Научная статья на тему 'ОПИСАНИЕ СТАТУСА КИРА ВЕЛИКОГО (КУРУШИ КАБИР) В ИСТОРИЧЕСКИХ ИСТОЧНИКАХ И НАУЧНОЙ ЛИТЕРАТУРЫ'

ОПИСАНИЕ СТАТУСА КИРА ВЕЛИКОГО (КУРУШИ КАБИР) В ИСТОРИЧЕСКИХ ИСТОЧНИКАХ И НАУЧНОЙ ЛИТЕРАТУРЫ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
475
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОБЩЕСТВО / НАРОДНОСТЬ / СПРАВЕДЛИВОСТЬ / ПОЛИТИКА / ГОСУДАРСТВО / ПРАВО / СВОБОДА / ТОЛЕРАНТНОСТЬ / СОЦИАЛЬНОЕ РАВНОПРАВИЕ / ИСТОРИЧЕСКИЕ ИСТОЧНИКИ / НАУЧНАЯ ЛИТЕРАТУРА / ИСТОРИЯ ЦИВИЛИЗАЦИИ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Гаффори Нумонжон Усмонзода

Куруши Кабир - являлся великой исторической личностью - мудрым Царём справедливости, толерантности, гуманности, честности и ярким политическим деятелем, сторонником и защитником справедливости, обеспечивший социальное равенство и, соединивший более 70 народов трёх континентов - Азии, Европы и Африки. Его «Декларация о праве» считалась новым явлением политической и культурной жизни арийской цивилизации и первым нормативным актом, определившим право и свободу личности человека. Основу «Декларации о праве» составляла организация светского и справедливого общества, которое посредством греческими и афинскими мудрецами проложила путь в Европу, и заложила основу светского гуманистического общества. Таким образом, автор в начале статьи рассматривает систему правления Великого Кира (Куруши Кабир), в основе которой лежали правовые и гуманистические ценности «Декларации о праве». На основе полученных сведений из научно-исторических источников, которые описывают отечественные и зарубежные учёные-историки, автор проводит подробный анализ и сравнение, о системе правления Великого Кира (Куруши Кабир), так как история цивилизации берёт своё начало именно с его правления.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DESCRIPTION OF THE STATUS OF CYRUS THE GREAT (KURUSHI KABIR) IN HISTORICAL SOURCES AND SCIENTIFIC LITERATURE

The great (Kurushi Kabir) was a great historical figure, a wise King of justice, tolerance, humanity, honesty and a bright politician, supporter and defender of justice, who ensured social equality and united more than 70 peoples from different sciences of three continents - Asia, Europe and Africa. His "Declaration of law" was considered a new phenomenon in the political and cultural life of Aryan civilization and the first normative act that defined the right and freedom of the human person. The basis of the "Declaration of law" was the organization of a secular and just society, which, through the enlighteners of Greece and Athens, paved the way to Europe, and laid the foundation of a secular humanistic society. Thus, the author at the beginning of the article considers the system of government of the Great Cyrus (Kurushi Kabir), which was based on the legal and humanistic values of the "Declaration of law". On the basis of the information received from scientific and historical sources, which are described by domestic and foreign historians, the author conducts a detailed analysis and comparison of the system of government of the Great Cyrus (Kurushi Kabir), since the history of civilization originates from his reign.

Текст научной работы на тему «ОПИСАНИЕ СТАТУСА КИРА ВЕЛИКОГО (КУРУШИ КАБИР) В ИСТОРИЧЕСКИХ ИСТОЧНИКАХ И НАУЧНОЙ ЛИТЕРАТУРЫ»

ТАЪРИХ ВА АРХЕОЛОГИЯ / ИСТОРИЯ И АРХЕОЛОГИЯ

ИНЪИКОСИ МАЛОМУ МАНЗАЛАТИ КУРУШИ КАБИР ДАР САРЧАШМАХ,ОИ ТАЪРИХЙ ВА АДАБИЁТИ ИЛМЙ

Гаффорй Н. У.

