0Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology,
Pedagogy: a Problem and Solutions
Toshkent tibbiyot akademiyasi Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi:
ONKOLOGIK KASALLIKLARDA BEMORLAR PSIXOLOGIYASI
Iroda Ixtiyor qizi Suyunova
Toshkent tibbiyot akadeniyasi 2- bosqich talabasi
ANNOTATSIYA
Hozirgi kunda onkologik kasalliklar bilan kasallanish xavfi ortib bormoqda. Ushbu kasallik bilan kasallangan bemorlarning ruhiy, emotsional holati. Onkologik kasallikka chalingan bemorlarning ruhiy holatini yaxshilash uchun maxsus terninglar o'tkazish.
Kalit so'z: Onkologiya, kasallik, psixolog, stress, davo, ruhiy holat,rak.
ABSTRACT
Nowadays, the risk of oncological diseases is increasing. The mental and emotional state of patients with this disease. Conducting special trainings to improve the mental condition of oncological patients.
Key words: Oncology, disease, psychologist, stress, treatment, mental state, cancer.
АННОТАЦИЯ
В настоящее время возрастает риск онкологических заболеваний. Психическое и эмоциональное состояние больных этим заболеванием. Проведение специальных тренингов для улучшения психического состояния онкологических больных.
Ключевые слова: онкология, заболевание, психолог, стресс, лечение, психическое состояние, рак.
Hozirgi kunda onkologik kasalliklar bilan chalingan bemorlarning soni kundan kunga ortib bormoqda. Onkologik kasallikka chalingan bemorlar ichida turli yosh va turli jins vakillarini oz ichiga oladi.Darhaqiqat, onkologik kasalliklar butun dunyoda bo'lgani kabi, yurtimizda ham, asfuski, yil sayin ko'payib bormoqda. Jahon bo'yicha har yili 16 million nafar onkologik bermorlar aniqlanadi. Yurtimizda esa 2013 yilda 20 ming nafar onkologik bemor aniqlangan bo'lsa, 2019 yilning o'zida bemorlar soni 24 648 nafarni tashkil etadi. Bugungi kunda bu ko'rsatgichlar yanada oshgan. Onkologik kasalliklar hozirgi kunda asosan mehnat faoliyatida bo'lgan kishilarda ko'p uchratishimiz mumkin, bunga asosiy sabab ishdagi stress, gormonalniy
292
April 26, 2024
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology,
Pedagogy: a Problem and Solutions
Toshkent tibbiyot akademiyasi Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi:
o'zgarishlar, yaxshi uxlamaslik kabi belgilardan kelib chiqishi mumkin. Statistika ma'lumotlariga ko'ra, erkakalarga qaraganda ayollarda onkologik kasallikla tobora ortib bormoqda. Ayollarda asosan onkologik kasalliklardan ko'krak saratoni, bachadon saratoni bilan chalinish yuqori o'rinlarni egallamoqda. Onkologik kasalliklar bu- tana, a'zolardan o'sib chiqadigan o'sma hisoblanadi. O'sma-bu patalogik jarayon bo'lib, yangi shakillangan to'qimaning genetik aparatining o'zgarishlar hisobiga hujayralarning boshqarilishi, o'sishi va differintsirovkasini buzulishi bilan izohlanadi.
Bemorlar sonining oshib boryotganligiga bir necha omillarni sabab qilib ko'rsatishimiz mumkin. Albatta, ushbu omillar sirasiga iqlimning global o'zgarishi, atrof-muhitning ifloslanishi, iste'mol qilinyotgan oziq-ovqat va ichayotgan suvimiz tarkibidagi turli sun'iy qo'shimchalarning ko'payib boryotgani, turli tuman zararli odatlarning shakllanib borayotgani shuningdek, jismoniy faoliyatning pasayib boryotganligi jihatlarini kiritishimiz mumkin.
