CC BY
3necessary and important, and this gives grounds for the universal recognition of the development of Tajik prose, the methods and approaches of its formation and evolution. Since the works translated by Hasan Irfan are an outstanding example of preserving the style of the original version, he has kept the style of the writer in translation, using elements of the conversational style of the characters, following the tone of expression, using the method of translation. including the perfect proportion of words and phrases, social and moral status. characters, stylistic elements of oral speech, etc., while maintaining the style of the original author, the manner of speech of the characters is preserved, but the translator carefully used other stylistic features, including the perfect proportion of words and phrases, the social and moral status of the characters, the stylistic elements of oral speech and etc. is his art.
Key words: literary translation, style of Tajik translation, Hasan Irfan, evolution of Tajik prose, words, style of expression, tone, tone of speech, visual images, etc.
Маълумот дар бораи муаллифон:
Боциев Хамза Олимович-номзади илм^ои филологи, дотсенти кафедраи забон ва адабиёти тоцики Донишгощ давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни. Тел: (+992) 935382604
Боронов Умедцон Хуцамуродович-омузгори калони кафедраи забон ва адабиёти тоцики Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни. Тел: (+992) 901030025
Сведения об авторах:
Бокиев Хамза Олимович-кандидат филологических наук, доцент кафедры таджикского языка и литература Таджикского государственного педагогического университета имена С.Айни. Тел: (+992) 935382604 Боронов Умеджон Худжамуродович — старший преподаватель кафедры теория перевода и стилистики Таджикскского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни. Тел: (+992) 901030025
About authors:
Bokiev Khamza Olimovich - candidate of philological sciences, associate professor of the Tajik language and literature department of the Tajik State Pedagogical University named after S. Aini. Phone: (+992) 935382604
Boronov Umedjon Khujamurodovich - Senior Lecturer of the Department of Theory of Translation and Stylistics of the Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini. Phone: (+992) 901030025
УДК-821.21/22
АНДАРЗ^ОИ ПА^ЛАВЙ ДАР БОБИ ДУСТИВУ МАЙГУСОРЙ
Афсахззод А. А.
Донишгоуи славянии Россия ва Тоцикистон
Дар фархднги Эрони бостон рочеъ ба баркарор кардани риштаи дустй, дустй варзидан ва муносиботи дустонаро миёни одамон пиёда кардан, аз суннатх,ои неку писандида ба шумор мерафтааст.
Яке аз мавзуъх,ои асосии андарзномах,ои пахлавй таргиби дустию рафокат ва бародарй мебошад, ки донишманди муосир Дейл Корнеги онро "ойини дустёбй" номидааст. Дар ин гуна андарзх,о тарики дустй, дустони хдкикй ва рафокати самимй ситоиш шудааст. Дар ин мизон Ушнари Доно панд медихдд, ки дар дустй устувор бояд буд - "Се чиз (-ро) устувортар бояд доштан, яке ... ва дигаре дустй ва се дигар зинх,ор" [1, с. 17], то он ба бародарй ва хешовандй мубаддал шавад. Бино ба ин, Озарбоди Мориспандон таъкид мекунад, ки: "Бо марди покназар ва корогох, ва х,ушёр ва некху машварат ва дустй кун" [5, с. 106].
Инсон чй дар гузашта ва чй дар замони мо х,ар чизро мувофики акли хеш андоза мегирад, баду неки онро месанчад, аз бад парх,ез мекунад ва неки онро чонибдорй менамояд. Аммо ба андешаи андарзбад Озарбоди Мориспандон се чиз бошад, ки онро паймон нест, яке доной, дувум дустй ва севум кори нек аст - "Сездах,ум паймонгарой он бувад, ки х,ар чизеро ба паймон андоза кунад, чунонки бешу кам андар набошад. Чунки комилии х,ар чиз дар паймон аст. Аммо он чизеро, ки паймон нест, доной, дустй ва кори нек аст" [3, с. 168].