Донишгощ давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айни Куруши Кабир яке аз бузургтарин шахсиятхои таърихй, сиёсатмадори варзида, таргибкунанадаи адолат ва таъминкунандаи баробарии ичтимоии хамаи кишрхои чомеа ба хисоб меравад. Тибки маълумоти муаррихи бузург Х,еродот «бунёдгузори нахустин империяи хахоманишинихо» мебошад, ки то замони лашкаркашию кишваркушоихои Искандари Макдунй дар таърихи тамаддуни башарй назире надошт.

Тибки маълумоти катибахои Дорои Бузург ва муаррихони юнонй худуди давлати Куруши Кабир дар се китъаи олам - Осиё, Аврупо ва Африко, дар 22 вилоят: Порсу Мод, Бобулу Ошур, Мисру Финикия, Лидияву Урарту, Парфияву Гиркания, Бохтару Сугд ва гайра доман пахн карда, бештар аз 70 кавму миллатхои гуногунро муттахид менамояд. [8, с.21]

Давлати у дар доираи принсипхои адолати ичтимой бунёд гардида, худи у аз миёни шохони кадим хамчун саврари адлгустар, тахаммулпеша, инсонпарвар, боинсоф ва хирадманд шинохта шудааст. Эъломияи хукукии у дар таърихи тамаддуни башарй яке аз шохкорихои аввалин оид ба хукуку озодихои инсон, падидаи комилан нави сиёсию фархангй, эъломияи башардустона, ки метавон нахустин санади кафолати озодии мазхабу эътикоди динй, хукуку озодихои шахрвандон шумурд, аз тамаддуни ориёй гизо гирифтааст. Асоси онро хануз дар ахди кадим таъсиси чомеаи дунявию адолатпарвар ташкил медихад, ки баъдан тавассути рушанфикрони Юнону Рим ба Аврупо рох ёфта, заминаи чомеаи хукукбунёд, дунявй ва башардустонаро падид овард.

Ба иттилои муаррихон ин эъломия, ки бо забони аккадй (бобулй) навишта шуда, то имруз ба мо мерос мондааст зери номи «Устувонаи Куруш» низ ёдоварй мешавад. Зеро шакли гилнавишти силиндрмонандро дошт.

Таърихнигори бритониёй Х,ормуз Рассам соли 1879 хангоми хафриёти Бобул (дар наздикии Багдод) «Устувонаи Куруш» - ро бо хамрохии китобхонаи ба ном «Шох Ашурбанипал» пайдо карда, ба Лондон мебарад. Баъдан матни слиндраро тахкикгари шинохтаи фарханг ва тамаддуни Ошур - Генрй Равлинсон ба англисй баргардон мекунад.

Бо саъй ва кушишхои олими шинохтаи точик П.Ч,амшедов ин матн ба забони точикй ба таври зайл тарчума шудааст: «Манам Куруш, шохи шохон, шохи бузург, шохи неруманд, шохи Бобул, шохи Сумер ва Аккад, шохи чахор мамлакат, писари Камбучия - шохи бузург, навосаи Куруш, шохи бузург аз шохаи салтанати адабй, ки салтанаташ мавриди худоён ва хукуматаш ба дилхо наздик аст. Вакте ки бе чангу чидол вориди Бобул шудам, хама мардум кудуми маро ба шодмонй пазируфтанд. Дар касри подшохони Бобул ба сарири салтанат нишастам. Мардук - худои Бобул дилхои начиби мардуми Бобулро мутаваччехи ман кард, зеро ман уро мухтарам ва гиромй доштам. Лашкари бузурги ман ба оромй вориди Бобул шуд. Нагузоштам садама ва озоре ба мардуми ин шахру ин сарзамин ворид ояд. Вазъи дохилии Бобул ва амокини мукаддаси он калби маро такон дод. Фармон додам, ки хеч як аз хонахои мардум хароб нашавад. Худои бузург аз ман хурсанд шуд ва ба ман, ки Куруш хастам ва ба писарам Камбучия ва тамоми лашкари ман аз рохи иноят баракати худро нозил кард. Подшохоне, ки дар хама мамолики олам дар сарзаминхои худ нишастаанд, аз дарёи боло то дарёи пойин ва подшохони гарб тамоман хирочи сангин оварданд ва дар Бобул бар пойхои ман буса заданд. Фармон додам, ки аз Бобул то Ошур ва Шуш ва Акад... ва хамаи сарзаминхое, ки дар он тарафи Дачла вокеанд ва аз айёми кадим бино шудаанд, маобидеро, ки баста шуда буд, бикушоянд. Х,ама худоёни ин маобидро ба чойхои худ баргардондам, то хамеша дар он чо муким бошанд. Ахолии ин махалхоро чамъ кардам ва манозили онхоро, ки хароб карда буданд, аз нав сохтам ва худоёни Шумеру Аккадро беосеб ба касрхои онхо, ки «шодии дил» ном доранд, бозгардондам. Сулху оромишро ба тамоми мардум ато кардам». [8,

