CC BY
1Педагогика
УДК: 37.012(811,111)
Б01: 10.52754/16947452_2022_2_165
ОНЛАЙН БИЛИМ БЕРУУДЭ ЖАЦЫ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ КОЛДОНУУДАГЫ АРТЫКЧЫЛЫКТАР ЖАНА КЕМЧИЛИКТЕР
ДуванаеваКарачач Токтомаматова,п.и.к., доцент,
rayanadatka@mail.ru Кудайбердиева Айпери БврYбаевна,магистрант, kudaiberdieva0102@gmail.com Ош мамлекеттик университети Ош, Кыргызстан
Аннотация: Бул макалада Коронавирус пандемиясына байланыштуу дYйнв ЖYЗYндв билим берYY мекемелери жабылып, карантин жарыяланып квптвгвн влквлврдв жапырт дистанттык жана онлайн окутууга вткврYлгвндYгYн, окуу процессиндеги мYЧYЛYштYктвр, жетишкендиктер жвнYндвгY ой-пикирлерди айткыбыз келди. Алардын катарында биздин влквбуздв да квптвгвн кандайдыр бир децгээлде мYЧYЛYштYктвр менен бирге жакшы аракеттер да ЖYргвн. ЖОЖдордун жана мектептердин даярдыгы жок болгону менен вз алдынча чыгармачылык менен жацы технологияларды вздвштYргвн окутуучулар, мектеп мугалимдеринин чыкканы кубандырган. Алардын аракеттери ишти алга жылдырууга чоц жардам берди. Онлайн окутуу ата-энелерге, мугалимдерге кыйынчылыктарды жаратуу менен бирге жацы ыкмаларды, жаны технологияларды вздвштYPYYгв мYмкYнчYЛYктврдY да бере алган. Макалада онлайн билим берYYHYн артыкчылыктарын жана кемчиликтерин белгилеп кетебиз.
Ачкыч свздвр: окуучулар, мугалимдер, ата-энелер, пандемия, онлайн окутуу, аралыктан окутуу, жацы технология, иш-аракеттер, билим берYY, программа.
ПРЕИМУЩЕСТВА И НЕДОСТАТКИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ НОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОНЛАЙН ОБРАЗОВАНИИ
Дуванаева Карачач Токтомаматовна, к.п.н., доцент,
rayanadatka@mail. т Кудайбердиева Айпери Борубаевна,магистрант, kudaiberdieva0102@gmail.com Ошский государственный университет
Ош, Кыргызстан
Аннотация: В настоящей статье хотим поделиться своими мнениями о трудностях, преимуществах и недостатках онлайн обучения во время пандемии корона вируса, когда учреждения образования всего мира объявили карантин и перешли на дистанционную форму обучения. Также в нашей стране наблюдались и некоторые достижения, и трудности, связанные с онлайн обучением. Хотя не было никакой готовности к такой ситуации и такой форме обучения вузов и школ страны, но отрадно то, что были отдельные учителя, которые подошли творчески и добились определенных успехов. Именно старания таких учителей оказали большое содействие развитию онлайн
обучения.Несмотря на то, что онлайн обучение принесло много трудностей родителям и учителям, оно принесло и возможности освоения новых приемов и технологий обучения. В статье отмечены преимущества и недостатки онлайн обучения.
Ключевые слова: ученики, учителя, родители, пандемия, онлайн обучение, дистанционное обучение, новые технологии, образование, программа.
ADVANTAGES AND DISADVANTAGES OF USING NEW TECHNOLOGIES IN ONLINE EDUCATION
Duvanaeva Karachach Toktomamatovna, candidate of pedagogical sciences, associate professor
rayanadatka@mail.ru Kudaiberdieva Aiperi Borubaevna,master kudaiberdieva0102@gmail.com Osh State University Osh, Kyrgyzstan
Abstract: In this article, we want to share our opinions about the difficulties, advantages and disadvantages of online learning during the coronavirus pandemic, when educational institutions around the world announced quarantine and switched to distance learning. Also in our country there were good achievements and difficulties associated with online learning. Although there was no readiness for such a situation and such a form of education in universities and schools of the country, it is gratifying that there were individual teachers who approached creatively and achieved some success. It is the efforts of such teachers that have greatly contributed to the development of online learning. Despite the fact that online learning has brought many difficulties to parents and teachers, it has also brought opportunities to master new teaching methods and technologies. In the article, we note the advantages and disadvantages of online learning.
