CC BY
11УДК 1
Сулейман А.К.
«Туран» Университет «Мейрамхана iri жэне конак уй бизнесi» Алматы, Казакстан
Шахметова Д.М.
«Туран» Университетi «Мейрамхана ici жэне конак уй бизнеш» Алматы, Казакстан
Научный руководитель: Тулекова Г.К.
ф.г.к
«Туран» Универcитетi «Мейрамхана ici жэне конак уй бизнеш» Алматы, ^азакстан
КОНАКЖАЙЛЫЛЬЩ ИНДУСТРИЯСЫНДА ЖАРНАМАНЫЦ МАЦЫЗЫ
Аннотация: бул мацалада, цаз1рг1 XXI г. жарнама мацсаттары жэне ноныц цонац Yй етмдергн цонац Yй кэсторны бацылайтын, осы етмдердщ б1регей цасиеттер1, оларды сатып алу тэрт1б1 мен шарттары есеб1нен бэсекелестерден ерекшеленетт нарыцтыц мацсатты сегменттершц талаптарына бешмдеуге багытталган позициялау нег1здер1 царастырылган.
Ключевые слова: цонац уй, индустрия, бизнес, цонац, цызметкер,тутынушы, сервис жэне.
Каз1рп эдебиетте маркетинг бойынша жарнаманы аныктаудыц алуан турлшп бар. Бiрак жарнама казiргi танда маркетингтеп коммуникативтш кызметтщ ец мацызды белтн бiлдiредi деген жалпы тYciнiкке кайшы келмейдi. Осы устанымдардан конак уй кэciпорныныц жарнамасын аныктаймыз.
«Жарнама», ягни «реклама» (франц. рецламе, лат. рецламо — жар саламын) — тауарлардьщ, кызмет керсетудщ тутынушылык касиет туралы аппарат беру жэне оган деген суранысты кебейту максатында таратылатын хабарлама; белгiлi бiр адамдар, уйымдар, эдебиет пен енер шыгармалары туралы хабар таратып, оларды эйгшеу. Жарнама кепшiлiк акпарат куралдары (теледидар, радио, газет, Интернет, проспектшер, плакаттар, т.б.) аркылы жYзеге асырылатын коммуникацияныц акылы тYрi болып табылады. Кез келген Жарнама хабарламалык, болмаса назар аудартушылык сипатымен ерекшелендi. Жарнаманыц тYрлерi кеп: сату орнындагы Жарнама, институционалдык (жаксы пiкiр калыптастыру максатындагы) Жарнама, хабарламалык Жарнама, сауда жэне келж жYЙесiндегi Жарнама, кеше Жарнамасы (плакат, афиша), ауызша Жарнама, баспалык Жарнама т.б. Жарнаманыц карапайым тYрлерi б.з.б. пайда болды. Ежелгi Грекия мен Ежелп Римде Жарнама хабарландыруларын агаш тактайларга жазып, халык кеп жиналатын алацдарда айгайлап жар салатын болган. Баспага басылган Жарнамалар Англия мен Францияда 17 г-да пайда болды.
Жарнама казак халкына да ежелден белгш. Оныц ауызша Yлгiлерi фольклорлык эдебиетте "жарлык шашу", "жар салу" угымдарымен берiлген. Жарнама Yлгiлерi "Кобыланды батыр", "Муцлык-Зарлык" жэне "Огызнама" жырларында бар. 19 г-дыц аягында "ТYркiстан уалаяты", "Дала уалаяты" газеттершде саяси-экон. мэселелерге байланысты, оку-агарту, эдебиет жэне енер-бшм бойынша Жарнамалар бершген. 20 г-да Жарнаманыц максаты мен мазмуны кецейiп, икемдiлiгi артты, Жарнама тiлiнiц iшкi курылымы сараланды. Нарыктык экономиканыц канат жаюына орай Казакстанда жарнамалык кызмет тYрлерi сан алуан болып дамуда. Жарнама стратегиясымен айналысатын Жарнама компаниялары пайда болды. Жарнаманыц бiр тYрi — афиша (афф^ер — хабарландыру, iлiп кою). Театр афишалары — спектакльдер жэне баска да кещл кетеретiн шаралар туралы хабарландырулар. Афишалар театрдыц алдына, кешелерге, алацдарга жэне баска да кепшшк жYретiн орындарга iлiнедi [1].