с.20]

Бояд гуФт, ки меъëрхои ин санади хукукй «хамаи мардyмон дар парастиши Худои худ озод бошанд ва бединон тахти фишор карор нагиранд»; «касе хак надорад касеро кор фармуда, ба у музд надихад»; «хар кас озод аст, хар динеро, ки майл дорад, баргузинад, ихттер дорад дар хар чо хохад сукунат намояд ва ба хар гуна дину мазхаб, ки муътакид аст, ибодат кунад ва эътикодоти худро ба чо оварад... танхо ба шарте, ки хакки касеро поймол накунад ва зтене ба хукуки дигарон ворид насозад»; «вичдони инсони хозира кобили пазириш нест, ки дар назди чашми хамагон инсонхо аз гуруснагй мемиранд ва ë аз надоштани маводи зист даст ба худкушй мезананд»; "хар кас посухгуйи аъмоли худ мебошад"[1] аз чумлаи он арзишхои инсонгароëнае мебошанд, ки дар низоми риояи хукуку озодихои шахрванд чойи созгорро ишFOл менамоянд.

Хусусан, се арзиши демократй, ки аз ин нигошта мушаххас мегарданд: озодии дину мазхаб, озодии интихоби чойи зист ва поймол накардани хукуки каси дигар дар тахияи Эъломияи умумии хукуки башар, ки 10-уми декабри соли 1948 кабул шудааст, хамчун сарчашмаи асосй ва рохнамои хукукй накши мондагор гузоштанд. Имруз як нусхаи «Устувонаи Куруш» дар идораи марказии СММ хдмчун рамзи арзиши пойдории хукуки башар нигохдорй мешавад.

Метавон кайд намуд, ки аксар равшанфикрони маъруфи чахонй бодарназардошти хусусиятхои инсонпарваронаи империяи таъсисдодаи Куруши Кабир ба шахсият ва империяи у таваччухи махсус зохир намудаанд. Х,амин аст, ки дар бораи шахсияти Куруши Кабир, стесати кишваркушоии у, таъсиси империяи тавоною мутамаркази ориëй ва накши мондагори у дар низоми давлатсозй аз сарчашмахои зтеди таърихй ва адаб^ти илмй метавон маълумоти зтедеро ба даст овард.

Масалан, падари таърих Х,еродот дар асари худ «Таърих» доир ба шахсияти Куруш ва усули давлатдории у чунин нигоштааст: «Куруш подшохи фурутан, баландхиммат ва родмарди шучоъ буд. У порсхоро аз хироч додан рахонид ва сохиби империяи чахонй ва миллати нерумандтарин гардонид». Рушду густариши сохахои гуногуни давлати Хахомаништен дар ахди Куруш яке аз мавзухое мебошад, ки дар маркази таваччухи муаллиф карор гирифтааст. Х,еродот дар идома атрофи ободкорихои Куруши Кабир андешахояшро иброз дошта, аз чумла чунин менависад: «Куруш хангоми сохтани роххо дар фосилахои муайяни рох аломатхои шинохти рохро мегузошт. Баъди хар панч фарсанг бошишгоххои амонатй ва баъди хар бист фарсанг дар гузаргоххои чорроха корвонсарою шахракхои тичоратй бyнëд менамуданд». [2, с. 178-206]

