Қорғаушы-адвокаттың дәлелдемелерді жинау құқығын иелену мәселесі Текст научной статьи по специальности «Право»

Нурмаганбет Ермек Талантулы,

эл-Фараби атындагы Казац улттыцуниверситет1 зац факультетi деканыныц гылыми-инновациялыц цызмет жэне халыцаралыц байланыс жвнiндегi орынбасары, доцент м.а., зац гылымдарыныц кандидаты, PhD докторы

Жэшбеков Ацынцожа Каленулы,

эл-Фараби атындагы Казац улттыцуниверситi зац факультетiнiц цылмыстыц цуцыц, цылмыстыц ic ЖYргiзу жэне криминалистика кафедрасыныц ага оцытушысы

цоргаушы-адвокаттьщ дэлелдемелерд1 жинау

;¥;ыгын иелену мэселео

Дэлелдемелердi жинау бойынша ^оргаушы-адвокат къзметшщ дербестшн жYзеге асыру К^ыгын беру ^ажеттшп туралы мэселе 70-шi жылдары да тал^ыга салынган. М.С. Благоволинамен жэне Эдебиет газеттершщ беттерiнде 1969 жылы жазылган кептеген сот очерктердщ авторларымен ^оргаушыныц алдын-ала тергеу жYргiзгенде мYмкiндiктерi анаг^рлым тарылып кететiндiгi керсетiлген. Онда, ^оргаушы-адвокат ютщ тындалуына дейiн куэгерлермен кездесiп, олармен эцпмелесуге жэне iске ^атысты мэн-жайларды бiлуге ^^^ыгы жо^ екендiгi керсетшген. Эцпмелесу фактюшщ ез>а^ адвокатша ^атысты тэртiптiк ендiрiске ^арсы ic цозгау Yшiн негiз болгандыгын бiлдiредi. Керсетшген авторлардьщ пiкiрi бойынша, осыныц езi ^оргау мYмкiндiктерiн елеулi тYрде шектеткен. Осылар ар^ылы ^оргаушы-адвокаттарга тергеу жYргiзу мYмкiндiгi берiлген [1, 44].

Коргаушыга дэлелдемелердi жинау дербес-ттн жYзеге асыру ^¥^ыгын беру туралы ^сыныс, галымдар арасында пiкiрталаc тугызып, жакгаушылар мен ^арсыластардыц пайда болуына экеп сокгырды. Б^л мэселе Yш он жалдыщта тал^ылануда болды, ал казiр ^ылмыстыщ ic жYргiзу реформасыныц жагдайына байланысты ерекше мацызга ие болды.

Осы мэселенщ теориялыщ талдау негiзiнде, сондай-а^ тэжiрибенi талдауда дэлелдемелердi жинау бойынша ^оргаушы-адвокат ^ызметшщ дербестшн жYзеге асыру ^^ыгын беру

^ажеттшшн дэлелдеуге тырысып керемiз.

Жалпы сот ецщрю екi жа^тыц бэcекелеcтiгi мен тендiлiгi негiзiнде жYзеге асады.

Кылмыстыщ ic жYргiзу теориясында «^ылмыс-тыщ сот ендiрici» жэне «^ылмыстыщ ic жYргiзу» деген тYciнiктер тепе-тец ^станымы ретiнде бекiтiлдi. Бiрак, езге ^станым ретiнде «^ылмыстыщ ендiрic» тYciнiгi ^азiр берiле бередi. Мэселен, В.З. Лукашевичтщ пiкiрi бойынша, зац шыгарушы конституцияныц белгiленген бабында алдын-ала сот ецщрюшщ сатысы туралы емес, соттыц icтi ^арау сатысы туралы эцпме ^озгайды [2, 41-б]. Осы кез^арастыц толыщ болмаушылыгын керсету Yшiн ец алдымен алдын-ала жедел тергеу жYргiзу барысында сот отырысындагы шындывда жетудщ жYзеге асуын дэлелдеп керейiк.

