кор, муносибати онхо ба мехнат рафтори инсонро муайян мекунад. Дар асоси он, ки инсон ба мехнат чй гуна муносибат дорад, сифатхои дигари онро муайян кардан мумкин аст. Муносибати одам ба мехнат аз руи бисёр нишондихандахо муайян карда мешавад: фаъолнокй, поквичдонй, мехнатдустй ва гайра. Аммо, ин аломатхоро бо як калимаи муайянкунанда - тарбияи мехнатй ифода кардан мумкин аст.

Дар мамлакати мо проблемаи тарбияи мехнатй, муайян намудани самти касби ояндаи хонандагон ва омодасозии онхо ба фаъолияти истехсолй дар холи хозир яке аз масъалахои мухимтарин барои халли масъалахои ташаккули шахсияти хамачониба инкишофёфта ва баланд бардоштани функсияи ичтимоии маориф мебошад.

Ба фаъолияти касбию мехнатй омодасозии мактаббачагон яке аз самтхои асосии тарбияи мехнатй буда, хусусиятхои ба худ хосро дорад, ки онхоро хам падару модар ва хам омузгор бояд ба эътибор гиранд. Аммо пеш аз хама ба мохият ва мухтавои фаъолияти касбию мехнатй сарфахм бояд рафт, ки тархи онро дар расми № 1 дидан мумкин аст(ниг. ба расми №1).

Омодагй ба шугли асосии мехнатй барои хар як мактаббача кисми мухими банакшагирй, ташкил ва интихоби фаъолияти касбию мехнатии у махсуб меёбад. Раванди касбинтихобкунй бояд бошуурона чараён гирад, зеро муносибати бешуурона хам ба худи мактаббача ва хам ба чомеа зарари калони моддиву маънавй мерасонад. Агар касбу кор аз чониби мактаббача ба ин ё он сабаб нодуруст интихоб карда шавад, дар ин холат гунох ба сари падару модар ва омузгор, алалхусус рохбари синф меафтад. Яке аз вазифахои мухими падару модар ин ёрй ба фарзандон чихати интихоби дурусти касбу кор мебошад. Барои рохбари синф ва омузгорони фаннй низ ин вазифаи мухими касбии онхо махсуб меёбад. Хднгоми интихоби касб аз чониби мактаббача як катор омил бояд ба инобат гирифта шавад. Раванди интихоби касб бояд дар хама зинахои тахсилот ба зери назорати субъектхои таълиму тарбия гирифта шавад. Аввал хамин нуктаро ба эътибор гирифт, ки хар як инсон ба хар хел касбу кор марок доад. Инро танхо дар холати анику дакик мавриди омузишу тахлил карор додани кобилияту шавки хонанда мушохида намудан мумкин аст. Агар кобилиятро ба се гурух - баланд, миёна ва паст табакандй намоем, пас хонанда хамон касбу кореро бояд интихоб намояд, ки нисбат ба он дорои кобилияти баланд дошта бошад. Осори кобилият ин барномаи генетикии шахс мебошад, ки он аз имконияти шахс нисбат ба намудхои гуногуни инкишоф шаходат медихад.

Расми № 1. Мохцяти фаъолияти касбию ме^натй

Дар айни замон сухан оид ба осори кобилияти касбию мехнатй меравад. Fайр аз осори кобилият ба ин ё он шуглу касбу кор, боз инсон ба ин ё он касбу кор шавку рагбат дорад, ки он барои инкишофи махз хамин осори кобилият рох мекушояд. Дар заминаи осори кобилият ва шавку завк ба ин ё он касбу кор, шугл, хунар боз маълумоти касбй: ибтидой, миёна, олй лозим аст. Маълумоти касбй ин мачмуаи дониш, махорат ва малакахои касбиро дарбар мегирад, ки дар мачмуъ барои доро шудан ба салохиятнокии касбию мехнатй муосидат менамояд. Салохиятнокии мутахассис аз дарачаи азхудкунии ихтисос ва дарачаи коршоямии у нисбат ба касбу кори интихобкардаи у муайян мешавад. Агар дарачаи салохиятнокии мутахассис баланд бошад, пас у мутахассиси баландихтисос ба хисоб меравад ва ба чамъият метавонад манфиат ва фоидаи калон расонад.