Бинобар андешаи Х,еродот чунин низоми давлатдорй дар замони худ беназир арзëбй мешавад. Файласуфи бузурги Юнон Афлотун диккати худро бештар доир ба адолатпарварию озодманишии ортеихо дар ахди давлатдории Куруш равона карда, дар нигоштахои хеш бузургию хирадгустарии Курушро ситоиш намудааст. Бо максади муайян намудани низоми давлати ичтимоию хyкyкбyнëд Афлотун аз Куруш ëд карда, чунин менависад: Куруш сарвари бузург буд. Дар замони у ортеихо аз озодй бархурдор буданд ва бар бисëр халкхои дyнë фармонравой мекарданд. У ба хамаи миллатхое, зери фармони у буданд хукуки озодй бахшид, аз ин ру вайро хама дуст медоштанду эхтиром мекарданд.

Бехтарин хислатхои Куруши Кабир хамчун подшохи одилу адолатпарвар дар асари "Курушнома"- и олими намоëн Газанфун инъикос ëфтааст. Газанфун менависад, ки "... Куруш нобетаи бузург буд, ки дар тамоми умр ба хадафи мукаддас пайравй мекард. У дусти инсонхо ва талаби илму хикмат, ростй ва дурустй буд. Куруш акида дошт, пирузй ба хеч кишваре хукук намедихад, ки халки маFлyбро асир кунад". [9, с.145-146 ]

Дар вокеъ, агар мо ба хучумхои Куруш ба Лидия ва Бобул назар андозем ба дурусти мушохида карда метавонем, ки у нисбати мардумони бебизоату асир ва эхттечманд аз хираду адолат муносибат намуда худро паногохи эшон эълон медорад.

Бинобар маълумоти китоби "Курушнома" - Куруш ба мардуми маFлyбшyда имкону озодй медод то дар таъмини адолати ичтимой сахмгузор бошанд. Бо хамин мазмун Газанфун менависад, ки Куруш чунин андеша дошт: "Х,ангоми чанг бояд кушид, ки кишоварзон ва

мардуми Fайрисипохй зарар набинанд. Шахри шикастхурдаро набояд Fорат кард. Куруш муваффак шуд, ки миллатхои шикастхурдаро шефтаи худ созад. Тавре, ки порсхо уро падар хондаанд. Миллатхои маFлyб уро Худовандгор мехисобанд. Куруш бузургтарин, бахшандатарин, покизатарин, дарëдилтарин марди таърихи ду^ буд. Куруш бузургтарин хаводори фарханг ба шумор мерафт". [9, с.146]

Аз чумла, файласуфи олмонй Фридрих Гегел дар китоби худ «Фалсафаи таърих» оид ба пайдоиши тамаддуни башарй маълумоти арзишманди илмй дода, кайд кардааст, ки низоми давлатдории мутамаддин ва умуман таърихи тамаддуни умумибашарй махз аз таърихи пурчозибаи порсхо ва оини давлатдории Куруши Кабир ибтидо меëбад.

Академик Бобочон Fафyров хомии хукуку озодихои инсон ва эътирофкунандаи дину оини халкхои гуногун будани Куруши Кабирро чонибдорй карда, менависад, ки "Х,ахоманишхо бар хилофи подшохони пешини замони Шарки кадим, нисбат ба оину мазхабхои сойири халкхо хеле ботахаммул муносибат карда, хатто маъбаду калисохои кишвархои мухталифро ба мисли ибодатхонахои Бобул ва Яхудистон дубора баркарор намуданд.[3, с.87]

