CC BY
7
«
I
SCIENCE TIME
I
O'ZBEKISTONDA ICHKI TURIZMNI RIVOJLANTIRISHDA INNOVATSION USULLARINI QO'LLASH ISTIQBOLLARI
Hazratqulova Gavhar Dilshod qizi, Xurramov Ortiqjon Qayumovich, Osiyo Xalqaro Universiteti
E-mail: [email protected]
Annotatsiya. Ushbu maqolada turizmni rivojlantirish bo'yicha yurtimizda olib borilayotgan sa'y-harakatlar haqida batafsil ma'lumot berilgan. Respublikamizning tarixiy-madaniy joylari va bu joylarga tashrif buyuruvchilarni jalb qilish bo'yicha takliflar berilgan. Shuningdek, ichki turizmni rivojlantirishda innovatsion usullarni qo'llash bo'yicha fikr-mulohazalar qayd etilgan.
Kalit so'zlar: ichki turizm, sayyohlik, innovatsiya, shahar haftaligi, festival, o'lkashunoslik.
Turizm ijtimoiy muammolarni hal qilishda muhim o'rin tutadi, qo'shimcha ish o'rinlari yaratilishini, ish bilan bandlikni ko'payishini va mamlakat aholisining farovonligini oshirishni ta'minlaydi va multiplikator ta'siri tufayli iqtisodiyotning o'sishiga ta'sir qiladi turistik kompaniyalar xizmatlari, jamoaviy turar joy ob'ektlari, aloqa, savdo, transport, esdalik sovg'alari va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish, oziq-ovqat, qishloq xo'jaligi, qurilish va boshqa sohalar kabi iqtisodiy faoliyat sohalarini rivojlantirish. Shunday qilib, turizm Rossiya Federatsiyasi hududlarini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish uchun katalizator hisoblanadi. Hozirgi vaqtda turizm sanoati jahon iqtisodiyotining jadal rivojlanayotgan tarmoqlaridan biri bo'lib, yangiliklardan foydalanish nuqtai nazaridan istiqbolli, shu bilan birga turizm sohasidagi yangiliklarga yetarlicha e'tibor berilmayapti. Shuni ta'kidlash kerakki, sayyohlik kompaniyalarining o'z-o'zidan o'sishi va turistik xizmatlarning past sifati. Hukumat tomonidan turizm faoliyatini moliyaviy kafolatlar mexanizmi orqali tartibga solish bo'yicha sa'y-harakatlariga qaramay, litsenziyalash faoliyati o'rniga, ushbu tartibga solish kompaniyaning turistlarga xizmat ko'rsatish majburiyatlari bo'yicha barqarorligiga ta'sir qiladi. Ushbu jihat taqdim etilayotgan xizmatlarning sifatini hisobga olmaydi. Umuman olganda turizm sanoatining innovatsion faoliyatini
5
1 SCIENCE TIME 1
boshqarish va ayniqsa korxonalar tomonidan innovatsiyalarni joriy qilish orqali turistik mahsulotni takomillashtirishni taklif qilamiz. Shuningdek, turizm sanoatini boshqarishda, kompaniyalarning tijorat faoliyati barqarorligi va yanada sifatli xizmatlar ko'rsatishdan tashqari, turoperatorlar sonini hisobga olish, sohani tashkil etish darajasini baholash va shunga muvofiq usullarni ishlab chiqish kerak aniq vazifalarga qarab ularning sonini optimallashtirish.