А.О. Машовец, ^ылмыстыщ ic жYргiзуге байланысты алдын-ала тергеу бYтiндей езiне тэн ерекше ^асиепмен бiршама дербес жэне жеке жYЙе белiгi ретiнде алга шыгып тирады, деп жазады. Ол жYЙенiц тугас тэртiбiне сай непзп тэртiппен ^¥рылуы ^ажет. Алдын-ала тергеудщ тYпкiлiктi кемшiлiгi - оныц непзп бастауларыныц соттыц icтi ^арау ^агидаларымен сэйкес келмеуiнде [3, 7-б].

Алдында айтылгандай, алдын-ала тергеудiц негiзгi мiндетi - сот^а мэлiмет жинау. Заци эдебиеттервде алдын ала-тергеу жYргiзу барысында ютщ барлыщ мацызды мэн-жайларды аныщтап, бYкiл ^ажетп дэлелдемелердiц дереккездерiн табу керек, деп еcкертiледi [4, 56-б]. Ягни, мэлiметтердiц толыщ болуына

байланысты сотта зерттелетш барлы; мэн-жайлар ец алдымен алдын-ала тергеу аркылы аны;талуы кажет.

Олардыц айырмашылыгы - тек олардыц шешiлу ^шшен гана тирады. Зац шыгарушы тергеуште айыптау жэне актау дэлелдемелерiн жинау мшдетш жYктедi. Свйтiп, тергеушi ылги да тiптi карсы мiндеттердi орындауга тиiстi. Карл Маркс та былай деп жазган екен: тергеушi мен судьяныц жэне айыпталушы мен ^оргаушыныц бiр т^лгада болуы барлы; психология зацдарына карама-кайшылы; келтiредi [5, 26-б].

Тергеушiнiц айыптау жагына кызыгеушылык танытуы да эбден ы;тимал. Кылмысты; ют ^озгап, ол аркылы айыптауды к^растырып, айыпталушыга катысты б^лтартпау шарасын колдана отырып, тергеушi взiнiц осындай шешiмдерiмен еркiн емес байланыста болып калады. Iстiц мэн-жайларын онан аргы объективт зерттеу Yшiн оган кедергi келиредь

Тергеушi дэлелдемелер жинаганда объективтi бола алмайды жэне вз ж^мыс сапасыныц багалар жYЙесiнiц кYшiне сэйкес, кылмысты; iстiц кыскартылуы, ж^мыста свзсiз жарамсыз етiп багаланады жэне тергеушiнi кшэга тартады [6, 97-б]. Сотпен косымша тергеу Yшiн жiберiлген б^рыс тергелген iстердi кайтарудан сактандыру максатында тергеушшер тэжiрибе жYзiнде «арты; айыптауды» жш ^сынады.

Соттармен айыптаудыц кейбiр тармактары мен эпизодтарыныц жойылуы, кылмысты; ю-эрекеттiц саралауын аса ауыр емес кылмысты квздейтiн кылмысты; кодекстiц бабына сэйкес взгертiлуi тэжiрибеде жиi кездеседь

Тергеушiмен айыптау жэне актау дэлел-демелерiн бiрдей алалыксыздыкпен жинауга мYмкiндiгiнiц болмау негiзгi себептерiнiц бiрi -тергеушi кызметшщ ерекшелiгiнде негiзделедi. Тергеушi эрдайым кылмысты; элементпен (кылмыскермен) катынаста болады. Л.М. Васильев виршт^ з^лымдыкты, екiжYЗдiлiктi жиi жецу, тергеушшерге тиiстi стереотиптердiц калыптасуына экелетiндiгiн ескередi [7, 11-б].

Квбiнесе тергеушiлер айыптаушыларды кылмыскер ретiнде танып, олардыц вз пайдасына айтылган дэлелдемелерiне бiржактылыкпен карайды. К^!рагылы^ - сезiктiлiкке (барлыгына жэне эр кайсысына сезiктенедi) айналып, ал сыншылды; - келiп тYCкен хабардыц багасы бойынша ешкiмге толы; сешмнщ болмауына айналады. Эдебиетте тергеушiлердiц бiржак-тылыгына мысалдар келтiрiледi. Бiрак кейбiр тергеушiлер, егер айыпталушы алацдай беретш болса, демек ол вз жагдайыныц ^иындыгын

^гына отырып, ар-^жданы таза емеспгш кврсетедi, деп есептейдi. Егер де ол взш емш-еркш жэне тежеусiз ^стаса - б^л кылмыскердщ эдепсiздiгi ретiнде есептеледi. Егер айыпталушы кез келген мэн-жайды ^мытып калса, онда б^л, олардыц квзкарасы бойынша, оныц втiрiк айтуын бiлдiредi. Егер де ол барлы; с^ра^тарга куана-куана жауап беретiн болса, онда ол алдын-ала к¥рылган жоспар бойынша эрекет жасап, в^рш тYсiндiрме берiп отыргандыгын бiлдiредi [8, 40-б].

