CC BY
27<ш
УДК373.1.02:372.8
ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ АРЦЫЛЫ
СЩУШЫНЫЦ КЭС1БИ Ь;¥ЗЫРЕТТ1Л1ГШ АРТТЫРУ
Ацдатпа
Автордын, айтуынша окытуда ойын техноло-гияларынын, мацызы зор. Ойындар еркш шыгар-машылык ic-эрекет репнде окушы ойын, киялын дамытып, создш корын молайтып, ез бепмен гзденуге, ецбектенуге дагдыларындырады жэне окушыларды сабакка деген кызыгушылыктарын, белсендЫктерш арттырып, ойлау цабшетш дамытып, ужымшылдыкка тэрбиелещц жэне та-пкырлык пен алгырлыкка, жылдамдыкка баули-ды.
Аннотация
По словам автора, в обучении большое значение имеют игровые технологии. Игры рассматриваются как свободная творческая деятельность: ученик развивает мысль, фантазию, увеличивает словарный запас, совершенствует навыки самостоятельного поиска, труда. Игра повышает у учащихся интерес к уроку, активизирует мышление, воспитывает коллективизм и развивает находчивость, быстроту и смекалку.
Annotation
According to the author, game technologies
^ are of great importance in teaching and learning.
s Games are considered as creative activity: a student
^ develops thinking, fantasy, increases vocabulary,
8 improves skills of independent search and work. A
^ game motivates students to the active performance
^ at the lesson, activates ideas, nurtures collectivism,
£ and contributes to solving problems originally, о
о
pa Елбасы Н.Э.Назарбаев «Казакстан-2050» стран тегиясы: калыптаскан мемлекеттщ жаца саяси ® багыты» атты Жолдауында «Бтм жэне кэаби § машык - заманауи бЫм беру жуйесшн,, кадр и даярлау мен кайта даярлаудын, Heri3ri багдары. Бэсекеге цабшети дамыган мемлекет болу уппн 6Î3 сауаттылыгы жогары елге айналуымыз керек.
Досбаева А. С.,
№18 мектеп-гимназиясыныц казак mini мен эдебиет пэттц
Л/) VY/.7/.1//
Цостанай каласы
Нег'гзг'! свздер: ойын тех-нологиялары, интерактивпп ойын, ойын ережелepi, тапкыр-льгк, тэсщ ролдт ойындар, уй-pemedi.
Ключевые слова: игровые технол огни, интерактивн ьге игры, правила игры, находчивость, подход, ролевые игры, учит.
Keywords: game technology, interactive games, rules of the game, being original, approach, role-playing games, teaches.
Барлык жеткшшек урпактьщ функцио-налдык сауаттылыгына да зор кецш белу кажет», - деп атап керсети Каз1рп когам жеке адамнан прогрессивп ойлай алатын белсецщ эрекетп, жан-жакты болуды та-лап етедт Когамда «орындаушы» адамнан гер1 «шыгармашыл» адамга деген сураныстыц кеп екецщгш каз1рп ем1р дэлелдеп отыр.
Бупнп заман талабы бтмд1, бтки ездЫнен тыгырыктан шыгар жол таба бшетш юкер жэне ем1рге икемд1 адам тэрбиелеущ кажет етш отыргандыктан окытушыньщ басты мшдеттершщ б1р1 - жеке тулганыц куз1ретттгш калыпта-стыру.
«Кыран тулепне кайтпас канат сый-ласа, устаз шэюртше талап сыйлайды» деген халкымыздын, канатты сез1 ус-таз аркылы дарыган талаппен урпактыц алыска ушатынын мецзеген. Олай бол-са,окытушы эрдайым шэьарт жаныныц тамыршысы болып, оныц журегшщ пернелерш дэл тауып, оны ойната б1лу1 керек. Сондыктан «Мугагнм эрдайым гз-дешсте болса гана, шэюрт жанына нур куя алады» деп Ахмет Байтурсынулы ай-ткандай, мугагнм эрдайым 1здешс устш-де болуы мацызды.
Каз1рп замандагы биим берудщ непз-п максаты: ецбек нарыгында бэсекеге кабшети, кузыретп, ез жумысын жаксы бшетш, жан-жагына багыт-багдармен карайтын, элемдш стандарт децгешнде нэтижел1 жумыска, кэс1би есуге, элеу-мегик-саяси оцтайлы тез эрекет жасауга, болып жаткан езгерютерге тез бешмде-луге кабшети бшки маман, индустри-алды-инновациялык жагдайды шешуге лайык, ез калауы мен когам талабына сай езш керсете б1луге бешм, ез ойын ер-юн айта алатын, жогары бшмд1, улттык тпцц, тарихты жет1 к мецгерген, отандык жэне элемдш мэдениетп бойына калып-тастырган, шыгармашыл, оцтайлы кэсь
би маман дайындау.
