Научная статья на тему 'ОЗОДЛИКДАН МАҲРУМ ҚИЛИШ ЖОЙЛАРИДА МУРОЖААТЛАР БИЛАН ИШЛАШ ФАОЛИЯТИНИНГ ТАШКИЛИЙ ВА ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ'

ОЗОДЛИКДАН МАҲРУМ ҚИЛИШ ЖОЙЛАРИДА МУРОЖААТЛАР БИЛАН ИШЛАШ ФАОЛИЯТИНИНГ ТАШКИЛИЙ ВА ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
31
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
Конституция / Жазони ижро этиш департаменти / жазони ижро этиш муассасаси / давлат органлари / жамоат ташкилотлари / мурожаат / ариза / таклиф / шикоят / электрон / маҳкум / маҳкумларнинг ҳуқуқлари / жиноят-ижроия кодекси / қонун / қарор / рақамлаштириш / электронлаштириш / Конституция / департамент исполнения наказаний / пенитенциарное учреждение / государственные органы и общественные организации / обращение / заявление / предложение / жалоба / электронный / осужденный / права осужденных / уголовный кодекс / закон / решение / цифровизация / электронизация

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Турсунов Акрамжон Баходиржон угли

Мақолада Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги хузуридаги Жазони ижро этиш департаменти ҳамда бошқа давлат органлари ва жамоат ташкилотларининг мурожаатлар билан ишлаш фаолиятида олиб борилаётган ислоҳотларнинг борасида олиб борилаётган чора-тадбирлар самарадорлиги масалалари таҳлил қилинган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ORGANIZATIONAL AND LEGAL BASIS OF WORKING WITH PETITIONS IN PLACES OF DEPRIVATION OF LIBERTY

В статье анализируется реформы в работе департамента исполнения наказаний и при Министерстве внутренних дел Республики Узбекистан, по обращениям осуждённых. Проанализированы принимаемые меры по дальнейшему совершенствованию рассмотрения обращений заключенных и эффективность этих мер

Текст научной работы на тему «ОЗОДЛИКДАН МАҲРУМ ҚИЛИШ ЖОЙЛАРИДА МУРОЖААТЛАР БИЛАН ИШЛАШ ФАОЛИЯТИНИНГ ТАШКИЛИЙ ВА ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ»

ОЗОДЛИКДАН МА^РУМ ЩЛИШ ЖОЙЛАРИДА МУРОЖААТЛАР БИЛАН ИШЛАШ ФАОЛИЯТИНИНГ ТАШКИЛИЙ ВА ^У^У^ИЙ АСОСЛАРИ

А.Б. Турсунов -

УзР ИИВ Академияси уцитувчиси

с! https://doi.org/10.24412/2181-7294-2023-2-175-178

Конституциямизнинг 35-моддасида Узбекистан Республикасида хар бир шахс бевосита узи ва бошкалар билан биргаликда ваколатли давлат органларига, муассасаларига ёки халк вакилларига ариза, таклиф ва шикоятлар билан мурожаат килиш хукукига эга, аризалар, таклифлар ва шикоятлар конунда белгиланган тартибда ва муддатларда куриб чикилиши шартлиги белгилаб куйилган[1].

Мурожаатлар сохасида мамлакатимизда олиб борилаётган кенг куламли ислохотлар халкимиз томонидан куллаб-кувватланмокда. Бу борадаги килинаётган ижобий узгаришларнинг натижаси жамиятимиз хаёти ва кундалик турмуш-тарзида узининг яккол ифодасини топиб, халкимизнинг ижтимоий фаоллиги, эртанги кунга булган ишончи кундан-кунга усиб бормокда.

"Халк давлат идораларига эмас, балки давлат идоралари халкимизга хизмат килиши керак[2]" деган гояни кундалик фаолиятимизнинг бош мезонига айлантириб, мамлакатимиз хаётига ва унда истикомат килаётган халкимизнинг турмуш-тарзига оид хар бир карор, фармон ва бошка норматив хужжатларни халкимиз билан маслахатлашиб кабул килмокдамиз.

Давлат органи ходимлари, аввало, биринчи рахбарлар факатгина кабинетда утириш билан чекланиб колмасдан, жойларга бориб, халкнинг ичига кириб, хар бир хонадонга ташриф буюриб, ахолини безовта килаётган, ечими зарур булган энг долзарб муаммолар билан шугулланмокда.