Fалымдар тергеу органдарында ж^мыстыц ^за^тылыгы мен кэсiби взгерiстiц децгейi арасында тiкелей тэуелдiлiктiц болу туралы гипотезасын ^сынды. Сонымен, осы гипотезага сэйкес, багаланып жат;ан кызметтщ взгерiсi 5-10 жылды; ж^мыс уа;ыт бвлiгiнде дамып келедi. Кэсiби взгерiстiц бастап;ы децгей тергеушiнiц бесiншi ж^мыс жылынан басталып, тергеушiнiц бiрен-сарандаFан взгерiсiн жорамалдайды. Кэсiби взгерiстiц орташа децгейi тергеу ж^мысында 10 жылдан кейiн басталады [9, 38-б].

Свйтiп, объектiлi себептердiц кYшiне байланысты тергеушi К? К1ЖК 20 бабында квзделген мiндетiн орындай алмайды. Алдын ала тергеудiц айыптау жалтаруы жиналFан мэлiметтiц толы; еместiгi мен сыцар жактылы^ына экеледi. Шындыктыц сырт;ы кврiнiсi бар б^л мэлiмет сотка келiп тYседi. Квбiнесе айыпталушыныц пайдасына айтылFандар тергелмей калады.

Тергеушiнiц алдында сыцар жакты зерттелген iстiц к¥жаттары бар болса, ол алFашкы баFалау мен дэлелдемелердi жинауда катыспаса, оларды алу жолынан еш хабары жок болса, онда тэртiптiц д^рыс орындалуына аса назар аударуFа мiндеттi сот, алдын-ала тергеу тексерюш жYргiзетiндiгi туралы эдебиетте ескершедь ОсыFан байланысты айыптау жалтаруы тергеу кезещнен бастап ершшз соттыц iстi карауына берiледi. АткаруFа тиiстi ашык сот емес, к¥пия алдын-ала тергеу - азаматтыц кшэсш кврсететiн дэлелдемелерi жиналып, зерттелiп, баFаланатын негiзгi сатысына айналады, ал егер со^ы шешiмге келмесе, онда мацызды дэрежеде оныц кiнэлiлiгi туралы мэселе алдын-ала шешiледi [10, 147-б].

Сотта шынайы жарысты камтамасыз ету Yшiн сотка жактар «карулы» болып келулерi тиiс, эркайсысы кайта сот вндiрiсiнiц кезендерiнде жиналFан толы; дэлелдемелер тiзiмiмен келулерi кажет (прокурор-айыптау, KорFаушы-актау). Сондай-ак, К? К1ЖК сэйкес айыпталушыFа катысты дэлелдемелердi жинау

бойынша прокурордьщ мацызды к¥ралдары ете кеп, баска жактыц - ^оргаушыныц дэлелдемелердi жинау бойынша мYмкiндiктерi шектеулi. Б^л, сотка келгенде екi жактыц тец болмаушылыиына экеледi. Осыпан байланысты ешкандай жарыс туралы сез ^озгалмайды. Сот отырысында ^оргаушыныц релi кебiнесе тергеушi ж^мысыныц кемшiлiгiн аны^тауга саяды. Соттыц ^оргаушыга деген сенiмi пайда болу Yшiн, ^оргаушыда актау дэлелдемелердщ жеткшкп жиынтыгы болуы керек.

