Научная статья на тему 'ОСОБЕННОСТИ МЕХАНИЗМА РАЗВИТИЯ, ЧАСТОТА ВСТРЕЧАЕМОСТИ И СОВРЕМЕННЫЕ МЕТОДЫ ЛЕЧЕНИЯ КИСТЫ БЕЙКЕРА'

ОСОБЕННОСТИ МЕХАНИЗМА РАЗВИТИЯ, ЧАСТОТА ВСТРЕЧАЕМОСТИ И СОВРЕМЕННЫЕ МЕТОДЫ ЛЕЧЕНИЯ КИСТЫ БЕЙКЕРА Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
146
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Re-health journal
Область наук
Ключевые слова
коленный сустав / киста Бейкера / артроскопия.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Ирисметов Муроджон Эргашевич, Турсунов Кудратбек Кобулович, Худайбердиев Кобилжон Турсунович, Турсунова Мархабо Абдумажидовна

Основано на анализе результатов лечение 147 пациентов с кистой Бейкера находивщиеся на лечении в 2015 – 2018 гг. Возраст пациентов варьировал от 27 до 65 лет. из них 100 – женшины, 47 – мужшины. Больные по этиологии распределены следуюшим образом: воспалительный процесс – 85 (57,8%), травмы 40 (27,2%), идиопатический – 22 ( 14,9%) больных. В настояшей работе использованы следуюшие методы исследования: клинические, УЗИ, МРТ и артроскопия коленного сустава. Эффективность артроскопического лечения оценивали клинически в срок от 6 недель до 3 месяцев после операции. Положительным клиническим результатом считали отсуствие жалоб, устранение болевого синдрома, восстановление трудоспособности больных и возврощение к повседневной жизни. Применение разработанного протокола привело к снижению частоты рецидивов кисты Бейкера. Артроскопическое лечение кисты Бейкера коленного сустава позволяет в оптимальные сроки восстановить функцию пораженного сустава, вернуть больных к прежной деятельности и улучшить качество жизни при сравнении с традиционным хирургическим лечением.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Ирисметов Муроджон Эргашевич, Турсунов Кудратбек Кобулович, Худайбердиев Кобилжон Турсунович, Турсунова Мархабо Абдумажидовна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОСОБЕННОСТИ МЕХАНИЗМА РАЗВИТИЯ, ЧАСТОТА ВСТРЕЧАЕМОСТИ И СОВРЕМЕННЫЕ МЕТОДЫ ЛЕЧЕНИЯ КИСТЫ БЕЙКЕРА»

УДК 616.728.3-006:617.584.089

ОСОБЕННОСТИ МЕХАНИЗМА РАЗВИТИЯ, ЧАСТОТА ВСТРЕЧАЕМОСТИ И СОВРЕМЕННЫЕ МЕТОДЫ ЛЕЧЕНИЯ КИСТЫ БЕЙКЕРА

Ирисметов Муроджон Эргашевич Турсунов Кудратбек Кобулович Худайбердиев Кобилжон Турсунович Турсунова Мархабо Абдумажидовна

Республиканский специализированный научно - практический медицинский

центр травматологии и ортопедии Андижанский государственный медицинский институт

Основано на анализе результатов лечение 147 пациентов с кистой Бейкера находивщиеся на лечении в 2015 - 2018 гг. Возраст пациентов варьировал от 27 до 65 лет. из них 100 - женшины, 47 - мужшины. Больные по этиологии распределены следуюшим образом: воспалительный процесс - 85 (57,8%), травмы - 40 (27,2%), идиопатический - 22 ( 14,9%) больных. В настояшей работе использованы следуюшие методы исследования: клинические, УЗИ, МРТ и артроскопия коленного сустава.

Эффективность артроскопического лечения оценивали клинически в срок от 6 недель до 3 месяцев после операции. Положительным клиническим результатом считали отсуствие жалоб, устранение болевого синдрома, восстановление трудоспособности больных и возврощение к повседневной жизни.

Применение разработанного протокола привело к снижению частоты рецидивов кисты Бейкера. Артроскопическое лечение кисты Бейкера коленного сустава позволяет в оптимальные сроки восстановить функцию пораженного сустава, вернуть больных к прежной деятельности и улучшить качество жизни при сравнении с традиционным хирургическим лечением.

Ключевые слова: коленный сустав, киста Бейкера, артроскопия.

БЕЙКЕР КИСТАСИНИ РИВОЖЛАНИШ МЕХАНИЗМИНИ УЗИГА ХОСЛИГИ, УЧРАШ ЧАСТОТАСИ ВА ЗАМОНАВИЙ ДАВОЛАШ УСУЛИ

Тадкикот 2015-2018 йилларда Бейкер кистаси билан кузатилган 147 нафар беморни даволаш натижаларига асосланган. Беморлар ёши 27 ёшдан 65 ёшгача булган. Шундан 100 нафари аёллар, 47 нафарини эркаклар ташкил килган. Касаллик этиологиясига караб ушбу беморлар куйидагича таксимланган: яллигланиш жараёни 85 (57,8%) беморда, шикастланиш 40 (27,2%) беморда, 22 (14,9%) беморда эса менисклар патологияси аникланган. Мазкур тадкикот ишида клиник, артроскопик, тизза бугимининг УТТ, МРТ текширув усулларидан фойдаланилган.