Оку урД1с1нде турл1 инновациялык тех-нологиялар - 61Л1 м сапасын арттырудыц кепш. Жаца педегогикалык технология угымы тын,, белпс1з, жаца окыту амал-дарды ю-эрекеттермен 1зденущ, ягни, биим мен тэрбие берудеп гылымныц нэтижеге кол жетьазук жаца 1здетстерш оцтайлы пайдалану, сол аркылы жогары керсетьаштерге жету деген сез.
Жаца замануи техно л огня л ар дыц б1р1 -ойын технология л ары.
Ойын - бул эрекет жэне белсендинк. Интерактивтл ойын - окытудыц тшмл1 тэсшдершщ б1р1.Себеб1 кептеген мак-саттарга кол жетшзуге болады.Ойын ба-рысында окушылар елеус1з турде каз1рп когамда ездершщ дамуына кажет элеу-метик жэне эмоционалдык дагдыларга кол жетьазедк койылатын талаптардыц ез алдына жеке максаттары бар. Олар -ойынныц максаты накты болуы керек, эр1 керектл кернектктер мен матери-алдар кун шгер1 дайындалып койылу керек; - ойын ережелер1 окушылардыц тусшуше оцай, карапайым эр1 шагын болу тшс; -ойынга окушылардыц тугел катысуын камтамасыз ету кажет; -ойын журу барасында мугагнм балалардыц тугел катысуын кадагалаумен катар, олар-дыц ойын уст1 нде шепим кабылдай алу-ларына, ойлана бшулерше жол керсету1 кажет. Окытудыц ец басты, эр1 непзп максаты - бинмнщ сапалы, накты, толык болуында.
Сонымен, грамматикалык ойындар еркш шыгармашылык ю-эрекет ретл нде окушы ойын, киялын дамытып, сездш корын молайтып, ез бетлмен пденуге, ецбектенуге дагдыларындырады жэне окушыларды сабакка деген кызыгушы-лыктарын, белсендМктерш арттырып, ойлау кабшетш дамытып, ужымшыл-дыкка тэрбиелецщ жэне тапкырлык пен алгырлыкка, жыл- дамдыкка баулиды.
в; К х
<с
т
о
СП
я
ш О в; х
и
О §
X X ш Е-
к
в; X Рч
о
ш Е-
«Жылдам жауап» ойыны. Окушыларга эзш аралас сурактар бершедт Суракка толы к туракты сез т1ркестер1мен жэне макал- мэтелдермен дурыс эр1 жыл-дам-жылдам жауап берулер1 керек.
«Юм жылдам?» ойыны. Мынадай сездердщ кайталануымен аякталган ма-кал-мэтелдерд1 к1м тауып айта алады? Макалдын, мэшн тус1щцр1ндер.
КАЙСЫСЫ Д¥РЫС, КАЙСЫСЫ Б¥-РЫС?
Сонымен б1рге ойын технологиясы белгЫ б1р ортада озше тэн ерекшель пмен кершш, ойынды турл1 затпен, зат-сыз, сыныпта, кошеде, компьютермен т.б. турл1 козгалыс жуйелер1нде айкындайды. Ойынды етюзуде оны жалпы, топтык, жекелей немесе жекеше деген турлерге беледт Орыс мектептершде «фонетика, графика, айту немеесе дурыс жазу» та-рауларында пайдалануга болатын ойын турлерше токталып етейж:
1 .Иммитативтж жэне журпзупиге елжтеу ойындары.
2.Фонетикалык ойындар.
З.Орфографиялык ойындар.
4.Лексикалык ойындар.
5.Грамматикалык ойындар.
6. Релдж ойындар.
Иммитативтж жэне журпзупиге елж-теу ойындары.
Бул карапайым ойында мугалшнщ <1 сейлесуше елжтеу. Дурыс сейлету мак-о сатында ойнатылатын бул ойыннныц р£ непзп тэсЫ макал, мэтел, жацылтпаш, о олен, жаттау. Ойынныц бул туршщ непз-К п максаты: мэтш бойынша немесе дурыс § айту мэнерш байланыстыра сейлеу кезш-§ де калыптастыру.
и Фонетикалык, Орфографиялык ойын-
Е-4
К дарды лексикалык материалды етуде § орфографиялык зандылыктар туралы
Рч
о тус1шктер1н дамыту жэне тексеру уппн н етюзуге болады. Орфографиялык ой-ындарга мынандай ойындар жатады:
«Шашылаган эрштер», «Эршт1 кой», «Сикырлы алма» т.б. ойындардыц непз-п максаты: сездердеп дыбыс сэйкестЫн таба бшуге уйрету,окушыларды сауатты жазуга дагдыландыру, сездж корларын молайту.
Лексикалык ойындар. Лексикалык ойындар лексикалык такырыпты ету жэне беюту кез1нде кол-даны лады. Бул ойындар дыц непзп максаты: сез таптарын кайталау.
Релдж ойындар.