Б^л жагдай тэжiрибенi зерттеу барысында да ез дэлелш тапты. Олай болса, баска жакпен - айыпталушымен сотта нагыз жарысу Yшiн, алдын-ала тергеуде ^оргаушылардыц к¥кыктары жеткiлiктi ме деген с^ракка, с^ралган Алматы калалык адвокаттар алкасыныц 79,7% адвокаттары жэне Алматы облыстык адвокаттар алкасыныц 80,4% адвокаттары - олардыц к^кыктары жеткiлiксiз деп жауап бердi, тек с^ралган 7,10% алматылык адвокаттары жэне 44% облыстык адвокаттар - ^оргаушылардыц к^кыктары жеткiлiктi деп есептейдь Соган карамастан с^ралган 6,2% калалык адвокаттар мен 4,40% облыстык адвокаттар - тек ресми тYрде гана к¥кыктары жеткiлiктi бола алады деп есептейдi.

С^ралган адвокаттардыц басым кепшiлiгi кылмыстык iс жYргiзу кезшде коргаушыга дэлелдеме акпаратты алу Yшiн косымша iс жYргiзу мYмкiндiктерiн беруд жен кередi. Олардыц iшiнен 89,9% облыстык адвокаттар мен 94% калалык адвокаттар - коргаушыга дэлелдемелердi жинау Yшiн дербес к¥кыгын беру керек деп есептецщ. Сонымен, соттыц ют караудыц жарысына, алдын-ала тергеуде коргаушыныц дэлелдемелер жинау Yшiн тек жеткшкп к¥ралдарын беру жолымен гана кол жетюзуге болады.

Коргаушыга дэлелдемелердi жинауга дербес к¥кыгын беру туралы ^сыныс галымдар арасында кец колдауын тугызды [11]. Сондыктан осы мэселе бойынша тергеушшердщ де пiкiрiн аныктау кажет болды. Тиiсiнше Алматы облысыныц 11Б-ц 61 тергеушiлер саралап с^ралды. Олардыц шшен 75%-ы коргаушыга дэлелдемелердi жинауга дербес к¥кыгын беру кажет деп есептецщ, ал с^ралган тергеушiлердiц 25%-ы б^ган жол бермеу керек деп есептецщ.

Сонымен, с^ралган тергеушiлердiц кебю б^л шараныц кажеттi екенiне сенедь

Коргаушыга м^ндай к¥кыкты беруге карсы шыккан iс жYргiзушi-Fалымдар мен тэжiрибелiк кызметкерлер баска да дэлелдердi кел^редь

Онда тергеушiнiц айыптау мiндетiнiц ^шеюше экеледi деген пiкiр бар. ЯFни, тергеушi -эдеттегiдей айыптау дэлелдемелерд^ ал адвокат - актау дэлелдемелердi жинайтын болады. Сонымен катар тергеушi Yшiн жауап беретiн тиiстi аппарат, мацызды кызмет катары т^р, ол адвокатка караFанда, кажеттi материалдык к¥ралдармен жабдыкталFан жэне дэлелдемелердi жинауFа анаF¥рлым мYмкiндiктерi бар. Сырткы кезге б^л жарысу сиякты керiнедi, ал мэш жаFынан б^л кYдiксiз айыптау жалтаруына экеледi. Сонымен катар, корFау, материалдык т¥рFыдан караFанда, кепшiлiкке кол жетерл^ей емес, ейткенi тергеу эрекеттердiц ецщрюше байланысты адвокаттыц шыFыны корFалушыFа ауыр таFа секiлдi жYктеледi [12, 19-б].

Келесi дэлел ретiнде осы жаFдай бойынша мемлекеттiк органдармен корFаушы адвокаттыц бэсекеге тYсуге мYмкiндiгi жок, ейткеш КорFаушы-адвокатта ектем екiлеттiлiгi жок жэне мэжбYрлеумен жэне т.б. байланысты оныц кандай болмасын iс-эрекеттердi орындауFа к^кыиы жок [13, 47-б].

КорFаушыFа дэлелдемелердi жинауFа дербес к^кыиын беруге карсы таFы бiр мацызды дэлел бар - кейбiр Fалымдардыц жэне тэжiрибелiк кызметкерлердiц (адвокаттардыц) пiкiрi бойынша, ол адвокат-корFаушыныц кызметiнiц нэтижелерiне объективтi жэне анык кепiл беру мYмкiн емес. Келиршген дэлелдердi толык карастырайык.

