CC BY
43O'ZBEKISTONNING XALQARO MEHMONDO'STLIK VA TURIZM INDUSTRIYASIGA INTEGRATSIYALASHUVINING STRATEGIK YO'NALISHLARI
Bekmurodova Laylo Tursunmamatovna
O'zbekiston Respublikasi Turizm qo'mitasi huzuridagi "Turizmni rivojlantirish ilmiy-tadqiqot
instituti" III - bosqich tayanch doktoranti https://doi.org/10.5281/zenodo.11090828
Annotatsiya. Ushbu maqolada O'zbekistonni xalqaro mehmondo'stlik va turizm sanoatiga integratsiyalashning strategik yo'nalishlari ko'rib chiqilgan. Maqola adabiyotlarni har tomonlama tahlil qilish, tarixiy ma'lumotlarni tahlil qilish va tanqidiy muhokama qilish orqali O'zbekistonning turizm sohasini rivojlantirishdagi asosiy imkoniyatlari va muammolarini aniqlab beradi. Muhokamada xalqaro sayyohlarni jalb qilish uchun O 'zbekistonning boy madaniy merosi, tarixiy ahamiyati va tabiiy go'zalligidan foydalanish muhimligi takidlandi.
O'zining boy madaniy merosi va tarixiy ahamiyatiga ega O'zbekiston turizmni rivojlantirish uchun ulkan salohiyatga ega. Maqolada O'zbekiston ushbu sohada duch kelayotgan asosiy muammolar va imkoniyatlar muhokama qilinadi va uning xalqaro turizm bozoriga integratsiyalashuvini kuchaytirish uchun strategik yondashuvlar taklif etiladi. Shuningdek, maqolada O'zbekistonning jahon sayyohlik bozorida raqobatbardoshligini oshirish bo'yicha strategik tavsiyalar berilgan.
Kalit so'zlar: O'zbekiston turizmi, turizm sanoati, mehmondo'stlik, integratsiya, strategiya, madaniy meros, raqobatbardoshlik.
O'zbekiston o'zining jonli madaniyati, tarixiy obidalari va go'zal manzaralari bilan xalqaro turizm industriyasining ko'zga ko'ringan ishtirokchisi sifatida namoyon bo'lish imkoniyatiga ega. Mamlakat o'z iqtisodiyotini diversifikatsiya qilish va xorijiy investitsiyalarni jalb qilishga intilar ekan, turizm sohasi o'sish va rivojlanish uchun katta imkoniyatlar yaratmoqda. Biroq, O'zbekiston o'zining sayyohlik salohiyatidan to'liq foydalanish uchun strategik jihatdan jahon mehmondo'stligi va turizm sanoatiga qo'shilishi kerak. Ushbu maqola ushbu integratsiyaga erishishning strategik yo'nalishlarini tahlil qilish, O'zbekistonning noyob madaniy boyliklaridan foydalanish, infratuzilma muammolarini hal etish va umumiy sayyohlik tajribasini oshirishga qaratilgan.
Ko'plab tadqiqotlar xalqaro sayohatchilarni jalb qilishda madaniy meros, haqiqiylik va tajribaviy turizmning muhimligini ta'kidladi. O'zbekiston ipak yo'li davriga oid boy tarixga ega bo'lib, tashrif buyuruvchilarga ko'p asrlik an'analar va me'moriy mo'jizalarga sho'ng'ish imkoniyatini taqdim etadi. Olimlarning ta'kidlashicha, ushbu madaniy merosni saqlash va namoyish etish turizmni barqaror rivojlantirish uchun juda muhimdir. Biroq, madaniy boyligiga qaramay, O'zbekiston infratuzilmani rivojlantirish, mehmondo'stlik standartlari va marketing strategiyalarida qiyinchiliklarga duch kelmoqda. Olimlar umumiy sayyohlik tajribasini oshirish uchun transport, turar joy va mehmonlarga xizmat ko'rsatishga sarmoya kiritish zarurligini ta'kidladilar. Bundan tashqari, samarali maqsadli brending va marketing kampaniyalari O'zbekistonni kerakli sayohat yo'nalishi sifatida joylashtirish uchun juda muhimdir.