"Андарзи Озарбоди Мориспандон" инсонро ба тавозуъ даъват мекунад, зеро ба андешаи гузаштагони мо ба василаи ин сифати хдмидаи инсонй, метавон бисёр дуст пайдо кард -"Мутавозеъ бош, то дуст бисёр дошта бошй" [5, с. 107]. Дар "Андарзи марди доно ба писари хеш" хдмин маънй бо каме дигаргунй омадааст: "Хурсанд (конеъ) ва шикебо бош, то дуст бештар дошта бошй" [2, с. 319]. Ч,ойи дигар ин нукта ба чунин шакл дарч шуда: "Бурдбор
бош, то дусти некон бошй" [2, с.319\. Чунин ба назар мерасад, марди ботавозyъ, ки хама чизро тахаммул мекунад, метавонад дусти некон бошад. Некном будан дар мтени одамон ба начобати инсонии он шахс далолат дорад. Ба акидаи Озарбоди Мориспандон агар шумори дyстонат бисëр бошад, некном бошй - "Дуст бисëр дошта бош, то некном бошй" [5, с. 109\.
Дидори дуст ва сухбати дустону доноëн гами дилро барад ва шодиро афзун намояд. Ушнари Доно ба ин ду асл боз май хурданро илова менамояд, ки махфили унсро дар миëни дустон гуворо созад: "Ба се чиз мард гам (-ро) шояд гуворон (таскин додан) - ба сухани доноëн ва дидори дустон ва май" [1, с.23\.
Бояд мхсус ëдрас шуд, ки дар одоту русуми гузаштагони мо нушидани май ичоза будааст. Ин нукта дар андарзномахои пахлавй низ борхо таъкид шудааст ва он яке аз мояхои хушгузаронии хаëт ба шумор мерафтааст. Чунонки дар рисолаи "Рузхо" омадааст: "Рузи Хурмузд май хуру хуррам бош" [3, с.157\.
Х,адаф аз нушидани май хуш гузаронидани зиндагй аст. Бар ин мабнй, дар андарзи пахлавй баробари нушидани майро бахри таскини дил чоиз донистан, айëми гуворову вочиботи онро низ мавриди назар карор медихад. Дар андарзномахои пахлавй ба танхой май нушидан боре наëмада, балки бо дустон нушидани он, ки ба василааш "хам дидори дуст бинй ва хам сухани доноëн бишнавй, ва билохира аз русуми майгусорй ба чо биëрй " таъкид мегардад. Чунончи: "Рузи Мох (рузи 12 мох) май хуру бо дустон осоиш кун ва аз мохи Худо нтез хох" [3, с. 158]. Мохияти ин андарз низ то имруз хифз шуда, "шароби кухна", ки арзиши бештар дорад ва зуд одамро масту махмур месозад ба сухбати "дустони кухна" ташбех шудааст, ки бехикмат нест: "Дусти кухнаро гиромй дор ва дар дустии у устувор бош, зеро дусти кухна монанди шароби кухна аст, ки хар чи бештар кухна шавад бехтар ва кобили боргохи подшохон гардад" [5, с.108\ .
Яке аз шартхои майгусорй бо дустон нигох доштани андоза буда, ки борхо таъкид шудааст. Чунонки марди доно ба писари хеш андарз медихад: "Май ба андоза хур" [2, 319\. Озарбоди Мориспандон дар андарзи хеш «Шароб ба андоза хурдан»-ро таъкид мекунад ва хамзамон дар идомаи ин андарз илова мекунад, ки: «хар кас шароби зтед ва беандоза хурад гунохи бузург аз у сар занад" [5, с. 109\, зеро вокеан дуруст аст. Зеро шароб модари гуноххо аст, агар онро беандоза нушй, мазаррат бинй. Агар андоза риоят гардад, чунонки Ибни Сино мегуяд, "манфиати он бисëр аст".