КорFаушыFа дэлелдемелердi жинауFа дербес к¥кыкты беру эбден айыптау жалтаруFа экелмеу Yшiн, ол кажеттi жаFдайда тергеушiнiц, алдын-ала аныктау органыныц, соттыц билiгiн пайдалануFа накты мYмкiндiгi болу керек. Кылмыстык ю бойынша ендiрiстi жYзеге асыратын органдар корFаушы-адвокатка дэлел-демелердi жинауFа жэрдем керсету керек. Ол Yшiн, алдында керсетiлгендей, корFаушымен етiнген колдаухаттыц накты к¥рылымын жасау кажет.

Тергеушi мен адвокат-корFаушыда акпаратты алу к¥кыктары бiрдей емес туралы пiкiрге негiз бар. Алдында керсетшгендей, дэлелдемелердi жинамай т^рып, кебiнесе жедел-iздестiру жYргiзiледi, ейткенi акпарат эрдайым оцай жерден табыла бермецщ. ЗацFа сэйкес тергеушi тергелiп жаткан iстер бойынша iздестiру шараларыныц ендiрiсi туралы (уакиFа кергендердi аныктау туралы, т¥ЛFаларды жэне элемнiц материалдык заттарын iздеу туралы, т¥ЛFалар арасында езара катынасты аныктау туралы жэне т.б.) тапсырыстарды алдын-ала аныктау органдарына

береди Коргаушылар эдетте жедел^здеспру ж^мысында жедел-iздестiру кызметше байланысты тшсп вкiлеттiлiк тэжiрибелерi жок болады. Сонымен, коргаушылардыц вздерi оларды кызыктаратын мэн-жайларды кез-келген уакытта накты аныктай алмайды.

Б^л жагдайдан шыгу Yшiн бiр амал ^сынылады. Кылмыстык iстер бойынша коргаушыларга дэлелдемелердi жинауга жеке детективтердщ мацызды жэрдем кврсетуге мYмкiндiктерi бар (адвокат-коргаушы мен жеке детективтердщ взара эрекетшщ кажеттiлiгi туралы мэселе ерекше взектiлiкке ие). Бiрак м^ндай взара эрекеттщ экономикалык, к¥кыктык жэне взге де мэселелер катары бар.

Коргаушыга дэлелдемелердi жинауга дербес к¥кыгын беруге карсы шыккандардыц келесi дэлелi - коргаушылар кызметiндегi корытындыларыныц д^рыстыгы мен объективтшшн камтамасыз ету мYмкiн емес деген пiкiрдi ^сынады [14, 19].

Ец алдымен, б^л адвокат-коргаушыга сешмшздштщ жэне коргаушылар к¥кыктарыныц ^лгаюы, киянат етушiлiктiц квбеюiне экелетiн кауiптiц пайда болуымен байланысты.

Осы мэселелер бойынша адвокаттардыц пiкiрлерiне талдау жасалды. С^ралган Алматы облыстык адвокаттар алкасыныц 12,5% адвокаттары жэне Алматы калалык адвокаттар алкасыныц 6,2% адвокаттары коргаушылардыц дэлелдемелердi жинауга дербес к¥кыктарыныц ^лгаюы коргаушылар тарапынан киянат етушiлiк окигалар саныныц квбеюiне экеледi деп есептейдi. Сонымен катар с^ралган облыстык адвокаттарыныц 21,1% жэне калалык адвокаттарыныц 5,2% осы жагдаймен байланысты киянат етушшктердщ болуы мэлiм деп есептейдi. С^ралган облыстык адвокаттарыныц 37,3% мен мэскеу адвокаттарыныц 51,7% коргаушылардыц дэлелдемелердi жинауга дербес к¥кыктарыныц ^лгаюы коргаушылар тарапынан киянат етушшк окигалар саныныц квбеюше экелмейдi деп есептейдi. Эз кезепнде

облыстык адвокаттарыныц 30,3% мен калалык адвокаттарыныц 33,5% коргаушылардыц дэлелдемелердi жинауга дербес к¥кыктарыныц ^лгаюы коргаушылар тарапынан киянат етушшк окигалар саныныц квбеюше экелуi мYмкiн деп есептейдi. Калган адвокаттарга койылаган с^ракка жауап беру киынга тYсiрдi.

Сонымен, с^ралган адвокаттардыц квбю коргаушылар тарапынан кандай болмасын киянат етушiлiктер болмау керек деп есептейдь Оныц барлыгы накты т^лганыц эдептiлiгiне байланысты.

