Научная статья на тему 'ҚОРАҚАЛПОҚ СУРИГА МАНСУБ НАСЛЛИ ҚЎЧҚОРЛАР АВЛОДЛАРИДА ГУЛЛАР ЖОЙЛАШИШ РАСМИ ВА МУСТАҲКАМЛИГИ'

ҚОРАҚАЛПОҚ СУРИГА МАНСУБ НАСЛЛИ ҚЎЧҚОРЛАР АВЛОДЛАРИДА ГУЛЛАР ЖОЙЛАШИШ РАСМИ ВА МУСТАҲКАМЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
гул типлари / гуллар¬нинг нақши / қалами гуллар¬ / мустаҳкам / ўрта мустаҳкамлик.

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Парманова Дилноза Мавлановна

Мақолада қорақалпоқ сур наслли қўчқорлардан олинган авлодларнинг теридага гул нақшлари, гуллар жойлашиш расми ва гул мустаҳкамлиги келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҚОРАҚАЛПОҚ СУРИГА МАНСУБ НАСЛЛИ ҚЎЧҚОРЛАР АВЛОДЛАРИДА ГУЛЛАР ЖОЙЛАШИШ РАСМИ ВА МУСТАҲКАМЛИГИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE

"ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS" _SEPTEMBER 26-27, 2024_

УДК 636.083.33

ЦОРАЦАЛПОЦ СУРИГА МАНСУБ НАСЛЛИ ЦУЧЦОРЛАР АВЛОДЛАРИДА ГУЛЛАР ЖОЙЛАШИШ РАСМИ ВА

МУСТА^КАМЛИГИ

Парманова Дилноза Мавлановна

K.x^^^(PhD), катта илмий ходим, Чорвачилик ва паррандачилик илмий-тадкикот

институти https://doi.org/10.5281/zenodo.13854518

Аннотация. Мацолада цорацалпоц сур наслли цучцорлардан олинган авлодларнинг теридага гул нацшлари, гуллар жойлашиш расми ва гул мустаукамлиги келтирилган.

Калит сузлар: гул типлари, гулларнинг нацши, цалами гуллар, мустаукам, урта мустаукамлик.

Аннотация. В статье представлены цветочные узоры, цветочные композиции и стойкость цветков на коже потомков каракалпакских сурских баранов.

Abstract. The article presents floral patterns, flower arrangements and flower durability on the skin of the offspring from Karakalpak Sur rams.

Кириш. ^оракулчилик тармоклари ривожида озука базаси ва тугри озиклантириш мухим ахамият касб этади. Бунда озукалардан унумли фойдаланиш хазмланишни яхшилаш, махсулдорликни оширишда мухим ахдмият касб етади. А.А.Нурматов, Б.Д.Аллашов, Ш.Жабборов, И.Рустамова, Ш.Турсуновлар таъкидлашларича корамоллларни Кореянинг ТМР технологияси билан бокиш озука самарадорлигини ошириш ва шу билан бирга махсулдорликни ошишига олиб келади. Б.Д.Аллашов, М.Х.Зулфикоров, Ф.Тореевлар томонидан сув танкислиги ва шурланишга бардошли озука экини булган кашкарбеданинг "^ибрай" навини бошокли экинлар билан турли хил меъёрларда аралаш холда етиштириш буйича илмий-тадкикот ишлари олиб борилган. Х,ар бир вариантнинг иктисодий самарадорлиги куриб чикилган ва самарали варианти аникланган. Б.Д.Аллашов, Д.О.Рахмонов, А.П.Безверховларнинг ишларида сувсиз лалми ерларда экиб етиштириш мумкин булган махсар экинининг ейилувчанлик хусусиятлари, бошка озука экинларига нисбатан афзалликлари хакида умумий маълумотлар берилган. Лалми ерларда махсар етиштириш тахлили асосида унинг бошка ем-хашак ва мойли экинларга нисбатан афзалликлари асослаб берилган. Сув танкис ва шурланган ерларда озука базасини яхшилаш максадида М.И.Аннаева, Ф.Н.Тореев, М.М.Якубов, Б.Д.Аллашов, Н.Мавлоновалар томонидан кашкарбедани етиштириш агротехнологиясини ишлаб чикиш буйича тадкикотлар олиб борилган. Тадкикотларда шурланган ерларда кашкарбеда бедага нисбатан юкори хосил бериши аникланган. И.Хафизов, БДахрамонов, С.Исамухаммедов., А.Хафизовнинг (2022) маълумотларига кура, озиклантириш омили кишлок хужалик хайвонларини махсулдорлиги оширишда мухим ахамиятга эга булиб, беда усимлиги, маккажухори ва оралик экинлардан тайёрланган пичан, силос хамда сенаж асосий озукалардан хисобланади. Соха олимлари А. Нурматов, И.Хафизовларнинг (2024) фикрича, корабайир зот отларига макбул озиклантириш шароитини яратиш, уларни насл ва ишчанлик хусусиятларини яхшилайди.