Ушнари Доно чахор чизро барои мард хатарнок медонад, ки яке аз онхо "бисëр хурдани май" мебошад - "Чахор чиз мардро забонтар бувад, бисëр хурдани май ва варнй ба забон ва бисëр кардани «невордшер» ва нахчир (шикор) беш аз андоза" [1, с. 23\ . Агар аз андоза зтед май бинушй маст бишавй. Дар "Андарзи марди доно ба писари хеш" панде омада, ки танхо як бахшаш бокй монда ва он ин "Гунохи аз беандоза хурдани май..."[2, с. 319], аст, ки идомаи мантикии онро дар ин андарзи Ушнари Доно ба мушохида мегирем. Дар он маст набудан, яъне хyшëриро дар баробари гами гузаштаро нахурдан, сухани дуруг нагуфтан, ончи хаст ба он хурсанд шудан, ба он чй умед дорад, бовар доштан ва ба ранчхо сабру токат кардан аз сифатхои марди доно дониста мешавад: "Ба ин панч чиз мард (-ро) ба доно доранд, на душ огохй, яке ба чиз шуда ва гузашта гам набарад ва ду дигар чизе, ки омада астро метухат (сухани дуруг) наяндешад ва се дигар ба он чй омада хурсанд (бошад), чахорум ба он чй умед дорад, сазад будан, панчум ба анокй (ранч)-и парешон, ба некй маст набувад" [1, с.27\.
Шарти дигари майгусорй худ дар сухбати дустон ба андоза гуфтани сухан аст. Агар он риоят шавад, лутфи сухбати дустон ширадор гардад, агар он риоят нашавад, дар мдани дустй халал эчод шавад - "Дар хурдани май ба андоза гуй" [2, с. 319\.
Агар мехохад хар гох май нушад, зарур аст, ки дар фасли тирамох ангур ба чархушт кунад, то май омода шавад. Ин масъала дар рисолаи "Рузхо" бисëр дакик инъикос шудааст: "Рузи Дай (рузи 8) ба Михр (рузи 16) сар шуй ва мую нохун ороста кун, ангур аз разон ба чархушт боз афкан, то бех гардад" [3, с.158\.
Чунонки дида мешавад, дар даврони Сосонтен фарханги майгусорй маъмул буда, чузъе аз зиндагии гузаштагони хирадманди моро ташкил медодааст. Баъдан дар асоси ин фарханги ганй устод Рудакй касидаи "Модари май"-ро навиштааст, ки чи гуна омода шудани май ва нушидани онро ба назм бар риштаи тасвир кашидааст.
Аммо Озарбоди Мориспандон таъкид месозад, ки бо касе дустй варз, ки ба ту бештар суд расонад - "Х,амеша ва харчо таваккул ба Худованд дошта бош ва дустй бо касе кун, ки ба ту бештар суд расонад" [5, с.106\. Дар андарзномахои пахлавй дастгирии дустон дар парешонхолию дармондагй аз шартхои зарурии инсонй ба хисоб рафта, панд медихад, ки аз бахри дустони нопойдору бепаймон гузар бояд кард: "Он дуст (-ро) набояд дуст доштан, ки андар сахтй ба фарëд нарасад" (китъа, 9). Ушнари Доно, ки бештари андарзхояш чандзинай
ва чандмавзуист, панч чизро барои мард зарур мешуморад, ки яке аз онхо "дустии мард то ба астона" (парешонй, бадбахтй) [1, с.25] мебошад. Чунонки дар адабиёти форсии точикй баъдтар дида мешавад, Саъдй дар 'Тулистон"-и бехазони хеш ин маъниро ба гунаи зер ба силки назм кашидааст:
Дуст машмор он ки дар неъмат занад,
Лофи ёрию бародархондагй.