Соцгы жылдары ты уйренуппнщ ма-мандыгына карай бешмдеп окытуга та-лап та, сураныс та кебешп келедт Осыны ескере отырып, тпцц уйрету урдю1ндеп ец белсещц эдютемелж тэсшдердщ б1р1 - релдж ойын екенш айткымыз келедт Релдж ойындар белгМ талаптарга жауап беру1 кажет. Ол талаптардыц есюрмей-шше табыска жету1 мумкш емес. Непз-гшерш атап шыгайык:
1. Релдж ойындар окушылар упин пай-далы, кызыкты болуы кажет, тапсырма-ны жаксы орындау уппн кызыгушылык пен ынта тудыруы тшс;
2.Релдж ойындар шынайы кэс1би ка-тынастык жагдайлар непзшде ет1лу1 тшс;
3.Релдж ойын мазмуны мен курылы-сы жагынан жаксы дайындалуы, накты уйымдастырылуы кажет. Окушылардыц ездер1 релд1 кабылдаудыц кажеттл п не сешмд1 болуы кажет. Оздер1 релге к1рюш кеткенде гана ойыннан эсер пайда болады.
4.Релдж ойын жумыстыц кажеттк кызыкты жэне тшмд1 тур1 ретшде букш топ аркылы кабылдануы тшс;
5.Релдж ойындар жаксы шыгармашы-лык карым-каты наста етшзшш, каты-сушылардыц куаныш, канагаттану сез1м-дерш ояту тшс. Релдж ойын барысында окушылар ездерш еркш сезшген сай-ын катынаста ынталы бола тусед1 жэне
уакыт ете келе онын, бойында бершген релге шыга алатындыгына, ез куппне сену сез1м1 панда болады, ягни релдж ойынга катыса отырып, окушылар 6ip-Te-oipTe езшн, болашак мамандыгынын, непзш шеберлжпен игере бастайды.
б.Ойынды белсещц тшдж каты наста окушылар етшген тшдж мэлiметтл ба-рынша тшмд1 пайдалана алатындай дэре-жеде курганы жен;
7.Релдж ойында окытушы биж тулга болмауы кажет:
Ойын aflicTepi мен тэсшдер1 аркылы окушыларга жан-жакты oiлi m бере отырып, оларды тэрбиелейшз. А.С.Макаренко ецбек пен ойыннын, уксас жактары бар деп айткан. «Эр жаксы ойында жумыс эрекетл сонымен катар ой эрекетл де бар. 1с-эрекетс1з ойналган ойын ойын емес» деген А.С.Макаренко.
Интербелсещц тэсшдерд1 ойын турш-де уйымдастырылган сабактар окушы-нын, зерттеупилж, шыгармашылык 1здеш-стер1н, карапайым нэрседен ой тутатып, княл элеivii не шомылып, кез-келген нэр-сеге ез усынысын еркш жетьазе бшетш кабшеттерш дамытып, куз1реттшжтерш калыптастырады.
Сабак кезендер1нде интербелсещц тэ-сшдерд1 ойын тур1нде колданудын, сапа-лык нэтижелерг
• бершген акпаратты карастыра отырып, ондагы керсетшмеген жактарын аныктайды;
• уйренген oi jri мд1 дереу колдана бшедк
• эр тутас белшектердщ iiHKi курылы-сын бшу упин белжтерге бел in, оны кай-тадан тутаска айналдыру кабшеттер1 ар-тады;
• шыгармашылык кабшеттер1 шында-лып, б!упрмен байланысы кушейедц
• накты акпаратты жуйелещц;
• ынта кызыгушылыктары, танымдык ю-эрекеттер1, ойлау белсещцлжтер1, та-пкырлыктары артады;
• окушынын, дербестт, ез-езше се-шм1, езш устай бшу, ез ойын езгешн, ой-ымен салыстыру, толыктыру дагдылары, Куз1реттшжтер1 калыптасады;
• алган бМмш ем1рде пайдалануга дагдыланады;
• шыгармашылык кабшеттер1 артады.
Корыта келе айтарым, 61Л1 м беру -
окыту мен тэрбиелеудщ узджшз урД'С' болса, каз1рп кездеп бипм беру - окушынын, птрш багалау, окушыны тыцдай бшу. ¥стаз бен шэюрттщ б1рлесе жа-саган ецбегшщ нэтижеи - сапалы биим болып табылады. Белгт педагог В.А. Сухомлинский айткандай: «Ойынсыз, музыкасыз, ертепиз, шыгармашылык-сыз, фонтазиясыз толык мэшндеп акыл-ой тэрбиеи болмайды!». Ендеше, баланы ойынга катыстырып уйрету аркылы ойы-ны кайсы, уйрету1 кайсы екенш балалар айырмастай, сезбестей етш сабак етюз-ген утымды.
ЭДЕБИЕТ
1.Тпщерд1 окыту урД1с1нде инноваци-ялык технологияларды колдану. Алматы 2010ж
2.Бастауыш мектеп, №3, 2003, А.Эбь шева «Ойын элементтерш пайдаланудын, педагогикалык ерекшелжтерЬ),
3. Казак тМ (дидактикалык материал-дар) Алматы итап, 20 Юж.
4.Бастауыш сыныпта окыту. Алматы, 2010ж.
в; S х
<с
m
о
СП
W О в; s
U
О §
X X ш Е-
S в;
s
Рч
о
ш Е-
