Научная статья на тему 'ОСНОВА ДЛЯ НАПИСАНИЯ "ДИЛКУШО РИСАЛА" УБАЙДИ ЗОКОНИ'

ОСНОВА ДЛЯ НАПИСАНИЯ "ДИЛКУШО РИСАЛА" УБАЙДИ ЗОКОНИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
128
481
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
УБАЙДИ ЗАКАНИ / ПРОНИКНОВЕННЫЙ ТРАКТАТ / РАССКАЗ / САТИРА / ТАДЖИКСКИЙ / ИРАНСКИЙ / ТАЗКИРАТ-УШ-ШУАРО

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Холова Хубон Курмахмадовна

Статья посвящена изучению основы составления «любимого трактата» Убайди Зокони и его исследовательских работ. Эта научная статья содержит информацию о рассмотрении и анализе содержания рассказов «Прекрасный трактат» Убайди Закани и основы для создания этого прочного произведения. Также сделана попытка определить научную основу для создания этой работы, выразить наши взгляды на обсуждаемую проблему с интеллектуальными знаниями и глубоким исследованием и в некоторой степени открыть двери понимания аудитории.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

BASIS FOR WRITING “DILKUSHO RISALA” UBAID ZOKONI

The article is devoted to the study of the basics of compiling the "favorite treatise" by Ubaidi Zokoni and his research works. This scholarly article provides information on the consideration and analysis of the narrative content of Ubaidi Zakani's The Beautiful Treatise and the foundations for creating this lasting work. An attempt is also made to define the scientific basis for the creation of this work, to express our views on the discussed problem with intellectual knowledge and in-depth research and to some extent open the doors to understanding the audience.

Текст научной работы на тему «ОСНОВА ДЛЯ НАПИСАНИЯ "ДИЛКУШО РИСАЛА" УБАЙДИ ЗОКОНИ»

ЗАМИНАХРИ ТАЪЛИФИ АСАРИ «РИСОЛАИ ДИЛКУШО»-И УБАЙДИ ЗОКОНЙ

Холова X Ц.

Институти забои ва адабиёти ба номи А. Рудаки

Оа^и capono xaндapeзy дилкушои Убaйди Зоконй дap aдaбиëти фopcy точик ягoнa Ba бecoбикa acт. як cyxaнвape мдали вaй пояи тaнзy xa^Bpo бa ин бaлaндиxoи xyнapй нaбapдoштaacг. Mo ин xaмapo дap x^oëi-y x,икмaтx,o эз acapи pиcoлaи «Дилкушо»-и нaвиcaндaи coxибзaвк xoндaвy xyлocaбapopй нaмyдaeм.

Xap миллэти бeдop Ba xyдorox фapxaнги xyдpo ^ифз нэмудэ, oнpo мeoмyзaд Ba бэ он фapxaнг зиндэгй мeкyнaд, то ки фapxaнги дигap бap фapxaнги вэй мycaллaт нэбошад.

Aдaбиëти пypмyxтaвo Ba пaxнoвapи фopcй - точикй бeш эз x^op coл эст, ки тэшнэгони кэломи нoбpo шодоб мeгapдoнaд Ba xaзopoн дycтopoни cyxaни шeвo та тэнхо эз мapдyми фopcизaбoн, бэлки эз миллэти мyxтaшop низ эз он бaxpa бypдaaндy бapoи пeшpaфти миллэти xyд cyд чу^^нл. Ин aдaбиëти пypбop, ки инъикocкyнaндaи тэлошхои xaзopcoлaи мapдyми эpoнитaбop, эз чумлэ точикон дap зэминэхои гуногуни фapxaнгy xyrap, фaлcaфaвy иpфoн Ba илму мaopиф acт, дap шэклхои муктэлиф чун pyбoивy гэзэлу китъaв, дocтoнy хикоят Ba aмcoли он бэён ëфтaacт.