Мутахассиси дарачаи салохияти касбиаш паст аз ухдаи ичрои вазифа ва ухдадорихои касбию мехнатии худ на хама вакт мебарояд. Азбаски сифати кораш паст аст ба чамъият манфиат оварда наметавонад ва ё гохе зарар хам мерасонад. Аз ин чо, бояд кори тарбиявй доир ба касбинтихобкунй аз дидгохи илмию методй мутобик ба талабот ва меъёрхои кабулгардида аз чониби субъектхои тарбиявй рохандозй карда шавад. Дар ин самт падару модар хамеша ташаккули осори кобилият ва шавку завку рагбатнокии бачагонро ба намудхои гуногуни мехнат назорат баранд, онхоро бо касбу кор, шугл, хунархои гуногун шинос намоянд. Маълум аст, ки аз синни хурдсолй майли бачагон дар бозихои гуногун ба касбу хунархои гуногун муайян мешавад. Онхо касбу кори калонсолонро мушохида намуда ба онхо таклиду пайравй менамоянд. Агар дар синни хурдсолй ин раванд бешуурона ва хавасй бошад, тадричан дар синни миёна ва болои мактабй он хусусияти бонизомй ва пайдарпаиро мегирад. Дар ин кор омузгорони фаннй ва рохбари синф бояд сахмгузор бошанд. Дар ин раванд хамкории оила ва мактаб судманд буда, накш ва макоми хамохангсозиро дар ин маврид рохбари синф мебозад.

Омузгорони оянда дар донишгох на танхо барои ичрои вазифа ва ухдадорихои омузгорони фаннй, балки ба ичрои кори тарбиявй доир ба касбинтихобкунй ва касбомузони низ омода карда шаванд. Афсус, ки дар донишгоххои омузгорй дар раванди таълими педагогика мавзуи рохбари синф васеъ ва чукур, боназардошти омузиши вазифаи тарбиявии рохбари синф доир ба касбинтихобкунй ва касбомузонй ба рох монда нашудааст. Х^ол он ки ин мавзуъ дар раванди омодагии мактаббачагон ба хаёт ва мехнат умуман ва ташаккули мавкеи фаъолонаи мехнатии онхо ва барои ояндаи чомеа такдирсоз аст. Ба ин хотир дар донишгох ва коллечхои омузгорй доир ба кори рохбари синф, хусусан кори рохбари синф доир ба касбинтихобкунй курсхои махсус тахия ва чорй карда шавад. Дар ин курсхои махсус омузгорони оянда бо мохият, максад, вазифахо, мазмун ва мундарича, роху усул ва технологияи кори рохбари синф умуман ва аз чумла кори рохбари синф ва омузгорони фаннй доир ба касбинтихобкунй ва касбомузонй васеъ ва чукур мавриди омузиш карор дода шавад.

Дар ин самт алока бо коргоххои давлатию хусусй аз лихози истисодй мехнатй, тарбияи мехнатй ва тарбияи иктисодй барои хама чонибхо манфиатовар аст. "Зарур аст, ки чунин мафхум, ба монанди касб ва ихтисосро аз хамр фарк намуд. Якумй тарзи машгулият ва шакли муайяни фаъолияти мехнатиро ифода менамояд. Масалан, касби омузгор, духтур, иктисодшинос. Дар олам кариб дах хазор касб ва зиёда аз чил хазор ихтисос мавчуд аст, яъне ихтисос шакли муайяни зухурёбии дониш ва махоратхои касбй мебошад" (1, 303).