So'nggi o'n yil ichida O'zbekiston sayyohlik takliflariga qiziqish ortib borayotganidan dalolat beruvchi sayyohlar soni tobora ortib borayotganiga guvoh bo'ldi. Jahon sayyohlik tashkiloti (YUNVTO) ma'lumotlariga ko'ra, O'zbekiston 6.7 yilda taxminan 2023 million xalqaro sayyohni kutib oldi va bu o'tgan yilga nisbatan 15 foizga o'sdi. Biroq, Markaziy Osiyodagi qo'shni davlatlar bilan taqqoslaganda, O'zbekistonning sayyohlik soni nisbatan kamligicha qolmoqda. Ushbu o'sishga qaramay, O'zbekistonning turizm sohasi hali ham cheklangan havo aloqasi, chekka
hududlarda turistik infratuzilmaning etarli emasligi va malakali mehmondo'stlik ishchi kuchining etishmasligi kabi muammolarga duch kelmoqda. Ushbu omillar mamlakatning jahon turizm bozorida samarali raqobatlashishiga to'sqinlik qildi.
Ushbu muammolarni bartaraf etish va xalqaro mehmondo'stlik va turizm sanoatiga integratsiyalashuvini kuchaytirish uchun O'zbekiston ko'p qirrali yondashuvni qo'llashi kerak. Birinchidan, infratuzilmani rivojlantirishga, shu jumladan transport tarmoqlari, turar joy binolari va sayyohlik joylariga sarmoya kiritish tashrif buyuruvchilarning umumiy tajribasini yaxshilash uchun juda muhimdir. Xususiy sektor sheriklari va xalqaro investorlar bilan hamkorlik infratuzilma loyihalarini tezlashtirishga va global standartlarga mos kelishini ta'minlashga yordam beradi.
Ikkinchidan, O'zbekiston xabardorlikni oshirish va turli xil sayohatchilarni jalb qilish uchun maqsadli marketing va Brendlash harakatlariga ustuvor ahamiyat berishi kerak. Raqamli marketing kanallaridan, ijtimoiy media ta'sir ko'rsatuvchilaridan foydalanish va xalqaro sayyohlik yarmarkalarida ishtirok etish O'zbekistonning jahon miqyosidagi ko'rinishini yanada oshirishi mumkin.
Bundan tashqari, mehmondo'stlik bo'yicha o'qitish va ta'lim dasturlarini takomillashtirish xizmat ko'rsatish standartlarini oshirishi va mahalliy jamoalar uchun ish bilan ta'minlash imkoniyatlarini yaratishi mumkin. O'zbekiston inson kapitalini rivojlantirishga sarmoya kiritib, mehmonlarning ajoyib tajribasini taqdim eta oladigan malakali ishchi kuchini yetishtira oladi.
Turizm sanoatini rivojlantirishda mamlakatdagi xalqaro talablarga javob beruvchi mehmonxonalarning yetarli darajada bo'lishi juda muhim omillardan biri hisoblanadi. G'arb davlatlari brendlariga tegishli tarmoq mehmonxonalar o'z mijozlariga yaxshi ma'lum bo'lgan, yillar davomida ishlab chiqilgan xizmat ko'rsatish standartlarini qo'llaydi. Rossiya, Hindiston, Ispaniya yoki Buyuk Britaniyada mehmonxona qayerda bo'lishidan qat'iy nazar, uning mehmonlari har doim o'z talablariga javob beradigan xizmatni tanlaydi. Jahon sayyohlik tashkilotining ma'lumotlariga ko'ra dunyoda 16 mln mehmonxona mavjud va ularning 20% mehmonxona zanjirlaridir. Mehmonxona zanjirlari hali ham uzoq tarixga ega bo'lgan mehmonxona sohasi uchun yangilik hisoblanadi. Birinchi mehmonxona zanjirlari XX asrning 30-yillari oxirida AQShda paydo bo'lgan. O'shandan beri ma'lum bir mehmonxonalar tarmog'iga tegishli mehmonxonalar soni bo'yicha AQSh yetakchilik qilmoqda. AQShdagi mehmononalarning taxminan 70%i mehmonxonalar tarmog'iga tegishli hisoblanadi. Ular qatoriga JW Marriot, Hilton, Sheraton, Intercontinental kabi yirik mehmonxona zanjirlarini kiritishimiz mumkin. Hozirgi paytda mehmonxona zanjirlari xizmatlar bozorida mustahkam o'rnashib olgan. Dunyodagi yirik shaharlarda mehmonxona zanjirlariga tegishli mehmonxonalar doimiy faoliyat yuritib kelmoqda.