Жарнама коммуникациясы женелтушiден (конак уй кэсiпорнынан) алушыга (конак
Yй енiмдерiн тутынушыга) белгiлi бiр арна бойынша хабарлама беру Yдерiсi болып
табылады. Жарнама тутынушыларга конак Yй кэсшорныныц бар екендiгi туралы,
оларга усынылатын енiмдердiц сапасы мен жацалыгы жэне олардыц артыкшылыктары
74
туралы, б1рак оньщ бэсекелестершщ осындай eнiмдерiмен салыстырганда бiлуге мYмкiндiк бередi. Мундай аппарат клиентке дешн осы конак уй кэсшорныныц ешмдерш пайдалануга тYрткi болуы керек.
Бэсекелестжт кYшейту жагдайында конак Yй кэсшорныныц тартымды жарнамасы оныц бэсекелестш артыкшылыгын алудыц пэрмендi куралы болып табылады. Осыган байланысты конак Yй кэсшорны жарнамалык компания басталар алдында жарнаманыц аткаратын функцияларын накты бiлуi жэне оныц максаттарын, eзi эсер етуi тиiс тутынушылар шецберiн, конак Yй бизнесiндегi жарнаманыц ерекшелiктерiн, жарнаманыц ец тиiмдi тYрлерiн айкындауы тиiс.
Жарнама кажеттшп сату Yшiн eндiрiлген конак Yй eнiмi, егер ол алдын ала жарнама кeмегiмен тутынушымен '4шю бейне ретiнде, кажеттшк ретiнде, ынталандыру ретiнде жэне максат ретiндемкабылданса, табысты iске асырылуы мYмкiн. Осыган байланысты жарнама конак Yй кэсiпорныныц жYзеге асыруга тиiс Yш негiзгi функциялары:
• элеуеттi тутынушыларды нарыктагы колданыстагы жэне жаца конак Yй eнiмдерiнiц ассортиментiмен жэне сапалык сипаттамаларымен, олардыц артыкшылыктарымен, жацалыктарымен, оларды бэсекелестерге катысты усынудыц сервистiк процесiнiц ерекшелiктерiмен таныстыруга байланысты акпараттык функция;
• адамныц эмоционалдык жэне ойлау процестерiне, оныц кажеттшктерш калыптастыру мен дамытуга, азык^лжт сатып алуга катысты шешiм кабылдау процестерiне эсер ететiн жэне сол аркылы осы eнiмдерге суранысты арттыруга ыкпал ететiн ынталандыру функциясы;
• туракты сактауга жэне жаца клиенттердi тартуга жауапты жэне нeмiрлiк ^ордыц толтырылуын камтамасыз етуге багытталган турактандырушы (ныгайтушы) функциясы [2].
Жарнама максаттары конак Yй eнiмдерiн конак Yй кэсiпорны бакылайтын, осы
eнiмдердiц бiрегей касиеттерi, оларды сатып алу тэртiбi мен шарттары есебiнен
бэсекелестерден ерекшеленетш нарыктыц максатты сегменттерiнiц талаптарына
бешмдеуге багытталган позициялау мiндетiн шешкеннен кешн белгiленуi тиiс. Мундай
позициялау маркетинглк кешендегi жарнаманыц рeлiн айкындайды жэне белгш бiр
75
уакыт шщде белгш бiр максатты аудиторияга катысты оныц коммуникациялык максаттарын белгiлейдi.
Конак уй кэсшорны жарнамасыныц негурлым накты максаттары оныц жалпы маркетингтiк стратегиясымен жэне коммуникациялык саясатымен айкындалады:
1) тутынушы мен мYдделi тараптарда оныц бэсекелестерiне катысты конак Yй кэсiпорныныц имиджi мен ип карым-катынасын калыптастыруга, тутынушыны осы конак Yйдiц енiмдерiне жYгiнуге итермелеуге, баска кэсшорындарда конак уй бейнесш iс серiктес ретiнде калыптастыруга;
2) тутынушыда белгiлi бiр бiлiм децгешн жэне конак уй енiмдерiнiц имиджш калыптастыру (бэсекелестерден ерекшеленетiн Yздiк жагынан), осы енiмдерге кажеттiлiк, оларды сатып алуга ынталандыру жэне тугынушыга осы енiмдердi тацдауда кемек керсету;
3) конак Yй енiмдерiнiц жылжуын, сатылуын жэне айналымын жеделдетудi ынталандыру;
4) туракты устап туру жэне жаца тутынушыларды тарту, соцгы туракты клиенттер жасауга умтылу;
5) конак рт кэсiпорныныц кызмет жэне оныц енiмдерi туралы тYсiнiктердi, эшресе тутынушылар мен мYдделi аудиторияларда олар туралы бурмаланган тYсiнiк болган жагдайда тYзету;
6) жарнамада конак рт енiмдерiнiц артыкшылыктарын белу, жарнаманыц стандартты емес ойы, камтылатын аудиторияны жэне жарнама кYшiн улгайту есебiнен бэсекелестердщ жарнамалык кызметше карсы туру;
7) тутынушылардыц сураныстары мен тiлектерiн зерттеу жэне болжау жолымен соцгысыныц кулдырауы кезiнде конак уй енiмдерiне деген хабардарлыкты жэне суранысты колдау [3].