Артроскопик даволашнинг самарадорлиги операциядан кейин 6 хафтадан 3 ойгача булган муддатларда урганилган.

Беморлар шикоятида салбий симптомларнинг йуклиги, беморнинг кундалик турмуш тарзига кайтиши мумкинлиги каби омиллар ижобий клиник натижалар деб х,исобланган.

Таклиф этилган протоколни куллаш Бейкер кистаси ва унинг рецедивини учраш х,олларининг камайишига олиб келди. Бейкер кистасини артроскопик усулда даволаш, аньанавий жаррохлик усулда даволашга нисбатан хдсталанган бугимнинг функциясини оптимал муддатларда тиклаш, беморларни одатий кундалик фаолиятига кайтариш, хаёт сифатини яхшилаш имконини беради.

Калит сузлар: тизза бугими, Бейкер кистаси, артроскопия.

SPECIFIC CHARACTERICS OF PATHOGENESIS, EPIDEMIOLOGY AND MODERN METHODS OF TREATMENT OF BAKER'S CYST

The study was based on results of 147 patients with Baker's cysts who were treated in 2015-2018. The age of patients ranged from 27 to 65 years. 100 of them were women; the rest 47 patients were men. Data of patients on the etiology were distributed as follows: the inflammatory process was in 85 (57,8%) patients, injuries were in 40 (27,2%) patients, meniscopathy was in 22 ( 14,9%) patients. In the present work, the following research methods were used: clinical methods, arthroscopy, ultrasound and MRI of the knee joint.

The effectiveness of arthroscopic treatment was evaluated clinically for a period from 6 weeks to 3 months after surgery.

A positive clinical result was considered the absence of complaints, negative symptoms and the ability of patients to return to daily life.

Use of the proffered protocol led to a decrease the rate of the Baker's cyst and its recurrences. Arthroscopic treatment of Baker's cyst of knee allows restoring the function of affected knee in optimal time, also returning patients to their daily activities and improving their quality of life in comparing with the traditional method of surgical treatment.

Keywords: knee joint, Baker's cyst, arthroscopy.

Кириш кисми: Тизза бугими хасталиклари орасида таким ости чукурлигида кузатувчи кисталар 3.4% дан 28% ташкил этади. 1829 й. Dupuytren тизза бугимининг таким ости чукурлигида тери остида жойлашган, юмшок консистенцияли хосилма мавжудлигини изох килган. 1840 й. Инглиз жаррохи Adams кузатувида булган беморнинг таким чукурлигида жойлашган тери ости хосилмасини мавжудлигини баён килган. Бемордаги бу холатни Adams - таким ости чукурлигида ,,суюклик тупланиши" деб хисоблаган. Gruber - таким ости кистасини ярим ногорасимон мушакнинг бошчасининг чунтакчасини кенгайган, чузилган куриниши деб хисобланган. Бейкер 1885й. назоратида булган 10 нафар беморнинг тадкикот натижалари хулосасида -таким ости кистасини хосил булишида яллигланиш жараёни мухимлигини биринчи булиб илгари сурган. Шундан буён таким ости кисталари адабиётларда ,,Бейкер" номи билан атала бошлади.

Бейкер кистаси учраш частотаси 3,4% дан 52% ни ташкил этади. Амбулатор курувга келган беморлар дастлаб - жаррох, ревматолог, кон - томир жаррохига сунгра эса травматолог ва ортопедга мурожаат килган. Беморларни амбулатор шароитда турли мутахасиссларга мурожаат килиши ахоли орасида хасталикни бошка касалликлар никобида дастлабки белгиларини намоён булишидан далолат беради.

Бейкер кистасини ривожланиш патогенезида хозирги кунда мутахасисслар орасида иккита аник фикр шаклланган:

1. Тизза бугимини дорсал сохасида бугим капсуласини анатомик нозик худудларни мавжудлиги.

2. Тизза бугими ичи хасталикларини мавжудлиги хисобига синовиал суюкликни ишлаб чикаришни ортиши ва гидродинамик босимни бугим капсуласига салбий таьсири.