Key words: students, teachers, parents, pandemic, online learning, distance learning, new technologies, activities, education, program.
Киришуу
ДYЙнe жYЗY боюнча технологиялык билим децгээли ep4Yn eHYryn жаткандыгына байланыштуу, 21-кылымда билим 6epYY программалары башка форматта eHYTYYCY жeнYндe ойлор окумуштуулар арасында кептен бери талкууланып жYргeн. Классикалык тYPдe класста же аудиторияда студенттер менен тYЗдeн TYЗ жолугуп, сабак окутуунун зарылдыгы жок деген ойлор айтылып келе жаткан. Пандемия мезгилинде алар туура жолдо бара жаткандыгын байкай алдык. Кыргызстанда 73 жогорку окуу жай , 170 мин, студент жана жYЗдeгeн мамлекеттик, менчик мектептер бар. Билим берYY чeйрeсYндe жYргeн адистер, карантин мезгилинде сабактар YЗГYлтYккe кeп учураган жок деп айтып жYPYштY. Баары онлайн режимине тегиз enY, теле сабактар максаттуу уюштурулуп, кeрсeтYЛYп жатты. Баса белгилей кетчY нерсе онлайн окутууга мектеп мугалимдери жана ЖОЖдордун окутуучулары даяр эмес эле. Аймактарда иштеген мугалимдерибиз компьютерди
пайдаланууну толук eздeштYрбeгeндYГYн моюндарына алышты. Кепчулук адистер онлайн окутуунун технологияларын тушуне албай кыйналган учурлар болду, мугалимдер эле эмес, окучуулардын ездеру жана ата-энелери тап-такыр даяр эмес эле. Онлайн билим беруудегу эц негизги ресурстар интернет булактары, компютердин жетишсиздиги эц чон кейгейлерду жаратып турду. Илимий анализдердин негизинде пандемиянын айынан Борбор Азия челкемундегу 5-6 миллион окуучу мектепке барбай, билим ала албай калганы айтылат [7]
Ата-энелердин балдарына уй-тапшырмасын аткаруудагы кылган мамилелерин, кыйынчылыктарын соц.тармактардан керуп, кубе болуп жаттык. (You Tube, Facebook, Instagram) Ошондой эле ЖОЖдордун окутуучулары дистанттык окутуу менен онлайн окутууну ажырата албай кыйналгандарын да байкадык. Онлайн окутуу деген эмне? Онлайн окутуу-бул интернет же социалдык тармактар аркылуу окутууну айтабыз. Бул мугалим езунун окуучулары менен синхрондук (тузден-туз) жана асинхрондук (тапшырмаларды жиберип, кайра текшеруу) байланышта болуусун билебиз. Онлайн окутуунун тарыхына бир аз токтоло кетсек, Европа елкелерунде 18-кылымдын аягында узгултуксуз жана жеткиликтуу почта кызматынын пайда болушу менен (корреспонденттик окуу) пайда болгон. Студенттер окуу материалын почта аркылуу алышып, мугалимдер менен кат жазышып, ишенимдуу адамга же илимий иш турунде экзамендерди тапшырышкан. Ал эми Россияда бул ыкма 19-кылымдын аягында пайда болгон. 20-кылымдын башында тез технологиялык есуштер байкалып, телеграф жана телефон пайдалана башташат [6] Бирок аларды окутууда колдонгону боюнча далилдерди таба албадык. Онлайн окутуунун жолдорун, технологияларын чет елкеде билим алган Кыргызстандык белгилуу агартуучулар ез ойлору менен телевидение, соц.тармактар аркылуу белушуп турушту Д.Шаматов, А.Ибраев, К.Сайназаров ж.б.