Жарнама науканын жоспарлай отырып, конак рт кэсiпорны максатты аудиторияны аныктау кажет, оны келесi елшемдер бойынша топтарга белуге болады:
• элеуметтж-демографиялык керсеткiштер (жынысы, жасы, элеуметтiк жэне материалдык жагдайы);
•тутынушылык; apraK^bL^biK; (жaцaшылдap, моднику, дэcтYpлеp, индивидyaлиcтеp);
• caтып aлyшыныц eмip CYPУ cтилi (ецбек caлacы, мшез-кулык; мэнеpi, кунды apraK^rnbi;);
• caтып aлy мотивi (неге бул кота; Yй eнiмiн caтып aлaды);
• жеке жэне коpпоpaтивтiк клиенттеp (cеминapлap, конфеpенциялap, icкеpлiк, ойын-caybiK; жэне бacк;a дa ic-шapaлapFa келген)
Жapнaмa K^a; yh кэciпоpныныц, бipaк непзделед^ сол мapкетингтiк тэciлдеpi жэне eзiндiк еpекшелiктеpi, ;pca aлFaндa:
1) тиiмдi жapнaмa тYpлеpiн пaйдaлaнy. Кота; y^ÍH тиiмдi жapнaмacы Yшiн жapнaмaлык; кызметтщ бapлык; тYpлеpi к;олaйлы емес. Mыcaлы, теледидap жapнaмacы ic жYзiнде кота; Yйлеpде к;олдaнылмaйды;
2) шекciз клиентлк бaзa. Сондык;тaн клиенттеpдiн бapлык; тYpлiлiгi жapнaмaдa бapыншa колвйлы демaлыc усыну кеpек;
3) интеpнет-жapнaмaнын еpекшелiгi. 0з caйтынaн бacк;a кота; yh ^drop^i контекcтiк жэне геоконмэтiндi жapнaмaны (уялы телефондapдa жэне веб-caйттapдaFы KOcымшaлapдa жapнaмaлык; хaбapлaмaлapды кepcетyге негiзделген жapнaмa тYpi), виpycты, iздеy жэне виpтyaлды жapнaмaнын бacк;a дa тYpлеpiн пaйдaлaнyы тшс;
4) бaлaмa жapнaмaны пaйдaлaнy мYмкiндiгi • Конaк yh бacшылыFы буклетт^ мен бpошюpaлapдын тapaлyынa бaca нaзap ayдapyы тиic. Ерта; Yйдiн оcындaй жapнaмaлык; тук^ньи конфеpенциялapдa, фоpyмдapдa, cимпозиyмдapдa, тaк;ыpышык; бaFыттap бойыншa кездеcyлеpде жэне т. б. aшк;aн жeн;
5) жеке жэне ^p^paraB^ клиенттеpдi жapнaмaлay Yшiн икемдi apнaйы жapнaмaлык; тэciлдеpдi пaйдaлaнy, осы кypayшы клиенттiк бaзaнын apacындaFы apaк;aтынacтын eзгеpyiн еcкеpе отьфып, кота; yh eнiмдеpiн тyтынyдa кipicтiлiктi apттыpy жэне мaycымдылык;ты тегicтеy мaк;caтындa [4].
Mapкетинг пен интеpнет-технологиялapдын дaмyы aйтapлык;тaй кYPделенген жэне кeп денгейи жэне кeпкypылымды болFaн жapнaмa мYмкiндiктеpiн едэyip кенейттi. Aлaйдa эзipге жapнaмa тYpлеpiнiн бipынFaй жiктемеci к^ыш^^н жо;.