Дap миёни, миллэтхои мyxтaлиф мо бо aдaбиëти xyд ифтиxop дopeм. nac дaлeли зиндэ мондэни мо хэмин зэбону фapxaнг Ba aдaбиëги мocт. As ин py, бояд oнpo хифз кyнeмy биoмyзeм, бо он зиндэгй кyнeм Ba бэ нacли ояндэ интикол диxeм. Хэмин гута acoлaти фapxaнгиpo мeтaвoн дap эчодиёги эдиби нoтaкpop Убэйди Зоконй пэйдо нэмуд, ки xикмaти aндeшaи y тaвaччyxи олимону Шapкy Fapбpo бэ xyд кэшидэ, мэншэи тaxкикxoи чoлибe дap xyнapи эчодии y гaштaacт. Дap мexвapи aкидaxoи тapaккиxoxи шoиp пaдидaxoи coзaндaвy oзoдиaндeш Ba илко бaxшидaн бэ чэмъияти дyнпapвap пeш oвapдa шyдaacт, ки ин мaнзaллaтpo олими шapкшинocи aнглиc Э. Бpayн чунин тaъpиф дoдaacт: "Бэ иллэти ибтикop Ba чacopaти кэлом Убaйдpo нэзди мэн шaънe paфeъ Ba мaкoмe бэлэнд эст Ba бeш эз он чи то кунун дap бopaи y бaxc кapдaaнд, вaйpo муст^^^ тaxкик Ba мутолиэ мeдoнaм" [1, c.340].

Дap бэйни ocopи мaнcypи эдэбиёги мо оо^и Убэйди Зоконй чoйгoxи xoc дopaд Ba бeш эз 650 шл эст, мaвpиди истифодэи нэ тaнxo точикону эpoниëн Ba дш^ фopcизaбoнoн, бэлки aкcapи миллaтxoи мyтapaккии чaxoн Kapop гиpифтaacт.

Лaтифaxoи Убэйди Зоконй нэмунэи олии тэнз Ba муъчэзбэёнй будэ, дap эдэбиёги бaшapй нaзиp нaдopaд. Бэ кaвли A. Хэлэбй "Arap xaмocaи Эpoн Фиpдaвcиpo дopaд Ba шeъpи бэзмии он Hизoмиpo Ba шeъpи нacиxaтy пэнду гэзэл Сaъдиpo Ba Faзaли ошиконэи opифoнa Хoфизpo Ba шeъpи ^фонй Maвлaвии Бaлxиpo, бe xeч тapдид яккэтози пaxнoи тэнзу шyxтaбъй Ba фyкaxoти Эpoн низ Убэйди Зоконист" Myxтacap Убэйди Зоконй миёни caëxorn 1270-80 дap дexaи Зоконй нэзди ^aзвин тaвaллyд шyдaacт. У дap ^aзвин тaxcили ибтидой г^ифт^ crnmc бapoи идомэи тaxcил бэ БaFдoд мepaвaд. Яге эз дaлeлxo Ba Bacraaxorn иcбoти мaxopaти Убэйд дap интиxoби мaвзyъ низ фacexcyxaнй Ba мyъчaзбaëнии y, тaxлили интиxoбии лaтифaxoи "Риcoлaи дилкушо" Ba киëcи ож,о бо мaъxaзxoи apaбии он лaтифaxo будэ мeтaвoнaд. Зикpи ин нукгэ xaм бaмaвpид acт, ки Убэйди Зоконй дap aкcapи pиcoлaxoи xaчвии xyд эз чумлэ, дap "Риcoлaи дилкушо" низ эз мaъxaзxoи зиёди apaбй истифодэ нaмyдaacт Ba бaъзe pиcoлaxoи xyдpo бэ apaбй xaм тэълиф кapдaacт. Шояд ин xoлaт бecaбaб xaм нэбошэд. Зepo Убэйди Зоконй эй^н эз apaбxoи Бэни Хэфочэ Ba эз aвлoди apбoби cyдyp Ba вaзopaт бyдaacт, ки дap дaвpaи мyxoчиpaт бэ Зокони Эpoн омэдэ, лэкэби "Зoкoнoн"-po гиpифтaaнд. Хaмдyллoxи Mycтaвфй дap "Тaъpиxи гузидэ" Ba Дaвлaтшoxи Сaмapкaндй дap "Тaзкиpaт-yш-шyapo" ypo бо лaкaбxoи "Хочэ", "Cox^rn муэззэм", "Сoxиби эъзэм" зикp кapдaaнд [5, c.322], xapчaнд дap бopaи мэком Ba мaнcaби бaлaндpo cox^ будэни y иттилои дaкикe даст. Aммo ин ки Убэйди Зоконй бэъд эз тaxcил мyддaтe дap мaнcaбxoи гуногун xизмaт кapдa, бокии yмpaшpo дap нoдopию дapмoндaгй бэ cap бypдaacт, чои тapдид даст. Шoиp китоби «Haвoдиp-yл-aмcop»-po (1328) бо зэбони apaбй нaвиштa, бо кacидa бо вocитaи xoчa Aлoyддини вaзиp бэ cyлтoн Aбycaиди Элxoни (xyкyмpoниaш 1315-35) тэкдим мeнaмoяд, ки мадади y эз кaмбaFaли paxo ёбэд. Aммo yмeдaш бap бод мepaвaд Ba y бэ xyлoca мeoяд, ки дap ин дaвpa race бэ шeъpy шoиpй кope нaдopaд, xaмa мyтpибy мacxapaбoзaнд. Шояд яте эз caбaбxoи бэ xaчв py oвapдaни Убэйди Зоконй xaмин ноомэди кopaш бошэд. Хэмин тapик поёни yмpи шoиp чэндон paвшaн нэбудэ, бэ гуфтэи мyxaккикoн, вaй шли 1371 дap Шepoз эз олэм гyзaштaacт.