Дуст он бошад, ки гирад дасти дуст
Дар парешонхолию дармондагй! [4, с. 59]
Дустро озурдан дар андарзномахои пахлавй мазаммат карда шудааст. Ба ин далел, ки "... аз озурдани дустон суд андак аст ва зиён бештар" [2, с. 320]. Бинобар ин, озор додани мардуми дуст ва озарм (мухтарам)-ро накухиш ва эхтироми онхо ситоиш шудааст.
Х,ар кадар дустй идомат пайдо кунад, он устувор шавад. Х,атто Озарбоди Мориспандон насихат мекунад, ки душмани кухнаро ба худ дусти нав соз, ба ин далел: "Душмани кухнаро дусти нав соз, зеро душмани кухна монанди мори сиёх аст, ки баъд аз сад сол интикомро фаромуш накунад" [5, с. 108]. Х,амзамон бо ин, таъкид мекунад, ки бо дустони кадимии худ муносибат ва рафтуоро кам накун, онхоро гиромй нигох дор ва дар дустии худ устувор бош.
Бо дустону бародарон созиш кардан низ яке аз хислатхои неки инсонй мебошад, ки ин маънй дар "Андарзхои пешиниён" чунин омадааст: "Созиш бо бародарону дустон ва хешон (ва) наздикон ва пайванд кардан, доштори зани хубсухан будан" [3, с. 127].
Дар пандхои пахлавй омадааст, ки аз шахси ношинос ва каммоя карз магир. Зеро дар вакти нотавонй метавонад карзи худро пурсад, ки илочи бозпас гардонидани онро надорй. Аз ин ру, Озарбоди Мориспандон карз гирифтанро танхо аз ду кас чоиз донистааст, ки вокеан дуруст ва амали тачрибашуда аст: "Ч,уз аз хешон ва дустон чизе аз кас вом магир" [5, с. 106]. Масъалаи дигар, ки ба ин мавзуъ робита дорад, бо хамаи дустон як будан низ таъкид шудааст, яъне якеро аз дигаре боло магузорад. Ин оиннома ё маромномаи ойини дустёбй бояд бошад. Барои хамин хам дар "Андарзи марди доно ба писари хеш" омадааст, ки: "Бо дустон ягонагй (кун)" [2, с. 319]. Бинобар ин, дустони риёкор дар андарзномахои пахлавй, хусусан дар "Андарзи Ушнари Доно [1, с. 25] дар катори зани бад, ёри бад ва муздури бад омада, бо онхо дустй карданро мазаммат мекунад. Дар мачмуъ, дар андарзномахои пахлавй тамоми пахлухои хаёти онрузаи гузаштагони мо инъикос гардида, бехтарини ин андарзхо дар тули хаёт борхо суфта шуда, каринахои гуногун пайдо карда, хатто ба адабиёти дигар халкхо таъсири босазо гузошта ва мухимтар аз хама ин дурдонахои тобнок ба риштаи назм кашида шуда, дар адабиёти форсии точикй як самти чудогона ва мустакил - "адабиёти ахлокй" ба вучуд овардааст, ки заминаи асосии он, бешубха, андарзномахои пахлавй мебошад.
АДАБИЁТ
1. Андарзи Ушнари Доно. Матни пахлавй, овонависй ва вожанома. Тарчумаи Иброхим Мирзои Нозир. -Техрон: Мероси хирманд, 1374. -74 с.
2. Мероси хаттии бостон. Китоби 2. Ч,. 1. -Душанбе: Бухоро, 2014. - 478 с.
3. Саймиддинов Д. Адабиёти пахлавй (Пажухиш, тарчума ва ташрех). -Душанбе:Пайванд, 2003. -232 с.
4. Саъдии Шерозй. Куллиёт: иборат аз чахор чилд, ч. 3. -Душанбе: Адиб, 1990, - 368 с.
5. Эронй Диншох. Ахлоки Эрони бостон. -Бумбай: Интишороти зардуштиёни эронии Бумбай,-1932.-145 с.