Бундан ташкари халк билан якиндан мулокот килиш, унинг дарду ташвишлари, хаётий муаммоларини самарали хал этиш буйича янги тизим яратилди. Узбекистон Республикаси Президентининг Халк кабулхоналари ва Виртуал кабулхонаси ташкил этилганлиги бу тизимнинг асоси булиб хисобланади. Х,озирги кунда ушбу кабулхоналар фукароларнинг мурожаатлари билан ишлашнинг узига хос демократик институти сифатида амалда узини окламокда. Айтишимиз мумкинки, жойларда рахбарлар ходимларнинг фаолиятда йул куйилган хато ва камчиликларни тезлик билан бартараф этиш буйича шахсий жавобгарлиги кучайгани мазкур тизимнинг мухим натижаси булди.

Давлат органлари ва давлат муассасаларига, шунингдек уларнинг мансабдор шахсларига жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари сохасидаги муносабатларни тартибга солиш максадида 2017 йил 11 сентябрь куни Узбекистон Республикасининг «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тугрисида» УР^-445-сон ^онуни кабул килинди.

Ушбу конунга мувофик барча давлат органлари, ташкилотлар ва муассасалар фукаролар ва юридик шахсларинг мурожаатлари билан ишлаш сохасида узларининг фаолиятини ташкиллаштаради ва олиб боради[3].

Мурожаатлар конунийлик, мурожаатларни уз вактида ва тулик куриб чикиш, мурожаатларга нисбатан талабларнинг бир хиллиги, жисмоний ва юридик шахсларнинг хукуклари, эркинликлари ва конуний манфаатларига риоя этилиши, мурожаатларни куриб чикишда бюрократизм ва сансалорликка йул куйилмаслиги, мурожаатларни куриб чикишда давлат органлари, ташкилотлар ва улар мансабдор шахслари фаолиятининг шаффофлиги принциплари асосида куриб чикилади.

Мурожаатлар огзаки, ёзма ёхуд электрон шаклда булиши мумкин. Аризалар, таклифлар ва шикоятлар мурожаатларнинг турлари хисобланади.

Мурожаатлар, уларнинг шакли ва туридан катьи назар, бир хил ахамиятга эга булади.

ЖИЭДда жисмоний шахсларни ва юридик шахсларнинг вакилларини кабул килиш департамент рахбари ёки бошка мансабдор шахси томонидан амалга оширилади. Бунинг учун департаментда махсус таркибий булинмалар, кабул учун масьул булган мансабдор шахслар белгиланган.

Департаментнинг таркибий булим рахбарлари ёки бу борада ваколат берилган бошка мансабдор шахслари томонидан Жазони иэро этиш муассасаларида сайёр шахсий кабуллар, шунингдек оммавий кабуллар ташкил этилиши йулга куйилган.

ЖИЭДда жисмоний шахсларни ва юридик шахсларнинг вакилларини кабул килиш белгиланган кун ва соатларда, кабул килиш жадвалига мувофик утказилади.

Жисмоний шахсларни ва юридик шахсларнинг вакилларини кабул килиш жадвали, уни утказиш вакти ва кабул килиш тартиби тугрисидаги маьлумотлар ЖИЭДда ташкил этилган фукаролар кабулхонасида хамма кириши мумкин булган жойдаги стендларга хамда бошка техник воситаларга жойлаштирилган.

ЖИЭД рахбарияти томонидан жазони ижро этиш муассасаларида сайёр шахсий кабуллар, шунингдек оммавий кабуллар утказилиб борилади. Оммавий кабул муассасаларда жазо муддатини утаётган махкумларнинг яшаш ва ишлаб чикариш худудида жойлашган хар бир биноларга ва жойларга бирма-бир кириб чикиш оркали хам утказилади.

Агар кабул давомида махкумлар томонидан баён этилган масалаларни хал этиш ЖИЭМ ёки ЖИЭД мансабдор шахсининг ваколатларига кирмаса, тегишли мансабдор шахслар мурожаат этувчи махкумга унинг мурожаатида баён этилган масалаларни хал этиш учун кайси органга ёки ташкилотга мурожаат килиш лозимлигини тушунтирилади.

Махкумларни ёки уларнинг якин кариндошларини мурожаатлари юзасидан шахсий кабул килиш давомида ЖИЭД хдмда ЖИЭМ рахбарининг карорига кура мурожаат этувчига бу хакида хабар берган холда махсус техника воситалар (аудио- ва видеоёзув, шунингдек фотосуратга олиш) кулланилиши мумкин.