Aз y мepocи гapoнмoя бокй мoндaacт, ки бapoи тасти бaшap xизмaти coзгop кapдa rncrcwaaCT.

Яге эз бexтapин ocopи мaнcypи Убэйди Зоконй "Рдаолэи дилкушо" будэ, бо ду зэбон - фopcй Ba apaбй нaвиштa шуд^ст Ba эз xикoятxoи xypди дилнишин ибopaт мeбoшaд. Дap он бэ мдали дигap acapxoи нaвиcaндa axлoкy одоби тaбaкaxoи гуногуни чoмea Ba умумэн paфтopy киpдopи нoшoиcтaи шaxcoни aлoxидa мэзэммэт мeшaвaд. Бэ кaвли шapкшинocи pyc И. Бpaгинcкий "Унcypxoи aлoxидaи тэнз Ba зaxpxaндaxoи нишoндop элэкэй дap aшъopи клaccикoни acpxoи Х - XU вyчyд дошт, эммо

тан^ Убайди Зoкoнй ^ачви ичгимoирo ба куллаи баланд рacoнидм [б, с.224]. Ин aкидaрo мyxaк;к;ик;oни дигари ocoри Убайди Зoкoнй Х. Мирзoзoдa ва И. Уcмoнoв низ таъкид нaмyдaaнд.

Хддаф аз навиштани ин макдлаи илмй бaррacй ва та^лили мyxтaвoи дocгoнxoи «Ришлаи дилкyшo»-и acaри Убайди Зoкoнй ва зaминaxoи таълифи ин acaри мoндaгoр мeбoшaд.

Аз ин ру, кушиш бар oн рaвoнa гардидаает, ки аз дидгйх,и илмй заминали таълифи acaри мaзкyррo мyaйян карда, 6o дoнишxoи зех,нй ва нaзaрcaнчии амик дар aтрoфи маоъалаи мавриди 6axc, фикри xyдрo пeрoмyни oн баён намуда, дaричaxoи фах,ми мyxoтaбoнрo тo ба aндoзae бoз нaмoeм.

Пеш аз навиштани ин афшри илмй мoрo зaрyриятe пеш oмaд, ки ибтидoи ин acaри бaрчacтaрo мyтoлиa нaмyдa зaминaxoи ашши таълифи oнрo пaйдo нaмoeм. "Чи тавре дар мукаддимаи acaри xyд - "Риcoлaи дилкyшo" Убайди Зoкoнй мeнaвиcaд: "Баъзе нyкoтy ишoрoт ва x^oën; ки бар xoтир вoрид acт, дар калам oвaрд, мyштaмил бар ду 6o6 ает- яке арабй ва яке фoрcй". Криcтeнceн низ дар ишoрa ба ин маънй менавжад: "Лaтoифи арабии Убайд, эxтимoлaн бар acocи мaнoбeи катабй аст, дар xoлe, ки латоифи фoрcии вай аз дocтoнxoecт,тики дар зaмoни зиндагиаш дар aфвox рoич" [7, c.229].

Х,арчанд Убайд дар таълифи латоифи "Ришлаи дилкyшoм-и xyд аз мaъxaзxoи зиёди арабй ва фoрcии тo зaмoни y таълифшуда иcтифoдa кардаает, вале дар тахрири вай ва ба туфайли caбки xora тaнзнигoрй ва муъчазбаёнии y матго^ иcтифoдaшyдa мунтакабу мyxтacaр ва латифтару нишoнрacтaр гардидаанд.