Respublikamiz hududida ko'plab turizm sohasini rivojlantirish uchun kerak bo'ladigan resurslar anchagina yaxshi ta'minlangan desak adashmaymiz. O'zbekiston respublikasi o'zining tabiiy jihatdan ham madaniy jihatdan ham o'zining boy tarixi va merosiga ega. Bularning barchasi yurtimizda turizmni rivojlantirish uchun qulay hisoblanadi. Turizm sohasi bugungi kunda asosan ichki turizm jihatdan taraqqiy etib bormoqda. Bunda eng ko'p turistlarni qabul qilayotgan hududlar sifatida, Samarqand viloyati, Xorazm viloyati, Buxoro viloyati eng peshqadam hisoblanadi. Ichki turizmni rivojlantirish uchun so'nggi yillarda O'zbekiston Respublikasi prezidenti tomonidan maxsus farmon va qarorlari chiqarildi. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "O'zbekiston Respublikasi turizm salohiyatini rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish bo'yicha qo'shimcha tashkiliy chora-tadbirlar to'g'risida"gi 2018-yil 3-fevraldagi PF-5326-son Farmoni ijrosini ta'minlash, shuningdek, hududlarni barqaror ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim omillaridan biri sifatida ichki turizmni jadal rivojlantirish, fuqarolarni mamlakatimizning madaniy-tarixiy merosi hamda tabiiy boyliklari bilan tanishtirish maqsadida: bir qancha dasturlar ishlab chiqilgan. Masalan, "O'zbekiston bo'ylab sayohat qil!" Dasturi doirasida hududlarda turistlar oqimi past bo'lgan davrda amalga oshiriladigan sayohatlarga turistik infratuzilmani tayyorlash bo'yicha kompleks choralarni o'rganish va qabul qilish, jumladan:
- joylashtirish vositalari, jamoat ovqatlanish punktlari, sanitariya-gigiyena uzellari, transport vositalari, madaniy meros obyektlari va boshqa diqqatga sazovor joylarni inventarizatsiya qilish va xizmat ko'rsatishga tayyorlash;
- yo'l-ma'lumot ko'rsatkichlarini va boshqa turistik navigatsiya ko'rsatkichlarini o'rnatish/yangilash;
- turistik infratuzilma obyektlarida turli madaniy-ko'ngilochar tadbirlarni, shuningdek diskont dasturlarni o'tkazish.
Ekskursiya paytida foydalanish uchun zarur bo'lgan borib ko'rishga tavsiya etiladigan obyektlar va hududlar ro'yxati, shu jumladan O'zbekistonning tarixiy va zamonaviy diqqatga sazovor joylarining ro'yxatini, axborot-targ'ibot materiallarini tayyorlash va sayohatlar muvofiqlashtiruvchilariga jo'natish. ta'til davrida Samarqand,
1 SCIENCE TIME 1
Buxoro, Xiva, Shahrisabz, Termiz, Qo'qon, Marg'ilon va Toshkent shaharlarida o'quvchilar uchun ularning tarix, madaniyat va o'zbek xalqining ana'nalari to'g'risida bilimlarini oshirishga yo'naltirilgan turli konsert dasturlari, teatrlashtirilgan tomoshalar va boshqa tadbirlar o'tkazilishini nazarda tutuvchi madaniy-bilishga oid "Shahar haftaligi" festivallari o'tkazilishini ta'minlash. O'zbekiston bo'ylab sayohat qil!" ichki turizmni rivojlantirish Dasturida ishtirok etishga ishchilarni, mahalla faollarini, ayollar jamoasini, mehnat faxriylari va o'quvchilarni, shu jumladan asosan chekka hududlardagi aholi punktlari o'quvchilariga alohida e'tibor qaratgan holda yosh turistlar va o'lkashunoslik to'garaklari a'zolarini jalb qilish maqsadida keng targ'ibotni o'tkazish.
Ona o'lka tarixi, arxeologik va madaniy merosni chuqurlashtirilgan holda o'rganish, mamlakatning tabiiy boyliklari bilan tanishish, ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish sohasidagi bilimlar asosini egallashga yo'naltirilgan umumta'lim maktablari va "Barkamol avlod" bolalar markazlarining o'lkashunoslik va ekologiya to'garaklari faoliyatini kuchaytirish bo'yicha kompleks choralar Rejasini tasdiqlash. ko'rsatib o'tilgan to'garaklar ishtirokchilari ichidan yosh mutaxassislarni tayyorlash, mutaxassislar tomonidan turizm sohasida keyinchalik ularning malakasini oshirish bilan ekskursiyalar va turlar tashkil etilishini ta'minlash. Yuqorida sanab o'tilgan rejalarni amalga tatbiq etish orqali anchagina yaxshi natijalarga erishsa bo'ladi.