Жазони ижро этиш муассасасида махкумлар, Узбекистон Республикаси Жиноят-ижроия кодекси ва бошка конунларда белгиланган истисно хамда чеклашлар инобатга олинган холда, Узбекистон Республикаси фукаролари учун назарда тутилган хукуклар, эркинликларга эга буладилар ва мажбуриятларни бажарадилар. Махкум ажнабий фукаролар ва фукаролиги булмаган шахслар, шунингдек Узбекистон Республикасининг халкаро шартномаларида белгиланган хукуклар, эркинликларга эга булишлари ва мажбуриятларни бажаришлари мумкин.

Махкумларнинг хукуклари ва мажбуриятлари муайян жазо турини ижро этиш тартиби ва шартларидан келиб чиккан холда белгиланади.

Махкумлар конунчиликда белгиланган куйидаги хукукларга эга[4]:

жазони уташ тартиби ва шартлари, уз хукуклари ва мажбуриятлари хакида ахборот

олиш;

жазони ижро этувчи муассаса ёки орган маъмуриятига, бошка давлат органлари ва жамоат бирлашмаларига уз она тилида ёки бошка тилда таклиф, ариза ва шикоятлар билан мурожаат этиш;

уз таклиф, ариза ва шикоятларига мурожаат этилган тилда жавоб олиш (мурожаат этилган тилда жавоб беришнинг иложи булмаган такдирда жавоб Узбекистон Республикасининг давлат тилида берилади. Жавобни интизомий кисмга жунатиш ва озодликдан махрум этишга хукм килинган шахс мурожаат этган тилга таржима килиб бериш жазони ижро этувчи муассаса ёки орган томонидан таьминланади);

тушунтириш бериш хамда ёзишмалар олиб бориш, зарур холларда таржимоннинг хизматидан фойдаланиш;

чекланмаган микдорда хат ва телеграммалар олиш хамда жунатиш.

Муассасалар почта кутилари билан таьминланади ва улар муассаса маьмурияти томонидан хар куни текшириб турилади.

Юкори ташкилотга ёзилган махкумнинг мурожаатида унинг содир этган жинояти (УзР Жиноят кодексининг моддаси, жазо муддати), фамилияси (исми, отасининг исми) тугрисидаги маьлумотлар курсатилган булиши лозим.

Махкумнинг мурожаати муассаса томонидан белгиланган манзилга муассаса рахбарининг имзоси билан юборилади. Кузатув хатида муассасанинг тулик номи, унинг жойлашган ери (почта манзили), алока телефонлари ва факслари ракамлари тугрисидаги маьлумотлар курсатилган булиши керак.

Мурожаатлар давлат тилида ва бошка тилларда берилиши мумкин.

Мурожаат мурожаат этувчи махкумнинг имзоси билан тасдикланган булиши лозим. Махкумнинг мурожаатини мурожаат этувчининг имзоси билан тасдиклаш имкони булмаган такдирда, бу мурожаат уни ёзиб берган шахснинг имзоси билан тасдикланиб, унинг фамилияси (исми, отасининг исми), содир этган жинояти (УзР ЖКнинг моддаси, жазо муддати) хам кушимча равишда ёзиб куйилиши керак.

Мурожаатлар давлат тилида ва бошка тилларда берилиши мумкин.

Махкумларнинг суд ва бошка органларга афв ёки жазо муддатларини кискартириш мазмунидаги мурожаатларига уларнинг хукм, ажрим ва бошка зарур хужжатлари илова килинади.

Шунингдек, ЖИЭД томонидан мурожаатлар билан ишлаш тизимида жисмоний ва юридик шахслар учун енгиллик яратиш максадида www.iivjied.uz расмий сайти яратилган.

Ушбу сайт оркали жазони ижро этиш тизимда амалга оширилаётган ислохотлар ва янгиликлардан хабардор булиб бориш билан бирга, махкумларнинг якин кариндошлари ва бошка жисмоний шахс ёки юридик шахснинг вакиллари томонидан тугридан-тугри электрон шаклда мурожаат колдириш имконияти хам яратилди.