"Риcoлaи дилкyшo" аз руи мyxтaвo тaкcимбaндй шyдaacт. Ин тaкcимбaндй ба ce гурухи ба хам тавъам чyдo шуда acaррo зебу зинат дoдa мaxoрaт ва oбрyи нaвиcaндaрo дyчaндoн баланд бaрдoштaaнд, ки мoндaгoр будани oнрo бечуну чaрo нишoн медихад.

Orao дар ycгyxoнбaндии лaтифaxoи acaр xизмaти нoтaкрoрeрo ба 4o oвaрдa вoкeиятрo чун нaвoр дар ру ба руи xoнaндa ба нaмoиш мeгyзoрaд ва xoнaндaрo ба oлaми андеша бурда, кайфияти xoceрo ба oн рoйгoн xaдя мекунад. Дар банду баети лaтифaxo кaлимaxo мавкеи xyдрo намуда ба xoлox рacидaaнд, ки камбудие ба назар нaмeрacaд.

Дар лaтифaxo тафаккури интикoдй ва xoлoтy мyрoкибaт дар якчoягй мaxaки ашши тафаккури фaлcaфии шoиррo ташкил медшднд ва дар равиши тaxлилxo ва мyxтaвoи киё^ 6o тaвaччyx ба чaxoрчyби назари фaрoxaмшyдa дар xaр бaxши лaтифaxoи тафаккури фaлcaфй дoштa, дocтoнxoи мyнтaxaб аз «Ришлаи дилкyшo» шинocoй ва тaxлил гардидаанд.

Чушн ки oмyзиш нишoн мeдиxaд, xaр латифаи «Ришлаи дилкyшo» ба далели oн ки orao дар заминаи мамш^ гyнoгyни axлoкию маънавй э^д шудаанд, , пеш аз xaмa, дoрoи тафаккури фaлcaфй xacгaнд.

Тaвoнoии лoзимaрo дар парвариши ин навъ тaфaккyрo дoрaд ва ба афзудани бaрxe тaмринxo ва пyрcишxo мeтaвoн зарфияти oнxoрo ч^ати иcтифoдa дар баршмаи фaлcaфй бaрoи мyxoтaбoнy axra завк 6o тaxлили илмй xaвoлa кард.

Агар мyрoд аз фaлcaфa, пyрcишкoрй ва чустучуи oгoxoнaи xa^w ва мoxияти ашё ва инчунин тaлoш бaрoи ёфтани nocyx ба caвoлxoи мyaмoгyнa бoшaд, мeтaвoн гуфт, ки дар xикoяxoи acaри «Ришлаи дилкyшo»- и Убайди Зoкoнй xaмaчиxaтa рангу буи фaлcaфй дoрaнд.

Убайди Зoкoнй пайваста кушиш ба oн рaвoнa кaрдaacг, ки бaрoи кашфи xaкикoти xyдy дунёи пур аз тaзoд, cyxaнxoи бaрчacгaрo иcтифoдa бурда ба дили кaxрaмoнxo тo ба aндoзae рaxмрo чoй ди^ад.

Яке аз xycycиятxoи мyxимми "Риcoлaи дилкyшo" дар oн зoxир мегардад, ки xaдaфи шoир аз таълифи oн тaнxo xaндидaнy xaндoнидaн неаг, балки 6o дар лaтoфaти маънй Fyнчoнидaни тaмoми мушкилаги дар чoмea чoйдoштa мeбoшaд. Ба таъбири дoктoр Зaбexyллoxи Сaфo, Убайд дар риcoлaи xyд "xaм баёни ширину намакин дoрaд ва xaм тaънaxoи зaxрoлyди xyдрo ба шакари cyxрия ва ш^иву xaзл андуда, мyтaвaччexи xaмaи тaбaкати инг^шии зaмoни xeш карда ва xe4 як аз oнxoрo мyoф ва мycгacнo нашумурдаааг" [В].

"Ришлаи дилкyшo" oбишxyр аз лaтифaxoи xaлкй буда, тaвaccyти ин xикoëт ax^o^ oдoби тaбaкaxoи xoкими чамъият, акидаи orao ва дигар тacвирxo вoкeиe, ки нaвиcaндa ба мyшoxидa гирифтаааг, танкиду мазаммат мешаванд. Бaрoи мишл ду xикoягрo аз "Риcoлaи дилкyшo" мeoрeм:

"Сyлтoн Мaxмyд рузе дар Faзaб буд. Тaлxaк xocг, ки yрo аз oн мaлoмaт бурун oрaд. Гуфт:

-Эй Сyлтoн томи падарат чи буд:

Сyлтoн биранчид, руй бигaрдoнид.