Изилдеенун каражаттары жана ыкмалары. Дистанттык технологияларды пайдаланып окутуунун бир канча эффективдуу делген форматтарын билебиз. Алар а) blended learning, b) online learning [1]
Blended learning-программасын чет елкелерде кеп колдонуп келе жатышат жана анда окуган студенттер же магистранттар окуу жайына жылына 3-4 жолу эле келишет. Калган убактарда иштей беришет дагы ошол жактан тапшырмаларды аткарып, белгилуу меенетте онлайн сабактарга катышып турушат.
Дуйне жузундегу эц алдынкы деп аталган окуу жайларды белгилесек Чикаго университети (АКШ), Швейцариянын Федералдык технология институту Цюрих (Швейцария) Лондон Императордук колледжи (УБ) Принстон университети (АКШ) ж.б окуу жайлардын пандемия убагындагы иш-тажрыйбаларына байкоо жургузуп кергенде, аларда бизде болгон
кыйынчылыктарды таба албадык. Себеби, алар окуу процессин бут электрондук форматта алып етушкен. Learning Management System (LMS) порталына бардык окуу программасы жуктелуп, ал окуу иштерин башкаруу системасы Moodle программасына кирип, силлабусту жуктеп, жадыбалды тYЗYп, адабияттарды керсетYп, тапшырмаларды салып, баалоо критерийлерин жазып жYктешYп коюшат[2] Студенттер ездерY кирип, тапшырмаларды аткарып, иштелген тапшырмаларды кайра Moodle программасы аркылуу женете алышат. Алган бааларын да, кемчиликтерин да кере алышат. Тилекке каршы биздин окутуучулардын, студенттердин кепчYЛYГY али кYнге чейин бул программа менен тааныштыгы жок. Moodle программасы деген эмне? Moodle программасынын абдан кеп функциялары бар. Алдынкы университеттерде студенттер тез-тез Moodle программасы аркылуу окутуучулары менен белгиленген убакытта BIG BLUE BUTTON программсы аркылуу байланыша алышат.
Бул программа аркылуу студенттер менен алдын-ала берилген суроолор боюнча TYЗ байланышып, ангемелешип, ой-пикирлерин угуп, талкуулап, тапшырмаларды бере алышат. Бул программанын жакшы жагы окутуучулар студенттердин кайсы убакта кирип жатканына, алардын кыймыл аракетине кеземел кыла алышат, суроо-жооп мYмкYнчYЛYГY, интерактивдYY методдорду колдонгонго, долбоорлорду аткарууга жакшы мYмкYнчYЛYктер жаралат. Андан сырткары ADOBE CONNECT программаны да эффективду^ пайдаланып келишкен жана азыркы убакта да пайдаланып жатышат[8].
Алдынкы университеттерде дистанттык окутууга караганда онлайн окутууда студенттерге системалуу тYрде сабактарды тийиштYY келемде окутуп, жакшы жыйынтыктарга жетип жYPYшкен. Биздин елкебYЗде пандемия мезгилинде эц кеп колдонулган ZOOM программасы жана WHATs App болду.
Изилдеенун натыйжалары.
ЭлкебYЗДYн билим берYY тармагында эмгектенген мыкты агай-эжелер жацы технологияларды ездештYPYYге чын дилинен аракет жасашып, тYрдYY семинар-тренингдерге катышып, электрондук программаларды колдонуп сабак етYп башташты. Мурдагыга караганда онлайн окутуу жакшы жолго коюлуп калды.
Онлайн окутуунун оц жактары.
-Онлайн куралдарды колдонуу менен кызматташуу кендYмдерYн алуу.
-Предметтерди жакшыраак TYШYHYY жана YЙренYY YЧYн мугалимдер менен жекеме-жеке баарлашуу мYмкYнчYЛYГY.
-Иш жана YЙ-бYлe менен графикти тууралоо, карьералык мYмкYнчYЛYктeрдY табуу жана эл аралык семинарларга катышуу, пикир алмашуу ж.б
-Чыгымдар азайат: мисалы жол кире, тамаш-аш, жатаканага акча кетпейт;
-Онлайн окутуу ийкемдYY жана ьщгайлуу, студенттерге каалаган жерде окууга жана YЙрeнYYгe ыцгайлуу болду.