Интихоби касб ва касбу хунаромузонй бояд тибки талаботи бозори мехнат, бозори мехнати ватанй, бозори мехнати хоричи кишвар тахия ва рохандозй карда шавад. Дар шароити чахонишавй ва иктисоди бозоргонй талаботи иктисодии кишвар ва хорича ба инобат гирифта шуда, ба раванди мухочирати мехнатй аз лихози интихоби касб ва касбомузонию хунаромузонй бахо бояд дод, ки ин ракобатпазирии мутахассисонро чй дар бозори мехнати кишвар ва чй дар бозори мехнатии хоричи кишвар такозо менамояд. Боназардошти гуфтахои мазкур тавкият бахшидан ба тахсилоти касбй аз вазифахои аввалиндарачаи сохаи маориф мебошад. Зеро мутахассис дар шароити чахонишавй ва иктисоди бозоргонй дар кучое, ки кор накунад бояд дорои дарачаи баланди салохиятнокии касбию мехнатй бошад. Танхо дар хамин холат у ракобатпазир ва ба чамъият фоида оварда метавонад. Шароити чахонишавй ва иктисоди бозоргонй кишвархоро хам аз чихати иктисодй ва хам аз чихати сиёсию фархангй бо хам пайваст менамояд. Ин дар интихоби касбу кор, истехсоли неъматхои моддию маънавй накши худро мегузорад. Барои хамин хангоми тахияи стандарти давлатй, накшахои таълимй, барномахои таълим ва китобхои дарсй доир ба тахсилоти умумй ва тахсилоти касбй вазъияти сиёсию иктисодиву фархангии на танхо кишвари худ, балки чахонро низ ба эътибор гирифтан лозим аст. Зеро чахонишавй мутобикшавии ва мувофики хамдигаршавии кишвархоро аз лихози сиёсй иктисодй ва фархангй такозо менамояд. Инро нодидагирй эхтимоли ба миён омадани бухронхои сиёсй, иктисодй ва фархангй меафзояд.

Кудакро аз хурдсолй зина ба зина ба мехнат одат кунонидан лозим аст, хоса дар оила ба мехнати хонагии оилавй чалб намудани бачахо самараи хуб ба бор меорад. Дар хурдсолй вобаста ба синну сол кудак вазифа, ухдадорихои мехнатй супоридан аз манфиати тарбиявй холй нест. Аммо дар зинаи аввал мехнати бахудхизматрасонй омузонида шавад, ки ин барои ташаккули хисси мустакилиятнокии кудак мусоидат менамояд. Чй кадаре ки кудак хар чи зудтар мустакил гардад, хамон кадар барои падару модар бехтар аст. Зеро агар падару модар хама корро ба ухдаи хеш гирифта, бачагонро аз ухдадорихои мехнатй озод намоянд, ин на ба манфиати онхо ва на ба манфиати бачагон мешавад. Зеро бачагони нозпарвард ба воя расида, ба падару модар амр медодагй мешаванд, ки ин акси хамагуна коидаю конунхои тарбия мешавад. Ба бачагон бояд талкин намуд, ки мехнат ин зарурати вокей барои хар як одам.

Педагоги рус К.Д.Ушинский навишта буд: "Тарбия, агар ба инсон хушбахтиро хохад, уро бояд на барои хушбахтй тарбия кунад, балки барои мехнати хаёт омода намояд.Тарбия бояд дар одам шавки баландро нисбат ба мехнати чиддй фурузон намояд, ки бе он зиндагй наметавонад шоиста ва хушбахт гардад" ( 4 , 24).

Дарачаи одамият, маънии одам будан аз муносибат ба мехнат низ вобаста аст. Шахси хунарманд ва мехнатдуст аз каси танбалу бехунар ба куллй фарк менамояд. Барои хамин хам дар оила хангоми таксимоти мехнати оилавй ба бачагон низ вазифаи мехнатй таксим намудан лозим аст. Вобаста ба хусусиятхои синнусолй ва фардй, чинсй(писар ё духтар), чои истикомат оила(шахр ё дехот) дар хонаи баландошёна ё хавлй зистани оила, ба бачагон вазифа-ухдадорихои мехнатй супоридан лозим аст. Агар бачагон хамчун ба мехнат одат кунанд, тачрибаи мехнатй хосил мекунанд, ки ин дар тули умрашон ба онхо манфиат мебахшад.