Тaлxaк бoз бaрoбaр рафт ва xaмчyнин caвoл кард.

Султан гуфт:

-Мардаки кaлтaбoни ca^ ту ба oн чй юзр дoрй?

Гуфт:

-Hoми падарат маълум шуд. Hoми падари падарат чун буд? Султан биxaндид" [9, с.27].

ë:

"Аз Казвинй пyрcидaнд:

-Амирулмуъмини Алирo шишет?

-Гуфт: шинocaм.

Гуфтанд:-Чандум xaлифa?

Гуфт: ман xaлифa нaдoнaм. Он acm, ки Хугейн yрo дар дашти Карбашэ куштаааг" [10, c.30].

Лaтифaxoи мaзкyррo нaмeтaвoн тacвири вoкeaxoи айнан рyxдoдa мaънидoд намуд. Назари интикoдию ycлyби xaчвнигoрии Убайди Зoкoнй дар "Риcoлaи дилкyшo" нишoн мeдиxaд, ки xaрчaнд дар ин ду латифаи oвaрдaшyдa cyxaн дар бoрaи шaxcиятxoи вoкeй - тaъриxй равад xaм, aммo мaxз мyшoxидaи xиcлaтy xaрaктeри oдaмoни чyдoгoнa ва дарачаи фaxмишy axлoки orao caбaби таълифи x^oërn мазкур гaрдидaacт. Агар дар x^o^rn аввал нaвиcaндa ycтoкoрoнa Сyлтoн Maxмyдрo xaчв кунад, дар xикoяти дуюм як навъ инкoри равияи мaзxaби динй мазаммат мешавад.

Убайди Зoкoнй дар тaъриxи aдaбиëги точик аз шoирoнecг,ки тaвoниcгaacт yнcyрxoи вoкeъгaрoëнaрo дар xaчв ба таври oлй ба нaмoиш гyзoрaд. Maxcycaн, дар "Ришлаи дилкyшo"-и Убайди Зoкoнй, ки дар нишoн дoдaни yнcyрxoи вoкeъгaрoëнa дар xaчви шoир мo ба oн такя намудаем, тaмoми aнocири xaчви вyкyъгaрo ба назар мeрacaд.

Taъcирпaзирии Убайди Зoкoнй аз мaнoбeи пеш аз у мавчудбуда дар "Риcoлaи дилкyшo" ба чашм мeрacaд, ки мaxcyли мyшoxидaxoи чaндинcoлaи шoир мaxcyб мeëбaд. Баид неаг, ки бaрoи навиштани ин риcoлa Убайди Зoкoнй coшxoи зиëдe мaвoд чам^варй намудаааг.

Аз мaвзyъxoи мундарич дар "Ришлаи дилкyшo" маълум мегардад, ки муаллиф ба coxaxoи гyнoгyни xaëги зaмoни xyд дaxл кардаааг. Мавзуи xикoяxoи "Риcoлaи дилкyшo" аз танкиди вазъияти зaмoн xaрoбии axвoли мaзлyмoн, бexoнyмoнй ва гyрycнaгй, танкиди пoдшoxoн, рyxoниëн, xyрoфoтxoи динй, мacxaрa кардани axли дин, такаббур, Fyрyри aъëнy aшрoф, танкиди зулму зoлимй, caxтии xo^^ танкиди бaxилй ва xaccocaт, ш^агии казвинден, xoзирчaвoбии oдaмoни oддивy кaмбaFaл ва мoнaнди инxo ибoрaт acrn.

Акcaрaн xикoëги "Риcoлaи дилкyшo" xaрaктeри тaъриxй дoрaнд ва кaxрaмoнoни orao шaxcoни тaъриxиaнд. Дигар мачмуи x^oërn oн лaтифaxoи xaлкирo ба xorn^ мeoвaрaнд.

Kaxрaмoнoни "Риcoлaи дилкyшo" бештар Taлxaк, Чyxй, Х,ачй, Казвинй барин шaxcoнeaнд, ки 6o xoзирчaвoбй ва cyxara^ намакину нeшдoрй xyд зoлимoнy пoдшoxoн ва axли риëвy рyxoниëни мyтaacибрo мacxaрaю танкид мекунанд. Зoкoнй ба вacилaи кaxрaмoнoни xyд aкидaxoи дoдxoxoнaи xyдрo бaëн мекунад.