2014 - йили Y.Cao et al. узининг кузатувлари асосида Бейкер кистасини шаклланиш патогенезида тизза бугими ичи структуралари патологиясини бир вактда бир нечтаси кузатилишини маьлум килган. Тизза бугими ичи структураларини тандем хасталикларида синовиал суюкликни куп ишлаб чикарилишини беморларда кузатилган. Бу хакда Азизов.М.Ж, Ирисметов.М.Э, 2018 й. тизза бугими ичи структураларини бирламчи аникланмаган патологиясини Бейкер кистасини шаклланишида мухим урин тутишини курсатиб берган. Муаллифлар тадкикотлар натижалари асосида бугим ичида аникланган касалликлар купрок куйидагилар булган: менисклар жарохати, синовитлар, тизза бугими олдинги бутсимон богламини кисман узилиши, синовиал бурмалар, артрозлар. Бирламчи аникланмаган ёки инобатга олинмаган тизза бугими ичи хасталиклари синовиал катламни доимий равишда китиклаши натижасида синовиал суюкликни куплаб ишлаб чикаришга олиб келган. Натижада тизза бугими ичи босими патологик ортиб унинг капсуласига салбий таьсир курсатувчи омилга айланган. Тизза бугими капсула боглов комплексида анатомик нозик худудлар мавжудлиги хакида Р.Д.Синельников курсатиб утган. Ярим ногорасимон мушакни пай кисмини алохида толаларга ажралган жойида синовиал чунтак хосил булади ( bursa m. Semimembranozi). Болдирнинг икки бошли мушагининг пай кисми ва кичик болдир коллатерал боглами орасида соннинг икки бошли мушагини пай чунтаги жойлашган (bursa subtendinea m. bicipitis femoris inferior). М.Г. Привес барча тизза бугимига мушак бошчаларини бириккан пай бошчасини остида синовиал чунтакчалар хосил килинишини изох килган. Г.Е.Островерхов маьлумотига кура тизза бугимини синовиал коплами тизза бугими ички юзасини кенгайтириш максадида синовиал бурмалар хосил килишини алохида курсатган.

Бурмалар тиззанинг дорзал кисмида туртта булиб хар бири синовиал чунтакчалар билан богланган. Синовиал бурмаларни ичидаги синовиал суюклик синовиал чунтакчаларга хам утиб синовиал суюклик циркуляциясида катнашади. Таким остидаги синовиал бурма ярим ногорасимон мушак ва икрасимон мушакни пай бошчаларини синовиал чунтакларига очилади. Юкорида келтирилган тизза бугимини узига хос тузилиши анатомияси маьлумотлари Бейкер кистасини нега айнан таким остида жойлашганлигини тушунишга ёрдам беради. Бейкер кистасини шаклланишида тизза бугими ичи гидробосимини ортишини сабабий богликлигини инобатга олиш беморга тугри диагноз куйиш ва даволашнинг замонавий усулларини асосли куллаш имконини беради.

Тадкикот максади: Тизза бугими Бейкер кистасини патогенези, диагностикаси, клиник манзарасига аниклик киритиш даволашнинг замонавий усулларини ишлаб чикиш ва тадбик килиш йули оркали беморларни даволаш натижаларини яхшилаш.

Материаллар ва усуллар: Бейкер кистаси билан хасталанган беморлар сони жами 147 нафар булиб клиник материаллар РИТОИАМ спорт травма булимида ва Андижон вилояти травматология шифохонасида даволанган беморлардан иборат. 2015-2021 йил май ойига кадар диспансер текширувида тизза бугими хасталиклари билан мурожаат килганлар сони 1437 беморни ташкил этган. Бу беморлар куйидаги мутахасисслар курувидан сунг (ревматолог, флеболог, ортопед - травматолог) рентген, УТТ, МРТ текширувига юборилган. 1437 нафар бемордан Бейкер кистаси билан 147

нафари текширув ва тадкикот учун ажратиб олинди. (10.2%). Бу курсаткич адабиётларда келтирилган статистик курсаткичларга тугри келди.

Тадкикот учун олинган 147 беморнинг 100 нафари аёллар (68%), 47 нафарини эркаклар (32%) ташкил этди. Беморларни ёшлар кесимида таксимланиши куйидагича 20-30 ёш(35та), 31-40 ёш(23та), 41-50 ёш(25та), 51-60 ёш(50та), 61-70 ёш(14та).

Тадкикот учун олинган беморларни ёши буйича таснифи жахон согликни саклаш ташкилотининг ахолини урганиш ва тадкикот учун ёшлар фарки 10 йил булишини тавсия этади.