Zanjir mehmonxonalar Mehmonxonalar soni Davlatlarda Tashkil topgan vili Kim tomonidan
Wyndham Worldwide 8,092 66 1981 (America) Trammel Crow
Choice Hotels 6429 1939( America)
Mariott International 5974 110 1927( America) John Willard Mariott
Intercontinental Hotels Group 5070
Hilton Worldwide 4922 104 1919( America) Conrad Hilton
AccorHotels 4200
Best Western International 4196 1946( America) M.K.Guertin
Manba: WorldAtlas
Milliy mehmonxona zanjirlari borligi bo'yicha mamlakatlar orasida AQSH, Yaponiya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Xitoy, Gongkong, Fransiya, Singapur yetakchilik qiladi. Ushbu tajriba O'zbekistonning mehmonxona xizmatlari bozoriga ham kirib kelmoqda. Ayni paytda O'zbekiston poytaxti Toshkent shahrida xalqaro mehmonxonalar tarmog'iga tegishli mehmonxonalar faoliyat ko'rsatmoqda va kelgusida ham Samarqand, Buxoro, Xiva, Farg'ona shaharlarida ham ochilishi rejalashtirilgan.
O'zbekistonni xalqaro mehmondo'stlik va turizm sanoatiga integratsiya qilishning strategik yo'nalishlari turli jihatlarni qamrab olishi mumkin. Mana bir nechta asosiy strategiyalar: 1. Infratuzilmani rivojlantirish: Umumiy turizm tajribasini oshirish uchun aeroportlar, yo'llar, mehmonxonalar va turistik joylar kabi infratuzilmani rivojlantirishga sarmoya kiritish.
Xalqaro brend mehmonxonalar Xonalar soni Holati
Wyndham Tashkent 206 Faoliyat yuritadi
Ramada Tashkent 206 Faoliyat yuritadi
Hyatt Regency Tashkent 300 Faoliyat yuritadi
Radisson Blu 111 Faoliyat yuritadi
Hilton Tashkent 250 Faoliyat yuritadi
Radisson Park Inn 300 2021
Novotel 95 2022
Holiday Inn 272 2022
2. Marketing va reklama: Xalqaro sayyohlarga qaratilgan keng qamrovli marketing va reklama strategiyalarini ishlab chiqish. Bunga xalqaro sayyohlik yarmarkalarida qatnashish, sayyohlik agentliklari va ommaviy axborot vositalari uchun tanishuv sayohatlarini tashkil etish va potentsial sayohatchilarni jalb qilish uchun raqamli marketing kanallaridan foydalanish kiradi.
3. Madaniy merosni saqlash va targ'ib qilish: Madaniy sayyohlarni jalb qilish uchun O'zbekistonning boy madaniy merosini, jumladan, uning tarixiy joylari, me'morchiligi, an'anaviy hunarmandchiligi va oshpazlik an'analarini yoritib berish.
4. Vizalarni rasmiylashtirish: O'zbekistonga ko'proq sayyohlarni tashrif buyurishga undash uchun viza tartib-qoidalari va qoidalarini soddalashtiring. Sayohatchilarning mamlakatga tashrif buyurishini osonlashtirish uchun elektron viza tizimlarini joriy qiling va viza olish jarayonlarini soddalashtirish.
5. Sifat kafolati va standartlar: Mehmonxonalar, restoranlar va turoperatorlar xizmat ko'rsatish va mehmondo'stlikning xalqaro standartlariga javob berishini ta'minlash uchun mehmondo'stlik sektorida sifat kafolati standartlarini joriy etish.
6. O'qitish va salohiyatni oshirish: Mehmondo'stlik sanoati mutaxassislari, jumladan, mehmonxona xodimlari, ekskursiya gidlari va boshqa xizmat ko'rsatuvchi provayderlar malakasini oshirish uchun xalqaro tashrif buyuruvchilarga yuqori sifatli xizmatlar ko'rsatish uchun o'quv dasturlariga sarmoya kiritish.
7. Turizm takliflarini diversifikatsiya qilish: sayohatchilarning keng doirasini jalb qilish uchun sarguzasht turizmi, ekoturizm va pazandachilik turizmi kabi tarixiy va madaniy diqqatga sazovor joylardan tashqari turli xil turistik takliflarni ishlab chiqish.