АНДАРЗХ,ОИ ПАХЛАВЙ ДАР БОБИ ДУСТИВУ МАЙГУСОРЙ
Дар андарзномахои пахлавй тамоми пахлухои хаёти онрузаи гузаштагони мо инъикос гардида, бехтарин ин андарзхо дар тули хаёт борхо суфта шуда, царинахои гуногун пайдо карда, хатто ба адабиёти дигар халцхо таъсири босазо гузоштаанд.
Яке аз масъалахои нщоят мухим дар андарзхои пахлавй талцини дустиву рафоцат ва вафодориву мухаббат буда, дар цавхари худ тарбияти инсони некхисолро дар назар дорад, ки аз нигохи аввал басе сода намуда, дар асл аз хар сохибхирад риояти шартхои зиёди инсони тавозуъпешаро талаб мекунад. Ацибаш ин аст, ки масъалаи мазкур дар хаёти башарият то ба хол нацши бориз дошта, хануз хам ахаммияти худро мустацар медорад ва ба ин васила побарцоиву баргузидагии андарзхои пахлавии ин самтро бологузар месозад. Мухимтар аз хама, ин дурдонахои тобнок ба риштаи назм кашида шуда, дар адабиёти форсии тоцикйяк самти цудогона вамустацил - "адабиёти ахлоцй"-ро ба вуцуд овардааст, ки заминаи асосии он, бешубха, хамоно хамин андарзномахои пахлавистанд. Дар даврони бостон, ба вижа Сосониён, дар ин радиф хамчунин фарханги майгусорй равнац дида, цузъе аз зиндагии гузаштагони хирадманди моро ташкил медодааст, ки дарки махаки ин фарханг, боистй мавриди назар бошад.
Калидвожа^о: Эрони бостон, андарзуои па^лави, дусти, рафоцат, бародарй, хешованди, паймону паймонгарои, тавозуъ,, неку некон, дастгирии дустон дар парешощолию дармондаги, созиш, май, шарти майгусори, осоиш, риояти мизон, андоза, суфати дустон.
ПЕХЛЕВИЙСКИЕ НАЗИДАНИЯ О ДРУЖБЕ И ЗАСТОЛЬЯХ
В пехлевийских назиданиях нашли отражение все стороны жизни наших предков, а лучшие из этих назиданий на протяжении своего существования дорабатывались и приобрели великолепную огранку, множество вариаций и даже оказали положительное влияние на литературу других народов.
Одним из важнейших вопросов, рассматриваемых в пехлевийских назиданиях, является привитие дружбы, приятельства, верности и любви, по своей сути предполагающие воспитание добропорядочного и добродетельного человека. Хотя, на первый взгляд, это кажется достаточно простым делом, но на самом деле требует от каждого разумного человека соблюдать многие требования воспитанного человека. Удивительно то, что данный вопрос играл достаточно значительную роль в жизни человечества, и до сих пор не потерял свою значимость, что позволяет пехлевийским назиданиям не толь ко быть на плаву, но и быть весьма востребованными. Важно и то, что эти гениальные назидания вошли в нить поэзии и создали отдельное и самостоятельное направление в таджикско-персидской литературе - «этическую литературу», основу которой, несомненно, составляют пехлевийские назидания-андарзы.
В древние времена, особенно в Сасанидский период, культура застолья и попойки вина имела особое значение, и была неотъемлемой частью жизни наших мудрых предков, исследование которой в контексте дружественных застолий не может быть проигнорирована.
Ключевые слова: Древний Иран, пехлевийские традиции, дружба, братство, родство, обещание и следование ему, учтивость, добро, добродетель, поддержка друзей в смятении и беспомощности, компромисс, вино, условия застолья, мир, соблюдение меры, дружба, дружеские беседы и т.д.
PAHLVI EDUCATION ON FRIENDSHIP AND FESTS
All aspects of the life of our ancestors were reflected in the Pahlavi edifications, and the best of these edifications were refined throughout their existence and acquired an excellent cut, many variations, and even had a positive impact on the literature of other peoples.