Жадвал №1

Беморларни ёши буйича таксимланиши (n-147)

Еши 20-30 31-40 41-50 51-60 61-70 жами

жинси абс % абс % абс абс % абс %

Эркак 13 8.8 9 6.1 3 2 14 9.5 8 5.4 47 (31,9%)

Аёл 22 15.0 14 9.5 22 5.0 36 24.4 6 4.0 100 (68.1%)

жами 5 23.8 23 15.6 25 17.0 50 3.9 14 9.4 147 (100%)

Жадвалдан маьлум булдики Бейкер кистасини эркакларда учраши купрок 30 ёш билан 60 ёш орасида булган. 20-30 ёш оралигида эса 13(8.8%) бемор кузатилган, 31-60 ёш оралигида эса 26 нафар беморда аникланган. Жадвални эркак жинсига мансуб кисмида 30 ёшдан сунг Бейкер кистаси ривожланишида куйидаги холатлар асосий урин тутган: жисмоний юкламаларни давомий бажарилиши, тизза бугимини шикастлари ( спорт уйинларида шикастланиши, нокулай холатда тизза бугимига юклама бериш). 4 нафар беморда эса касалликни белгилари пайдо булишини баландликга кутарилиш билан боглайди. Аёллар жинсига мансуб гурухда (умумий сони 100 нафар) Бейкер кистаси барча ёшлар гурухи кесимида учради. 30-60 ёш оралигида беморлар купчиликни ташкил этди. Аёллар касалликни белгиларини пайдо булишини махаллий ва умумий гипотермия, жисмоний зурикиш, енгил жарохатланиш билан боглайди. Аёл ва эркакларда Бейкер кистасини пайдо булишини сабабий богликлиги орасида ухшашликлар кузатилди булар: жисмоний зурикиш, гипотермия факторини салбий тасири хамда жарохат омилини мавжудлиги. Патогенез занжирини касаллик пайдо булишидаги урнини урганилганда - асосан тизза бугими ичида кузатилувчи огрик синдроми, унинг юкламалари ортган сари зурайиб бориши, хамда эркин харакатларни огрик синдроми туфайли чегараланиши доимий равишда кузатилган. Умумий кузатувга жалб этилган 147 нафар бемордан 20-60 ёшдагилар сони 133 нафарни ташкил этди. 133 (90.4%) нафар бемор мехнатга лаёкатли булган. Оилада, турмушда, ижтимоий сохада бажараётган вазифасини нечоглик мухимлигини инобатга олсак Бейкер кистаси билан хасталанган беморларни мехнат кобилиятини чегараланиши ва маьлум муддатга йукотиши урганаётган илмий тадкикот ишимизни нечогли долзарблигидан далолат беради. 147 нафар беморни касби ва яшаш манзили урганилганда 110 нафар кишлок ахолиси, 37 нафари эса шахар ахолиси эканлиги маьлум булди.

Жадвал №2

Беморларни касби буйича гурухларга таксимланиши (n-147)

1. Спорт уйинчилари 16 (10,8%)

2. Машина хайдовчиси 23 (15,6%)

3. Фаррошлар 21 (14,2%)

4. Савдо ходими 37(25,1%)

5. Маориф ходими 23 (15,6%)

6. Пайвандчи 10 (6,8%)

7. Уй бекаси 17(11,5%)

Жадвални тахлили шуни курсатадики 20 нафардан купрок учраган беморлар таркиби касблар буйича Бейкер кистасини учраш частотаси куйидагича: савдо ходими -37(25,1%), спорт уйинчилари - 16 (10,8%), машина хайдовчиси - 23 (15,6%), фаррошлар - 21 (14,2%) маориф ходими - 23 (15,6%), пайвандчи - 10 (6,8%), уй бекаси - 17(11,5%). Беморлар касблар буйича урганиб чикилганда энг куп сон савдо ходимларига тугри келди. Бу гурух беморларини касалликни келиб чикиши сабабларини тахлил килинганда икки факторга эьтиборимизни каратдик: 1 - кам харакатлик (гиподинамия, вазнни юкорилиги. Семизликни 2- даражаси). Спортчилар Бейкер кистаси пайдо булишини сабабини, спорт машклари давомида олган микротравмалар билан боглайди.

Бейкер кистаси ва тизза бугими хасталикларини алохида ва биргаликда клиник кечиши бизнинг кузатувимизда булган барча 147 беморда тахлил килинди. Бейкер кистасини алохида клиник белгиси бу таким сохасида тери остидан буртиб чикувчи ва терини тизза бугими сохасида сагитал кесимда суриб турувчи хосилмани мавжудлигидир. (расм 1)

Расм 1. Таким остидаги Бейкер кистаси

Пайпаслаганда юмшок эластик, флюктуация белгисини мавжудлиги. Бу белгилар мутахасис томонидан Бейкер кистаси диагнозини куйишга ва шу хасталик хакида гумон килишига йуналтирувчи клиник белгилар хисобланади.

Кузатувимизда булган барча беморлар рентгенологик текширувдан утказилди. Рентгенологик текширувдан кузланган максад: 1) тизза бугими хосилмаларини травматик жарохатига хос узгаришларни аниклаш. 2) тизза бугимида патологик хажми хосилмага хос узгаришларни аниклаш. 3) Тизза бугимини артрозини боскичларини аниклаш. Утказилган рентген текшируви натижалари - куйидагича:

1) Тизза бугими хосилмаларини травматик (суяк синиклари) узгаришлари аникланмади.