Бисëр чолиби таваччух аст, ки макому манзалати Куруши Кабир дар як катор адаб^ти динию мазхабй бо як услуби махсус ва мазмуну мухтавои хоса тасвир шудааст. ^абл аз хама дар китоби мукаддаси яхyдиëн "Таврот", ки ба паëмбар Мусо тааллук дорад исми Куруш 23 маротиба ба некй ëд мешавад. Масалан, дар боби 42-юми ин асар аз номи Худованд ишора ба Куруш чунин оварда шудааст: "... у шубони (чупон) ман аст хар чй у кунад он хости ман аст". Дар боби 45-уми хамин китоб сухани Худованд ба таври зайл нишон дода шудааст: "Куруш - Масех (начотгар) - и ман дар руи замин аст". [6]

Ин гуфтахо боис бар он шудааст, ки манзалати Куруш дар мтени халкхои яхудй макоми хосаеро пайдо намудааст. Аз нуктаи назари рyхониëни дини яхудия Куруш фардест, ки зери назари рахмати офаридгор ба ду^ омада чун сарбози тарикати ростй дар ин ду^ бояд чадал кунад. Гузашта аз ин тавре аз сарчашмахои таърихй бармеояд Куруш барои хифзу таъмини амнияту адолат ва ободонихои мардуми яхудия дар катори дигар халкхо накши беназири худро гузоштааст. Аз ин чост, ки яке аз донишмандони дини яхудия Эзро аз номи Куруш чунин мегуяд: "Х,амаи мамлакатхои заминро Худованд, Худои осмон ба ман додааст ва у ба ман амр додааст, ки дар Ерусалим (Байтулмукаддас), ки дар Яхудия аст, хонае барои у бино намоям... "[6]

Барои таквияти ин гуфтахо ру меорем ба боби 5-уми Инчили Матто: "... харгиз касам ëд накун, на ба осмон зеро ки тахти Худост, на ба замин чунки пояндози уст, на ба Ерусалим, чунки шахри подшохи бузург аст". Ба назари аксари донишмандон зери ибораи "подшохи бузург" Куруши Кабир дар назар аст, зеро дар ду^и кадим бо бузургй (кабирй) танхо у маъруф буд ва гузашта аз ин дар дубора сохтани Байтулмукаддас накши асосй дошт.

Дар китоби мукаддаси "^уръон" аз Куруш чое ба ном ëд нашудааст, аммо мтени гурухе аз донишмандон атрофи шахсияти Зулкарнайн, ки дар сураи "Кахф" аз он ба некй ëд мешавад бахсхо идома доранд. Гурухе бар ин андешаанд, ки зери номи Зулкарнайн Куруш нухуфтааст. Албатта бахси Зулкарнайн бахси танхо имруз набуд. Дар аксари асархои муаррихону мутафаккирони асримтенага ба монандй: "Таърихи Табарй"-и Имом Табарй, "Осор-ул-бокия"-и Абурайхони Берунй, "Равзат-ус-сафо"-и Мирхонд ва Fайра масъалаи мавриди назари мо ба дарозо мавриди мухокима карор гирифтааст. Хусусан, имруз дар китоби тозанашри Мавлоно Абдулкаломи Озод бо номи "Куруши Кабир - Зулкарнайн"[7, с.240], ки аз чониби муаррихи точик Р.Мирализода аз хатти форсй ба кирилй баргардон шудааст шахсияти Куруши Кабир аз диди нав, хамчун Зулкарнайн, ки дар китоби мукаддаси ^уръон зикр шудааст, муаррифй карда мешавад. Азбаски ин пахлуи мавзуъ тадкики алохидаро мехохад мо дунболи он суханро ба дарозо намекашем.