Вакте ки бача дар оила аз хама гуна мехнати хона озод мегардад, у дар оянда вакте ки худаш оила барпо менамояд, вазифаи тарбиягариро ба таври бояду шояд ичро карда наметавонад, зеро тачрибаи мехнатй надорад. Хдтто хамчун падар ё модар дар оила ухдадорихои мехнатии худро босифат ичро карда наметавонад. Зеро занчири тарбияи мехнатй, яъне аз насл ба насл омузонидан ва омузиши мехнати хонагй мешиканад. Барои хамин хам хар як насли калонсол вазифахои тарбиявиро бояд самаранок ва босифат ичро намояд. Дар акси хол ин накш ва таъсири манфии худро дар наслхои оянда низ мегузорад. Бори тарбиявии наслхои ояндаро боз хам вазнин менамояд

Азнавтарбиякунй аз тарбия мушкилтар ва мураккабтар аст. Вай максад, вазифа, мухтаво, техника, технология, принсип, метод ва шаклхои ташкили худро доро мебошад, ки он аз чунин унсурхои низоми тарбия фаркият дорад. Мехнат воситаи тавонои тарбия ба хисоб меравад. Мехнати хонагй ва худхизматрасонй дар оила ин огози ба мехнат одаткунонй махсуб меёбад. Агар падару модар дар оила бачаро аз мехнат пурра озод намоянд, онхо дар оянда ба бадбахт гардидани фарзандашон сабаб мегарданд. Ин хам хиёнат ба наслхои оянда мебошад. Ба ин хотир онхо бояд масъулияти тарбиядихандагии худро дар мавриди ба мехнат одат кунонидани бачагон ба пуррагй дарк намоянд. Аз ин лихоз яке аззаминахои кабули Конун "Дар бораи масъулияти падару модар дар таълим ва тарбияи фарзанд" (с 2011, 17 октябр) як навъ чоннок намудани тарбияи оилавй махсуб меёбад. Зеро алхол бештари падару модарон нихоят серкор мебошанд. Гуё барои тарбия вакт надоранд. Аммо ин дуруст нест. Зеро тарбия мунтазир намешавад, барои он ки тарбия хусусияти интизоршавиро надорад, онро ба фардою пасфардо гузоштан мумкин нест. Тарбия эътибори чиддй мехохад. Дар урфият мегуянд: "Бача азиз - одобаш аз вай азиз" ё худ "Фарзанди хуб-боги падар, фарзанди бад-доги падар" ва f. Хдма ин зарбулмасал, панду хикмат ва дигар унсурхои педагогикаи халкй дар бораи ахамият ва зарурати тарбия ва аз чумла тарбияи мехнатй паём медихад.