2) Тизза бугими сохасида онкологик хасталикка хос узгаришлар аникланмади.

3) Барча кузатувдаги беморларда остеоартритга хос булган белгилар мавжудлиги аникланди.

Кузатув гурухига кирган 147 нафар беморни тизза бугими остеоартрозига (ОА) хос рентгенологик бегиларини Kellgren - Lawrence классификацияси буйича бахоланди.

Жадвал №3

Беморларни Kellgren - Lawrence классификацияси буйича (1961й)

таксимланиши(п-147)

Клиник даражаси Кузатувдаги беморлар сони %- даги ифодаси

1- даража артрози 54 36,7%

2- даража артрози 65 44,2%

3- даража артрози 28 19%

Беморларда "ОА" ни рентгенологик белгилари Бейкер кистаси билан биргаликда аникланганда сабаб - окибат кетма кетлигида кузатилувчи асоратларни негизини ташкил этади.. Остео - артрит, остеоартроз этиологик жихатдан турли генезда булишига карамасдан тизза бугими ички структураларни синовиал копламини яллигланиши доимий китикловчи омил хисобланади. Аникланган рентгенологик белгиларни янада аникрок ва мукаммалрок бахолаш учун тизза бугими ультратовуш текширувини утказдик.

Кузатувимизда булган 147 нафар беморнинг 85 нафарига рентгенологик текширувларни топилмаларини характерлаш ва УТТ манзарасини таснифлаш учун ультрасонография текшируви утказилди. Бу умумий беморлар сонини 57,8% ташкил этади. Ультратовуш сонографияси Бейкер кистасини визуализацияси, тизза бугими бушлиги билан туташган буйинчасини, кистанинг улчамлари ва хажмини аниклаш учун кулланилди. Бундан ташкари Бейкер кистаси шакли ва тизза бугими дорзал кисмида топографик жойлашган худудни аник изох килиш мумкин булди. ( расм 2)

Расм 2. Тизза бугими Бейкер кистасини УТТ тасвири

Ультрасонография текширувида 85 нафар беморнинг 57 нафарида (67%) таким ости кистаси дорсо медиал жойлашган. 16 нафар беморда дорсолатериал жойлашган, 13 нафар беморда дорсоцентрал жойлашган, Бейкер кистаси куйидаги шаклда эканлиги маълум булди: 85 нафар бемордан 69 нафарида киста думалок чузинчок шаклда, 9 нафар беморда - думалок шаклда, 7 нафар беморда эса ярим ойсимон шаклда эканлиги аникланди. 85 нафар беморнинг 68 нафарида Бейкер кистаси бир камерали, колганида эса 2-3 камерали киста мавжудлиги аникланди. Бейкер кистаси 33 нафар беморда чап оёгида. 52 нафар беморда унг оёгида юзага келган.

Бейкер кистасини тизза бугими бушлиги билан туташган буйинчаси 43 нафар беморда аник бириккан жойи ва траекториясини куриш имкони булди. 42 нафар беморда эса киста буйинчасини траекторияси уни бириккан жойини ЭХО сигнали аник равшан булмади. Бунга сабаб атроф тукима билан уйгунлашган ноаник ЭХО сигнал сифатида мониторда кузатилди. Фикримизча - киста буйинчасини троекторияси ва уни туташган жойи аник куринмаганлигини сабаби бир нечта булиши мумкин: 1) УТТ апаратини имкониятларини чегараланганлиги. 2) Киста буйинчасини тулик шаклланмаганлиги туфайли атроф тукималарни калинлиги, зичлиги сабабли ЭХО сигнални тулик кайтара олмаганлигидир.

Жадвал №4

УТТ текширувида аникланган Бейкер кистасини улчамлари хакида

маълумот (п-85)

Улчам Аёллар- (38) Эркак (47) Жами

параметры

Сони Улчови - мм да Сони Улчови - мм да

Эни 21 10,8 23 11,3 44 (12мм)

Узунлиги 19 23,1 24 16,3 43 (20,1 мм)

Баландлиги 16 24,3 29 27,3 45 (25,8мм)

85 нафар бемор жинсидан каътий назар Бейкер кистасини улчамлари яхлит жамланган холда тахлил килинганда куйидагилар маълум булди: 44 беморда -кистани эни буйича улчами 12мм тенг, узунлиги 43 беморда 20,1 мм, баландлиги 45 беморда - 25,8мм га тенг. УТТ натижалари буйича хар бир кистани уч улчамини купайтириб кубини чикариш мумкин. УТТ да кистанинг барча улчамларида аник якуний сони булмаганлиги сабабли, беморларни МРТ текширувидан утказиш белгиланди.