Асосгузори сулху вахдати миллй, Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон бошанд, дар асари пурмухтавои худ «Чехрахои мондагор» дар мавриди макому манзалати Куруши Кабир бахои арзишманди илмй дода, аз чумла дарч менамоянд, ки Куруши Кабир дар мтени шоханшохони ахди кадим яке аз окилтарин, боинсофтарин,

камозортарин ва дурандештарин шоханшох буд, ки бо тамаддунофарию давлатсозй, инсонпарварию адолатпешагй ва рафтору ахлоки хамидааш нуфузи оламгир ёфтааст. Хусусан, у сиёсатшиноси нуктасанч буда, пеш аз хама гуна мухориба барои нарехтани хун ба ракибонаш бо кафолати амният, озодй ва бо шартхои барои онхо имтиёзнок бастани сулхро пешниход мекард. Танхо дар сурати аз чониби мукобил кабул нашудани пешниходхояш даст ба чанг мезад... одамшиносу инсондуст буд ва шахсони лаёкатмандеро, ки барояш содикона хизмат мекарданд, кадр мекард ва ба онхо мансабхои калони давлатиро медод.[8, с.21]

Бояд кайд намуд, ки шинохти вокеии яке аз бузургтарин чехрахои таърихи кухани точикон Куруши Кабир аз чониби ворисони у дар даврони сохибистиклолй зери андешахои миллатдустонаи Пешвои миллат, мухтарам Эмомалй Рахмон ба вучуд омад. Дар ин самт худи Пешвои миллат аввалин шуда дар асархои таърихии хеш аз чумла: "Точикон дар оинаи таърих", "Чехрахои мондагор" ва дигар суханронию баромадхояшон накши ин абармарди таърихро дар густариши ободию озодй дар катори дигар фарзандони баруманди халки точик баданд арзёбй намуданд.

Нависандаи точик Бароти Абдурахмон соли 2006 романеро бо номи «Куруши Кабир -шоханшохи тамаддунофар» таълиф карда, дар он сарнавишти ибратомуз, талошу пайкорхои давлатсозй ва муттахидгардонии кавмхои парокандаи ориёиро руи сафха тасвир медорад. Умуман, ба бахои арзишманди академик Б.Еафуров Куруши Кабир барои форсхо чадди бузург, барои бобулихо расули худои Мадрук, барои юнонихо рачули бузурги давлат ва барои яхудиён начотбахши худо Яхве шинохта мешуд.[3, с.72]

Ин далел исбот менамояд, ки бар хилофи шохони пешин Куруши Кабир оину мазхаб, хукуку озодихои соири халкхоро бо тахаммулпешакй, дурандешй эътироф карда, барои эхёи арзишхояшон монеа пешору намесохт. Бинобар ин, у пайвандгари суннати тахаммулгарой миёни ахли башар мебошад.

АДАБИЁТ

1. Аъзам Мусоев. Санаде, ки аз эъломияи Куруши Кабир замина мегирад. «Садои мардум». - №155 (3140).

2013, 10 декабр.

2. Геродот. История. Кн.1. - М., 1972.

3. Гафуров Б. Точикон: таърихи кадимтарин, кадим, асрхои миёна ва давраи нав. -Душанбе: Дониш, 2008,

с. 87.

4.Гафуров Б. Таджики. Древнейшая, древняя и средневековая история. - М., 1972.

5. Дандамаев М. И. Иран при первых Ахменидах. - М.. 1963.

6. Китоби мукаддас. Ахди кадим ва ахди чадид. Китоби Эзро, боби 1. - Стокголм, 1999.

7. Мавлоно Абдулкаломи Озод. Куруши Кабир - Зулкарнайн. - Д., 2019. - 240с.

8. Эмомалй Рахмон. Чехрахои мондагор. - Д., 2016. - 364с.

9. Яъкубов Ю. Таърихи халки точик. Китоби дарсй. -Душанбе, 2015.

ОПИСАНИЕ СТАТУСА КИРА ВЕЛИКОГО (КУРУШИ КАБИР) В ИСТОРИЧЕСКИХ

ИСТОЧНИКАХ И НАУЧНОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

Куруши Кабир - являлся великой исторической личностью - мудрым Царём справедливости, толерантности, гуманности, честности и ярким политическим деятелем, сторонником и защитником справедливости, обеспечивший социальное равенство и, соединивший более 70 народов трёх континентов - Азии, Европы и Африки.