Ч,алби хар чй бештари кудакони синни томактабй бо тарбияи томактабй дар кудакистону боFчахои бачагона яке аз равандхои пешкадами тарбиявй дар замони муосир мебошад. Барои хамин хам сохтмони ин гуна муассисахои тарбиявй на танхо дар шахр, балки дар дехот низ авч гирифта истодааст. Дар кудакистону боFчахои бачагон мураббиёни дорои донишхои педагогию равоншиносй фаъолият мебаранд, ки ин метавонад самаранокии тарбияи томактабии кудаконро ба андозае баланд бардорад. Алалхусус, модароне, ки бо фаъолияти касбию мехнатй машFуланд аз ин имконият истифода бурда метавонанд. Дар мавриди ба мактаб омода намудани кудакон ба мактаб низ имкониятхои боFчахои бачагона низ васеъ аст. Баъзан дар кудакистону боFчахои бачагона хам тачрибаи мехнатй хосил менамоянд ва хам тачрибаи бо хамдигар муносибат, муомила, муошират карданро, ки ин тарбияи ахлокй ва мехнатиро самаранок гардонида, ба худпараст ва аз мехнат озод ташаккул ёфтани онхоро пешгирй менамояд. Хдмчунин тарбияи чисмонй ва фикрии онхо самараноктар мегардад, зеро ки мураббиён ба ташаккули хамачонибаи кудакон эътибори бештар медиханд. Бачагоне, ки аз мактаби тарбиявии кудакистону боFчаи бачагон бахраманд гардидаанд, аз бачагоне ки танхо дар оила ба воя расидаанд, тафовут доранд. Аз ин ру кудаконе, ки ба мактаб меоянд, аз хамдигар аз чихати тарбия ва инкишоф тафовут доранд. Агар тарбиятнокй ва инкишофи кудаконро ба се дарача- паст, миёна, баланд таксим намоем, пас омузгороне, ки бо бачагони дарачаи баланди тарбиятнокиву инкишоф фаъолияти таълимию ва тарбиявй мебаранд, бештар бурд менамоянд. Аммо омузгороне, ки бо бачагони дарачаи тарбия ва инкишофашон паст фаъолият мебаранд ба мушкилихо бештар дучор мешаванд. Алалхусус, бо бачагоне, ки ба мехнат одат накардаанд, дар синфхои ибтидой кор кардан хеле мушкил аст. Зеро омузишу хондан хам як навъи ин мехнат ва мехнати нихоят чиддй. Бачагони дур аз мехнат ба воя расида, ба мушкилихои мехнати фикрй зуд одат карданашон мушкил аст. Аз ин ру, бояд кудакон аз хурдй ба мехнат одат кунанд, зеро мехнат имкон медихад, ки дар кудак як катор хислат ва сифатхои чисмонй, аклй, ахлокй, касбию мехнатй , эстетикй ташаккул дода шавад. Кудаке ки аз мехнат дур карда мешавад аз чунин имконият махрум гардида, дар у хислату сифоти манфии тарбиявй ташаккул меёбад.

Дар хар як синну сол хар як намуди фаъолият: бозй, хондан, мехнат кардан ба ташаккули хамачонибаи одам бетаъсир намемонад. Махрум будан аз ин ё он намуди фаъолият дар ин ё он давраи синнусолй ба ташаккули хамачонибаи шахс таъсири манфй мерасонад. Ба ин вачх дар хама даврахои синнунсолии инкишофи шахс хар як одам аз хама намудхои фаъолият хамачониба бахраманд гардад. Вакте ки барои бачагони синни мактабй фаъолияти таълимиву маърифатй фаъолияти пешбар хисобида мешавад, ин маънои онро надорад, ки у аз фаъолияти бозй ва фаъолияти мехнатй пурра озод мегардад. Факат мактаббача бо фаъолияти таълимию маърифатй бештар ва бо фаъолияти бозй ва мехнат камтар машFул мешавад. Бар замми ин дар холатхои чудогона фаъолияти таълимию маърифатй дар шакли бозихои дидактикй ва таълими мехнатй низ чараён мегирад, ки ин барои пешгирии танхо бо як намуди фаъолият машFулшавии бачагонро таъмин менамояд. Аз чихати физиологиву равоншиносй низ танаввуи фаъолият барои нигохдории шавку раFбат, пешгирии хасташавй бинобар танхо бо як намуди фаъолият машFул шудан мусоидат намуда, ба баланд

бардоштани кобилияти кории мактаббачагон дар раванди фаъолияти таълимию маърифатй имкон медихад. Fайр аз ин дар мактаб мактаббачагон бо мехнати фоиданоки чамъиятй низ машгул мешаванд, ки он намудхои гуногун дошта, барои ташаккули сифат ва хусусиятхои гуногуни тарбиявй муассир буда, барои ташаккули мавкеи фаъолонаи онхо нисбат ба хаёт мусоидат менамояд.

Ба банакшагирй, ташкил, гузаронидан ва тачлили иштироки мактаббачагон ба ин намуди мехнат низ эътибори чиддй бояд дод. Хислати мехнатдустй дар мактаббачагон бояд ба хамаи намудхои мехнат: мехнати хонагй, хондан-хамчун мехнат, мехнати фоиданоки чамъиятй бошуурона ва фаъолона аз чониби падару модарон ва омузгорон хамчун тарбиядихандагони асосй дар асоси хамкории судманди оила ва мактаб ба рох монда шавад, ки ин тахкурсии ташаккули хислати мехнатдустиро дар раванди фаъолияти касбию мехнатй ташкил медихад.