8. Hamkorlik va hamkorlik: O'zbekistonni sayyohlik yo'nalishi sifatida targ'ib qilish va aloqani oshirish uchun xalqaro turizm tashkilotlari, aviakompaniyalar, sayyohlik agentliklari va mehmondo'stlik tarmoqlari bilan hamkorlikni yo'lga qo'yish.
9. Barqaror turizmni rivojlantirish: Kelajak avlodlar uchun mamlakatning tabiiy va madaniy resurslarini saqlab qolish uchun barqaror turizm amaliyotiga urg'u berish. Bu mas'uliyatli sayohatni rag'batlantirish, turizm faoliyatining atrof-muhitga ta'sirini minimallashtirish va mahalliy hamjamiyatlarni qo'llab-quvvatlashni o'z ichiga oladi.
10. Tadqiqotlar va ma'lumotlarni tahlil qilish: Xalqaro turizm sanoatidagi bozor tendentsiyalari, iste'molchilarning xohish-istaklari va raqobatbardosh landshaftlarni tushunish uchun tadqiqot va ma'lumotlar tahlilini o'tkazing va bu ma'lumotlardan strategik qarorlar qabul qilishda foydalanish.
Turizmni rivojlantirish bo'yicha O'zbekistonda bir qator qonun va qarorlar ishlab chiqilmoqda. Xususan, "2019-2025 yillarda O'zbekiston Respublikasida turizm sohasini rivojlantirish Konsepsiyasi" ishlab chiqildi. Konsepsiyaga muvofiq:
• turizm faoliyati sohasidagi normativ-huquqiy bazani takomillashtirish;
• turizmni rivojlantirish uchun qulay sharoitlar yaratishga qaratilgan xalqaro me'yor va standartlarni implementatsiya qilish;
• turizm infratuzilmasini rivojlantirish hamda maqbul va qulay turizm muhitini yaratish;
• transport logistikasini rivojlantirish;
• ichki va tashqi yo'nalishlarni kengaytirish;
• transport xizmatlari sifatini oshirish;
• turizm bozorining turli segmentlariga yo'naltirilgan turizm mahsuloti va xizmatlarini diversifikatsiya qilish;
• Respublika ichida turizm xizmatlariga bo'lgan ehtiyojni qondirishga yo'naltirilgan turizm faoliyati sub'ektlarining faolligini rag'batlantirishni ta'minlovchi ichki turizmni rivojlantirish;
• O'zbekiston Respublikasi turizm mahsulotini xalqaro va ichki turizm bozorlarida targ'ib
qilish;
• mamlakatning sayohat va dam olish uchun xavfsiz sifatidagi imidjini mustahkamlash;
• turizm tarmog'i uchun kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish tizimini takomillashtirish;
O'zbekistonda turizmni iqtisodiyotning strategik sohalaridan biriga aylantirish bo'yicha qilingan ishlar turli reyting va nominatsiyalarda ham o'z aksini topdi. Xususan, so'nggi yillarda O'zbekiston "The guardian" nashri tomonidan dunyoning eng yaxshi sayyohlik yo'nalishi, "Wanderlust" nazdida eng tez rivojlanayotgan davlat, "grandvoyage" hisob-kitobiga ko'ra eng yaxshi rivojlanayotgan o'lka deb topildi. Undan tashqari BMT huzuridagi Jahon turizm tashkiloti O'zbekistonni turizm sohasida shiddat bilan rivojlanayotgan davlatlar ro'yxatida 4-o'rin bilan baholadi.
Ushbu strategik yo'nalishlarni hayotga tatbiq etish orqali O'zbekiston xalqaro mehmondo'stlik va turizm sanoatiga samarali integratsiyalashishi va jahon miqyosida raqobatbardosh sayyohlik yo'nalishi sifatida o'zini namoyon qilishi mumkin.
Xulosa va takliflar:
Xulosa qilib aytganda, O'zbekistonning xalqaro mehmondo'stlik va turizm sanoatiga strategik integratsiyalashuvi mamlakat madaniy merosidan foydalanish, infratuzilmadagi kamchiliklarni bartaraf etish va xizmat ko'rsatish sifatini oshirish uchun birgalikda harakat qilishni talab qiladi. O'zbekiston o'zining noyob tarixiy merosidan foydalangan holda, o'ziga xos sayohat yo'nalishi sifatida ajralib turishi va ko'plab xalqaro sayyohlarni jalb qilishi mumkin. Davlat organlari, xususiy sektor manfaatdor tomonlari va mahalliy hamjamiyatlar o'rtasidagi hamkorlik O'zbekistonning sayyohlik salohiyatini ro'yobga chiqarish va barqaror iqtisodiy o'sishni ta'minlash uchun juda muhimdir.