Бiрнеше он жылдыкта калыптаскан адвокаттардыц эдепсiздiк презумпциясына сену казiр д^рыс емес деп саналады. М^ндай киянат етушiлiктер тергеушiлерде, прокурорларда жэне судьяларда да орын алады.

КР Кылмыстык Кодексiнiц 348 ба-бында дэлелдемелердi б^рмалаган Yшiн жауапкершшкке тарту туралы кврсетiлген. Коргаушы осы кылмыстыц субъектiлерiнiц шецберiне косылады. Б^л бап адвокат-коргаушы тарапынан келтiрiлген киянатка карсы кепiл ретiнде жYредi. Б^дан баска, адвокат-коргаушы тарапынан киянат етушшк аныкталса, оларга адвокаттар алкасынан шыгып кетуiне дейiн тэртiптiк сипаты бар шара колданылады [15].

Екiншiден, А.Д. Бойковтыц пiкiрi бойынша, егер тергеушшщ кызметi квп жагдайда корытындысыныц объективт болуына кепiл беретiн белгiлi бiр iс жYргiзу нысаны аркылы жYргiзiлсе, онда адвокаттык катар жедел-iздестiру ешбiр iс жYргiзу кепiлдерiн бше бермейдi [16, 6].

Заттар мен к¥жаттарды алуга багытталган коргаушыныц кызмет iс жYргiзу нысанында жYргiзiлу керек деп есептелед^ вйткенi оныц кызмет ж^мыс барысыныц шецберiнде жYзеге асады жэне ж^мыс барысыныц квзделген максаттарына багынады. Коргаушыныц жYргiзуге мiндеттi шаралар тiзiмi дэлелдемелердi жинауга арналган бапта енпзшу кажет.

ПайдаланылFан эдебиеттер тiзiмi

1. Благоволина М.С. Почта редактора / Литературная газета. - 1969 г. - № 44; Винберг А. Первая командировка // Литературная газета. - № 41. - 1969 г.

2. Лукашевич В.З. Конституция РФ 1993 года и дальнейшее совершенствование уголовно-процессуального законодательства// Уголовно-правовые проблемы борьбы с преступностью. -Калининград, 1995 г. - с. 41.

3. Машовец А.О. Принцип состязательности и его реализация в предварительном следствии: Автореф дис... к.ю.н. - Екатеринбург, 1994 г. - с 7.

4. Стремовский В.А. Предварительное расследование в советском уголовном процессе. - М.: Госюриздат, 1958г.- с. 11.; Воробьев Г.А. Соотношение предварительного и судебного следствия: Автореф. дис... к.ю.н. - М., 1967 г.; Колбая Г.Н. Соотношение предварительного следствия и судебного разбирательства. - М.: Юрид. лит., 1975 г. - с. 56.

5. К. Маркс, Ф. Энгельс. Сочинения (В 30 - т.). Изд. 2 - е. Т. 1. - М.: Госполитиздат, 1958 г. - с. 26.

6. Резник Г.М. Внутреннее убеждение при оценке доказательств. - М.: Юрид. лит., 1977 г. - с. 97.

7. Васильев Л.М. Организация следственной работы // Вопросы подготовки следователей и преодоление их профессиональной деформации. - Краснодар, 1983 г. - с. 11.

8. Стремовский В.А. Предварительное расследование в советском уголовном процессе. М.: Госюриздат, 1958. - с. 40.

9. Васильев Л.М. Указ. соч. - с. 38.

10. Лившиц В.Л. Обвинительный уклон (Истоки и пути преодоления)// Закон и ведомственные нормативные акты в СССР. - Труды.-46 - М, 1989 г. - с. 143.

11. Либус И.А. Защита в уголовном процессе / Перестройка и адвокатура. Научные и практические проблемы уголовного судопроизводства. - Ижевск, 1989 г. - с. 119.; Либус И. А. Об эффективности деятельности защитника в стадии предварительного следствия. Ташкент, 1971г. - с. 46.; Хорхина Т.В. Проблемы деятельности адвокатуры (Обзор откликов на материалы круглого стола) // Советское государство и право. - 1986. - №9; Машовец А.О. Указ. соч. - с. 7, Капустин А.А. Реформа советского предварительного расследования - сущность, предпосылки, основные направления: Автореф. дис.. к.ю.н. - Санкт-Петербург, 1992.- с. 16.; Ведерников А.Н. Актуальные вопросы участия защитника на стадии предварительного расследования (в свете осуществления судебной реформы). - Дис... к.ю.н. - М., 1990 г. - с. 148.