Бунинг учун сайтдаги "мурожаатлар" рукнига кириб, дастлаб "мурожаат килиш тартиби" билан танишилади ва "мурожаат юбориш" сахифаси оркали жисмоний шахс ёки юридик шахснинг вакиллари узи хакидаги маьлумотларни киритиб, мурожаатини колдиради.

^олдирган мурожаатига жавобни эса мурожаатни юборган вактида тизим томонидан такдим этиладиган ва эслаб колиши лозим булган кодни "мурожаат холатини текшириш" сахифасига кириб махсус "мурожаат раками" булимига киритиш оркали билиб олиш мумкин булади.

Жазони ижро этиш тизими фаолияти билан боглик масалалар юзасидан Жазони ижро этиш департаментининг 71 291-40-09 ёки 99 808-51-00 телефон ракамларига хам огзаки мурожаат килиш мумкин.

Жазони ижро этиш департаменти фаолияти хакидаги маьлумотлар ва янгиликлардан www.iivjied.uz сайти билан бир каторда facebook (JIED.UZ) ва телеграм (JIEDUZ) ижтимоий тармокларидаги сахифалар оркали хам хабардор булиб бориш имкони мавжуд[5].

Президент Шавкат Мирзиёевнинг «Халк давлат органларига эмас, балки давлат органлари халкимизга хизмат килиши керак»[6], -деган гояси ва юкорида келтириб утилган маьлумотларни тахлил килган холда, махкумларнинг хукук ва эркинликларини янада мустахкамлаш максадида локал тармоклар ва ягона химояланган корпоратив тармокни ривожлантириш оркали ёпик турдаги жазони ижро этиш муассасаларида махкумлар мурожаатларининг электрон хисобини юритиш ва ракамлаштиришни хамда бунинг учун жазони ижро этиш тизимида ахборот технологиялари коммуникация инфратузилмасини модернизация килишни таклиф этаман.

АДАБИЁТЛАР:

1. Узбекистон Республикаси Конституцияси // URL:http//www.lex.uz.

2. Шавкат Мирзиёев. Узбекистон Республикаси Президенти. https://uza.uz

3. 2017 йил 11 сентябрь куни Узбекистон Республикасининг «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тугрисида» УР^-445-сон ^онуни

4. Узбекистон Республикасининг Жиноят-ижроия кодекси. //URL:http//www.lex.uz.

5. Узбекистон Республикаси ИИВ хузуридаги ЖИЭД Ахборот хизмати. //URL:https://iiv.uz.

6. Ш.М.Мирзиёев. Узбекистон Республикаси Президент 2017 йил 31 август куни Узбекистон Республикаси Мустакиллигининг йигирма олти йиллига багишланган тантанали маросимда сузлаган нутки. https://kun.uz/news/.

РЕЗЮМЕ:

Маколада Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги хузуридаги Жазони ижро этиш департаменти хамда бошка давлат органлари ва жамоат ташкилотларининг мурожаатлар билан ишлаш фаолиятида олиб борилаётган ислохотларнинг борасида олиб борилаётган чора-тадбирлар самарадорлиги масалалари тахлил килинган.

Калит суз: Конституция, Жазони ижро этиш департаменти, жазони ижро этиш муассасаси, давлат органлари, жамоат ташкилотлари, мурожаат, ариза, таклиф, шикоят, электрон, махкум, махкумларнинг хукуклари, жиноят-ижроия кодекси, конун, карор, ракамлаштириш, электронлаштириш.

РЕЗЮМЕ:

В статье анализируется реформы в работе департамента исполнения наказаний и при Министерстве внутренних дел Республики Узбекистан, по обращениям осуждённых. Проанализированы принимаемые меры по дальнейшему совершенствованию рассмотрения обращений заключенных и эффективность этих мер.

Ключевые слова: Конституция, департамент исполнения наказаний, пенитенциарное учреждение, государственные органы и общественные организации, обращение, заявление, предложение, жалоба, электронный, осужденный, права осужденных, уголовный кодекс, закон, решение, цифровизация, электронизация.

RESUME:

The article analyzes reforms in the work of the Department of Execution of Punishments and the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Uzbekistan, based on appeals from convicts. The measures taken to further improve the consideration of prisoners' appeals and the effectiveness of these measures are analyzed.

Key words: Constitution, the penal Department, penal jurisdiction, state bodies and public organizations, appeal, application, proposal, complaint, electronic, convict, rights of convicts, criminal code, law, decision, digitalization, electronicization.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.