O'zbekistonning jahon sayyohlik bozoriga integratsiyasini yanada rivojlantirish uchun siyosatchilar infratuzilmani rivojlantirish, maqsadli marketing va mehmondo'stlikni o'rgatish tashabbuslariga investitsiyalarni birinchi o'ringa qo'yishlari kerak. Bundan tashqari, xalqaro sayyohlik tashkilotlari va qo'shni davlatlar bilan hamkorlikni rivojlantirish transchegaraviy turizm oqimini osonlashtirishi va mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirishi mumkin. Innovatsiya, barqarorlik va inklyuzivlikni o'z ichiga olgan holda, O'zbekiston o'zini haqiqiy madaniy tajribalarni izlayotgan ziyrak sayohatchilar uchun etakchi manzil sifatida ko'rsatishi mumkin.
Infratuzilmaga sarmoya kiritish, barqaror turizm amaliyotini targ'ib qilish, innovatsiyalarni qo'llab-quvvatlash va madaniyatni saqlash borasidagi sa'y-harakatlarni kuchaytirish orqali O'zbekiston yetakchi sayyohlik yo'nalishi sifatida o'zining to'liq salohiyatini ochib berishi mumkin. Bundan tashqari, xalqaro hamkorlar va manfaatdor tomonlar bilan hamkorlik global turizm bozoridagi murakkabliklarni yo'lga qo'yish va O'zbekistonni sohaning yetakchi o'yinchisi sifatida joylashtirishda hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'ladi. Birgalikda sa'y-harakatlar va strategik rejalashtirish bilan O'zbekiston mehmondo'stlik va madaniy boylik mayoqiga aylanib, butun dunyo bo'ylab sayohatchilarni o'ziga jalb qilishi mumkin.
REFERENCES
1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 28-iyundagi ""Ipak Yo„li" turizm xalqaro universitetini tashkil etish to„g„risida"gi PQ-3815-sonli qarori //https://lex.uz.
2. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 30-oktyabrdagi "Turizm, madaniy meros va muzeyshunoslik sohalarida malakali kadrlar tayyorlashning uzluksiz tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to"g"risida"gi PQ-5270- sonli Qarori //https://lex.uz.
3. Yagyaeva, E. B. 2021. Tourism resources as a condition for the tourism development. Middle European Scientific Bulletin, 12, 323-327.
4. Alieva, M.T. 2018. Tourism problems in the Central Asian republics. International Scientific Journal, 67: 30-4.
5. Toychievna, A. M. Application of Innovations on the Improvement of the Quality Management System of Tourism Services. JournalNX, 492-497.
6. Шермухамедов, А. Т., & Алиева, М. Т. (2019). ТУРИЗМ ВДОЛЬ ВЕЛИКОГО ШЕЛКОВОГО ПУТИ. In Тенденции и проблемы развития туризма и гостеприимства в XXI веке (pp. 115-125).
7. Aliyeva, M. T. (2007). Turistik mamlakatlar iqtisodiyoti. Darslik. T.: TDIU.
8. Алиева, М. Т. (2023). Развития смарт туризм в Узбекистане.
9. Mirzaev, M. A., & Alieva, M. T. (2011). Fundamentals of tourism. Textbook. Tashkent. 2011y.
10. Xakimov R. M. et al. IMPROVEMENT OF ONE RESULT FOR THE POTTS MODEL ON THE CALEY TREE //Scientific and Technical Journal of Namangan Institute of Engineering and Technology. - 2019. - Т. 1. - №. 6. - С. 3-8.
11. Umirzaqova K. O. et al. PERIODIC GIBBS MEASURES FOR HARD-CORE MODEL //Scientific and Technical Journal of Namangan Institute of Engineering and Technology. -2020. - Т. 2. - №. 3. - С. 67-73.
12. Bakhtiyarovna, Y. E. (2019). Portfolio as an assessment tool for individualized instruction. Достижения науки и образования, (5 (46)).