Его «Декларация о праве» считалась новым явлением политической и культурной жизни арийской цивилизации и первым нормативным актом, определившим право и свободу личности человека.

Основу «Декларации о праве» составляла организация светского и справедливого общества, которое посредством греческими и афинскими мудрецами проложила путь в Европу, и заложила основу светского гуманистического общества.

Таким образом, автор в начале статьи рассматривает систему правления Великого Кира (Куруши Кабир), в основе которой лежали правовые и гуманистические ценности «Декларации о праве».

На основе полученных сведений из научно-исторических источников, которые описывают отечественные и зарубежные учёные-историки, автор проводит подробный анализ и сравнение, о системе правления Великого Кира (Куруши Кабир), так как история цивилизации берёт своё начало именно с его правления.

Ключевые слова: общество, народность, справедливость, политика, государство, право, свобода, толерантность, социальное равноправие, исторические источники, научная литература, история цивилизации и т.д.

DESCRIPTION OF THE STATUS OF CYRUS THE GREAT (KURUSHI KABIR) IN HISTORICAL SOURCES AND SCIENTIFIC LITERATURE

The great (Kurushi Kabir) was a great historical figure, a wise King of justice, tolerance, humanity, honesty and a bright politician, supporter and defender of justice, who ensured social equality and united more than 70 peoples from different sciences of three continents - Asia, Europe and Africa.

His "Declaration of law " was considered a new phenomenon in the political and cultural life of Aryan civilization and the first normative act that defined the right and freedom of the human person.

The basis of the "Declaration of law" was the organization of a secular and just society, which, through the enlighteners of Greece and Athens, paved the way to Europe, and laid the foundation of a secular humanistic society.

Thus, the author at the beginning of the article considers the system of government of the Great Cyrus (Kurushi Kabir), which was based on the legal and humanistic values of the "Declaration of law ".

On the basis of the information received from scientific and historical sources, which are described by domestic and foreign historians, the author conducts a detailed analysis and comparison of the system of government of the Great Cyrus (Kurushi Kabir), since the history of civilization originates from his reign.

Keywords: society, nationality, justice, politics, state, law, freedom, tolerance, social equality, historical sources, scientific literature, history of civilization, etc.

Сведения об авторе:

Гаффори Нумонжон Усмонзода - профессор, ректор Таджикского государственного педагогического университета им. С. Айни; E-mail: numonjon_g@mail.ru

About the author:

Gaffori Numanjon Usmonzoda, professor, rector of Tajik state pedagogical University named after Sadriddin Aini E-mail: numonjon_g@mail.ru

ИСТОРИЯ ПРОФЕССИОНАЛЬНО - ТЕХНИЧЕСКОГО ОБРАЗОВАНИЕ ТАДЖИКИСТАНА В 40-60-Х ГОДОВ ХХ ВЕКА

Шарофова М.

Таджикский государственный педагогический университет имени С. Айни

Выступая 24 октября 2008 года на торжественном заседании, посвященном 60-летию Таджикского Национального университета, президент Республики Таджикистан, Лидер Нации уважаемый Эмомали Рахмон подчеркнул, что «наука и образование являются для любого государства и нации важнейшим фактором развития и прогресса. Ибо прогресс общества, устойчивое экономическое развитие, обеспечение безопасности нации и государства, достижение мирового уровня в экономике, технике, технологии, науке и культуре зависят, прежде всего, от развития образования и организации целенаправленного и качественного процесса обучения и воспитания нового поколения»[1].

Постановлением ЦК КП (б) и СНК Таджикской ССР от 7 июня 1941 года за №496 «О передаче помещений Главному управлению трудовых резервов при СНК СССР для ремесленных и железнодорожных училищ и школ ФЗО, организуемых в Таджикской ССР», под РУ №3 г. Сталинабада было отведено помещение строительно-коммунального техникума, под школу ФЗО №1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.