-Кептеген студенттер иштее мYмкYнчYЛYктeргe ээ болушту.
-МYмкYнчYЛYГY чектелген адамдар YЧYн билим алууга жакшы шарт экенин далилденди.
Онлайн окутуунун терс жактары.
-Айрым убактарда студенттер менен ез-ара аракеттенYY реалдуу убакытта ишке ашпай жаткандыгын байкай алдык.
-Онлайн окутуу кеп материалды, тYЙшYктY камтыйт.
-Кээ бир окутуучулар студенттерди, окуучуларды кеземелдей албай, ошондуктан жен гана тапшырма берип коюп жатышкандыгын билдик.
-Интернеттин жай иштеши, алыскы аймактарда интернеттин жетишсиздиги, телефондун эскилиги, бир YЙ-бYлeдe 3-4 балага бир телефондун болушу, планшет, ноутбуктун жоктугу;
-Теле сабактарда кайтарым байланыштын жоктугу;
-Онлайн окутууда мугалим окуучунун физикалык жана психологиялык абалын толук тYШYнe,кeрe албастыгы;
-Онлайн окутуунун тартибин окутуучулардын жана студенттердин биле бербестиги ж.б. кeйгeйлeрдYн болуусу.
Корутунду
Макаланын негизги максаты коомубузга онлайн окутуу же болбосо дистанттык билим берYY программалары зарыл экенин, ааламдашуу шартында KYTYYCYЗ келген кыйынчылыктарга даяр болуубуз, жацы, заманбап технологияларды eздeштYPYY ар бир билимдYY инсандын милдети экендигин билYYбYЗ керек. Билим берYY жаатында салттуу окутуп жатканда, артта калган биздин системабыз онлайн окутуу шарттарында жакшы эмес жыйынтыктарга жетишкендигибизди жашыра албайбыз.
Онлай окутуу жацы, езгече технологияларды талап кылды. Пандемия мезгилинде окутуучуларыбыз лабораториялык, практикалык ете кеп кeндYмдeрдY YЙрeнYYCY зарыл экенин, виртуалдык чындык, 3-4 eлчeмдYY моделдее сыяктуу программалар иштелип чыгуусу зарыл экенин изилдей алдык.
Билим берYYДe окуучууларды рамкада кармабай мектептерде, YЙ-бYлeдe ез алдынчалуулукка YЙрeтYY, кандай шарт болбосун билим алуу эц биринчи кезекте окуучунун eзYн керектигин айтып туруу агартуучулардын
милдети экендигин белгилегибиз келди. Илим-билимдин жан,ы ачылыштары, технологиялык жацылыктар, билим берYYдeгY жацыча ыкмалар, студенттердин билимин заманбап баалоо боюнча кеп нерселерди YЙрeнYYбYЗ зарыл экенин изилдeeбYЗдe байкай алдык.
Адабияттар
1. Андреев А.А. Дидактические основы дистанционного обучение в высших учебных заведениях Москва МГУ 2018г. С.18
2. Бахарев С.С. Различные мультимедийных средств с организации С Р С Саранск 2002г. C. 50-52
3. Гусев Д.А. Отметил преимущество удаленного управления http://e-college.ru/e-learning/analytics/a0004/
4. Зайченко Т. Р Основа дистанционного обучения: Теоретические и практические основа . Учебник Санкт-Петербург 2004г. 167 стр.
5. Муслимова Н.А.,Усмонбаева М.Х, Инновационные образовательные технологии: Ташкент 2013. C. 113-115
6. Полат Е.С., Моисеева М.В, Петров А.Е. « Педагогические технологии дистанционного обучение» Москва. Academy 2006
7. Чыныбаева Бакты^л Ойго салган онлайн окутуу.Азаттык Yналгысы.Бишкек.1.09.20.
8. Абдималик кызы Н.,Абдималик кызы Ж.,Авазбек кызы Г. Электрондук окуулуктарды окуу процессинде голдонуунун жана иштеп чыгуунун ыкмалары.// ОшМУ жарчысы. 2021.№4, 21-26-б.