Onkologik kasaliklar bilan chalingan bemorlarni ruhiy pisixik holatiga alohida e'tibor qaratish lozim. Bemor ozida "rak" kasalligi bilan og'riganini eshitganda darrov unda tushkunlik, qo'rquv qamrab oladi. Bemor ko'z o'ngida, bu kasallikda og'rigan bemorlar o'limi, bu kasallikning juda og'riqli kechishi gavdalanadi. Afsuski, hozirgi kunda onkalogik kasalliklarning to'laqonli davosi topilmagan. Bemorni sog'ayishiga uning ruhiy-pisixik holati juda katta ahamiyatga ega. Shuning uchun ham shifokor deontologiya qoidalariga muvofiq bemorga onkologik kasallikga chalinganligi oshkor qilinmaydi. Bemorning yaqin qarindoshlariga bu kasallikga chalinganligi haqida bayon qilinadi. Lekin bemorni davolashdagi chora tadbirlar, har xildagi nurterapiya, fizioterapiya va kimyoterapiya davo choralari tufayli buni tezda aniqlab olishi mumkin. Bundan tashqari bemor boshqa bemorlar bilan muloqot orqali hamda kichik tibbiy xodimlarning e'tiborsizligi oqibatida ham boxabar bo'lishi mumkin. Bunday holatdan xabar topgan bemor turli xildagi psixik holatlarga tushib qoladi. Bunday holatga bemor turli xildagi reaksiyalar bildiradi. Misol uchun, bir turdagi bemorlar qattiq tushkinlikka tushib qolishi, hattoki ba'zilari o'z joniga qasd qilishgacha ham borishi mumkin. Boshqa turdagi bemorlar esa, bunday holatdan o'zlariga xulosa chiqarib shifokor buyurgan davo choralariga qat'iy amal qilib, hayotini mazmun mohiyatli o'tkazishga urunishadi. Oilasi yaqinlari davrasida ko'proq vaqt o'tkazishga harakat qilishadi. Bemorga avvalo shifokor bu kasallik xavfsizligini, davo choralarini ko'rib albatta tuzalishiga ishontira olish kerak bo'ladi.
Hozirgi kunda ko'plab rivojlangan davlatlarda bemorni davolash ishlari olib borilyotganda shifokor psixolog hamkorligi juda katta ahamiyat kasb etmoqda.
293
April 26, 2024
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology,
Pedagogy: a Problem and Solutions
Toshkent tibbiyot akademiyasi Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi:
_mumovayechimlaL
Bundan olingalar natijalar ham juda samarali bo'lmoqda. Psixolog nazorati ostida davolash ko'plab samaralarni bermoqda. Onkologik kasalliklarni davolash ishlari olib borilganda bemorlarda og'ir psixik zo'riqish, agressevlik, turli og'riqlar, qo'rquv va turli tasirlar qamrovida qoladi. Shuning uchun ham psixalogik yordam, davolash stress vaziyatlarida o'zini tuta olishga, davolash og'riqlarida kurasha olishda va ruhiy tushkunliklarni bartaraf etishda yordam beradi. Shunday qilib onkologik kasalikga chalingan bemorlarga psixolog muolajalari muhim hisoblanadi. Psixologik muolajalar tufayli bemor sog'ayishi yanada tezroq va samarali natijalar beradi.
Shuni aytishimiz lozimki bemor psixologiyasi juda muhim ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa onkologik kasalliklarga chalingan bemorlani, hayotga bo'lgan qiziqishini oshirish, har qanday holatda o'zini qo'lga olishi va sog'ayib ketishiga ishontirishimiz lozim. Butunlay sog'lom hayotga qaytishiga umid uyg'otib, ularga g'amxo'rlik ko'rsatishimiz lozim. Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, onkologik kasallikga chalingan bemor kuchli depsressiya, ruhiy tushkun kayfiyatda bo'ladi. Davolovchi vrach va psixolog yordamida bemorni butunlay sog'ayib ketishiga ishontirib, unga yashashiga umid uyg'ota olishimiz kerak.
REFERENCES:
1. Zafirboy Ibodullayev: ,, Tibbiyot psixologiyasi'' Toshkent-2019
2. Нарметова, Ю. (2015). Социально-психологический механизм организации психологических услуг в медицинских учреждениях (на примере больных с онкологическими заболеваниями). Школа будущего.
3. Нарметова, Ю. К. (2016, July). Особенности психокоррекционной работы с беременными женщинами. In Контактная информация организационного комитета конференции (p. 35).
4. Нарметова, Ю. (2016). Тиббиёт муассасаларида психологик диагностика ишларини ташкил этишга тизимли ёндашув. Scienceweb academic papers collection.
5. Норметова, Ю. (2015). Изучение социально-психологических подходов к проблемам здоровья и болезни. In От истоков к современности (pp. 304-306).
6. Нарметова, Ю. (2014). Тиббиёт психологиясида психосоматик касалликлар муаммоси. УзМУ хабарлари.
7. Нарметова, Ю. (2015). Психосоматик беморларда эмоционал холат бузилишлари ва уларга психологик ёрдам курсатишнинг узига хослиги. УзМУ хабарлари.
294
April 26, 2024
Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology,
Pedagogy: a Problem and Solutions
Toshkent tibbiyot akademiyasi Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi:
muammo va yechimlar
8. HapMeTOBa, ro. K. (2022). OHKO-HOrHK BEMOP.HAP BA Y^APHHHr OHHA A^O-HAPHHHHr nCHXO^MO^OHAH XO^AT^APH. BARQARORLIK VA YETAKCHITADQIQOTLAR ONLAYNILMIY JURNALI, 2(12), 220-224.
295
April 26, 2024