Тадкикотлар Навоий вилояти Нурота туманида «Истиклол коракул наслчилик» маъсулияти чекланган жамиятида ишлаб чикилган схема асосида утказилган.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE

"ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS" _SEPTEMBER 26-27, 2024_

Тадкикот объекти килиб коракалпок сурига мансуб булган яримдоира калам гул типидаги элита ва 1-синф коракул кучкорлари олинган.

Терида х,ар хил гул типлари ва шаклларининг узаро маълум тартибда жойлашишига айтилади. Терида калами ва бошка сифатли гуллар уз жойлашишига караб куплаб накшлар х,осил килади.

Чиройли териларни вужудга келишида калами гулларнинг узунлиги, эни, мустах,камлиги, жун толаларининг сифати билан бир каторда калами гулларнинг накши катта ахдмиятга эга.

Тадкикотнинг максади: ^оракалпок сур наслли кучкорларни авлодларига караб бах,олашда авлодларидаги гуллар жойлашиш расми ва мустах,камлиги, гулларнинг накши урганилди.

Тадкикотдан олинган натижалар: ^оракулчиликда х,озирги кунда кузиларни бах,олашда асосан теридага гул накшларини учга (ёндош концентрик, ёндош тугри ва аралаш) ажратилади.

1-жадвал

Авлодларда гулларнинг жойлашиш расми

кучкорлар гурухи n Гулларнинг жойлашиш расми, % (X±Sx)

ёндош-концентрик ёндош-т^ри аралаш

7,5-8,0 ойлик кучкорлар авлодла рида

Назорат 82 50,00±5,5 30,48±5,1 19,52±4,4

Тажриба 95 51,57±5,1 30,52±4,7 17,91±3,9

17,5-18,0 ойлик кучко рлар авлодларида

Назорат 87 52,87±5,3 29,88±4,9 17,25±4,1

Тажриба 96 54,17±5,1 29,17±4,6 16,66±3,8

Ёндош-концентрик накш калами ёки бошка гуллар узунлиги буйича тери сагри ва белида концентрик яъни ярим ой шаклида, ёндош тугри жойлашишда калами ёки бошка гуллар узунлиги буйича тери сагри ва белида бир-бирига тугри, аралаш накш калами ёки бошка гуллар гуллар тери устида тартибсиз, бир-бирига караганда турли бурчак х,олатида жойлашади.

Ёндош-концентрик ва ёндош-тугри жойлашган гуллар терида энг чиройли накшларни х,осил килиб, бу турдаги терилар юкори бах,оланади. Авлодларда гулларнинг жойлашиш расми буйича олинган маълумотлар юкоридаги 1 -жадвалда баён килинган.

Жадвал маълумотлари тах,лили шуни курсатадики, кимматли х,исобланган ёндош-концентрик ва ёндош-тугри жойлашган гуллар салмоги 7,5-8,0 ойлик назорат гурух,идаги кучкорлар авлодларида 80,48% ни, тажриба гурух,идаги кучкорлар авлодларида 82,09% ни ташкил этган х,олда назорат гурух,ига нисбатан устунлик курсаткичи 1,61% ни ташкил этган. Ушбу тенденция кучкорларнинг 17,5-18,0 ойлик ёшида олинган авлодларида кузатилиб, 0,59% ни ташкил этган. Селекция жараёнларида ушбу натижаларни инобатга олиш мух,им х,исобланади.

^оракул кузиларининг асосий селекцион белгилари каторига теридаги гулларнинг мустах,камлиги х,ам кириб, кузиларни насл учун колдиришда бонитировка вактида гулларнинг мустах,камлиги инобатга олиш мух,им х,исобланади.

Гулларнинг мустахкамлиги-уларнинг ташки механик куч таъсирига каршилик

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS" _SEPTEMBER 26-27, 2024_

KypcaTuö, y3 maKnuHH gacrnaÖKH xonaTga caKnaö Konum kogh^hath xucoGnaHagu. ^anaMH, .obha Ba энcнз ën rynnap MycraxKaMnuru roKopu Gynagu.

rynnapHHHr MycTaxKaMnuru ^yH TonanapuHUHr y3yH.uru, MaMuHnuru, THFronuru Ba «HHranaKHHHr Tysunumura Gof.hk Gynagu.

^opaKyn Ky3unapHHHr Tepucugaru rynnapHHH MycraxKaMnuru coBnHKnapHHHr ëmura, Ky3unapHHHr эгнз Ba AKKa TyFunumura, yHHHr Ba3Hura Ba öappa Tunura Gof.hk.

^opaKyn Ky3Hnapuga rynnap KaHnanuK MycraxKaM Gynca Tepu cu^ara myrnanuK ro^opu GaxonaHagu. Hacnnu Ky^KopnapHH aBnognap cu^aTura KapaG Gaxonamga ryn MycTaxKaMnuruHH HHOÖaTra onum MyxuM aManuM axaMHATra эгa. ffly HyKrau Ha3apgaH TagKHKOTnap gaBoMuga Typnu ëm gaBpugaru Ky^KopnapgaH onuHraH aBnognapHHHr ryn MycraxKaMnuru GyMuna onuHraH Hara^anap KyMugaru 2-^agBanga yMyMnamTupungu.