One of the most important issues addressed in the Pahlavi edifications is the instillation of friendship, amicable relations, fidelity and love, which in its essence presupposes the upbringing of a respectable and virtuous person. Although, at first glance, this seems to be a fairly simple matter, it actually requires every reasonable person to comply with many requirements of a well-mannered person. Surprisingly, this issue played a rather significant role in the life of mankind, and still has not lost its significance, which allows the Pahlavi edifications not only to be afloat, but also to be in great demand. It is also important that these brilliant edifications entered the thread of poetry and created a separate and independent direction in the Tajik-Persian literature - "ethical literature", the basis of which, of course, is Pahlavi edification-Andarza.
In ancient times, especially in the Sasanian period, the culture of feasting and drinking wine was ofparticular importance, and was an integral part of the life of our wise ancestors, the study of which in the context offriendly feasts cannot be ignored.
Keywords: Ancient Iran, Pahlavi traditions, friendship, brotherhood, kinship, promise and adherence to it, courtesy, kindness, virtue, support of friends in confusion and helplessness, compromise, wine, feast conditions, peace, observance of measure, friendship, friendly conversations and etc
Маълумот дар бораи муаллиф:
Афсахззод Аббоси Аълохон - номзади илм^ои филологи, дотсенти кафедраи матбуот ва алоца бо цомеаи Донишгоуи славянии Россия ва Тоцикистон. Нишони: 734025, Цум^урии Тоцикистон, ш. Душанбе, к. М.Турсунзода, 30. Тел.: + 7(392) 93 578 69 69, E-mail: afsahzod0505@mail.ru; a.afsahzod@airnav.ti;
Сведения об авторе:
Афсахзод Аббоси Аълохон - кандидат филологических наук, доцент кафедры печатных СМИ и PR Российско -Таджикского славянского университета. Адрес: 734025, Республика Таджикистан, г. Душанбе, ул. М.Турсун-заде, 30. Тел. + 7(392) 93 578 69 69, E-mail: afsahzod0505@mail.ru; a.afsahzod@,airnav.tj;
About the author:
Аfsahzod Abbosi A 'lokhon - candidate of philological science, Associate Professor of department of print media and PR Russian-Tajik Slavonic University. Address: 734025, Republic of Tajikistan, Dushanbe, st. M. Tursun-zade, 30. Те1 + 7(392) 93 578 69 69, Email: afsahzod0505@mail.ru; a.afsahzod@,airnav.tj;
ТДУ 891.550
АЦИДА^ОИ АДАБЙ-ЭСТЕТИКИИ АБДУРРАУФИ ФИТРАТ
Худойдодов А.О, Абдура^монов М. С.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Абдуррауфи Фитрат (1886-1938) яке аз чех,рах,ои намоёни чомеаи ибтидои асри XX мах,суб ёфта, чун нависанда, муаррих, адабиётшинос, забоншинос, санъатшинос, сиёсатшинос ва арбоби намоёни давлатй ва чамъиятй эътибору шух,рат пайдо кардааст. Эчодиёти у густурдаву фарох буда, масъалах,ои мух,имми адабиёти классикиву муосир ва чомеаи онрузаро фарогир аст. У дар асарх,ои назмию насриаш бо як ихлосмандй мардуми Бухороро, дар мачмуъ чомеаи замонашро ба омузиши илму маърифат даъват намуда, омузишро ягона василаи рах,ой ёфтан аз чах,олату гумрох,й донистааст.
Абдуррауфи Фитрат дар ашъори хеш, бавижа офаридани шеър, дар мачмуъ дар ашъори гиноиаш хдмчунин дар маколаву асарх,ои бадеии худ низ бо мулох,изаву андешах,ои чадиду рангин, мавзуъх,ои мух,им ва мазмунх,ои бикри вобаста ба замон андешах,ое баён кардааст, ки аз х,узури акидах,ои адабию эстетикии у башорат медихдд.