Кузатув гурухига кирган 85 нафар беморнинг тизза бугими хасталиклари Бейкер кистаси билан биргаликда мавжудлиги аникланди. Беморларнинг 44(51.7%) нафарида артроз белгилари, менископатия, 73 (85%), синовитга хос белги 94% беморда кузатилди. Бир беморда тизза бугими структуралари узгаришларини бир нечтаси бирга келиши мумкин.

МРТ текшируви 85 нафар беморда утказилди (аёллар 38-нафар эркаклар 47 нафар). МРТ текшируви 1,5 тесла магнит майдони кучланишига эга булган Phillips аппаратида амалга оширилди. Текширувда иккала тизза бугимини (сагитал, фронтал, аксиал) стандарт протокол тавсияси буйича МРТ текшируви 3 -кесимда, 2 -сериада Т1, Т2 - режимда урганилди. Тизза бугими ичи ёг тукимасидан узатилаётган сигналларни (аксиал кесимда) сундирилган холда (pdspa.r), МРТ текширувининг кузатиш обзори 18х18 см, тукималарни кесиш калинлигини 3 мм, МРТ сканерлаш давомийлиги 30 минутга тенг. Юкорида тавсия этилган протоколга биноан 85 нафар беморни тизза бугими дорсал кисмида жойлашган Бейкер кистаси ва тизза бугимини ташкил этувчи суяк тизимида аникланган узгаришлар, бугим ички структураларида аникланган патологик топилмалар биргаликда тахлил килинди. (расм 3)

Расм 3. Бейкер кистасини сагитал ва аксиал кесимда МРТ тасвири.

Бейкер кистасини куйидаги параметрларига эътиборни каратдик:

1. Кистанинг уч улчами: узунлиги, баландлиги, эни ва хажми (мм.мм3).

2. Кистанинг тизза бугими билан туташган буйинчаси, уни траекторияси ва улчами.

3. Киста ичидаги хосилмалар ва уларни тавсифи.

4. Кистани бир ёки куп камералийлиги.

5. Тизза бугими ичи патологиясини мавжудлиги.

6. Тизза бугими дегенератив дистрофик жараёнини ривожланиш боскичини бахолаш.

7. Аникланган тизза бугими дегенератив - дистрофик жараёни Kellgren-lawrence классификацияси буйича бахоланди.

Madean №5

Ky3aiyBHMH3fla Sy^raH 85 SeviopHii BeHKep KHCTacn x<i5kmh xaKHga

Mat^yMOT(n-85)

№ YrnaM napaMeTpu Aen (38) Эpкaк (47) ®aMH ypTana xa^MH

Cohh YnnoB -mm Cohh YnnoB -mm COHH ynHOB -MM

1 Энн 21 11.8 23 13.3 44 12,55

2 Y3yHnurH 15 242 24 27,4 43 25,8

3 BanaHgnuru 16 25,6 23 28,3 45 22,5

BeHKep KHCTaCH ynnaMnapu YTT - ra HHC6aTaH onHHraHga MPT TeKmupyBHga 6up hkkh mm ra $apK Kungu. MPT TeKmupyBHga BeHKep KHCTaCHHH maKnHHH, xa^MHHM, KHCTa hhh xoCunManapuHH aHH^ Kypum Ba xapaKTepnam MyMKHH 6ynagu. Ky3aTyBgaru 85 Ha^ap 6eMopga BeHKep KHCTaCH xa®MH 5,56 mm3 gaH 123, 3 mm3 ra TeHr 6yngu. YpTana KHCTa xa®MH 44,5- 47,3 mm3 TeHr 6yngu. KuCTaHHHr maKnu y3rapyBHaHnurH yHH Tonorpa^HK «OHnamyBHra xaM 6ornHKgup. ^opCO^empan, gopCO-naTepan KHCTanap KynpoK gyManoK maKnga. ^opCOMeguan KHCTanap - Hy3HK hokchmoh, apuM eHCHMOH maKnga 6ynCa yHHHr y3yHnurHHH xuCo6ura KHCTaHH ynnaMnapu KarranamumH, xa^MH эca 128,0 mm3 rana y3rapumu MyMKHH. Bup KaMepanu KHCTanap cohh 68 Ha^ap 6eMopga, 17 Ha^apuga 2-3 KaMepanu KHCTanap aHHK;naHgH. Bup KaMepanu BeHKep KHCTaCH MaB^yg 6eMopnapHH 38 Ha^apuga xoHgpoug TaHananap Typnu maKnga 6ynu6, KHCTaHHHr Ty6uga «OHnamraH. (pacM 4).