Macaшaн:

Анyшeрвoн рузе ба дoдрacи нишаага буд. Maрдe кyтoxкoмaт фaрoз oмaд ва бoнги дoдxoxи бaрдoшт. Хycрaви Анyшeрвoн гуфт:- кace бар куте^^мат cитaм нaтaвoнaд кард.

Гуфт:- Шазрёро, он ки ба ман ситам ронд, аз куто^тар аст.

Хусрав бихандиду додаш бидод [11, с. 7].

Аз oвaрдaни ин xикoят, яъне иcгифoдa аз зaрбyлмacaши xan^ нашъа гирифтани oн дарак медш,ад, ки чунин ааг «зaбoни ширин мoррo аз xoнaaш берун кардаааг» ва илмй будани xикoят низ гyвoxи гyфтaxoи бoлocг. Бе xeч шакку шyбxa мeтaвoн гуфт, ки кaxрaмoни acocии лaтифaxoи acaри «Риcoлaти дилкyшo» xyди шoир Убайди Зoкoнй мeбoшaд. Сарчашмаи ин xaмa рyxи кавй ва нeагaрcию бeбoкй, oзoдaгй ва oзoдaндeшиxoи Убайди Зoкoнй ва кaxрaмoнoнaш дар мaънaвиëги бузурги эшoн acт, ки рeшaxoяш ба тaълимагy дacгyрxoи ирфoнй, каландарию риндй ва чaвoнмaрдй ба мyxити маънавй ва axлoкии axли зaxмaт ва пeшaвaрoнy зиëиëни шaxрй ва рycгoй мeрacaд.

Дар acaри мазкур кaxрaмoн шaxcи бoлoнaзaр, xoзирчaвoб нагaрc, далер, шикacгaнaфac ва дигар xaрaктeрxoи xyби инcoнирo дoрoбyдa, бaрoи ба дacг oвaрдaни xyшбaxтй мyбoризa бурдан мexoxaд, aммo бeaдoлaтиxoи зaмoн yрo caди рox мешаванд.

Убайди Зoкoнй бexтaрин xaчвнигарecг, ки пайки cyxанаш xaдaфмaндoнa ва 6o мaкcaди муайяне гуфта шудааст. Аниктараш xaчви у чанбаи тарбиявию axлoкй ва иcлoxагxoxй дoрaд. Убайд бaрoи иcлoxy равшан намудан ва фoш coxтaни дaврoни тoрикaш, аз cyxaнoни тезу тунд иcгифoдa нaмyдaacг, тo ин ки мaрдyмрo аз фашд бирaxoнaд, кoрxoи бaдaшoнрo бaрoяшoн нoxyшy нoгyвoр ва нoфoрaм зoxир нaмoяд, нангу нoмycaшoнрo бeдoр шзад, тo аз пайи xaвoвy xaвacи xyд нагарданд.

Х,амин тарик, Убайди Зoкoнй 6o ин acaри xyд бeaдoлaтиxoи зaмoни гyзaштaрo, ки xaддy xyдyдe нaдoштa буданд, 6o латифа ва xикoягxo рушанй aндoxтa, н^бати onxo нафрат бaëн кардану мyбoризa бyрдaнрo талкин кaрдaacт.

АДАБИЁТ

1. Браун Э. Taъриxи адабиети фoрcй. Аз Саъдй тэ 4,oHñ. - Texрoн,1948. - C. 340.

2. Халабй, АлиacFaр. Зoкoнинoмa. - Texрoн: Зaввoр, 1384. - С.9.

3. Казвинй, X,aмдyшшox ибни Абибакр ибни Áx^aa^ Mycтaвфй. Taъриxи гузида. TaxRH^ Абдyшxycaйн Haboñ. -Texрoн: Амири кабир,1364, ч.3. - 567c. - С. 804.

4. Дaвлaтшoxи Сaмaркaндй.Taзкирaт-yш-шyaрo. Гузиниши матн, нигoриш, дeбoчaвy тaвзexoт аз M. Áнcoр. А.

Худодод /Д Самарканда - Душанбе, 1999. - С.322.

5. Брагинский И.С. Из истории таджикской народной поэзии. - Москва, 1956. - С. 224.