Shuni ta'kidlash kerakki, axborot tizimlarining rivojlanib borayotganiga qaramay, mamlakatimizning turizm sohasida mobil innovatsion texnologiyalardan foydalanish yetarli darajada emas. Turizm salohiyati yuqori bo'lgan xorijiy mamlakatlarda axborot va mobil texnologiyalar sohaning ajralmas qismi hisoblanadi. Turistik salohiyatni oshirish maqsadida IT dasturchilari tomonidan biznesni rivojlantirishda mobil texnologiyalarni moslashtirish va yaratish bo'yicha izlanishlar olib borilmoqda. Jumladan, "2019-2025 yillarda O'zbekiston Respublikasida turizm sohasini rivojlantirish Konsepsiyasida turizm sohasini rivojlantirish uchun zarur bo'lgan yangi xizmat turlarini innovatsion texnologiyalar yordamida amalga oshirish vazifasi belgilangan.
O'zbekistonda turizmni rivojlantirishda innovatsion texnologiyalar muhim o'rin tutadi. Sayyohlik industriyasida texnologiyalardan foydalanish ortib borayotganligi sababli, sayyohlar sayohat qilish joylarini rejalashtirish, bron qilish va tajriba qilish uchun har qachongidan ham internet, mobil ilovalar va boshqa texnologik yutuqlarga tayanmoqda. Masalan, raqamli texnologiyalar O'zbekistonning madaniy merosini targ'ib qilish, qulaylik va ulanish imkoniyatlarini oshirish hamda umumiy turizm tajribasini yaxshilashga yordam beradi. Mobil ilovalar, virtual va kengaytirilgan
7
1 SCIENCE TIME 1
reallik, sun'iy intellektga asoslangan chatbotlar kabi innovatsion texnologiyalarni qo'llash potentsial sayyohlarga O'zbekistonning sayyohlik takliflari haqida batafsil ma'lumot, ularning sayohat tajribasi bo'yicha shaxsiy tavsiyalar va ko'rsatmalar bilan ta'minlashga yordam beradi. Shuningdek, innovatsion texnologiyalar bron qilish va bron qilish kabi turistik xizmatlar samaradorligini oshirishga yordam beradi va O'zbekistonda sayyohlar uchun yanada qulay va qulay tajriba o'tkazishga yordam beradi. Binobarin, innovatsion texnologiyalar O'zbekiston turizm industriyasini rivojlantirish uchun zarur bo'lib, mamlakat iqtisodiyoti yuksalishiga xizmat qilishi mumkin.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak innovatsion texnologiyalar O'zbekistondagi turizmni rivojlantirishda muhim o'rin tutadi. Bu, sayyohlik industriyasida qulaylik va ko'rsatmalar bilan bir qator turistik xizmatlarni oshirishga yordam beradi. Innovatsion texnologiyalar turizmni rivojlantirish orqali O'zbekiston iqtisodiyoti uchun ham foydali bo'lib, mamlakatni dunyoda taniqlik va yaxshi imkoniyatlarga ega bo'lishiga qo'shimcha yordam beradi. Binobarin, innovatsion texnologiyalar O'zbekiston turizm industriyasini rivojlantirish uchun zarur bo'lib, mamlakat iqtisodiyoti yuksalishiga xizmat qilishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:
1. Turizmning O'zbekistondagi faoliyati: Oybek Akhmadjonov Botirbek Abdug'afforov.
2. "Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar" (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnali.
3. URL: https://adamosoft.com/blog/technology-in-tourism-reshaping-the-hospitality-industry/
4. PF-5611-coH 05.01.2019. O'zbekiston Respublikasida turizmni jadal rivojlantirishga oid qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida.
8