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

[|f §

I

A B

PacM 4. BeHKep KHcracHHH MPT TacBiipii

A - Kyn KaMepanu BeHKep KHCTaCH

B - BeHKep KHCTaCH HHuga MaB«yg xoHgpoug TaHananap

Kyn KaMepanu KHCTanap 17 Ha^ap 6ynu6, MPT cypaTuga KHCTaHHHr HHuga aHH^ внзyanнзaцнfl 6ynyBHH 2-3 Ta gaH u6opaT TyCHKnap MaB«yg. KHCTa geBopuHHHr MaKCHMan KanuHnuru 2 mm aTpo^uga, MHHHMan ynnaMHga эca 0,2-0,3 mm ra TeHr. KaMepanap 6up-6upu 6unaH TyTamraH xonga 6ynu6 Ha^uc TyCHKnap KHCTa geBopuHH aHaga KeHraHu6 KeTHmHHH Myxo$a3a Kunu6 Typum ynyH xoCun 6ynraH Mop^onorHK Ty3unMa ge6 xHco6naHMH3, aga6ueTnapga TyCHKnap y3oK gaBoM этyвнн «apaeH ge6 H3OxnaraH.

Алохида МРТ - текширувида - киста буйинчасини тизза бугими ичи билан туташган жойини визуализациясига эътибор бердик. 85 нафар бемордан 83 тасида кистанинг буйинчаси аникланди. Киста буйинчасини калинлиги 0,5-0,6 мм, узунлиги 0.6-1.2мм ни ташкил килди.

Кузатувимиздаги 85 беморни барчасини тизза бугими ичи струтураларини патологияси мавжудлигига максадлик текширилди. Беморларнинг 53 (62.3%) нафарида артроз, 80 нафарида (94%) эса синовит мавжудлигини аникланди. Синовитни белгиси тизза бугими бурмаларида, тизза бугими бушлигида синовиал суюкликни куплаб тупланишидир. Натижада тизза бугимида шиш, огрик ва харакат амплитудасини чегараланганлиги кузатилади. Бугим ичи структураларини МРТ текшируви натижалари куйидаги жадвалда берилган.

Жадвал №6

Бейкер кистаси билан кузатилган беморларда тизза б^ими ичи струтураларида аникланган патологик узгаришлар (n-85)

Аникланган патологик узгариш Аёллар (38) Эркаклар (47) Жами(85)

Синовиал кобикни яллигланиши 17 (44,7 %) 14 (29,7 %) 31 (36,4 %)

Медиал мениск жарохати 18 (47,3%) 13 (27,6%) 31 (36,4%)

Латериал мениск жарохати 3 (7%) 11 (23%) 14 (16,4%)

Бугим тогайини жарохати - 6 (12,7 %) 6 (7%)

Олдинги бутсимон боглам жарохати - 3(6,3%) 3 (3,5%)

МРТ текширувида 38 нафар аёл ва 47 нафар эркакларда алохида ва жамланган холда бугим ичи струтуралари урганилганда, бугим синовиал кобигини турли куринишда яллигланиши 31 (36,4 %), менисклар жарохати 31 (36,4%), бугим юзаси тогайини ва олдинги бутсимон боглам жарохатини 9 (10.5%) нафар бемор алохида сабаб сифатида курсатмокда, Бейкер кистаси тизза бугим ичи хасталиклари билан богликлиги текширувлар натижасига биноан ташхисланди.

Шу уринда Бейкер кистасини клиник кечиши, топографик жойлашуви ва турларига багишланган таснифларни урганиб чикдик. Классификациялар - илмий жихатдан патоморфологик узгаришларни ифода этувчи, унинг турларига багишланган булиб мавжуд хар бир классификациялар бир биридан аникланган камчиликларини тулдириш билан фарк килади. Илмий нуктаи назардан бахоланганда бу жуда уринли булиб, Бейкер кистасини мохиятини тушунтиришга багишланган. Баьзи таьснифлар маьлум бир гояни ифодалашга каратилган. Аммо амалиётга содда, тушунарли, кискарок тасниф ишлаб чикишни зарурати мавжудлиги аён булди. Утказилган тадкикот натижаларини инобатга олиб ( УТТ, МРТ асосида) Бейкер кистасини ишчи таьснифини ишлаб чикдик ва амалиётга кулладик.

Бейкер кистасини УТТ, МРТ текширув натижаси асосида тузилган ишчи таснифи:

1. Клиник кечиши буйича:

- Асоратланган Бейкер кистаси

- Асоратланмаган Бейкер кистаси

2. Жойлашуви буйича ( унг ёки чап оёк тизза бугими)

- дорсо - медиал

- дорсо - латерал

- дорсо - централ

3. Тури буйича

- Монокамерали

- Поликамерали.

4. Тизза буFими хасталигини мавжудлиги

Таклиф этилаётган тасниф амалиёт учун кулай ва содда, тасниф деб хисоблаймиз. Энг мухими беморга ташхисни шакллантиришга амалий ёрдам беради.