Корытындылай келе, мэтшмэндш жарнама iздеу жYЙесiне на;ты сураныс берген пайдаланушыларга гана кeрсетiледi — мысалы, "Москвич ;она; y^, 6ip тэулжке орналастыру". Мэтшмэндш жарнаманы иесiмен келiсiм бойынша эр тYрлi сайттарда (такырыптьщ ресурстарда, жацалыщтар сайттарында, блогтарда) орналастыруга болады. Б^л жарнама клиенттердiц жарнамалау сайттарыныц беттерiне на;ты кeшуi Ymrn гана тeленедi. Б^л жарнама агылшын тiлiнде iздеу жYЙелерiнде 6y^ элемнщ клиенттерiн тарта алады.
Геоконтекстная жарнама кeрсетiледi пайдаланушыга жа;ындаган кезде рекламируемому объектш (;осымшаларда, уялы телефондарда, навигаторах) немесе нэтижесшде геоконтекстного iздеу картасында (веб-сайттарда). Мысалы, жол бойындагы ;она; YЙДЩ иесi веб - немесе мобильдi сайт;а сiлтеме жасап, жол бойында eтетiн элеуеттi клиенттерге де, сондай-а; жолга жиналатын жэне веб-картада осы учаскеш зерттейтiн клиенттерге да жещлдш купонына телефон нeмiрi бар жарнамалы; хабарламаны кeрсете алады.
Вирусты; жарнама объектiлерi оган бола алады кулкш видеоролик, ойын, сурет, мэтш, ;олданылатын дербес ;осымша шыгынсыз ;она; ретшде туралы кeрсетiлген объектiлер адамдар жазады e3 жетекшiлердiц, жiберуге, бiр-бiрiне сiлтеме бойынша ICQ (орталыщтандырылган ;ызмет жылдам хабар алмасу, Интернет желiсiнде) жэне email. Кона; YЙ б^л жарнаманы, мысалы, танымал ойын-сауы; порталдарында орналастыру жеткiлiктi, ал ол эрi ;арай Интернетке таратылады [5].
Мамандардыц пiкiрiнше, форумдар мен блогтардагы жарнама ;она; YЙ eнiмдерiнiц жарнамасын орналастыру Yшiн лайы;ты орын болып саналады. Б^л жагдайда клиент тэжiрибелi пайдаланушы тарапынан ;она; YЙ eнiмдерiне ;атысты кецес алады.
В. Синицын атап eткендей, баннерлiк жарнама веб-сайттардагы баннерлердiц
кeптiгiнен ескiрген жэне тшмдшп аз болып саналады. Баннер-белгiлi бiр та;ырыпк;а
арналган эртYрлi сайттарда орналастырылган графикалы; немесе анимациялы; сурет.
Эзшщ жарыщтыгы мен серпiндiлiгi есебiнен назар аударады (анимациялы; баннермен
болган жагдайда). Тeлем эрбiр мыц кeрсетiлiм Ymrn алынады. Баннерлердiц бiр тYрi -
непзп сeздерге байланыстырылатын жэне тек жарнама беруш^е кажетл сурау салуга
жауап ретiнде кeрсетiлетiн медиа-контекстiк баннер. Кона; YЙлердi жылжытудын,
78
мундай TYpiHiH, тшмдшп бiршама жогары. Алайда, баннерлiк жарнама конак уйлерде пайдаланылады, кажет кезде кыска мерзiмде кеп баннерлiк кeрсетiлiмдердi сатып алу есебiнен пайдаланушыны кыска мерзiмдi усыныска тарту кажет.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ:
F. Сейiткасымов, Б. Бейсенгалиев, Ж. Бекболатулы — Алматы: Экономика, "Казак Энциклопедиясы" 2006.
Реклама в индустрии гостеприимства - роль, значение и виды. URL:https://studme.org/75823/turizm/reklama industrii gostepriimstva rol znachenie vidy Конакжайлылык индустриясындагы жэне мейрамхана бизнесiндегi жарнама максаттарын аныктау-курстык жумыс, Сауда бeлiмi, - 2002 жыл; Конакжайлылык жэне мейрамхана бизнес саласындагы жарнама ерекшелiктерi Конакжайлылык жэне мейрамхана бизнесшдеп жарнама максаттарын аныктау. П. -курстык жумыс, Сауда бeлiмi, - 2016 жыл;
Олег Феофанов "Ресейдеп Жарнама кызметГ, "Питер" баспасы, Санкт-Петербург, 2004 ж.