Асоси пешравии кишвар аз лихози иктисодиёт ба дарачае аз хунармандй ва мехнатдустии шахрвандон вобастааст. Барои хамин хам чй кадаре ки дар кишвар мутахассисони салохиятнок ва баландихтисос дар сохахои гуногуни хаёт фаъолият баранд, хамон андоза пешравии иктисодии кишвар муътадил чараён мегирад Дар акси хол пешравии чомеа аз лихози иктисодй имконнопазир аст. Ин хам аз ташкили иктисодиёт аз як чониб ва аз чониби дигар аз тарбияи мехнатй ва тарбияи иктисодии шахрвандон вобастааст.

ПАЙНАВИШТ:

1. Матвеев, В.Г. Основа экономических знаний: Учебное пособие для 10-12 классов академических лицеев и профессиональных колледжей / Под ред. С.С.Гулямова./В.Г. Матвеев - Ташкент «Цирк», 1998. - 448с.

2. Мирзоходжаев, М.Д. Изучение связи трудового воспитания и профориентации с методикой преподавания//Ученые записки Худжандского государственного университета им. академика Б. Гафурова. Серия гуманитарно-общественных наук.- 2014. -№ 4 (41). -С. 172-178

3. Семейное воспитание: Краткий словарь/Сост.: И.В.Гребенников, Л.В.Ковинько.-М.: Политиздат, 1990. -319с.

4. Соколовский, С.М. К.Д. Ушинский о труде и его роли в развитии и воспитании личности человека // Вопросы истории педагогики: Сб. науч. трудов НИИ общей педагогики АПН СССР / Под ред. М.Ф. Шабаевой/С.М.Соколовский.. -М, 1973. -С. 22-28.

5. Стаценко, Е.Р. Формирование понавательной самостоятельности младших школьников на уроках трудового обучения. Дисс. канд. пед. наук /Е.Р. Стаценко. - М., 2001. - 183с.

6. Чернышенко, И.Д. Трудовое воспитание школьников/И.Д. Чернышенко.-М.: Просвещение, 1981. - 191с.

7. Шаповаленко, С.Г. Пути усовершенствования методов общеобразовательной, политехнической и трудовой подготовки учащихся.//Начальная школа/С.Г.Шаповаленко.-1969.-№10.-С. 3-13

REFERENCES:

1. Matveyev, V.G. The Ground of Economic Knowledge: manual for grades 10-12 of academic lyceums and professional colleges / under the editorship of S.S. Ghulyamov. -Tashkent: Circus, 1998. - 448 p.

2. Mirzohojayev, M.D. The Study of Relations of Labor Education and Vocational Guidance with Methods of Teaching/Scientific Notes of Khujand State University named after academician B. Gafurov. Series of Humanities and Social Sciences. - 2014. -№ 4 (41). - P. 172 - 178.

3. Family Upbringing: A Brief Dictionary / Compiled I.V. Grebennikov, L.V. Kovinko. - M.: Politizdat, 1990. - 319 p.

4. Sokolovsky, S.M. K.D. Ushinsky about Labor and his Role in the Development and Upbringing of Human Personality // Issues of the History of Pedagogy: Collection of Scientific Works of the Research Institute of General Pedagogy under the APN of the USSR / under the editorship of M.F. Shabayeva. - M, 1973. - P. 22-28.

5. Statsenko, E.R. Formation of Cognitive Independence of junior Students at the Lessons of Labor Training: candidate dissertation in pedagogy /E. R. Statsenko. - M., 2001. - 183 p.

6. Chernyshenko, I.D. Labor Training of Schoolchildren. - M.: Enlightenment, 1981. - 191 p.

7. Shapovalenko S.G. The Ways to Improve Methods of General Education, Polytechnic and Labor Training of Students // Elementary school. - 1969. - №10. - P. 3-1