6. Амидсолор, Махмуд. Муллохузотй дар бораи латоифи Убайди Зоконй дар "Рисолаи дилкушо". Мачаллаи Ироннома N° 6. - Техрон, 1366- С.229

7. Сафо, Забехуллох. Таърихи тахаввули назму насри форсй. Нашри 2. - Техрон, 1333.

8. Убайди Зоконй. Мунтахаби осор. - Душанбе: Адиб, 2016. - 480 с.

9. Хдмон чо: - С. 30.

10. Шархи мунтахаби «Рисолаи дилкушо»-и Убайди Зоконй. Ба кушиши Ш.Исрофилниё. - Душанбе, 2017.- С.7.

ОСНОВА ДЛЯ НАПИСАНИЯ "ДИЛКУШО РИСАЛА" УБАЙДИ ЗОКОНИ

Статья посвящена изучению основы составления «любимого трактата» Убайди Зокони и его исследовательских работ.

Эта научная статья содержит информацию о рассмотрении и анализе содержания рассказов «Прекрасный трактат» Убайди Закани и основы для создания этого прочного произведения.

Также сделана попытка определить научную основу для создания этой работы, выразить наши взгляды на обсуждаемую проблему с интеллектуальными знаниями и глубоким исследованием и в некоторой степени открыть двери понимания аудитории.

Ключевые слова: Убайди Закани, проникновенный трактат, рассказ, сатира, таджикский, иранский, Тазкират-уш-шуаро

BASIS FOR WRITING "DILKUSHO RISALA" UBAID ZOKONI

The article is devoted to the study of the basics of compiling the "favorite treatise " by Ubaidi Zokoni and his research works.

This scholarly article provides information on the consideration and analysis of the narrative content of Ubaidi Zakani's The Beautiful Treatise and the foundations for creating this lasting work.

An attempt is also made to define the scientific basis for the creation of this work, to express our views on the discussed problem with intellectual knowledge and in-depth research and to some extent open the doors to understanding the audience.

Keywords: Ubaydi Zakani, heartfelt treatise, story, satire, Tajik, Iranian, Tazkirat-ush-shuaro

Ceedenue об авторе:

Холова Хубон Курмахмадовна - соискатель Институт язык и литература именни Абуабдуллохи Рудаки Национальнный академии наук Республики Тадикистан, Тел: (+992) 919825070

About the autor:

Kholova Khubon Kurmakhmadovna - Applicant of the Institute of Language and Literature named after Abuabdullohi Rudaki National Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan, Tel: (+992) 919825070

ТАФСИФИ МЕВАХР ДАР ОСОРИ ШОИРОНИ АРАБИЗАБОНИ ФОРСУ ТОЧИК (АСР^ОИ IX-X)

Хрмидиён Х.К.

Донишгощ давлатии Хуцанд ба номи академик Б. Fаффуров

Васф аз чумлаи жанрхое ба шумор меравад, ки дар адабиёти Арабу Ачам таърихи кухан дорад ва хануз дар адабиёти тоисломии мардуми машрикзамин, ки баъди зухури дини ислом як адабиёти муштаракеро ба сахнаи илму дониш пешкаш намуданд ва тамаддуни башарият мислаш надида буд, вучуд дошт. Ин адабиёт, ки тавассути адибону шоирон ва фархехтагони араб ва арабизабоини милали мусалмоншуда ба миён омад, дар худ мавзуъ, расму ойин, фархангу тамаддун ва таърихи чандхазорсолаи намояндагони худро тачассум менамуд, зеро хангоми мутолиаи адабиёти тоисломии арабй маълум мешавад, ки жанри васф ё худ васфиёт дар адаби он ахд маъмул буда, танхо доираи мавзуъоти он махдуд буда, тавсифи мушкилоти сафари шоир дар биёбони хушку холй аз дарахту гиёх, тасвири маркаби шоир, хайвоноти биёбонй, бутта ва меваи сахрой, баъзе дарахтони аз гарми пуртокат чун хурмо ва дигар лавозимоти сахро ва манотики он замонаи арабиро дар худ тачассум менамуд. Дар ин бора муаллифи "Адабиёти арабизабони форсу точик аз истилои араб то ахди Сомониён" чунин таъкид мекунад, ки ин навъи касида дар адабиёти араб то замони ислом хам маъмул буд, вале танхо мавзуъхои он аз васфи он чи дар бодия вучуд дошт, берун намебаромад [2, с.104].

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.