Операция усули ва унинг натижалари: Бейкер кистасини артроскопик усулда декомпрессияси, тизза бугимидаги х,озирги кунда жаррохлик муолажалари туркимида замонавий ва камжарохатли усуллардан бири саналади. Бейкер кистасида артроскопияси бугим тогай каватидаги узгаришлар, менисклар жарохати, синовиал кават жарохатларини, шунингдек боглов аппаратларининг узгаришларини аниклаш мумкин. Бейкер кистаси бугим бушлиги билан алокаси борлигини аниклаш учун орка медиал ва орка латерал чунтаклар куздан кечирилади. Артроскопиядан олдин киста контурларини терида белгилаб олиш максадга мувофикдир. Желесимон массанинг бугим ичига ажралиши киста бушлигини бугим бушлиги билан алокадорлигини белгиси хисобланади. Орка медиал чунтакдаги бурмалар киста бугизини яшириши, аниклашни кийинлаштириши мумкин.

Бундай холатларда ушбу сохадаги визуализацияни осонлаштириш учун орка медиал зонага игна киритиш мумкин. Клиник симптомлари яккол намоён булган беморларда тизза бугими синовиал каватининг сезиларли гипертрофияси аникланди. Нозология буйича беморлар куйидаги тартибда булинди: Кузатувдаги 85 нафар бемордан Бейкер кистаси медиал мениск жарохати билан 31(36.4%) нафарида биргаликда учраганлиги ташхисланди, латерал мениск жарохати билан 14(16,4%) нафар беморда биргаликда учраганлиги ташхисланди, тизза бугими синовити билан 31(36.4%) та беморда келганлиги ташхисланди.

Операциядан сунг беморларни таким остига ёстикча куйиб ёткизилади, тизза бугимининг синовитини олдини олиш максадида хар соатда 15-20 дакикага муз куйилади, бу холатни 2 хафтагача давом эттириш максадга мувофик.

Артроскопиядан кейинги комплекс функционал терапияда асосий эътиборни даволовчи жисмоний тарбияга каратилди. Даволовчи жисмоний тарбиянинг асосий максади тизза бугимини зурикишдан химоя килиш оркали, юмшок тукималарнинг битишини яхшилаш, бугимдаги хдракат амплитудасини ва мушакларнинг тулик кучини тиклашдир. Операциядан кейинги даврда беморларнинг аввалги иш фаолиятига кайтиш муддати операциядан кейинги реабилитация ва яллигланишга карши воситалар ва бугим ичи инъекциялари билан утказилган терапияни х,исобга олган х,олда уртача 2 ойни ташкил килди.

Операциядан кейинги даврда артроскопик давонинг эффективлик даражаси операциядан кейинги 8 хафта ва 6 ойлик муддатда бах,оланди. Ижобий натижаларга таким остидаги шишни йук булиши, огрик симптомини бартараф булганлиги, тизза бугими фаолиятининг тикланганлиги ва олдинги доимий иш фаолиятига кайта олган беморлар киритилди.

Хулосалар:

1. Тизза бугими кистасини даволашда бугим ичи хасталикларини инобатга олиш ва бирга даволаш кистанинг рецидивини олдини олади, даволаш самарадорлигини орттиради, эрта реабилитация муолажаларини утказиш имконини беради.

2. Бейкер кистасини ташхислашда УТТ ва МРТ текширувининг натижалари асосида даволаш тактикасини белгилаш, тизза бугими ичи структуралари патологиясини аник;лашда мухим ахамиятга эга.

3. Бейкер кистаси аникланган беморларни даволашда минимал инвазив замонавий эндоскопик усул самарали х,исобланади. Бейкер кистасини артроскопик даволаш натижалари жарохатланган бугим фаолиятини оптимал муддатда тикланиши, шунингдек беморларнинг одатий хдёт тарзига кайтиши ва унинг сифатини яхшиланиш имконини беради.

АДАБИЁТЛАР

1. Островерхов Г.Е. и др - Курс оперативной хирургии и топографической анатомии. М.Медицина.1964. с. 743

2. Привес М.П. Учебник анатомия человека. 6-е. изд. М. Медицина. 1968. с. 815

3. Синельников Р.Д. Атлас анатомии человека .Т.1. 2-е. изд. М.Медицина 1996. с. 344

4. Миронов С.П. Орлетский А.К. - Современные подходи к диагностике и лечению кист подколенной области. Ж. Кремлёвская медицина, клинический вестник. 2005. 2. с. 44-47

5. Хитров.Н.А. Киста Бейкера: Варианты течения, сонографический контроль и лечение. Ж. Современная ревматология. 2009. 1. с. 44-48

6. Антипова О.В. Колягин. А.Н. - Особенности диагностики и лечения кист Бейкера. Ж. Современные проблемы ревматологии. 2012. 4. с. 60-63.

7. Азизов М. Ж., Ирисметов М.Э., Турсунов.К.К., Холматов Б.У. Хирургическое лечение кисти Бейкера коленного сустава. Ж. Хирургия Узбекистана. 2018. 4. с. 60-64.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.