Дар асарх,ои бадеиву илмй ва драматургияи ба забони точикй ва узбекй иншонамудаи А. Фитрат "Мунозира" (1909), "Сай^а" (1911), "Баёноти сайё^и ^индй" (1911-1912), "Мавлуди шариф ё худ миръоти хайр-ул-башар"(1914), "Рох,бари начот" (1915), "Мухтасари таърихи ислом" (1915), "Оила" (1916), "Шуриши Восеъ" (1927), "Аморати Бухоро" (1930); "Му^аббати самимй" (1919), "^иёмат" (1923), "Ошубгарони Х,инд" (1920), "Абулфайзхон" (1924), "Аруз хдкида" (1936), ва маколах,ои зиёдаш вобаста ба макому манзалати шеър андешах,ои мух,имму судманд баён шудааст.
Маълумоти аввалинро оид ба тахаллус, ашъори ошиконаву шеърх,ои миллй ва ватандустонаву шурангези Фитрат ношири тазкираи "Тух,фат-ул-ах,боб фй тазкират-ил-асх,об" ^орй Рах,матуллох,и Возе^ Мирзо Салимбеки Салимй соли 1914 хднгоми чоп дар х,ошияи тазкираи мазкур овардааст, ки "Мумоилайх, дар авоили х,ол "Мичмар" тахаллус карда, шеърх,ои ошикона бисёр навишта. Алъон, тарки он карда. Шеърх,ои миллй ва ватании шурангез менависад" [11, с. 152]. С. Айнй дар "Намунаи адабиёти точик" баъди 15 соли чопи тазкираи мазкур хдмин андешах,ои Салимиро таквият бахшида, навиштааст, ки Абдуррауфи Фитрат: "дар мактаби тачаддуду инкилоб тарбият ёфтааст. Дар авоили х,ол "Мичмар" тахаллус мекард. Х,арчанд пеш аз давраи интибох, х,ам газалу касида месуруд, ин обутобу сузу гудозро, ки х,оло дорад, надошт..." [3, с. 307]. Пас, маълум мегардад, дар сарнавишти Фитрат, ки "них,оят зираку пайгир ва рамузфах,му шеършинос буд", (Валй Самад) мух,ити оила ва баъдтар мадраса накши муассир гузоштааст.
Аз руи маълумот ва пажух,ишу тахдики фитратшиносон Абдуррауфи Фитрат шеърх,ои давраи то соли 1913-и худро дар низоми шаклу поэтикаи адабиёти классикии точикии форсй офаридааст, ки онх,о дар "услуб, тарзи баён, ифодаи афкор" хдмчунин, дар "риояти вазну кофия бар вач^и акмал, муболига, ташбех,от ва саноеи лафзия айнан ба тарзи кух,на" офаридааст, ки ин хулоса ба ашъори баъдинаи адиб, яъне ба фаъолияти давраи пантуркистй, панузбакй ва чадидии у низ тааллук дорад. С. Табаров ба хдмин пах,луи эчодиёти адиб ишора намуда, навиштааст, ки: "...ибтидои эчодиёти шоирии ... Фитрат дар мадраса бо равия ва услуби маълуми назми классикии форс-точик огоз ёфта, дар даврах,ои рушду камолоти фаъолияти шоириаш дар давраи хдракати пантуркистй ва чадидй хусусиятх,ои нав ва тару тозаи мундаричавй, тематикиву гоявй ва эстетикиву услубй пайдо кардааст" [11, с. 157].
Дар бораи мавкеъ ва макоми Фитрат дар адабиёт ва чомеаи ибтидои асри ХХ кабл аз Салимбеки Салимй ва С. Айнй яке аз маорифпарварон ва шахсиятх,ои нодири ин давра Шарифчон Махдуми Садри Зиё дар "Тазкори ашъор"-и худ, дар боби "Зикри фозили комили