12. Анашкин Г.3. Адвокат. Права и проблемы // Литературная газета. - 1969. - № 41; Бойков А. Карнеева Л. Об участии защитника на предварительном следствии // Советская юстиция. - 1970 г. -с. 19.

13. Царев В.М. Эффективность участия защитника в доказывании на предварительном расследовании следствии - Красноярск: Изд. Красноярск, ун-та, 1990 г. - с. 47.

14. А.Бойков, Л. Карнеева. Об участии защитника на предварительном следствии.// Советская юстиция. -1970 г. - № 19.

15. КР Кылмыстык Кодека 1997 жыл 16 шшде №167..

16. Бойков АД. Что же мешает защите? // Литературная газета. - 1970г. - № 6.

Мацала цоргаушы-адвокаттыц цылмыстыц ic ЖYргiзу cубьектiлерi арасындагы ерекшемацызга ие цатысушы екет белгм. Кылмыстыц ic ЖYргiзудегi адвокат-цоргаушыныц дэлелдемелер жинаудагы езтщ жеке дербес цуцыгын ЖYзеге асырудагы басты проблемалар айцындалды. Сол cебептi осы эрекеттердi ЖYргiзу барысында дэлелдемелер жинау жэне дэлелдеу процесте цатысудагы Yлкен мэселелер мен ауцымды ic шаралар усынылады.

ТYйiн свздер: адвокат, цоргаушы, дэлелдеме, дэлелдеу, cезiктi, цылмыстыц к ЖYргiзу.

В данной статье рассматриваются теоретические проблемы самостоятельной деятельности адвоката-защитника в собирании доказательств. Проблемы, возникающие в процессе формирования и реализации адвокатом-защитником правовой позиции по уголовному делу, в последние годы исследуются достаточно активно.

Ключевые слова: адвокат, защитник, доказательства, уголовный процесс, участники.

In this article it is considered theoretical problems independent activity of the lawyer defender in participation collecting of proofs. The problems concerning activity of lawyers in criminal trial, are investigated in recent years rather actively, at the same time by the author is noted that so far to research of the problems arising in the course offormation and realization by the lawyer defender of a legal position on criminal case.

Keywords: lawyer, defender, proofs, criminal trial, participants.

Ермек Талантулы H^pMaFa^eT,

доцент м.а. эл-Фараби атындагы Казак улттык университет зац факультетi деканыныц гылыми-инновациялык кызмет жэне халыкаралык байланыс женшдеп орынбасары, зац гылымдарыныц кандидаты, PhD докторы

Акынкожа Каленулы Жэшбеков,

эл-Фараби атындагы Казак улттык университi зац факультетшщ кылмыстык к¥кык, кылмыстык ic жYргiзу жэне криминалистика кафедрасыныц ага окытушысы

^оpFaушы-aдвокaттыц дэлeлдeмeлepдi жинау кукы^ын иелену мэселеС

Нурмаганбет Ермек Талантулы,

и.о. доцента, заместитель декана по научно-инновационной деятельности и международным связям юридического факультета Казахского национального университета им. аль-Фараби, к.ю.н., доктор PhD

Жанибеков Акынкожа Каленулы,

старший преподаватель кафедры уголовного права, уголовного процесса и криминалистики юридического факультета Казахского национального университета им. аль-Фараби

Проблемы правообладания в собирании доказательств адвоката-защитника

Nurmaganbet Ermek Talantuly,

deputy associate professor, vice dean law

faculty Al-Farabi Kazakh National university of on scientific and innovative activity and international relations, candidate of jurisprudence, doctor of PhD

Zhanybekov Akynkozha Kalenuly,

senior teacher of chair of criminal law, criminal trial and criminalistics of law department

Al-Farabi Kazakh National university

Right possession problems in collecting of proofs of the lawyer defender