2-^agBa^

Авлодларда гуллар мустаукамлиги

кучкорлар гурухи n Гуллар мустахкамлиги, % (X±Sx)

мустахкам урта буш

7,5-8,0 ойлик кучкорлар авлодла )ида

Назорат 82 52,44±5,5 28,04±4,9 19,52±4,4

Тажриба 95 52,63±5,1 29,47±4,7 17,89±3,9

17,5-18,0 ойлик кучко рлар авлодларида

Назорат 87 54,02±5,3 28,73±4,8 17,24±4,0

Тажриба 96 55,21±5,1 28,12±4,6 16,67±3,8

Жадвал маълумотларига кура, 7,5-8,0 ойлик ёшдаги тажриба гурухидаги кучкорлар авлодларида назорат гурухига нисбатан юкори курсаткичлар кайд этилди.

ХУЛОСА

Тажриба гурухи хайвонлари авлодларида мустахкам ва урта мустахкамликдаги авлодларда назорат гурухига нисбатан ортиб, аксинча мустахкамлиги буш гуллар салмоги камайиши кузатилган.

^учкорларнинг кейинги ёш даврида яъни 17,5-18,0 ойлик ёшида олдинги ёш даврига нисбатан кимматли гул мустахкамлигига эга булган кузилар салмоги ортиш холатлари кузатилган. Демак 17,5-18,0 ойлик ёшдаги кучкорлар узларининг махсулдорлик хусусиятларини туларок юзага чикариши кузатилар экан.

REFERENCES

1. Абдуваитов Ш.А. Влияние различного уровня кормления и живую массу и экстерьерные показатели племенных каракульских баранчиков черной и серой окрасок. Сб. Научн. Тр. ВНИИК. Ташкент, 1979. Вып. 10. С. 67-74

2. Аллашов Б.Д., Рахмонов Д.О., Безверхов А.П. Использование сафлора в качестве нетрадиционной кормовой культуры. Ж.// Главный агроном. Россия № 6. 2019. 2019:6.

3. Аллашов Б.Д, Жамолов C.F, Жураева Д.Р. Сувсизликка ва иссикка чидамли булган озукабоп экинларнинг хорижий нав ёки намуналарини танлаш. Ж. Science and innovation. Special Issue 8. 285-296 б.

4. Бобокулов Н.А. Этологические основы и технологические приёмы повышения эффективности каракульского овцеводства. Монография. Самарканд. "Зарафшон" 2014. 227 с.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS"

_SEPTEMBER 26-27, 2024_

5. Газиев А., Фазилов У.Т., Ризаева Д. ^ора рангли кузиларда гулларнинг сакланиш ва узгарувчанлик курсаткичлари. Зооветеринария. 2014. №9. 34-35 б.

6. Маматов Б.С., Газиев А. Сур коракул кузилар жун-тола узунлигининг ота-оналар гул типи билан богликлиги. //"Чул яйлов чорвачилигини ривожлантириш ва чулланишнинг олдини олишнинг илмий -амалий асослари" халкаро илмий-амалий конференция материаллари. Самарканд, 2019. 43-44 б.

7. Нурматов А.А., Хафизов И.И., Хафизов А.И., Карибаева Д..Скороспелость жеребят карабаирский породы и их помесей с фризской породой. Материалы конференции:Актуальные вопросы совершенствование технологии производства и переработки продукции сельского хозяйства. Мосоловские чтения. Материалы международной научно-практической конференции. Марийский НИИС/Х-фил. Фед. аг.науч.ц.р Сев.-Вос. им.Н.В.Руницкого. 2024г., № XXVI.,C. 486-490.

8. Очилов ^.Д. Камёб рангли ва ранг-барангликдаги коракул куйлар селекцияси ва морфогенетикаси. //Зооветеринария. 2010. №11. 36 б.

9. Хафизов И.И., Кахрамонов Б., Исамухаммедов С., Хафизов А. Генетический потенциал карабаирской породы. Материалы конференции: Материалы международной конференции "Эффективные методы управления селекционно-племенным процессом в табунном коневодстве". Министерства науки и вышего образование Республик Казахстан, Торойгыров Университет "., Казахстан, Павлодар, 2022 г., С. 124-128.

10. B.D.Allashov, M.X.Zulfikarov, F.Toreev. Effective agrotechnology for cultivation of forage crops. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science 614 (1), 012159

11. B.Amanturdiev, B.Allashov, F.Toreev, N.Khudoyberdiev, U.Beknaev. Investigating stimulated ripening indicators of longbeak rattlebox (Crotalaria) planted in the coasts of the Aral Sea. E3S Web of Conferences, 2023, 421, 01001

12. M.I.Annaeva, F.N.Toreev, M.M.Yakubov, B.D.Allashov, N. Mavlonova. Agrotechnology of Melilotus albus cultivation in saline area. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science 614 (1), 012170

13. A.A.Nurmatov, B.D.Allashov, Sh.Sh.Jabborov, I.Rustamova, Sh.Tursunov. Feeding farm animals based on the new innovative total mixed ration (TMR) technology. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. 2020/12/1. 614 (1), 012161

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.